Bnltenlandsch Overzicht.
ADVERTENTIËN.
1'
MARKTBERICHTEN.
Barsen ij ke Stand.
ir&
daue gemeente op te trodau slechts noodt kid uo-
geaomen. Hij kid eerst ernstig geuneld toot kij
dsartoe overging. Niet dit hj] 't niet seer op prijs
•telde dit de kiesers uit het district Gouds, die
kem reeds eeomisl msr de Kamer afvaardigden,
kom opnieuw e&ndidut steldenniet dit kij de
meer en meer in swing komende gewoonte vsn
afgevaardigden om roor de kiesen op te treden,
afkeurde; mui roor een caudidaat-afgevaaidigde
heeft dergelijk optreden, rolgens opr., groote be
sweren. Die beswueu zijn rsn tweeërlei aard.
Op sioh self beschouwd vindt spr. het uitste
kend dat er tussohen de afgevaardigden en de
kiesen een nauwer band bestaat dan vroeger,
inderdaad de ware kracht moet van het volk uit
gaan, maar op het oogenblik dat men candidaat is
voor het lidmaatschap der Kamer heeft sulk optreden
•chaduwzjjden, vooreent omdat dit vaak ontaardt in
een verhoor op vraagpunten of in een examen. Het
voordeel is daarbg geheel aan dengeen, die het bru
taalste is. De meeste quaestiën van den dag zjju
toch niet zóó eenvoudig, dat men ze enkel met „ja"
of «neen' kan beantwoorden. Voorts heeft zulk
optreden v«or de kiezen min of meer hot karakter
van een oratio pro domo. Het heeft soms den schijn
dat de csndidaat spreekt in zijn eigen belang en
tot eigen voordeel. Dat stuitte spr. steeds tegen de
bont 1 Spr. houdt niet van orationee pro
domoOp de bezwaren, door hem aangevoerd
was spr. van uit Gouda geantwoord, dat zijn
optreden zulk een karakter niet zou dragen, dat het
veeleer waseen oratio pro patrio t en dat het
zou strekken in het belang van de goede zaak.
Toen men die snaar had aangeroerd, had men bij
spr. een gevoelige plek getroffen en toen had spr.
de uituoodiging aangenomen I Verwacht van mij,
seide spr., geen lange en doorwerkte rede. Ik
stel mij voor alleen te wijzen op het gewicht van
het oogenhlih en wil allereerst deze vraajf beant
woorden ji Waaraan ontleent de aanstaande verkie
sing hare groote belangrijkheid
Spr. wees daartoe op het feit, dat het werk der
grondwetsherziening thans is volbracht. Behalve
dat daardoor vele verbeteringen zjjn ingevoerd heeft
dit ook het groote voordeel, dat daardoor een einde
zal komen aan de onvruchtbaarheid van den par
lementairen arbeid, waarover in den laatsten tijd
zoo vaak en niet ten onrechte is geklaagd. Vele
vraagstukkon, wier behandeling dringend noodig
was, Werden alleen daarom niet aan de orde ge
steld, omdat de vraag der Grondwetsherziening reeds
van 1879 de Kamer bezig hield en ontegenzeglijk
werkte die verlammend op den gang van zaken.
Thans is aan dien toestand gelukkig een einde
gekomen en kan men ter hand nemen wat in het
belang des lands het meest noodig is'.
