rw
:r.»
rter.
De Politieke Toestand.
BINNENLAND.
Woensdag 20 Juni
1888.
N° 3719.
enz.
ida.
r. V.
la,»
en 16“
>p beide
werden
5N.
zaren.
HT.
)ÏÏT.
Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
franco
wiegen
'9
Gouda.
rond*.
zijn,
reces
N, spoe-
loederen
ratal) of
hrjjven
ar.‘
r~
e Cou-
loor den
'ouda.
Alphen
e Oude-
wnhoven
erth te
Ie UNI-
ker mid-
artwater
pakjes
an heele
goudschecourant
Op het gebied der binnenlandsche politiek
heerscht gedurende de laatste weken volkomen
windstilte. Onverklaarbaar ia dit niet. De
nieuwe ministers hebben natuurlijk eenigen
tjjd uoodig om zich in hun departement te
orienteerende kamers hadden geen werk en
na zich geconstitueerd te hebben, op
uiteengegaan. Waarschijnlijk zal er in
deze zitting niets meer onder handen genomen
worden dan 1* de Bankwet, die van dringenden
aard is, daar bet octrooi der Nederlandsche
bank afloopt en men bjj tijds dient te weten,
waaraan belanghebbenden zich te houden heb
ben en 2’ het voorstel LohmanSchapman
omtrent het reglement van orde, dat gereed
moet zjjn, eer de kamer zich in ernst aan den
arbeid begeeft. De bank zal hoogwaarschjjn-
Ijjk in haar tegenwoordigen vorm behouden
bljjven, behoudens wijziging in de voorwaar-
deu, vooral met het doel om aan den Staat
een grooter aandeel in de winst te verzekeren.
Onze bank heeft een zoo welverdiend ver
trouwen en is zoo met ons financiewezen sa
mengegroeid, dut men zich wel wachten zal te
tornen aan de grondslagen waarop zij geves
tigd is. Het voorstel ter herziening van het
reglement van orde der Tweede Kamer zal niet
zoo grif aangenomen worden. Het vindt, en
niet zonder reden, bezwaar bjj de liberale min
derheid en bjj een deel der rechterzjjde. Het bevat
in hoofdzaak de instelling van een nieuw
lichaam in onze vertegeuwoordigiugeene
vaste begrootingscommissie, die gedurende een
geheel zittingsjaar belast zou zjjn met het
onderzoeken van alle gewone en buitenge
wone begrootingsvoorstelien. Het denkbeeld is
ontleend aan de Franschen en beoogt, geljjk
de voorstellers zelven doen uitkomen, het schep
pen van een kamerministerie, zonder titel of
verantwoordeljjkheid, naast het grondwettige
ministerie des Konings. Uit den aard der
zaak geeft de kamer dan grootendeels haar
budgetrecht in handen tan een 15 tal harer
leden, die de begroetingen onderzoeken en met
de ministers bespreken geheime beraadslagin
gen zullen het openbaar debat vervangen, want
de behandeling in plena wordt eene bloote for
maliteit, als de budgetcommissie en de regeering
het ten slotte eens geworden zjjn. Men wil
dit middel aangrjjpen om aan de meer radi
cale elementen der rechterzjjde, welke uit voor
zichtigheid geen zetel in het kabinet gekregen
hebben, hun invloed op deu gang van zaken
te verzekeren. Schaepman en Lohman hebben
zich de bescheiden rol van kamerlid laten wel
gevallen, maar hebben dezen vond bedacht om
het ministerie te dwingen naar de pjjpen van
Dr, Kuyper en de ultramontanen te dansen.
Men begrjjpt dat de conservatieve vleugel der
regeeringspartjj niet zoo dadeljjk bereid is, dit
paard van Troje binnen te halen.
