imhe
VEREIEZnraSEOUT.
4
N° 3(MH.
Zondag 5 Februari.
1888.
BINNENLAND.
lagcL
voor eene
DE
gen.”
ling.
Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
!0N8
tn
Watten
mthaal te
kende ver-
'len*
stige vorming der jeugd n haren geest, doch
uur.
LM's
FHMA
etten geeft
ihliag. Ia
.ES
Boent en
ante.
HOLM,
•ui.
1
B(j deze Courant behoort een By voegsel.
Oudewater.
leen het staatsgezag
De kerk, die
en.
GOUDA, 4 Februari 1888.
VERGADERING VAN DEN GEMEENTERAAD.
Dinsdag den 7 Februari 1888 des namiddags ten
1 ure.
VELTAz.
e verkrjjg-
Q D bjj
e Alkmaar
’BUUT—
tarmede in
1. TEEPB
OPWEKKEND
TtVfEDttUVEND
AOEDE
OTE ZWAKTE
LOO
oetermeer.
>hen.
bodegraven.
Laastrecht.
Woerden,
uldinxveen
SN,
the Cou
to door den
Oouda.
1888.
en.
PELS,
tijn.
iding van
IALÉVY,
1OUR-
- Mine en
AS over-
u Gym-
etnber
ucces
GOUDSCHE COURANT.
door handhaving van het bekende grondwets
artikel is beslist, dat van hnnne zijde geen
poging kan worden gedaan om de tegenpartij
tevreden te stejlen, moet hnn streven zijn het
tegenwoordige openbaar onderwjjs te handhaven.
Onze staat kan in geen geval zich onttrekken
aan de verplichting om te zorgen voor voldoend
volksonderwijs. In vorige «uwen is proefonder
vindelijk gebleken, dat s
voor die taak berekend is.
vroeger het onderwijs in landen had, liet zich
voornamelijk gelegen ligg m aan de godsdien
stige vorming der jengd n haren geest, doch
verwaarloosde schromelijk de kundigheden,Welke
voor het practiscbe leveh noodzakelijk zjjn.
Sedert de staat in het begin dezer eeuw het
onderwjjs der jeugd aan de kerk ontnomen on
tot een voorwerp van zjjn voortdurende be
langstelling gemaakt heeft, zjjn wij in veel
beter doen gekomeneen terugtred tot den
ouden toestand is even ondenkbaar als terug
keer tot de politieke toestanden van vóór de
revolutie. .Van toegeven aan den eisch der
clericale partijen om het onderwijs nit de
handen te geven, kan dus geen sprake zijn.
Een andere vraag is echter, of de onderwjjs-
quaestie in de tegenwoordige schoolwet hare
beste oplossing gekregen heeft en of niet op
eenigerlei wijze aan de daartegen aangevoerde
bezwaren kan worden tegemoet gekomen. Van
verschillende kanten qrordt tegenwoordig de
wensch geuit naar eene verzoenende oplossing.
Niemand echter heeft tot dusver, voor zoover
wjj weten, eenig levensvatbaar denkbeeld ge
opperd. In de laatste dagen heeft de in
's Hage opgedoemde nationale partij voorge
slagen de uitvoering van het bekende artikel
der grondwet, dat overal voldoendopenbaar la
ger onderwjjs voorschrijft, 0Ter be dragen aan de
Prov. Staten. Alsof daarmede iets gewonnen zou
zjjn Een ernstig voorstel kan dit niet genoemd
worden. Behalve dit vreemde denkbeeld,
hebben wjj niets dan vrome wenschen verno
men, die ons geen stap verder brengen. Zeker,
het is te betreuren, dat een groot deel der
natie zich met onwil van de volksschool af
keert, doch dit ligt niet aan haar, maar aan
de eischen, die de tegenpartij stelt. Het van
overheidswege gegeven ouderwijs mag niet
doortrokken zjjn van een dogmatischen zuur-
deegsem. Het moet voor alle burgers geschikt
zjjn. Wjj liberalen zjjn met deze regeliug
ingenomen, omdat de volksontwikkeling ons
ter harte gaat en wij ons niet kunnen voor
stellen, dat de staat op andere wijze het doel
naar behooren zou bereiken. Zjj, die de tegen
woordige schoolregeling af keuren, moeten van
hun kant zich zetten aan eene oplossing in
hnn geest. Er is geen twjjfel, of elk aanne
melijk voorstel van die zjjde zal nauwgezet
en welwillend door de liberale partij worden
overwogen, want niets zou ons liever zjjn dan
dat die quaestie, die op ons staatsleven als
eene nachtmerrie drukt, uit de wereld was.
