1
RIJKSNORMAALLESSEN
DE ROODE LAARS.
DIENSTBODE.
Hypotheek
Schoenen en Laarzen Magazijn
J. P. HESSELS, Gouda.
Fabriek te Westzaaa»
Bultenlandsch Overzicht.
ADVERTENTIÈN.
332""Staats-loterij
te GOUDA.
Onovertroffen KWALITEIT.
Korte sehetsen uit de geschiedenis
der Latijnsche School.
v.
POSTBEJJ E3IsT.
Burgerlijke Stand.
t
H. J. W. HUBER.
Bekroond met Gouden Medailles.
Mejuffrouw de Wed. TRIJBITS,
Mejuffr. db VAALvan Dam
Nog slechts 8 dagen en de GROOTE VOORJAARS OP
RUIMING begint. Wegens de duizende wachtende paren zullen
alle voorhanden SCHOENEN en LAARZEN tegen spotprijzen
worden uitverkocht.
Alom verkrijgbaar in bussen van
1.00, 0 86 en 0.45.
Opgericht 1825.
gokeurd om d« eervolle taak na ziju 'vader te aan
vaarden.
Gedurende een tiental jaren mooht Faulua Trau-
deniua nog het eigenaardige genoegen smaken van
de ontwikkeling der school, onder het beheer van
zqn zoon, gade te elaan. In 1611 overleed hij.
Met hem daalde een man ten gmve, aan wien
Gduda zeer veel te danken had. Vdur alles tooh
was Traudeniua een praktisch sehoolman, die door
zij[i ijver en paedagogische bekwaamheden aan de
school eene reputatie heeft gegeven, die tal van
jongelieden, ook van andere plaatsen, naar hier lokte
en zoodoende niet weinig heeft bijgedragen tot den
toenmaligen bloei der stad. Als geleerde heeft
Paulus Traudenius niet in de eerste plaats geschit
terd zijn roem zooht hij hoofdzakelijk in de school
zelve. Vandaar dan ook, dat zij,"die bq zijn leven
en ook na zjjn dood sjjn lof verkondigden, voor
namelijk de aandacht vestigden op zijne werkzaam
heid als ondorwijzer. Men leze o. a. de grafschriften
vermeld bq Walvis (II pag. 43 en 44). Der> tjjd,
dien Traudenius niet aan de school wjjdde,' be-
steodde hij aan de opvoeding van zjjne zoons, die
wel grootendeels van hem zeiven hunne opleiding
zullen ontvangen hebben en daardoor in staat waren
op hunne beurt als Hector der school op te treden.
Toch zien wjj dat enkele van hen voor korteren of
laogeren tijd de aoademie te I.eideu hebben bezocht,
gelqkt blqkt uit het album studiosorum. Merkwaardig
is hierbjj dat voor zoover ik kan nagaan
eene korte praktisehe werkzaamheid in de school
het bezoek der academie scheen vooraf te gaan.
De bovengenoemde Dirk Traudenius had niet
lang wil van zijn Rectoraat. Na een vjjftal jaren
aan het hoofd der school te hebben gestaan, stierf
hq in 1607 op zeer jeugdigen leeftijd, gelqk blijkt
uit een schoon Latijnsch grafschrift, dat eveneens
bq Walvis te vinden is.