Verwonderlijk is bet overigens te zien, hoe
tevreden de staatspartijen in do kamer tegen
woordig zjjn, De rechterzjjde is verheugd, dat
er eindeljjk een kabinet nit haar midden aan
het roer ia, schoon de kleur velen wat flets
moet schijnende liberalen zjjn ingenomeu
met het gematigde optreden van het nieuwe
ministerie, waarvan zjj bljjkbaar erger dingen
hadden gewacht. Van den kant der regeerings-
partjj is deze houding beter te verklaren dan van
dien der onzen. De gauche der antirevolutionaire
partij weet, dat zjj het kabinet in haar macht
vau staat allengs sturen in haar vaarwater.
De veroverde positie is voor haar enkel het
uitgangspunt voor verdere invallen in het vjj-
andeljjk gebied. Het pleit voor het politiek
doorzicht der hoofden van de clericalen, datzjj
genoegen nemen met zulk een gematigd op
treden namens hen. Te groote schok bjj den
overgang van het eene in het andere stelsel
zou de natie, althans de zenuwachtige midden
partij die bjj verkiezingen den doorslag geeft,
verschrikken, hetgeen over 4 jaar bedenkeljjke
gevolgen zou kunnen hebben. Als men een
paard aan de stoomtram wil wennen, dan zet
men het niet in eens met zjjn neus voor een
in volle vaart stoomenden trein. Men laat
het dier eerst de voertuigen in rust zien aan
de remise, dan de machine met stoom op doch
stilstaande, daarna een frein die zachtkens
voortgljjdt en eindeljjk de tram in volle vaart
met belgelui en stoomgesfs. Op dezelfde wjjze
stellen de doctoren Schaepman en Kuyper zich
voor de Nederlandsche natie te wennen aan eeu
clericaal ministerie. Wjj zjjn nu nog in de
periode, dat de machine kond en roerloos in
de remise sta«t De eerzame burgers wandelen
om het ding heen en bekjjken het van alle
kanten en verwonderen zich dat zoo'n clericale
locomotief er precies uitmet als een liberale
stoomsleeper. Doch als straks stoom wordt
gemaakt en de reis begint, dan zal men gaan
deweg wel bemerken, dat de richting niet de
zelfde ia. Het komt ui^tÓtMliaiil slechts op
aan bjj het groote publiek de meening te doen
post vatten, dat een ministerie van deze kleur
toch niet zoo schrikkeljjk is als de liberalen wel
zeiden. Als men eerst die moeieljjkete periode
maar doorgeworsteld is, dan zullen de heeren
drijvers der rechterzjjde zich wel laten gelden,
zoo niet als leden eener vaste budgetcommis-
sie dan op andere wjjze. Hun steun is vol
strekt noodzakeljjk voor het kabinet om in het
leven te bljjven. Deze wetenschap maakt, dat
zjj kalm de toekomst knnnen afwachten. Het
eenige gevaar is, dat de schare der volgelingen,
die bjj de verkiezingen opgezweept zjjn tegen
het liberale wanbestuur en die niet het poli
tieke doorzicht hebben der leiders, ongeduldig
wordeu en hun vertegenwoordigers dwingen
tot sneller pas dan deze raadzaam achten.
Doch dat gevaar is niet groot. De groote
massa van de kiezers dezer richting zjjn makke
schapen, die gewillig de stem hunner herders
volgen.
Tegenover deze welberekende tactiek der
tegenpnrtjj past ons, liberalen, groote waak
zaamheid om ons en de natie niet door den
schjjn te laten verschalken. Wjj houden ons
overtuigd, dat de liberale leden der kamer
voortdurend op hunne hoede zjjn. Doch hun
toestand is moeieljjk. Zoolang de regeering
in haar tegenwoordige houding volhardt en
geen daden doet, welke aanleiding tot verzet
kunnen geven, zijn zjj wel verplicht tot af
wachten. Tegenover een onstuimig calvinis-
tisch-ultramontaanscb kabinet ware hun rol
veel gemakkeljjker en dankbaarder. Thans
dreigt het gevaar, dat de conservatieve, doch
anticlericale elementen, welke de liberale party
bevat, langzamerhand van ons vervreemden en
zich laten iuljjven bjj de regeeringspartjj.