De groote beteekenis der grondwetsherziening zal
spr. niet in het licht stellen. Die van 1848 was
voorzeker van meer gewicht en toch doet hij, die
noodzakelijke verbeteringen in een bestaand gebouw
doet brengen, een minder verdienstelijk werk dan hjj,
die een nieuw gebouw stioht P
Aan wie is de laatsto grondwetsherziening te
danken P
Aan de liberale partij I
Het wekt verbazing, dat uit de redevoeringen,
die thans dagelijks overal in ons land gehouden
worden, bljjkt dat door de woordvoerders der tegen
partij beweerd wordt, o. a. door den heer Fabius te
Schiedam, dat dc grondwetsherziening aan hun
partjj te danken is. Het is bekend dat men dik
werf zonderling rondspringt met hot reconstrueeron
der geschiedenis, maar dat men de feiten zon looche
nen, die zich zóó kort geleden voor onze oogen voor
deden, dat was inderdaad niet te verwachten. En
dan leest men daarna in de courant, dat een lid
der rechterzijde zich als candidaat aanbeveelt, op
grond dat de rechterzijde zich steeds tegen! grond
wetsherziening aankantte Wat daarvan zij, hot feit
staat vast, dat de grondwetsherziening, geholpen door
de handigheid van den minister Heemskerk, het werk
is van de liberale partij, doorgezet in spijt van al
het verzet der rechterzijde in en buiten de Tweede
Kamer. En dat tot stand gebrachto werk is niet
van geringe beteekenis. Ont daarvan het bewijs te
leveren, zet spreker achtereenvolgens uiteen, welke
wijzigingen de Grondwet onderging ten aanzien van
de troonopvolging en het kiesrecht.
Vooreerst de troonopvolging. Deze is thans be
hoorlijk geregeld met het oog op eventneelc ge-
beurtenisen. In '48 was ook wel het geval voorzien
dat hot huis van Oranje bij gebreke aan mannelijk
oir op anderen zou overgaan, raahr wie zou toek in
ernst gedacht hebben dat zoo iets voor de deur
stond, en toch, do eene vorst na de andere is over
leden en ons rest niets dan het Prinsesje, terecht ge
noemd het kleinood van Nederland1
God spare haar leven zegt spr., maar daar de
ervaring ons leerde dat de dood ook vorstenkin
deren niet altijd spaart, zoo moest het ge val voor
ezin wordenthans, is ook die zaak geregeld-
voorwaar hoog' noodig; waut is het zoo ondenkbaar,
dat menig Dnitaoh. vorst begeerige blikken slaat op
hot bezit van het ■ateioreiohc Holland P
Voortshet kieereckt Zooals dit thans ge
regeld is, is het algemeen kiesrecht in do
toekomst niet buitengesloten. Voor het 'oogen
blik verklaart spr, zich tegen dien maatregel,
omdat het volk tn het algemeen nog niet ge
noeg ontwikkeld is om met algemeen stemrecht
bedeeld te worden, waardoor het gevaar sou ontstaan,
het op een dwaalspoor te zien brengen en werk
tuigen te zien worden van verschillende volksmenners.
Komt evenwel eons de tijd, dat de volksontwikke
ling voldoende zal weten, tegen dien tijd zal
•preker voor het invoeren van algemeen stem
recht zoo bevreesd biet sjjn, vertrouwende dan op den
goeden aard en het gezond verstand van ons volk.
Spr. gewaagde voorta van de verbetering van het be
lastingstelsel, die terstond aan do orde zal moeten
komen, en omschrijft hetgeen in de Grondwet ge
wijzigd werd ten aanzien van de administratieve
rechtspleging, alsmede ten opziohte van de defensie,
welke laatste vooral zoo spoedig mogelijk zal moeten
geregeld worden. Aan alle kanten van Europa
wordt toch het vuur bijeenverzameld, en onder der
gelijke omstandigheden is slechts een klein vonkje
noodig, om het te doen ontbranden. Hot is der
halve onze plicht, bij tjjds gereed te zijn. Eene niet
geoefende massa tegenover eene geoefende on ge
disciplineerde geplaatst, wordt ter slachtbank gevoerd I
In Nederland moet alzoo bijtijds het noodige worden
gedaan in hot belang onzer legerorganisatie. In
België is de persoonlijke dientplicht nog sleohts
eene quaestie van tijd. Nederland zal daarna het
eenige land zijn, waar de persoonlijke dienstplicht
niet bestaat. Dat verdient ernstige overweging.
Vooral daarom is het oogenblik thans zoo gewich
tig, omdat, nu de herziening van de Grondwet alle
belemmeringen ophief, de wetgevende macht alle
belangrijke onderwerpen die aan de orde van den
dag zgn, zal hebben te regelen.
