Bultenlandsch Overzicht.
VERSLAG
GAS-FABRIEK
f
N. Scheltema. Het geslacht Crabeth. De schilder
Chr.' Pierson. De schilder Corn. Ketel. Drie Goud-
sche graveursPersijn, Bary, van Waes. De schil
derij van den Zeestrijd op de Zuiderzee in 1573 te
Hoorn. (Overdrukken uit het Archief van Ned. Kunst
geschiedenis van F. D. O. Obreon).
Eene auto-biographie van Mr. L. van Toulon,
in leven Staatsraad, Gouverneur der provincie Utrecht.
Een pracht-exemplaar van den Officieelen Feest
wijzer der feestelijkheden ter eere van het 25-jarig
Burgemeesterschap vau^lr. A. A. van Bergen IJzen-
doorn van de gemeente Gouda, op 1 Juni 1889.
Het Jaarboekje of Adresboek van Gouda van
1845—1849, 1855, 1860, 1867, 1874 en 1875.
De Handelingen en Mededeelingen van de Maat
schappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden
en de Levensberichten barer afgestorven leden, 1889.
Voor de Librye werden aangekocht
I. I. Orlers. Beschrij vinge der Stadt Ley den.
Leyden, 1641.
Matthijs Balen Jz. Beschrijvinge der Stad Dor
drecht. Dordrecht, 1677.
Jan Luyken. Afbeeldingen der merkwaardigste
Geschiedenissen van het Oude en Nieuwe Testament.
Amsterdam, 1729.
H. Boerhave. Kortbondige spreuken wegens de
ziektens te kennen en te geneezen. Uit het Latijn
door K. Love Jz. Amsterdam, 1741.
G. Suikers en J. Verburg. Algemeene, Kerkelijke
en Wereldlijke Geschiedenisse. Amsterdam, 1721
1728.
De Boekerij wordt beheerd door het Collegie van
Librije-meesters, dat in het afgeloopen jaar onver
anderd bleef. De onkosten worden bestreden uit de
rente van een kapitaal groot 5200.a 2'/i pCt.,
ingeschreven op het Grootboek der Ned. Werk. Schuld
en uit eene bijdrage van de Gemeente ad/100 's jaars.
Sta ten-generaal. Tweeij» Kamer. Zitting
van Donderdag 19 Juni.
Den geheelen dag is men bezig geweest den Haag
te bombardeeren. De heer Roozeboom interpelleerde
de Regeering over het adres Tindal, of liever hij
interpelleerde niet, maar zocht eene gelegenheid om
de zaak ter sprake te brengen en de handelwijze
van den heer Tindal af te keuren. De minister
was het met den interpejjlant eens, dat een bombar
dement van den Haag m strijd is mot het volken
recht, maar toch mogelijk, gelyk alle onrecht, hoewel
het feitelijk voor den vijand geen voordeel en voor
ons niet bijzonder noodlottig zijn zou.
Verschillende leden toonden zich uog niet gerust
gesteld b. v. de heeren Borgesius, Lieftinck, Schepel
en Nieuwenhuijs, toevallig grootliideejs leden, die
tegen elke verhooging van het budget van oorlog
gekant zijn.
Aan het debat over de interpellatie, dat zich tot
de beschieting van de residentie moest bepalen,
trachtte de heer Domela Nieuwenhuis eene grootere
uitbreiding te geven, door ook te spreken over andere
zaken, op onze verdediging betrekking hebbende.
Toen de voorzitter echter bezwaar maakte dit toe te
l|ten, vroeg bij aan de Kamer verlof tot het houden
van eene zelfstandige interpellatie over de concentratie
en mobilisatie onzer troepen in tijd van oorlog.
Na beraadslaging werd het gevraagde verlof met
39 tegen 29 stemmen geweigerd.
Heden is het militair onderwijs aan de orde.