Intusschen was het aantal leerlingen der school
eenigszins afgenomen, voornamelijk een gevolg van
de toenemende concurrentie der bijscholen, die,
niettegenstaande dat voor iedor „bijscholier" vier
stuirep per jaar aan de Groote School moest worden
uitgekeerd; toch nog een aantal leerliqgen aan de
laagste klasse der genoemde school ontbraï.'' I)
Opvolger van Dirk Traudenius werd zijn broeder
Willem, dio in het eerst niet veel zin in de be
trekking van Rector scheen te hebben, ten minste
hjj beweert in een request dat hjj, voornamelijk uit
liefde voor de stad Gouda, dong naar het door zjjn
vader en broeder bekleede ambt. Voor de „gunst"
die hjj hiermede aan de stad bewees, zag hjj in
1608 een jaar ba zijne benoeming zjjn trac
ts ment op 500 gebracht. Onder Willem's beheer
werd het getal klassen of loei mot eèn vermeer
derd, zoodat er thans vijf waren, waarvan de laagste
thans den eigenaardigen naam kreeg van nullos
(geen)de leerlingen die in nullo loco zaten wer
den „nullani" genoemd. Ten gevolge van de uit
breiding van het getal klassen was er een nieuwe
meester noodig, wiens salaris werd gevonden door
verhooging van 't schoolgeld. Al deze maatregelen
getuigen van bet ernstig streven om de school naar
de eischen det tijds in te riohten. Als gevolg hier
van kunnen wjj het verminderde aantal bjjscholieren
aanmerkeu. Overigens valt er van Willem Traude-
1) Wst ik is mijne derde seheti vermoedde, is mij geble
ken jaiet te zijn. Uit ket pnbliestie-bock zieo we, dat reeds
1691 bepalingen omtrent de bijscholen zijn gestaakt.
nius weinig te vertellen. Alleen zjj nog opgemerk'
dat hjj de Latqnsche vertaling 1 poerde voor de be
schrijving van Gouda in het werk van Guiooiardin' j
en dat hjj daarvoor door burgemeesters vereerd is I
inet 40 stoop Franeohe wjjn.
Gerardns Trnudenius, die tot nu toe prorector was
geweest, werd in 1615 Reotor. Blijkens het contract
werd hij aangenomen voor 6 jaren op een traoteraent
van 500, vrije woning en andore immuniteiten
(waarschijnlijk vrijdom van belasting). Dat hij slechts
voor 5 jaren werd aangesteld, behoeft ons niet te
verwonderen. Het was in dion tjjd overal gewoonte
do onderwijzers voor een bepaald aantal jaren aan
te stellen, in den regel werd dan de duur van het
contract stilzwijgend verlengd. Over het geheel is
het genoemde contract zeer uitvoerig en bevat het
allerlei bepalingen omtrent de verplichtingen van den
Rector. Daar in later tjjd de gesloten oontracten
met dat van G. Traudenius overeenkomen, wenschen
wjj op een paar punten de aandacht te vestigen. De
Rector zoo staat er moet zioh in de eerste
plaats houden aan de schoolorder (waarover wjj wel
licht later zulten spreken), lljj noch zjjn huisvrouw
(wat doet die in de school?) mag iets leeron of doen,
of laten geschieden, wat tot nadeel van de christelijk
Gereformeerde religie zoude kunnen strekken of ook
tot „voortplautinge van pauselicke superstitiën."
Nuchter en wakker (in figuurlijken zin toch zeker)
moet hjj zich nis een stichtelijk en naarstig rector
gedragen. Hij mag, wanneer vijf jaar die hq van
zqne zijde aan de inrichting verbonden is om zjjn,
de school niet verlaten, sonder een halfjaar te voreu
gewaarschuwd te hebben. Maar burgemeester» en
scholasters zjjn ten allen tjjde gerechtigd hem te
ontslaan, wanneer hjj zijn plicht niet doet.
Of het nu alleen toeval is, dat juist ten opzichte
van Gerhard Traudenius de genoemde bepalingen
voor het eerst worden gevonden, weet ik niet. Doch
vreemd is het, (lat enkele bepalingen zqn onder
streept. Maar wjj willen geenerlei kwade vermoe
dens opwekken. Heel veel liefde voor zijne betrekking
schijnt hjj intusschen niet gehad te hebben. In 1623
zien wjj hem ontslag vragen bn verkrijgen met een
gift van 1200, in vier jaren te betalen, en wel
op grond van de goede diensten door zjjn vader en
broeders, en ook door hem zelvtn, aan de school
bewezen. Later vervulde hjj de betrekking van
secretaris der stad. K.
De hertog van Orleans, de zoon van den graaf van
Parqs, is gisterenavond ten huize van den bertog
van Luynes in hechtenis genomen, en naar de con-
ciergorie overgebracht. De inhechtenisneming is ge
schied op grond van de wet welke aan de hoofden
der geregeerd hebbende familiën verbiedt hot Vran-
sche territoor te betreden.
