I?
ndie.
1
n
I
iart.
EN.
MB.
VOORTEEHENEN.
oegen.”
Iinp.
L
1.
1888.
Vrijdag 13 Januari.
N° 3651.
soieesters
van eene
geld van
oot verlof
heerd
OUDA^
IJn korps.
JVISIE
aUSTREERD
Oudewater
aven enCOL-
brieven letter
is
I
De inzending van advertentién kan geschieden tot één uur des namiddags van den dag der uitgave
TE,
3RD ARI eene
leid,
rgang ran het
ienst te treden
I
1
J e N jj v e r-
levert solied
ourant.
1 inkomen, akB
AD VERTENTIEN worden geplaatst
van 15 regels a 50 Centeniedere regel
meer 10 Centen. GROOTE LETTERS
worden berekend naar plaatsruimte.
Bovendien worden alle Ad verten tien gratis
opgenomen in het ADVERTENTIEBLAD,
't welk des Maandags verschijnt.
Afzonderlijke Nommers VUF CENTEN.
lN te Gouda.
i' periode urgent en bereikbaar acht.
'gingen
:h in den nieuwen toestand willen voe-
De uitgave dezer Courant geschiedt ZONDAG,
WOENSDAG en VRIJDAG. In de Stad
geschiedt de uitgave in den avond van
DINSDAG, DONDERDAG en ZATER
DAG. De prjjs per drie maanden is 1.25
franco per post 1.50.
GOUDSCHE COURANT.
Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
leger, dat vereenigd ten strijde zal gaan tegen
de kerkeljjke partjjen. En toch moeten ten
slotte deze elementen elkander steunen, zal er
van eenig succes sprake kunnen zjjn. In de I
laatste dagen zjjn van beide uiterste fractiën stuk
ken uitgegaan, die ons veroorloven met eenige
zekerheid over hare bedoelingen te oordeelen.
In de kiesvereeniging Burgerplicht is juist heden
de herziening van bet reglement aan de orde,
waarby de radicalen zullen trachten aan hun
denkbeelden de zege te verschaffen. Dit de ge
wisselde stukken bljjkt, dat zjj voornamelijk
nadruk leggen op het algemeene stemrecht
en de definitieve scheiding van kerk en staat,
terwjjl zjj tevens alleen bet openbaar onder
wijs willen handhaven, voor zoo ver daarin
niet door het bjjzonder qaderwjja voorzien is.
8 theorieën maar oog heeft
itiek begrijpt dat dergeljjk
is. De eiscnen, die de Atn-
licalen stellen, kunnen niet
eene
Langzamerhand begint er eenige teekening
te komen in de voorbereidende werkzaamheden
tot de verkiezing voor de nieuwe kamsr van
honderd. Men beweert dat de datum voor die
gewichtige gebeurtenis voorloopig is vastgesteld
op 20 Maart, zoodat slechts een paar maanden
overbljjven om zich voor den strjjd slagvaardig
te maken. Nog veel bljjft er voor de liberalen
te doen; schoon de liberale Unie, onzes
inziens, een uitstekend geformnleerd program
van actie gegeven heeft, dit betreft slechts de
punten, die het bestuur in de eerste zittings-
De kiea-
vereenigingen echter, die zich reorganiseeren
en zien in den nieuwen toestand willen voe
gen, moeten zich natuurlijk op een ruimer
standpunt stellen en programma's ontwerpen,
die eene wjjder strekking hebben en voor lan
ger termjjn berekend zgn. Dit is geen ge-
makkeljjke taak. Uit den aard der zaak bevat
de liberale d. i. de anti-clericale partij allerlei
schakeeringen. De kern der oud-liberalen, wjj
zouden wel durven zeggen, het gros der party
wenscht bedaarden vooruitgang volgens de be
ginselen der nieuwe grondwet. Op politiek
gebied is zjj vooreerst tevreden met de ver
kregen uitbreiding der kiesbevoegdheid en ver
langt zeer beslist de resultaten van dezen stap
af te wachten, voor zjj wil hooren van
radicale kieshervorming. Zjj wil gaarne mede
werken tot verbetering van den maatsebappe-
Ijjken toestand der arbeidende klasse, mits
gezorgd worde, dat men door voorafgaand
deugdelijk onderzoek vasten grond onder de
voeten heeft. Zjj wil de landsverdediging ver
beteren door invoering van persoonlijken
dienstplicht en hervorming van het belasting
stelsel op goede grondslagen. In één woord zjj
wenscht de nieuwe grondwet te aanvaarden
als basis voor nieuwe werkzaamheid en nieuw
leven, maar deinst er voor terug nu reeds te
verklaren, dat de verkregen herziening onvol
doende is en dat onmiddelljjk behoort te wor
den gestreefd naar radicaler grondwettige
voorschriften. Veeleer kan ieder, die om zich
heen ziet en hoort, de opmerking maken, dat
de meerderheid der liberale burgers, wjj be
doelen van diegenen voor wie de arbeid in
eigen zaken levenstaak is en die weinig tpd
hebben zich met de staatkunde in te laten,
met zekeren angst uitzien naar de dingen die
komen zullen en den thans gedanen stap
gewaagd genoeg achten. Doch elke groote
partij omvat ook andere bestanddeelenhet
centrum wordt door een voorhoede voorafge
gaan en door een achterhoede gevolgd. De
radicalen vormen den kop, de geloovige pro
testanten die niet onder Kuyper's vlag varen,
den staart van dit partjjverband. Indien men
nu nagaat, welk verschil in opvatting enwen-
schen tusschen deze beide uitersten liggen, kan het
geen verwondering baren, als het eenige moeite
kost om behoorljjke discipline te brengen in het
wjjs willen handhaven, voor zoo ver daarin
niet dnor het bjjzonder qaderwjjs voorzien is.