Als een staaltje van de wijze, waarop men in Zuid-
Afrika het overlijden van familieleden aan bloedver
wanten en vrienden in de nieuwsbladen pleegt aan te
kondigen laten wy hieronder zulk eene adverteutie,
onderteekend door de weduwe, volgen;
Zeer vroeg in den raörgen van den lOden dezer
trad de Doodsengel mijne woning binnen, om het
Goddelijk bevel ten uitvoer te brengen. Met Zijn
doodelijk zwaard sloeg Hij mijnen beminden Echt
genoot in den bloei zyner jaren, in den
ouderdom van 32 jaren en zes maanden ter neder,
na wij slechts 9 jaren het huwelyksgenot in het
huwelijksbootje op den gevaarvollen Oceaan hebben
gehad. Hy was hier onder bloedverwanten en be
kenden in achting. Zyn liefdevol voorkomen en hou
ding waren beminnelijkallen waren met hem inge-
IBmen. Reeds in zijn jeugdigen leeftijd werd hij
geroepen tot den Kerkedienst en bekleedde zijn ambt
waardig, in het korte bestek van zijnen dienst heeft
hij velen opgewekt tot liefdadigheid in belang zijner
Kerk. Na een ziekbed van cirfca eetae maand, hetgeen
hij met alle geduld gedragen heeft, moest hij bezwij
ken voor de macht des doods., Voor mij en zjjne
ouders, vooral voor zijn ouden en ziekon Vader, dien
hij tot vreugde was, is het een onhorstelbaar verlies,
mij nalatende met vier hulpbehoevende kinderen, om
zijnen dood te betreuren.
Aeh mijn dierbaar Echtgenoot
Ruat daar vry in Jezus' schoot,
In die korte Echtverbintenis,
Bragten wy door met liefde.
Alhier in het aardsche dal,
Die ik nimmer vergeten zal.
Vroeg zyt gy my voorgegaan,
Naar het beloofde land vau Kamian.
Wanneej: eens mijn doodsdag daar mogt zijn,
En wij verlost van smart en pijn;
Mogen staan in het Engelen koor,
Met het loflied den Humel door.
Tevens breng ik myn bartel ij ken dank toe aan
d"voor zyn' deelneming in'mijn droevig lot,
en de trooeteryke woorden in het sterfhuis mij toe
gesproken, die ik nimmer vergeten zal, alsmede aan
drvoor zijn getrouw bezoek en belangstelling
den overledene bewezen, bijzonder aan oom
die in allé opzigten blijken heeft gegeven van Chris
telijke deelneming in mijn lot en belangstelling aan
den dag gelegd heeft in het beheer voor een orde
lijke begrafenis.
Een der byzondar» liefhebberyen ran den Duit-
schen keizer is het gebruikeu van sierlijke en kunstig
bewerkte menu's by de Hofmaallijden. Aan geen
enkel Hof zal wel zooveel werk van de spijskaarten
gemaakt worden als aan het Pruisische. Deze kaar
ten worden bewerkt op het fijnste volin papier ic
briefformaat en met een breoden gouden rand om
geven. Gewoonlijk worden er door voorname kunste
naars prachtige hoofden op geschilderd, die in smaak
volle lijnen en ranken tot onder afloopen en met de
fraaiste ornamenteels en symbolische teekeningen
voorzien zijn. Het alliance-wapen van het keizer
paar, omgeven en gedragen door geniussen, herauten
en fantastische gestalten, pry kt bovenaan. Wordt
het diner ter eere van een regeerend vorst gegevep,
dan is in den regel het keizerlijk wapen met dat
van den betrokken vorst verbonlen. Gewoonlijk is
er dan op het menu een afbeelding van het paleis
of van de zaal, waarin het diner plaats heeft, of
van de landstreek waarop die zaal uitziet, gepen
seeld, om op die wijze de herinnering aan het diner
levendig te doen houden. Bij militaire feestmaal
tijden komen op de spijskaarten voorstellingei| van
troepenbewegingen, veldslagen enzoovoorts voor, ter
wijl ook bij verjaardagen, huwelyks-, doop-en andere
plechtigheden de teekeningen op het feest van den
dag wijzen.
Vele leden uit de Berlynsche hof kringen bezitten
een prachtige verzameling van deze menu's die de
wangunst niet alleen van liefhebbers van lekker
eten opwekken, maar vooral ook van beminnaars van
schilder- en teekenkuust en van zeldzaamheden.
