1RET
IREN
ren.
M
M
I
BINNENLAND.
nek.
Woensdag 16 Mel.
N° 3704.
1888.
Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken,
p.
i
188.
raad,
I -5
L s*
ra
W^ER
- a
1, is een
oda.
ikswjjze
30DDA
e Groe-
Gonda.
ichtheid
steeds
i naam
PPE.
O. 11.
«tdagen,
•r rro",
r.
<fc Zn.
DE
GOUDSCHECOURANT
kennis te
LLARD-
laar,
•HST.
hg ieder
«lovende
e Begun-
zwaar van ’s rijks schatkist: G. O. Kluit wonende
te Moordrecht.
ver-
Ipunt plaatsen dan bij de
Toen was er van beide
actietoen van beide kan-
st moge*
zich met
bodegraven
Paarden-
idel ge-
spoedig
moeder
hoeften gemaakt en naar verhouding van de draag
kracht uitgevoerd, zou volgens spr. zeer veel anders
en beter geweest zijn.
Ten opzichte van de overige punten (ik heb bij
dit van het onderwijs wel wat lang stilgestaan, maar
het is immers in den laatsten tijd ook het punt der
punten in de ministerieele rede vindt spr. zooveel
bezadigdheid, ja hij zou haast zeggen liberaliteit dat
de liberale partij daarin bijna geheel met den minis
ter zou kunnen meegaan.
Welke liberale afgevaardigde toch, zegt spreker,
zal niet gaarne meewerken, om den druk der belas
tingen zooveel mogelijk te verminderen Wie zal
niet gaarne de belastingen op de eerste levensbehoef
ten afgeschaft zien, of de onbillijke patentwet zien
vervallen, als er maar een geschikt equivalent ge
vonden kan worden. Er is, zegt hij, al zoo dikwijls
over gesproken, geen belasting meer te heffen np de
zeep; maar men heeft nog niets daarvoor in de
plaats gevonden. Toch zou er wel iets en wel veel
zelfs gevonden kunnen worden in het belasten van
het kapitaal. Op de effecten moet belasting gelegd
worden. Daar zijn nog te veel groote kapitalen die
nog onbelast zijn, terwijl de mindere man zijn be
scheiden verdienste nog ziet inkrimpen door patent
en accijnsen. Dit kan en moet anders worden, zegt
spreker. Zoo gaat hij, en zeker met hem alle libe
ralen, gaarne met den nieu*en minister mêe, waar
deze verbetering wil aanbrengen in den toestand der
werklieden, waar men betere verhoudingen wenscht
te scheppen tusschen werkgever en werkman. Dat
men moet trachten in eene betere houding te komen
tegenover Atjeh, wil spr. gaarne aannemen. Kortom
over het algemeen genomen, vindt hij de rede van
den heer Mackay zoo liberaal, dat hij niet gelooft»
dat op deze wijze de liberalen het het anti-liberale
ministerie lastig zullen maken. Verleer zullen dat»
ern zegt spr., de eigen partygenooten doen. Die zullen»
wanneer het ministerie rriet met meer beslistheid op
treedt, hunne ontevredenheid weldra doen blijken.
Spr. deelt nog mede, dat hij van het protectie—
stelsel niet wil weten. Hij ziet alleen heil in het
vrijhandel-stelsel. Duitschland, zegt hij, beschermt
zeer de producten zijner nijverheid, en toch is de
toestand in Duitschland nog slechter dan hier. De
protectie is zoowel tot nadeel van den gebruiker
als van den producent.
Na de rede van den heer Fortuijn Droogleever,
waarvan het hier genoemde natuurlijk slechts een
kort, maar toch duidelijk overzicht is, kondigde de
voorzitter een half uur pauze aan.Daarna zou er
gelegenheid gegeven worden tot debat.
De eerste, die na de pauze het woord vroeg,
was de heer Van Velzen, uit Alfen. In zeer be-
zadigden toon en parlementairen vorm trachtte hij
vele der genoemde punten te weerleggen. Hij wilde
den bijbel op de school en meende dat anders de
opvbeding niet goed, niet volledig kon zijn. Hij
noemde vele cijfers, om te doen uitkomen, dat de
huishouding van den staat in dq laatste jaren nog
al duur was geworden en zei, dat de staat niet
als een goed huisvader de tering naar de nering
had gezet.
Daarna sprak de bent Tak, nit Schiedam. Deze
trachtte in gloeiende taal het goed recht der libe
rale partij te bepleiten.
Nadat ook nog de heer Oversteeg uit Amsterdam
aan het woord was geweest en vreeselijk te velde
getrokken was tegen vaccine en de in zijn oog gods
dienstloze school, gaf de voorzitter het laatste woord
aan den heer Fortuijn Droogleever. Kalm en waardig
beantwoordde deze de sprekers, die getracht hadden,
de door hem gereleveerde punten te weerleggen.
Hij toonde aan, dat de gematigd liberale richting
de gewenschte is en dat men, vooruitstrevende,
verbeterende en beschavende, niet dient prijs te
geven, wat de vrucht is van den arbeid van jaren.