De kring van kiezer* is uitgebreid. In de hand
van de driemaal honderd duizend kiezers berust
thans de toekomst vknl het vaderland minstens voor
den tijd van vier jaren, en zal het van hen tevens
afhangen hoe de wetten er zullen uitzien, die de
Tweede Kamer, als uitvloeisel van de Grondwet, in
het leven zal hebben te. roepen. Deze verkiezing is
van te meer belang, otndat de volksvertegenwoor
digers niet meer voor twee jaren zitting hebben, maar
allen om de vier jaren aftreden.
Bovendien, wij hdblMig'te letten op de personen
die tegenover ons staAnzegt spr. Tot dusver stonden
tegen ons over de ultiamontanen en de antirevolutio
nairen. Door de samenwerking dier twee partijen tegen
de liberalen was de torstand in de Kamer reeds hoogst
moeielijk geworden. En na dien tijd zjjn de anti
revolutionairen bovendien steun en hulp gaan zoe
ken bjj wie P Wat men nooit had kunnen denken
bij hen, die zij nog kort geleden anarchisten,
atheisten en wat niet al meer noemden. Spreker gaat
de frontveranderingen, van dr. Kuyper na. Het
oude bondgenootschap met de Katholieken is thans,
niettegenstaande zijne vroegere verzekeringen, her
nieuwd maar dat men de radicalen in het bond
genootschap zou opnemen, dat had zeker niemand
kunnen denken. Men denke slechts aan hetgeen dr.
Kuyper in de Standaard schreefHoe do antirevo
lutionaire partij hetgeen zij thans doet voor God
kan verantwoorden, dat moeten hare leden verant
woorden voor zich zelf en voor Godmaar voor
de menschen kunnen zij het niet verantwoorden,
zoolang^ er eenig gezond begrip bestaat van poli
tieke eerlijkheid en moraliteit I Lohman valt de
groep van' Buytendijk ter hevigste aan, en nu zou
men toch gedacht hebben dat dezulken dichter
staan bij de antirevolutionaire partij, dan de radi
calen 1 Het blijkt anders te wezen die partij schijnt
het dichtst bij de radicalen te staan, het dichtst
bij den man, die verkondigt dat bezit diefstal
is en die als motto boven zijn blad schrijft
uale er een God ie, dan moet hy worden afgeschaft!"
Als men zulke dingen ziet gebeuren, dan is hot
meer dan ooit plicht, schouder 1 aan schouder te
staan tot verdediging van de liberale beginselen!
Is het den lande onder de werking van de
liberale beginselen sedert de Grondwet van 1848
niet wèl gegaan Zeker ja vandaar dat er zoo weinig
aandrang bij het volk was om haar te doen wijzigen.
Het is waar, do'gulden dagen van voorheen zijn er
niet meer. Er wordt geklaagd, en terecht, en de anti
revolutionaire partij maakt daarvan gretig gebruik
om er de schuld vau aan de liberalgn te geven. Maar
hoe is het dpD iR hot buitenland Bezoek eens het
platteland, euge zult getroffen worden over de
algojkeene «vaart, die hier nog altijd hoerscht.
Spreker bangt al hetgeon de liberalen tot stand
brachten, iir herinnering, o. a. de 'afschaffing van de
accijnzen op turf, steenkolen en gemaal onze zeo-
visscherijen zjjn vrijgemaaktde gemeentelijke ac
cijnzen zijn verdfwenen de wet tot regeling van de
volksgezondheid, van het onderwjjs, betreffende de-
Rjjkspostspaarbank, tot regeling vsn de armenzorg en
tot beteugeling van het drankverbruik, de wet die-
vrjjheid rap coalitie schenkt en die den kinderar
beid regelt, de gewesteljjke en gemeentewet, enz.