De Indiptmdance verzekert dat er tot dusver geen
enkel voorstel aan den Koning der Belgen gedaan
ia door de regeeringen van Frankrijk en Nederland
om hem als arbiter te doen optreden in zake het
geschil over de grensregeling in Guyana.
Bq de Franache Kamer ia thans aanhangig het'
door den Senaat gewijzigde ontwerp tot regeling
van den vrouwen- en kinderarbeid in de fabrieken.
De Kamer had besloten den nachteljjken arbeid van
vrouwen, te verbieden. Hiermede heeft ae Senaat
zich niet kunnen vereenigen. De commissie der
harnis heeft gisteren het volgende telegram verzon
den aan den minister van koloniën:
„De kiesvereeniging Frykeid en Bacherming te
Middelharnis betuigt met eenparige stemmen hare
adhaesie met de motie, door de kiesvereeniging
Nederland en Oranje te Amsterdam in hare jongste
vergadering aaugenomen, betreflende het votum der
Eerste Kamer over hoofdstuk X der staatsbegrooting.»
Een eigenaardige candidatuur voor de aanstaande
Duitschon Rijksdagverkiezingen is gesteld in het
Wurtembergsche district Göppingen. Daar hebben
namelijk ook de voorstanders derhomoeopathie
hun eigen candidaat gesteld in den persoon van hnn
voornaamsten dokter, den heer Zöppriz.
Een Eiffeltoren van ijs is tö St. Petersburg ge
bouwd. Hij ia 50 meter hoog. Op het eerste plat,
waarnaar een uit het jjs gehouwen trap leidt, wordt
bij eiectrisch licht gedanst, gegeten en gedronken.
Twee liefhebbers van wandelenDonald Cameron,
van Glasgow/ en A. Bowman, van Brookljjn, die een
voetreis door Europa ondernamen, zjjn voor eenige
dagen vau die reis teruggekeerd. Zq zijn langer
dan een jaar uitgebleven, maar zjj hebben zich ook
volstrekt niet gehaast. Te Aberdeen begonnen zjj
hunne wandelingen. Zjj gingen eerst naar Dover
en lieten zich omdat er nog geen brug over het
kanaal of een tunnel er onder door gereed is
per stoomboot overzetten naar Calais. Daarna wun-
delden zij door Frankrijk, Spanje, Portugal, Italië,
naar Triëst, Weenen, Krakau en Moskou, naar St.
Petersburg en vandaar naar Riga vervolgens staken
zjj over naar Stockholm en keerden, na een voetreis
in Zwedeu en Noorwegen, door Nederland en België
naar Calais terug, vanwaar zq weer naar Dover
overstaken. Hun eenige bagage was een reiszak
met eenige onontbeerlijke benoodigdheden.
DE TRAÜDENIUSSEN.
Paulus Traudeniua, onder wiens .Rectoraat de
school tot grooten bloei geraakte, mocht nog bjj
zqn leven ondervinden dat zqne goede diensten op
prijs werden gesteld. In 1593 wordt zqn tracte-
ment van 150 op 300 gebracht, welke aan
zienlijke verhooging in juiste verhouding staat tot
den tóf die hem, blijkens het contract in het
stadsregister, wordt toegekend. Slechts één voor
waarde en ook deze was tot zekere hoogte ver-
eerend was aan de tractementsverhooging ver
bonden hij mocht zqne betrekking niet verlateu
dan „deur werckelicke imbecilliteqt oft ander 'in
dispositie van zijn persoon." Mocht dit laatste het
geval zqn dan moest hq door een ander meester,
of ook door een van zijn zoons, in de opengevallen
betrekking voorzien.