Met cijfers toonde hij ten slotte nog aan, dat wij
niet zoo ver achteruitgegaan waren als de heer
Van Velzen meendespreker noemde o. a., dat de
rente der staatsschuld in 1844 veertig millioen gul
den bedroeg en in 1387 slechts 33 millioen. Dit was
dan toch zeker, zei spreker, geen bewijs van ach
teruitgang.
Nadat de voorzitter in harteljjke woorden den heer
{morgen
rmen.
Families
SN aan.
Goud-
jzen.
GOUDA, 15 Mei 1888.
De verkiezingstrjjd i» in on, dirtrict nog widen
zoo lievig geneest al, ditmaal. Niettegenstaande
de Standaard uitrekendo dat het met wiskunstige
zekerheid uit te maken was dat de heer van
Wasseneer gekozen zou worden, zijn er de laatste
dagen al die atrijd-middelen in het werk gesteld,
die ge woon lijk slecht, in twijfelachtige districten
worden toegepaat. Niet alleen de gewone atroobil-
jelten kwamen tot one, onderteekend door beaturen van
anti-revolutionnaire kiearereenigingen, of ook wel
niet onderteekend, maar Dr. A. Kuyper in hoogst
eigen peraoon kwam in qualiteit van oud-afgevaar-
digde voor Gouda tot ons met het schriftelijk
verzoek Baron van Waaaenaer te stemmen, waarin
o. a. deze zinsnede ons trof «Eerst te bidden,
en dan een man ala Droogleever stemmen,
dat kunt, dat moogt ge niet.» Doch de brief te ont
leden of te lieoordeelen mag thans onnoodig worden
geacht.
Het bleef ditmaal niet bij brieven en briefjes. In
▼erscbillende deelen van het district traden gisteren
avond sprekers op van anti-revolutionaire zijde, als in
Boskoop Jhr. Mr. A. F. de Savornin Ixthtnan, in
Ouderkerk a/d Usel Mr. Th. Heemskerk, in
Nieuwerkork a/d Usel Jhr. Mr. T. A. J. van Asch
van Wjjck, zooals men ziet alle Kamerleden. Bo
vendien werd gisterenmiddag ongeveer 3 uur hier
ter stede een biljet rondgezonden onderteekend door
de Kiesvereeniging «Nederland en Oranje" waarin
men werd «uilgenoodigd* een samenkomst in Tivoli
bij te wonen waar het Kamerlid I. C. Fabius
zou spreken. Er zou gelegenheid zijn tot dehat
Zij. die echter naar Tivoli gingen werden teleurge
steld. Er was niemand. Wat mag de reden daar
van zijn Mm beweert dat hij in plaats van in
Gouda in takkerkerk zou optreden. Of dat ge
schied is weten try niet.
Nauwlijks was het bekend dat do heer v. Waase-
naer door genoemde heeren zou aanbevolen wor
den of van liberale zijde zorgde men dat het
gesprokene niet onbeantwoord zou blijven. En zoo
vond gisterenavond de heer de Savornin Lohman
Mr. J. G. Patijn tegenover zich, Heemskerk werd
beantwoord door den liberalen candidaat zelf Mr.
J. Fortuijn Droogleever, de hoer Asch van Wijk
werd bestreden door do hh. Varenkainp uit Rot
terdam, Tak uit Schiedam en onzen stadgenoot D.
G. van Vroumingen (bestuurslid rag «Burgerplicht»),
terwjjl ook te Lekkerkerk, als daar een anti-revo-
htionnair woordvoerder optrad, hij niet onweer
sproken zal zijn gebleven.
Men ziet dus dat gr heel wat drukte heerschte
in ons district Bij dat optreden van die anti-
revolutionnaire Kamerleden valt een tweetal zaken te
bejammeren. Vooreerst dat men dit too laat aan-
kondigde en voorts dat men hen, die wilde debat
ter ren, zoo weinig tijd gunde. Bij een ernstig
gemeend debat moet men de tegenpartij niet
beknibbelen in den tijd en hem ala 't ware slecht,
enkele minuten gunnen, waar men zelf over een
vol uur en meer de beschikking had.
Wjj mogen niet nalaten bij deze gelegenheid het
Bestuur van de kiesvereeniging «Burgerplicht» onze
hulde te brengen roer don ijver bij deze gelegenheid
ontwikkeld. Inderdaad er wa, veel te doen, meer
dan ooit, maar h< t ijverige bestuur zag tegen geen
moeite op en hield zich tot hot laatste oogenblik
flink. Hoe de uitslag dor verkiezing zjj, de strijd
is onzerzijds onvermoeid en op edele wijze gevoerd.
Dit te constateeren mochten wij niet nalaten
De heer Dr. H. IJssel de Schepper, directeur van
(In afnnrinn—IrnnwaatifaKmzslr ll»Z«— i. L -1
der Commissie, belast met het afnemen in 1888 der gebied, evenals op elk ander gebied, dan
65 der Wet
degelijk onderwijs, en heeft het kind zelf er wel het
grootste belang bij, ook de Staat heeft groot be
lang, zegt spr., bij degelijk ontwikkelde staatsburger
bij goed ontwikkelde moeders.