Heeft de liberale partjj dan geen fouten begaan P-
Zeker, zoolang do liberalen menschen sjjn, moeten sjj
vatbaar geacht worden fouten te kunnen begaan, maar
indien er fouten bedreven zjjn, dan zjjn er in ruime
mate vorzaohtende omstandigheden aanwezig. Hjj
wijst daaromtrent op het opstol van Prof. Buys in
het Januari-nummor van de Qide. Er kwam voorts
verdeeldheid in eigen boezem, die zooveel onheil
stichtte, dat men heden met de ondervinding der
laatste jaren wel te rade mag gaan I Vooral verdient
in aanmerking te worden genomen de verlammende
invloed, dien de oppositie der onvrijzinnigen uit
oefende. De school was en bleef huuno leus Vraagt
men spreker, of hjj alles in het schoolwezen goed
keurt, de wjjze van restitutie aan de gemeenten en
hier en daar de toepassing van de schoolwet, dan
antwoordt hjj ontkennendmaar die twee punten
uitgezonderd, is hij voorstander van de bestaand»
schoolwetregeling en dat zelfs anti-liberalen het
daarin met hem eens zjjn, bewjjst hjj door enkele
citaten. De anti-revolutionairen hebben den strjjd
aangebonden ten onrechte, omdat men, als zij het
gewild hadden, het openbaar onderwjjs hadden kun
nen doen beantwoorden aan de behoefte van het
geheele volk. Maar men wilde dat nietmen
misbruikte de school als reno politieke leus. 8pr.
beriep zich daarbjj op het bekende ingezonden stuk van
prof. Valeton in de Utrechteche Courant. Ware de
anti-revolutionaire partjj dezelfde overtuiging toe
gedaan geweest als die professor, ons land zou
voor veel rampen en ellende gespaard zjjn ge
bleven. Het is eene onware bewering dat onze
openbare school godsdienstloos zou sjjnhet
onderwjjs mag voorzeker niet krenken het geloof
van andersdenkenden, maar de schoollokalen ston
den open voor de godsdienstonderwjjzers, en er is
door hen niet in die ruime mate gebruik van gemaakt
als de wet bedoelde. Laat men den liberalen voorts
niet verwjjten dat zij zjjn tegen de bijzondere school;
deze was vroeger niet vrjj, en de liberalen hebben
haar vrjj gemaakt. Neen, ware er eene formule te
ginden om aan den sehoolstrjjd een einde te maken,
men zou de liberalen bereid vinden, gelijk men hen
bjj de grondwetsherziening bereid heeft gevonden.
Maar de tegenpartij wilde het niet; zij had te
veel behoefte aan eene strjjdleus 1 Zonder aanneme-
lijke formule kunnen do liberalen niet toegeven,
daar zjj niet tegen hun beginsel kunnen handelen
en bovendien, den strijd opgevende, hun eigen graf
zouden graven, want geef heden de school prijs,
en morgen zullen de onvrjjzinnigen hunnen aanval
even fel op een ander punt richten. Het onderwjjs,
boven' geloofsverdeeldheid, dat is voor de toekomst
onzer kinderen noodzakeljjk. Laat ons daaraan
vasthouden l
Indien de Tweede Kamer voor het eerst weder
bijeenkomt, dan zal het ook noodig zjjn dat terstond
hot Reglement van Orde ter hand worde geno
men, dat te veel verouderd is. Voortj de regeling
van het kiesrecht, de vaststelling van de kieswet
en de herziening van ons belastingstelsel. Ten aan
zien van dit laatsto gelooft spreker niet dat het
mogelijk zal worden bevonden veel te bezuinigen.
Er is dus geld noodig, te vinden dóer herziening
van ons belastingstelsel. De mindere man betaalt
thans te veel in verhouding tot den meer ge
goeden, en het roerend vermogen is onbelast.
Daarin moet worden voorzien. De pateatwet pest
niet meer in onzen tjjd. De accijnzen op Zeep en
zout moeten vervallon. Ook verscheidene industrieën,
de kaasmakerij b. v., zullen door j)o afschaffing van
den aooijns op het zoqt terecht bevoordeeld worden.
Ook de mutatierechten eischen wijziging. Er zal
dan ten slotte niets anders overblijven dan het roe
rend vermogen te treffen. Eene inkomstenbelasting
heeft geen bezwaar, maar de hoegrootheid der heffing
dan te bepalen bij het afsluiten van de bogrooting
de inkomstenbelasting alzoo als sluitpost. Dat
zal dan teveps een prikkel tot zuinigheid zijn voor
de Tweede Kamer. De inkomstenbelasting zal voorts
niet moeten treffen onderwerpen die reeds belast zijn
en evenmin de zeer kleino revenuën.