Nog geruimen tijd bloef Traudenius Rector. Doch
op het laatst weid hij oud en zwak en kon hij
zqne school niet langer naar behooren meer waar
nemen. In 1602 legt hij dan ook zijne betrekking
neder en wordt het beheer der school opgedragen
an mr. Dirck Traudenius, die uit het vqftal zoons
*.n den aftredenden Rector, hel meest werd waardig
te bladeren. De heer Manners kwam binnen. Na
de andere dames te hebben begpXK, wendde hij zich
tot Violet en vroeg, waarom zij zoo alleen zat; hij
hield zich verder op zeer vriendelijke wijze met haar
bezig. Hij vertelde haar wie de personen in de al
bums waren, liet haar een paar fraaie Zwitsereche
landschappen zien, en sprak over de plaatsen die zij
voorstelden. Zij had dit liever niet gehad, want het
scheen zeer weinig naar den zin der andere dames
te zijn. Men dronk thee en daarna ging men naar
de huiskamer om een oneindig getal nummerbriefjes
te schrijven. Mevrouw Manners vroeg Violet of zq
met haar naar boven wilde gaan om de prijzen voor
den bazaar te ziende andere dames hadden die
reeds herhaaldelijk bezichtigd.
Zij ging met haar mede en toen zq de menigte
kleinigheden beschouwde, zei mevrouw Manners
eenigszins gejaagd:
„U is vroeger nooit in betrokking geweest, niet
waar?"
„Neen, nooit."
„Aan de Betrekking eener gouvernante zqn eigen
aardige moeielijkheden en beproevingen verbonden."
„Die heb ik nog niet ondervonden. Ik heb het
gelnkkig getroffen, mevrouw."
Mevrouw Manners zag baar van ter zijde aan.
Zij scheen iets te willen zeggen waartoe zij den moed
niet had.
Plotseling, als tot zichzelve sprekende, zeide zq
„een open, goed gelaat," en liet daarop aanstonds
volgen„U hebt geen vader meer, niet waar, en in
de laatste jaren hebt u stil met uwe moedersamen-
gewoond? U schrqft baar zeker tronw?"
„O ja, zeker.»
„En in de eene of andere moeielqkheid zoudl u
dus altqd bq haar raad kunnen vragen?"
Violet aarzelde. Niemand van de familie zou ooit
op den inval komen mama raad te vragen. Men
hield al wat onaangenaam was zooveel doenlijk Voor
haar verborgen, omdat zq geen aandoeningen kon
verdragen; zij was erg zenuwachtig zoodra iets niet
goed ging. Violet zeide daarom:
„In een onaangenaam geval zou ik altijd voor
mijzelve moeten handelen, beste mevrouw. Als ik
er aan mama over schreef, zou het haar verdriet (tóen
en mij niet baten, Maar tot nu toe heb ik nog
geen bezwaren van ielang ontmoet."
Zij had zich voornomen, voorshands van het ge
beurde met Sarah te zwijgen.
Mevrouw Mannes»' zag haar vriendelijk aan en
zeide op recht hartelqken toon:
„Ik noop dat u mij niet onbescheiden zult vinden,
maar mjjn man en ik stellen groot belang in u, die
nog zoo jong, reeds alleen in iog wereld staat. Man
ners wilde dat ik n meer zou opzoeken, maar me
vrouw Rayner is zoo zoo erg terughoudend en
zij leeft zoo afgezonderd, dat de toenadering bij u
aan huis niet gemakkelijk valt Maar tooh wil ik
u verzekeren, ljeve juffrouw, dat gij u, mocht u ooit
den raad of den stenn eener oudere vriendin noodig
hebben, fcltjjd gerust tot mij kunt wenden, terwijl mjjn
echtgenoot, als man en als predikant, u van dienst
zou kunnen zjjn waar mjjne mindere ervaring te kort
schopt."
Violet dankte haar met een traan in het oog. Zjj
zon niet licht van hare aanbieding gebruik maken,
maar de hartelijke, oprechte toon deed haar goed en
zq was er dankbaar voor.
Zij gingen naar de huiskamer terug en verder
werd de avond met muziek doorgebracht. Ten
laatste verzooht men Violet iets voor te dragen; zq
koos Schumann's „Arabesque." Men vond het zeer
vreemd dat zjj die nit het hoofd speelde.
„Hare methode bevalt mjj inAet geheel niet,"
fluisterde de oudste Reade taiflÉHgjmprbaar: „die
gedurig afwisselende forto's en' ^Knoi schijnen mjj
erg gemaakt toe."
Violet zat nog aan de piano, toen de 'heer Reade
binnen kwam om zjjne zusters af te halen. Zoodra
het stuk uit was, zagen zjj allen nieuwsgierig op,
toen hjj Violet op eenigszins terughoudende wijze de
hand gafhjj wist echter ongemerkt hare hand te
drnkken vóór hjj zo los liet.