De staud der zaak is dus deze, dat op het
oogenblik dezerzijds eene afwachtende houding
wordt aangenomen. Dit bljjkt duideljjk uit
het in de laatste weken te Amsterdam in de
kiesvereenigiugen verhandelde en wordt ook
door Mr. Van Houten de eenig mogeljjke
houding der liberale partjj geacht. Het laat
zich wel aanzien, dat wij nog lang op prac-
tische voorstellender anti-revolutionairen
zullen moeten wachten, aangezien het minder
te doen is om eene solutie dan om een storm
ram tegen de liberale partij. Het zal dus
vooreerst wel bljjven als vroeger; vóór of
tegen de openbare school zal de groote leus
zijn, waaronder bjj de stembus wordt ge
streden.
In sommige kringen, voornamelijk bestaande
uit fabrikanten en landbouwers, wordt tegen
woordig ook veel over onze handelspolitiek ge
sproken. Onder allerlei gedaanten en in on
derscheiden vermommingen gehuld, steekt de
handelsbescherming weer het hoofd op. Enkelen
pleiten voor eene geheele verandering van onze
tarieven, doch de meesten zouden tevreden
zjjn, indien men ten behoeve van hun eigen
fabricaat eene kleine protectie kon invoeren.
Niet overal, maar toch in sommige streken,
waar de industrie hoofdzaak is, zal deze stem
ming ook invloed hebben op de verkiezingen.
Het is althans iets, waarvoor een deel der
kiezers zich interesseert, omdat het hun eigen
belang raakt. Op den geheelen uitslag zal
deze strooming echter van weinig beteekenis
zjjn, daar de handel in ons land meer gewicht
in de schaal legt en de meeste handelaars in
merg en been freetraders zijn. Wjj vertrouwen,
dat het gezond verstand de meerderheid van
onberaden stappen in verkeerde richting zal
afhouden. Elk beschermend recht toch heeft
ten gevolge, dat het groote publiek de pro
ducten duurder betaalt ten bate van enkele
bevoorrechte fabrikanten.
In de laatste plaats noemden wjj de kerke-
Ijjke oneenigheden. Deze zullen, vooral ten
platten lande en in kleine gemeenten, waar
doleerenden en niet-doleerenden scherp tegen
over elkander staan, zeker van grooten invloed
zjjn. Het is wel bedroevend, dat veleu zich
bjj de beslissing van zuiver wereldsche en maat
schappelijke vraagpunten, zullen lateh lei
den door kerkelijke sympathiën of antipathieën.
Maar in deze onvolmaakte wereld moet men
met de zwakheden der menschen rekenen. Te
kwader uur is de schoolquaestie met de gods
dienstige verschilpunten saamgeweven, zoodat
voor vele gemoedeljjke geloovigen gehechtheid
aan den godsdienst hetzelfde beteekent als af
keer van de openbare school. Het is te hopen,
dat dergeljjke wanbegrippen langzamerhand
verdwijnen zullen. Doch de tijd dat bjj ver
kiezingen alleen op staatkundige overwegingen
zal worden gelet, lijkt ons nog alles behalve
aanstaande. De pogingen, in dien geest aan
gewend b.v. door de Utrechtschen vereeniging
«Eendracht maakt macht», verdienen alle toe
juiching. Doch slechts een klein deel der
kerkeljjken gaat dezen weg op. De groote
meerderheid bewandelt de oude paden en zal
zich in de eerste plaats door zjjne godsdien
stige en kerkeljjke meening laten leiden.