Wat de zoogenaamd^ sociale quaestie aanbelangt,
zal men zeer voorzichtig moeten zijn. De indi-
viduën kunnen tot oplossing van dat vraagstuk
m«er doen dan de Staat. De hoogere heffe den
lagere to» zich op en doe al het mogelijke om
staatstusscHfenkomst onnoodig te maken. Wat de
sociaal-democratie wil, is verwerpelijk 'en onhoudbaar.
Do wetgevendo macht zal harerzijds in den eersten
tijd hebben te zorgen voor uitbreiding van de wet
van Van Houten. Lohman beweerde te kroningen,
dat de anti-revolutionairen met de arbeiders-qnaes-
tie zijn begonnen. Bedoelde hij daarmede in het
program van dr. Kuyper het wetboek van den
arbeid? Maar toen^Van Houten zijne wet indiende,
voelen wjj evenveeh>%
hunner zeide bjj eon 1
volutionaire partij ha
vaderland ten grond''
liberaal gezegd. Lid
len, eveneens, stellij
de anti-revolution
voor ons allen i
werd sjj door dKuyper Térdedigd, doch toen het
op' stemmen aankwam, stemde hij er tegen '1 Men
coquetteert heden ten dage met de werklieden, maar
het komt aan op daden, niet op woorden. Göthe
seide tereeht
Mit Worten ISsst sioh trefflich streiten,
Mit Worten ein System bereiten 1
Tot daden, nu, sjjn de liberalen bereid. De vrouw
«n de invalide werkman moeten worden beschermd
en verzorgd. Naar leerplicht moet ons streven
zjjn in dien zin, dat het kind niet van het veld
en de werkplaats op straat worde gezet. Er zjjn
nog 80,000 kinderen tonder onderwjjs. Daarin moet
worden voorzien.
Te Vlaardingen seide oen der anti-revolutionaire
leiders, dat de anti-revolutionairen de eenigen zjjn
die vasthouden aan God, Nederland en Oranje I
Spr. komt daartegon met kracht op. Wjj ven-
denken hen niet, zegt spr., dat zjj daaraan minder
gehecht zjjn dan wjj, maar als zij het voor zich
alleen vindiceeren, dan zegt dit it nieta, óf het is
eene verdachtmaking. Vrome mannen zjjn dan ook
daartogen reeds in verzet gekomen. Een waar libe
raal is van zelf godsdienstig, ea een waar gods
dienstig man is van zelf liberaal. Voor ons land
de anti-revolntionnair. Een
i verkiezing dat de anti-re-
i zin moest krijgen, almoesthet
an I Zóó iets is nooit door een
He voor Oranje bezielt ons, libeja-
'et in mindere male, dan dit met
|6n het geval is. Die lens is
de. Maar wij liberalen strjjden
bovendien voor vrede, die niet bewaard zal kunnen
bljjven tusschen Rome, Dordt en de Commune,
wanneer de coalitie zegevierdewjj strijden
voorts voor vooruitgang en voor vrjjheid, vrjjheid
voor allen, zonder onderscheid van geloof, met vrij
heid echter ook voor den Slaat, om niet door de
kerk te worden geregeerd, geljjk dat door Thorbecke
zoo nadrukkoljjk werd- verklaard.
Spreker besluit met eene opwekking aan de oude
en pieuwe kiezers om op 6 Maart ter stembus op
te gaan. De Grondwet schonk hun kiesrechtdaar
naast staat evenwel kiesplicht. Men, zorge hem te
vervullen I Men werke eendrachtig samen, zette
kleine verschillon op zjjde en houde uitsluitend het
belang des vaderlands in het oog 1
Spr. eindigde met ons een tooneel uit Bchiller's
Wilhelm Teil voor den goest te roepen nl. dat
wgprin Werner sterft. Op het punt den geest te
gevon, met den blik op het beloofde land, dat hjj
niet betreden zal, zjjn de laatsto woorden, die hjj uit
een bede tot zjjne vrienden om vóór alles de een
dracht te bewared I
Aan die woorden bleven zjjn vrienden steeds
gedachtig o zjj behaalden de overwinning 1
Moge zij ook onze leuze zjjn I
Daverende toejuichingen toonden hoezeer de heer
Patjjn gesproken had in den geest der aanwezi
gen. Van de aangeboden gelegenheid om te debat—
teeren werd geen gebruik gemaakt.