„Wjj hadden thuis zulke treurige berichten vaan
ontvangen, juffrouw,, zeide hjj, dat wjj vreesden n
niet op het schoolfeest te mogen verwachten."
„O neen, ik ben niet ziek geweest. Eene der
dienstboden had mjj 's nachts erg doen schrikken.
Ik werd wakker én zag haar in mjjne doozen snuffelen.
I (fFordt vervolgd.)
Kamer, die na opnieuw rapport zal uitbrengen, is
ook thans gunstig gestemd voor het verbod. Maar
alvorens verslag uit te brengen, Wil zjj de inlichting
van zeker aantal fabrikanten en gomaohtigden van
svndioale Kamers, alsook die van de Aoademie van
geneeskunde inwinnon.
Do plannen van den Duitsohen keizer betreffende
de wetgeving op den arbeid worden overal met
groote waardeering besproken, maar niet overal
heeft men daarvan zulke groote verwachtingen als
in Duitschland. Vooral in Engeland, het lund van
den vrjjoti handel,en den vrijen arbeid, stelt men
zich weinig voor van den uitslag eener internatio
nale conferentie, welko leiden moet tot een invoeriug
van een internationaal stelsel tot regeling van den
arbeid. Wellicht kunnen toch in een dergelijke
conferentie nuttige regelen van algemeonen aard
worden vastgesteld, maar met deze geringe uitkomsten
zou de keizer, het hoofd van een der groote protec
tionistische staten, natuurlijk niet tevreden zjjn.
Uitvoerig wordt dit uiteengezet door de Standard
die tevens doet uitkomen, dat de toesland van den
Duitschen werkman sedert de invoering van het
besohermend stelsel, waaronder Duitsohland nu zucht,
s eeds ongunstiger is geworden. Wat is daarvan
het gevolg geweest? In plaats van steun te vinden
ia de Duitsche werkman ten gevolge van de be
scherming nu uan de genade van zjjn mededingers
overgeleverd.
„Laat keizer Wilhelm" aldus besluit het
conservatieve orgaan „liever aan alle staten voor
stellen het stelsel van den vrijen handel aan te
nemen. Dan zal hij inderdaad een middel hebben
gevonden, waardoor hij werkelqk kar.» heeft ann den
nood van zjjn volk oen einde te maken."
Ook de officieuze Morning-Poit, het orgaan van
lord Salisbury, doet uitkomen, dat het een vruchte
loos streven is de wereldmarkt door internationale
wetten te binden.
Te Weenen vinden eenige bladen bot vreemd,
dat ook Oostenrijk (en Italië niet uitgenoodigd zullen
wordenmaar anderen achten dit onuoodig, daar de
Duitsche regeering het reeds met Oostenrijk on
Italië over deze quaestie voldoende eens is.
LIJST van BRIEVEN en BRIEFKAARTEN,
geadresseerd aan onbekenden gedurende de le helft
der maand Januari 1890 -. terug te verkrijgen door
tusachenkomst van het postkantoor te Gouda.
Verzonden van Gouda
Van der Voorn, te AmsterdamP. Koopor, te
Gouda Schouten, te 's Gravenhage A. Kemmers,
te 's GravenhageC. J. Smit, te 's Gravenhage
A. Tholens, te's Gravenhage Th. Smit, lp Kampen;
L. Soholten, te Nieuwerkerk; A. H. van Bruggen,
te Nijmegen J. Booi, te Rotterdamvan Eimeren,
te RotterdamP. Hei, to VlistMej. H. van Bent-
hem, te Amsterdam Vroege, te AmsterdamJ. B.
Kierijzer, te Amsterdam Gitsels, te Crefeld.
Van GOUDERAK:
F. Noordegraaf, te Rotterdam.
Van HAASTRECHT:
Mej. H. W. E. Tukkermann, te 's Gravenhage.
Van WADDINGSVEEN:
A. den Djjker, te DiemenMej. B. Korenvaar,
te Gouda.
Van ZEVENHUIZEN:
Dull Co. te Durban.