Ieder die niet vervuld is van dweepzieke inge
nomenheid met holle --1
voor practische polil
streven onzinnig *-
sterdam sche radi
anders verwezenlgkt worden, dan door
nieuwe grondwetsherziening en dit nu op het
oogenblik, dat de eerste hand nog moet gelegd
worden aan de uitvoering der beginselen, welke
in de tegenwoordige grondwet zjjn opgenomen.
Verleden jaar zjjn al deze dingen ter sprake
gekomen-, toen hebben de voorstanders der
radicale leer de nederlaag geleden en in plaats
van thans zich in het onvermydeljjke te schik
ken, begint men van voren af aan, alsof er
niets gebeurd ware Het schjjnt dat deze Am
sterdammers het voorbeeld willen volgen van
hnn onpractische Fransche naamgenooten, voor
wie steeds de natuurljjke en geleidelijke ontwik
kelingsgang der denkbeelden te traag is en die
daarom nooit iets tot stand brengen. Waar
nog zooveel te hervormen valt, vóór onze
sociale en financieële wetten op de hoogte van
den tjjd zjjn, Ijjkt zoodanig dry ven veel op het
zeuren van ondeugende kinderen. Hun hou
ding althans is ernstigen mannen onwaardig.
Indien nu bij deze ultra-fiberaten waardeering
bestond voor het streven van het gros hunner
party, dan zon dit verschil van meening niet
zoo bedenkelijk zijn. Men zou dan mogen
verwachten, dat zjj ten slotte het hoofd in den
schoot legden en voorloopig aanvaardden wat
voor het oogenblik te verkrijgen is; zoo han
delt in de practische politiek de radicale party
overal als er een verstandig leider aan het hoofd
staat. In Engeland b. v. heeft, jarenlang deze
richting met de liberale party medegewerkt,
wel onder protest tegen den langzamen gang
der gematigde lieden, maar zjj steunden toch ge-
regeld de partij, die het verst met hen meeging.
By ons te lande schjjnt het gevaar te dreigen
voor eene scheuring tusschen de geavanceerden
en de gematigden, die vooral in de hoofdstad
bedenkelyke gevolgen hebben kan. De toon
van den strijd is zoo bitter, dat met bezorgd
heid de afloop wordt tegemoet gezien. Vooral
daar de algemeene phrase in het radicaal
program omtrent het onderwjjs doet ver-1
II 1888.
:h Tooneel.
□ER, metrisch
KATE.
1 7'/t uur.
jrjjzen.
moeden, dat steun gezocht wordt by de ker-
keljjke partjjen. De Standaard maakt dan
ook reeds van de gunstige gelegenheid ge
bruik om in troebel water te visschenvan
die zjjde is reeds het voorstel uitgegaan om den
radicalen een paar zetels voor de kamer toe
te wjjzen, indien zjj bereid zjjn met de ker-
keljjke partyen saam te werken. Het is te
hopen, dat de liberalen te Amsterdam er in
mogen slagen de verbroken eenheid in hunne
gelederen te herstellen. Daarvan hangt voor
de toekomst veel af. Want behalve de kans
dat 9 stemmen in handen komen der tegen
partij, dreigt ook een ander gevaar: het voor
beeld der hoofdstad oefent steeds grooten in
vloed naar buiten. Indien daar een goed
voorbeeld gegeven wordt van eendrachtige
samenwerking, ook by verschil van meening
omtrent onderdeelen, dan kan dit niet anders
dan gunstig werken in de kleine districten.
Het andere verschynsel, waarop wjj heden
de aandacht willen vestigen is voor elk waar
vaderlander van meer bemoedigenden aard. Te
Utrecht is eene nieuwe kiesvereeniging tot
stand gekomen, waarin mannen van zuiver
liberale richting als Buys Ballot en De Louter
saméngaan met orthodoxen van den stempel
van Dr. Bronsveld. Men vindt onder de op
richters de namen van hen, die na het non
potsumue der anti-revolutionairen een manifest
uitgaven, waarbjj zjj tegen deze onverzoenljjke
houding protesteerden. Schoon baboorende
tot de geloovige christenen, wezen zjj in de
practische politiek niet alle samenwerking met
de liberalen van de hand. Deze gedachtengang
heeft ook thans voorgezeten bij de stichting
der nieuwe vereeniging «Eendracht maakt
macht,» die vooral waarde heeft als poging fot
verzoening en overleg op een terrein, waarop
de beide strijdende partjjen van geen toegeven
willen hooren. Het merkwaardigste punt van
haar programma betreft het onderwijs Het
luidt aldus:
De vereeniging beschouwt als wenscheljjk.
dat, behoudens de vrijheid door de Grondwet
aan het bjjzonder onderwjjs verzekerd, eene
inrichting van het openbaar onderwjjs worde
gezocht, welke, zonder te zware financiêele of
fers van de natie te vergen en zonder den eer
bied voor godsdienstige begrippen van wie ook
opzettelyk uit het oog te verliezen, meer reke
ning houdt met de godsdienstige gezindheid in
de verschillende deelen des lands en door min
der eenvormigheid in ruimeren kring in de be
hoeften voorziet en de liefde des volks verwerft-
De overige desiderata vallen geheel in de.
lijn der liberale party. Het roepen van ge
schikte kiezers tot de taak der verkiezingen,
betere verdeeling der belastingen, persoonlijke
dienstplicht, een rechtvaardig koloniaal bestuur
met geleidelijke invoering van zelfbestuurin Indië,
verbetering van den toestand der arbeidende
klasse, zjjn alle zaken, die op het programma
der liberalen voorkomen. Terecht hebben deze
heeren begrepen, dat verschil van inzicht op
keljjke partjjen.
ook reeds van