De Voorzitter sprak hem een woord van har-
teljjken dank toe voor de uitnemende wjjze,
waarop hij zich had gekweten van zijn taak en
drong er bij alle aanwezigen op aan om toch alle
krachten in te spannen om den gestelden Candi
daat de overwinning te verzekeren.
Moge de 6' Haart een glorierjjke dag zjjn voor
Nederland I
Wantrouwen in Euslands vredelievendheid en be
langeloosheid, ongeloof in eenig resultaat van nieuwe
diplomatieke onderhandelingen kan men den totaal
indruk noemen, dien Buslands jongste stappen be
trekkelijk Bulgarjje in de groote Europeesche hoofd
steden hebben gemaakt. „Wat is het doel van
Ruelands politiek?" „Waarom treedt het nu, op
dit oogenblik, met zuljce werkelijke of schijnbare
gematigdheid op?" Deze en dergelijke vragen legt
men elkander to Londen, te Rome, maar vooral te
Weeuen ter beantwoording voor. Men zou er niets
tegen hebben uit Óen mond te verklaren dat 'de
positie van vorst Ferdinand te Sofia onwettig is; -
op dit punt bestaat bij niemand twijfel, immers
geen der mogendheden hoeft den Coburger als vorst
van Bulgarjje erkend. Maar wanneer nu alle onder
teekenaars van het Berlijnsch tractaat aan den
wensch van Rusland, dat men gaarrfe terwille van
de lieve Kuropóosehe rust tevreden wil stellen,, vol
daan qn den sultan uitgenoodigd hebben den prins
te verzoeken heen te gaan dan beginnen eigon-
moeilijkheden. Zoolang Ooatenrjjk,
Italië en Engeland niet weten, wat Rusland voor
nemens is daarna te doen, wat er óver 't geheel
gebeuren zal, nadat prins Ferdinand te Sofia zijn
congé heeft gekregen, gevoelen deze mogendheden
met den minsten lust om Rusland's stappen, die
zulke onheilspellende gevolgen kannen hebben, te
steunen. Men geeft de voorkeu san den tegen-
woonligen stand van zaken in Bnlgarjje, die on
wettig moge sjjn, dooh waarbij de orde en nut in
het vorstendom gehandhaafd worden, boren een op
lossing in Rusland's geest, die gevaar loopt alle
kanonnen en geweren in ons werelddeel los te doen
branden. Er heerscht wantrouwen over Rutlands
bedoelingen betrekkeljjk Bulgarjje, daar men vreost,
dat deze lijnrecht staan tegenover de belangen van
andere mogendheden, met name Oostenrijk.
Bjj de verkiezing van negen leden der Fransche
Kamer, ter vervanging van president C&rnot en de
tot senatoren gekozen afgevaardigden, zjjn gekozen
4 gematigde republikeinen, 2 radicalen en 1 conses-
vatief, terwijl in twee districten herstemd moet wor
den. De minister Flourens werd in Savoye gekozen
met 12,813 stemmen.
Generaal Boulanger, die in bijna alle districten
door de intransigenten candidaat werd gesteld, ver
kreeg in het geheel 64,871 stemmen. Men spreekt
er van, dat den generaal wegens deze candidatuur
weer een bestraffing boren het hoofd hangt. Ten
minste uit Parjjs wordt gemeld, dat de ministerraad
ernstig ovorweegt, den generaal zijn commando te
ontnemen.