Intusscben spreekt men reeds van daden,
die bestemd zjjn aan de regeering haar eigeu-
aardigen stempel te geven. Deze betreffen
het onderwijs, geljjk te verwachten was.
heeftzjj kan met zachten dwang het schip i Zoo spreekt men vau opheffing der roor-
-*-* -n.™ k—- bereidende klassen by de normaallessen en
van ontneming der rjjkssubsidie aan de
kweekscholen voor onderwijzeressen te Haarlem
en te Arnhem. Deze eerste maatregelen schij
nen weder niet zorg gekozen te zjjn, daar er
op zich zelf en uit het oogpunt der bezuiniging
veel voor te zeggen is Er is tegenwoordig
bij vacatures voor onderwjjzers zulk een over
vloed van candidaten, dat eenige vermindering
van toevoer van onderwjjzend personeel geen
kwaad kan. De vraag is echter of aan de
degeljjke opleiding van aanstaande onderwijze
ressen het eerst afbreuk moet gedaan worden.
Wellicht dat zich in de aanstaande begrootiag,
die men binneu kort gaat opmaken, nog meer
teekenen zullen vertoonen, dat inderdaad eeu
andere richting de teugels vau het bewind
voert. Bij benoemingen is zulks nog weinig
merkbaar, doch men vergete niet, dat de voor
bereiding daarvan, vooral wat betreft commis
sion voor onderwjjszaken enz. grootendeels had
plaats gegrepen vóór het tegenwoordig kabinet
optrad. De leden waren reeds omtrent de
aanneming gepolst, zoodat moeilijk een gewij
zigd stel kon worden voorgedragen. De heer
Mackay is een te welopgevoed man om zoo
onbeleefd te werk te gaan.
Overigens heeft de eerste maand van de
nieuwe administratie toevallig buitengewoon
gunstige financieele resultaten opgeleverd. Zeer
aangenaam voor den minister van financiën,
is deze omstandigheid tevens een geschikt
middel van reclame. Wellicht worden wjj
eerstdaags vergast op het betoog, dat alleen
het optreden van een kabinet uit de rechter-
z jde voldoende geweest is om alle rijksmid-
delen als met een tooverslag ruim te doen
vloeien.
GOUDA, 19 Juni 1888.
Ds. B. J. Swaan alhier heeft voor het beroep naar
de gemeente Velzen bedankt
In de zomer-vergadering der Provinciale Staten
van Zuid-Holland zal o. a. worden behandeld de
subsidie-aanvrage van de heeren 8. P. H. Noorden
dorp c. a. uitmakeude het comité voor den aanleg
eener spoorlijn over eigen baan tusschen Gouda en
Schoonhoven.
Van de door den Ned. Rhynspoorweg aangeboden
gelegenheid om des Zondags voor verminderd tarief
naar den Haag te kunnen reizen, maakten Zondag
1L 218 personen gebruik.
De Minister van Waterstaat heeft aan Gedepu
teerde Staten van Zuid-Holland verklaard, dat ZExc.
aan de Tweede Kamer geen verlenging van de Rijn-
tpooneegconceuie zal voorstellen, dan na overleg over
voorziening in de verhooging van de spoorwegbrug
over de Gouwe.
Met verwijzing naar de advertentie in dit nummer,
vestigen wij de aandacht onzer stadgenooten op de
gelegenheid om weder geheel kosteloos de fraaie
collectie Fransche en Engelsche Gravures en Photo-
graphures op de bovenzaal van het «Schaakbord"
Kleiweg te kunnen bezichtigen. Dat deze collectie
telken jare bij vernieuwing wordt geexposeerd is
wel een bewijs dat er van gekocht wordt en dus
prys en bewerking voldoen.
Gisterenavond gaven de leden der gymnastiek-
vereeniging «Excelsior" alhier, onder leiding van
hun directeur, den heer H. Ouderkerk, eene huis
houdelijke uitvoering in de sociëteit «Ons Genoegen,"
zaal Kunstmin.