Gouda, 7 Februari, 1890.
De Directeur v/h. Poetkantoor,
VORSTER.
GEBOBEN 6 Febr. Leeodert, onderi A- van Dam
8. Koppaodraaier. Fhilippua, ouders M. van Maaren en
E. Hoogeoberk. Bastiaao, oudara P. Baggert au H. H.
Blok. Adriaoa Elizabeth, oudera P. Loqoenbarg en 11.
E. Everliog.
OVERLEDEN: d Febr. E. F. Sparoaajj, wed. M. Janaeo,
®4 j. J. M. vao dar Klein, 5 ra. C. Rijnbout, 10
7. de Brnfio, 00 j.
ONDBRTROI WD: 7 Febr. M. Haraoan, ta Veldhuizen,
01 j. an A. Baas, 88 j. P. Hoedemaos, 24 j. au G.
Meijer, 88 j.
Heden overleed tot onze diepe droef
heid, na een langdurig doch geduldig ljjden,
onze geheide Moeder en Behuwdmoeder EM-
METJE FRANCINA SPARNAAIT, Weduwe
vun Michiel Jansen, in den ouderdom van 64
aar. Allen die haar van nabjj gekend hebben,
runnen beseffen wat wij in haar verliezen.
P. A. JANSEN.
H. E. P. KEIJ-Jansen.
K. KEIJ.
M. J. JANSEN.
Gouda6 Februari 1890.
6e Klasse. Trekking van Zaterdag 8 Februari.
No. 14661 Premie 8000.
No. 13582 200.
No. 6940, 8216, 9442, 17749 100.
Prjjzen van 70.
225 1592 7248 9069 10971 13468 16036 18431
405 2700 7685 9312 11244 14993 16850 18805
476 4630 8185 9854 12189 15623 17836 20270
1381 6615 8370 10651 13142
Trekking van gisteren No. 4744 70 moet zijn
niet.
Voor de vele bljjken van belangstelling
tjjdens de ziekte en het overlijden van onzen
Echtgenoot en Vader, J. N. van BLOKLAND,
inzonder door zqn Patroon Firma KNOORS
Co., betuigen wjj onzen oprechten dank.
Wed. van BLOKLANDStraver.
THEODORA van BLOKLAND.
Gouda8 Febr. 1890.
In een klein gezin te Wietbaden verlangt
men tegen MEI, eene bekwame zindelijke
die ook huiawerk moet verrichten.
Loon 180 met verhooging.
Zich te adresseeren bjj Mevrouw van BERGEN
IJZENDOORN, Ooathaven.
De ondergeteekende bericht, dat op 1 APRIL
a. s. KWEEKELINGEN knnnen geplaatst
worden.
Aanmelding vóór I MAART bjj den Direc
teur, met overlegging, van geboorte-acte, een
of meer getuigschriften en verklaring van
ouders of voogden, dat zij voornemens zqn
hem of haar voor het ondërwjjs te bestemmen.
Vereischte leeftijd 14 jaar.
De Directeur,
is de meest Krachtige en Varstarkende Kina-Wijn. Aan
bevolen door tal van binnen- en bnitenlandaohe Geneeiheeren.
Verkrijgbaar in fletschen k f 190 en 1.—.
KRAEPELIEN Sc HOLM, Apotheken, Zeist
Depót voor Gouda bq den Heer A. H
TEEPE, Apotheker, voorheen C. THIM.
Lange Tiendeweg D. 64 (boven) vraagt ter
stond een fatsoenlijke
van goede getuigen voorzien.
te Woerden vraagt zoo spoedig mogelqk een
flinke nette
Adres: 'Voorstraat 330.
Tegen 1 April wordt als eerste hypotheek
op huizen gevraagd een som van 6000 Old
Brieven franco onder No. 1960 aan het
Barean dezer Courant.
Puddingpoeder in versch. smaken a 10 ct. per pakje.
Vanillesuiker (in de plaats van stokjes Vanille te
gebruiken) a& ct. p. pakje.
Verkrijgbaar in de voorn. Kruideniers- en Comest.-
winkels.
qV 9 W f «B,
CACAO
GROOTSS