Deze uitslag is niet gunstig voor de gematigde
republikeinen. Zelfs de minister Flourens verkreeg
slechts lfiOn stemmen meer dan zjjn radicale tegen
stander, Euzière, de burgemeester van Gap, een ge
heel onbekend man. De radicale „Justice" ia daarom
zeer tevreden en beschouwt den uitslag als een ver-
oordeeling van het tegenwoordige ministerie en de
meerderheid der Kamer, die het staande houdt.
Nog meer echter zijn de opportunisten ontstemd
door het groote aantal stemmen, dat generaal Bou
langer verwierf. In het geheel werden 421.000
stommen uitgebracht, en 284.000 op republikeinen,
103.000 op monarchisten en 64,000 op generaal
Boulanger. De Tempt betuigt haar innig leedwezen
over deze herleving van het Cesarisme en ook het
Journal dee Débate spoort de gematigde republikei
nen aan tot eendracht in den strjjd tegen „radica
lisme en dictatuur die altjjd samen gaan".
Wat men ook de Ultramontaoen ten laste moge
leggen, niet de beschuldiging van niet te durven.
Dat ziet men weer aan het voorstel van Windthorst
in den Pruisischen Landdag,, genaamd „de storm op
de volksschool". Windthorst, ondersteund door het
gansche centrum, vraagt oejkwetsontwerp „waardoor
aan de kerkgenootschappen oa hun organeq ten
aanzien van het godsdienstonderwijs op de lagere
sohöol in vollen omvangdtie'feevoegdheid verzekerd
wordt, welke hun art. 24 der Constitutie heeft toe
gezegd door de woorden „het godsdienstig onder
wjjs in de volksschool leiden de belanghebbende
kerkgenootschappen"; voorts-in den oorspronkeljjken
geest van die toezegging in het bijzonder acht te
slsan op het verzekeren van de volgende rechten
lo. tot het ambt van volksschoolonderwijzer mogen
alleen personen geroepen weiden, tegen wie de kerk
besturen uit een kerkelijk-godsdienstig oogpunt geen
bezwaren hebben ingebrachtworden zulke bezwa
ren later ingediend, dan mag die onderwjjzer niet
verder toegelnton worden tot het geven van gods
dienstonderwijs; 2o. het komt uitsluitend aan de
kerkbesturen toe, de organen aan te wjjzen dio in
de verschillende volksscholen recht hebben op het
leidon van hof godsdienstonderwijs; 3o. het tot lei
ding van het godsdienstonderwijs geroepen kerkelijk
orgaan is bevoegd, naar eigen goeddunken het gods
dienstonderwijs van den onderwijzer bij te wonen,
daarin in te grjjpen en hem voorschriften te geven,
welke hjj heeft op te volgen; 4o. de kerkbesturen
wjjzen de ecbodl- en leerboeken aan, die voer het
godsdienstonderwijs en de godsdienstoefeningen in
de sohool zullen dienen, den omvang en inhoud van
stof en leerplan voor het godsdienstonderwijs en de
verdeeling daarvan over de verschillende klassen".
Uit een artikel over de Iersche quaestie in de
„Contemporary Review" blijkt, dat Gladstone de
kracht der liberale unionisten niet onderschat. Hij
erkent, dat onder dezen vele bekwame liberalen te
vinden zjjn en zelfs Óen eminente liberaal (Harring
ton) dat- het verbond tusschen de dissidenten en
de conservatieven op een zware proef werd gesteld
en die proef heeft doorstaan; dat de coalitie negen
tienden van hot Hoogerhuis, negen tienden minstens
van hetgoen men don rijkdom van het land noemt,
een groot deel van de beschaafde en academisch ge
vormde klasse in Engeland aehter zich heeft. Toch
geeft Gladstone den moed niet op. Hij betoogt, dat
de Home-rulo quaestie niet door qgn partjj, maar
alleen door alle partijen teznmen kan worden op
gelost, want zoowel liberalen als Tories leden schip
breuk in Ierland. Dat land wordt thans als ver
overd gewest behandeld, evenals Hindosfanhot
daar gevolgd stelsel, do negatie van alle staatkunde
en gezond verstalo, kan niet blijven bestaan'en het
ontevreden Ierland kost ook per hoofd moer «dan
het tevreden Engeland. Tegenover de bewering van
Salisbury, dat autonomie iu den regel mislukt en
niet op Ierland kan worden toegepast, betoogt
Gladstone, dat vele Staten hun voorspoed, ja zelfs
hun bestaan aan Home-rule te daaken hebben;
Duitschland. Oostenrjjk-Hongarjjë, de Vereenigde-
Staten kunnen alt voorbeelden strekken. Indien..