Wat uit dien strijd der meeningen ten
slotte te voorschijn moet komen de nieuwe
kamer van 100 zal een grooten invloed
hebben op den gang der politiek in de eerste
jaren. Hoe die er uit zal zien Wie zal
zich daaromtrent aan eene voorspelling wagen
Wie belang stelt in den politieken strijd onzer
dagen en getrouw volgt, wat er zoo al in de
verschillende deelen des lands gesproken en
geschreven wordt, zal Zeker met genoegen het
allerwegen ontwaakte staatkundige leven
waarnemen.
In vele jaren hebben er geene verkiezingen
plaats gehad, die met zoo groote opgewekt
heid werden voorbereid. Doch, gaat het onzen
lezer als ons, dan zal hjj soms duizelen bjj
de verbijsterende hoeveelheid vraagstukken,
die opgeworpen en ter sprake gebracht wor
den. Een natuurljjk gevolg van den toestand,
waarin wjj verkeeren. Bjj de grondwetsher
ziening zjjn vele gioote quaestiën weder op
de agenda gebracht, waarover de discussiën
nog niet zijn gesloten, al is eene voorloopige
beslissing gevallen, terwjjl elke partjj thans
haar hoop gevestigd heeft op de breeds rjj
van nieuwe kiezers, die voor het eerst hun
meening zullen uitbrengente hunnen behoeve
vooral stelt men er prjjs op, zjjne beginselen
en wenschen op allerlei gebied te ontvouwen
en töe te lichten. Of deze verscheidenheid,
die veel beeft van de afwisselende beelden van
een kaleidoscoop, bevorderlijk zal zjjn aan bet
doel begrepen te worden door dat
deel der burgerij, dat van staatkunde geen
studie maakt is minstens twijfelachtig.
Het groote publiek raakt Zoo verward in pro
gramma's en nieuwe partjjbenamingen, dat
het ten slotte even ijs zal zjjn als te voren en dat
de kiezer eindigen zal met zich te laten leiden
door zjjne veelal onberedeneerde doch voor hem
zei ven zeer duidelijke voorkeur voor ééne der
beide hoofd richtingen van onzen tjjd. De op-
vattingen;. die de kiezers verkregen hebben
door opvoeding, maatechappeljjken stand, enz.
of die hun eigen zjju ten gevolge van hun
karakter en bloedsmenging zullen sterker spre
ken dan de tegenwoordige vloed van woorden,
die grootendeels over hun hoofd heengaat.
Toch ontkennen wjj geenszins het nut van
dergeljjke besprekingen en uiteenzettingen; zjj
zjjn echter meer bestemd voor die kie
zers, welke staatkundig op een hooger trap
van ontwikkeling staan de leden der kiesver-
eenigingen kunnen er hun voordeel mede doen,
terwjjl zjj tevens kunnen strekken tot verle
vendiging der belangstelling bij die ontwik
kelde burgers, welke tot dus ver zich om de
staatkunde niet bekommerden.
Welke van de hangende quaestiën zullen wer
kelijk influenceeren op de aanstaande beslis
sing? Naar onze meening zullen de kiezers
zich om een groot gedeelte der in debat ge
brachte zaken niet bekommeren en zal hun
stem bepaald worden door hun inzichten om
trent een zeer beperkt getal vraagstukken.
Daartoe rekenen wjj de onderwijsquaestie, de
handelspolitiek en de kerkelijke twisten.
De eerste vraag is al zoo lang aan de orde
geweest en zoo van alle zjjden besproken, dat
de liberalen gaarne tot andere dingen zouden
overgaan, die een meer practisch resultaat be
loven, doch zoolang de kerkeljjke partijen hun
aanval voornamelijk richten op dat punt, zullen
zjj wel gedwongen zijn daaraan hunne aan
dacht te wjjden. Hunne verhouding tegenover
deze quaestie is duidelijk voorgeschreven. Nu