De /^opperheerschappij" der rijkskweekscholen ont
kent spreker. Wel wil hij gaarne toegeven, dat men
bet onderwijs betreffende, niet zuinig genoeg ge-
rr_.,weest is en dat op sommige plaatsen geld is ver-
de stearine-kaarsenfabriek alhier, is benoemd tot lid kwist. Spreker keurt de overbodige uitgaven op dit
examens B. volgens art. 60 en C. volgons artt. 61—
C: W»t van 2 Mei 1863 (Slid. No. 50).
van den uitslag I vingveel fouten vindt hij in die schoolwet, pn
benoemd tot neer zij meer overeenkomstig eene gezonde pae«
meer overeenkomstig de be-
Zaterdagavond te half acht trad te Waddinxveen
de heer mr. J. Fortuijn Droogleever, de candidaat
der liberale partij in het hoofdkiesdistrict Gouda,
voor de kiezers op. Reedt voor het genoemde uur
was de zaal geheel bezetOok van elders (zelfs uit
Amsterdam) waren eenige heeren overgekomen. Nadat
door den voorzitter de vergadering geopend w»s, be
gon spreker met te zeggen, dat hij eene wederzijdsche
kennismaking van de kiezers en den candidaat voor
de Tweede Kamer wenschelyk achtte. Hij had, zeide
hij, de candidatuur minder begeerd dan wel lia ster
ken en herhaalden aandrang aanvaard, en wenschte
dan ook heden avond als kiezer tot de medekiezers
in zijn district te spreken.
Volgens spreker is de algemeone geest in het
kiesdistrict Gouda niet anti-liberaalvele kiezers
zijn hier, gelijk in vele andere districten, door ver-
dachtmaken op een verkeerden weg gebracht.
Nu moeten wij, zegt spreker, ons bij deze
kiezing op een ander stand]
verkiezingen in Maart,
kanten een program van i
ten hevige strijd om de meerderheid te verkrijgen.
Thans heeft do liberale partij voorloopig toe te zien,
wat de anti-liberale party doet of doen zal in de
naaste toekomst. De tegenwoordige minderheid
neemt eene afwachtende houding aan en moet voor
eerst afwachten wat het ministerie Mackay zal doen.
Dit brengt er spr. als van zelf toe, na te gaan
wat de nieuwe minister heeft beloofd. Hij gaat
de ministerieele rede na, door den heer Mackay
uitgesproken, en mpet dan al dadelijk zyc verba
zing te kennen geven, d«t»de aanhef er van zulk
een verzoenenden geest ademt Men sou, zegt spr.,
als men leest, dat het openbaar onderwijs
voorwerp zal blijven van de zorg der regeering,
niet zeggen dat datzelfde punt (bet openb. onderwijs)
nog vóór zoo weinige weken eene voorname hoofd
oorzaak was van de partijschappen en beroeringen
in den lande. Wanneer, zoo zegt spreker, dat
openbaar onderwijs en de openbare school zoo slecht
zyn, of maar half zoo slecht als ze wel door de
tegenpartij afgeschilderd »n voorgesteld pleegt te
worden; wanneer het waar is, dat de overgroote
meerderheid van het Ncderlandsche volk in het ge
heel niet met de openbare school is ingenomen, maar
integendeel er van gruwt, dan ligt het ook op den
weg der tegenwoordige meerderheid om die gruwe
lijke school op te ruimen. Dan maar een eind er
aan gemaakt, hoe eerder hoe beter. Maar, zegt
spreker, de partij die de meerderheid thans vormt
(dank zij het onmogelijke verbond) of liever, het
anti-liberale ministerie laat zich juist daarom zoo
bezadigd uit, omdat het wel weet, toch niet in de
hartader te kunnen aantasten wat een doel uitmaakt
van het volksleven.
Verder de rede van den minister volgende, toont
spreker aan, hoe men straks door restitutie-stelsel,
subsidien enz. zal trachten het doel te bereiken,
om nl. de bijzondere school tot hoofdschool te maken,
de openbare bijzaak te doen worden. Spr. wijst er
op, tot welke onmogelijkheden men zou komen wan
neer men afweek van het stelsel//de openbare
school handhaven en do bijzondere school toelaten."
Hebben de ouders zelven groot belang bij goed,
degelijk onderwijs,
lang, zegt spr., by degelijk ontwikkelde staatsburger
bij goed ontwikkelde moeders.
De //Opperheerschappij" der rijkskweekscholen
kent spreker. Wel wil hij gaarne toegeven, dat i..«-
in de laatste jaren ten opzichte van vele punten,
dat op sommige plaatsen geld
i ook zeer
af. Men had wel heel wat kunnen en moeten be-
I zuinigen, volgens zijne raeening. In de wet van
1878 vindt hy de oorzaak van veel dwaze nverdrij-
By koninklijk besluit is op grond van den uitslag vingveel fouten vindt hij in die schoolwet, pn wan-
van het door hem afgelegd examen, benoemd tot neer zy meer overeenkomstig eene gezonde paedago-
surnumerair bij het vak der posterijen, buiten bo- giek geweest was en meer overeenkomstig de be-