Home-rule niet beetond, zou men het moeten uit
vinden om aan de wetgevende eischen van den tjjd
te voldoen. Ju Engeland kan er niet van veel voor-
uitgang sprake zjjn, omdat de wetgevende vergade
ring het werk niet af kan. Zoo Canada en Austra
lië niot een eigen Parlement haddon zou er vol
komen stilstand zijn. Maar zelfs ontheven van deze
werkzaamheden, schiet het Parlement van Westmin
ster te kort voor zjjn taak.
RECLAME
Niet alleenelijk de vreemdelingen, die- meer en-
meer de beroemde baden van Soden in den Taunus
bezoeden; maar ook de lieden die t'huia bljjven
verwonderen zich Van de ongeloofoljjke vraag der
onvergelijkelijke huismiddel, de mieeraal pastillen
von Soden in alle landen van de wereld vinden, zoo
dat het fabriek dezer pastillen standvastig heeft moet
yergrooten. De hoedanigheid en terzelve». tijd de
goedkoop moeten de grenzen oversteken. Alle apo
thekers verkoopen dezo pastillen, die zoo aanbeve
lenswaardig zijn in de catarrhal» aandoeningen der
ademhaling, als in de verteering. Men verkoopt ze
PO cents de doos. Op 2 maanden heeft den verkoop
fltn Duitschland 200 000 doozen herijkt.
Gouda, 1 Maart 1888.
Granen. Daar er natuurlijk heden nieta aange
voerd was, bepaalde de handel zich alleen tot dis-
poniebelen voorraad, waarvan een en ander door be-
noodigden gekocht werd.
In de prjjzen kwam geen verandering en ver-
wjjzen dus hiervfior naar ons vorig bericht.
I De veemarkt met weinig aanroer, handel gewoon,
vette varkens 19 21 ot., varkens voor Londen
16'/, a 17'/j ut.; magere varkens en biggen
traag, biggen 0.70 4 1.per week, schapen
traag.
Kaas aangeroerd 10, partjjen handel vlug, eerste
qualiteit 24.a /"z8.
Goeboter 1.40 a 1.66.
Weiboter f 1.20 6 1.30.
GFBOREN27 Febr. Johannes, ouden J. P. A ret en D.
van der Bree. Cornelia, ondera D. van der Pool en E.
Uittenbogaard. «- 28. Johanna Maria, ondera J. Oodekker en
J. M. vin den Huk. Maria Wilïelmina Martina, ondera
M. J. Verooden en W. ven Hofwegen. Kerel, oudere K.
van Wilgen en D. vin der Spelt.
OVERLEDEN: 27 Febr. A. G. Voojje, lj. 2 m. 28.
J. ven der Zwalm, 78 j.
GEHUWD 29 Febr. F. J. Nuveletjjn en A. J. Holet.
Zondag 4 Maart 1888 hopen Js|
onze geliefde Ondera
DIRK van der GRIFT
en
NEELTJE OSKAM,
hnnne 25-JARIGE ECHT VER
EER IGIHG te vieren.
Hnnne dankbare Kinderen.
Haastrecht29 Februari 1888.
Bevallen van een Zoon,
W. BRIJUE—Hoogbndijk.
Goudal Maart 1888.
Voor de vele blijken van deelneming
ontvangen bjj het overlijden van onzen ge
liefden Echtgenoot, Vader" en Behuwdvader
GIJSBERTUS van GENT, betuigen wjj onzen
oprechten dank.
Wed M. van 4ent —Donk.
J. van GENT.
B. van GENT—Vïening.
F. SIX.
C. SIX—van Gmt.
P. VIS.
M. VIS—VAN G«nt.
Gouda
Amsterdam,
I Maart 1888.