De moordenaar Kemmler te New-York, die door
middel van olectriciteit zou worden ter dood ge
bracht, is door de eindelooze spanning, waarin het
herhaald uitstel hem had gebracht, krankzinnig ge
worden. Hy herkent den predikant der gevangenis
niet meer on zingt den ganschen dag vroolijke liedjes.
In de geschiedkundige afdeeling der waaier-
tentoonstolling die te Brussel is geopend, zyn 387
waaiers tentoongesteld. De fraaiste zyn uit deFran-
sche 18e eeuw: waaiers met liefdesavonturen, kleine
gepruikte en gepoederde dames en hoeren beschil
derd. Er zijn waaiers van ivoor, schildpad, paarle
moer, hout, dikwijls kunstig geciseleerd en met goud
en zilver ingelegd. By de overige oude waaiers is
er een waarvan de beschildering aan Paul Veronese
wordt toegeschreveneen andero, met een voor
stelling van //Rebekka aan de bron" door Coy pel
(oraatr. 1700), een waaier van Lodewyk XIV //Hei
oordeel van Salomo", een van Lodewyk XV //Anto-
nius en Cleopatra" twee uit den tijd van Maria
Theretia en'een andero met 14 schilderingen uit de
mythologie.
Voor de arrond.-rechtbank te Arnhem stonden
gisteren terecht L. G. en J. K., beschuldigd van
menschenroof. Beide bekl. waren 17 Juni 1889
werkzaam in eene steenfabriek^te Geldersch Spyk,
toen twee Duitschers, vader «^pocin Rutjes, hun
verzochten om mede te gaan. ,Zy voldeden aan dit
verzoek en gingen met hun vieren naar eene naby-
gelegeu boerderij, waar een zekere Wolters werkzaam
was. Rutjes beschuldigde dezen van diefstal van
zijn horloge en zeide hem, dat hy mede moest naar
het huis van Rutjes, dat op Duitsch grondgebied is
gelegen. R. verzocht tevens aan de beide bekl. om
met hem en zijn zoon den arbeider Wolters te escor-
toeren. Beide bekl. deden dit, en verscheidene ge
tuigen hebben gezien, dat zij zelfs Wolters bij den
arm vasthielden en vooitduwden in de richting der
Duitscho grens.
Het O. M. achtte het ten lasto gelegde feit be
wezen. Reeds zijn de beide Rutjes door het lands-
gericbt te Duisburg veroordoeld, en ook bekl. moeten
straf hebben. Het O. M. eischle schuldigverklaring
aan het misdrijf in art. 278 Strafwetb. strafbaar ge
steld, en veroordeeling van beide bekl. tot eens
gevangenisstraf van 2 maanden.
De WestX. Ct. schrijft:
De veilingen brengen in deze landstreek een on
gewone levendigheid moe Koopers en belangstel
lenden reppen zich ora van de eene plaats naar de
jaar geleden gestorven. Ik ben onder een ongelukig
gesternte geboren.
Maar, weet je, ik verwijt niemand iets, dat mag
ik niet doen. Ik heb mijn eigen bed geschud en
als ik niet naar mijn zin lig, dan heb ik dat niemand
te wijten als mijzelven. Ik had te Red Rock moeten
blijven en als een man weer aan 't werk moeten
gaan. Maar dat is nu te laat.
En, nu, vaarwel, beste Joe. Ik hoop dat het jou
en je familie goed gaat. Het zal nu wel al een heel
getalletje wezen. Ik veronderstel ten minste dat je
nog geregeld alle jaar een broertje of een zusje krijgt.
Ik hoop, dat oom Dent ook wel is. Het is een
goede, beste oude man, en het heeft me wel duizend
keer gespeten, dat ik toen met hem gekibbeld heb.
Maar hij heeft me ook verkeerd aangepakt. Morgen
ga ik naar het Oosten. Ik weet nog niet zeker, of
ik by het leger in het Noorden of in het Westen
zal gaan; maar waar ik heenga, ik zal altijd zijn,
beste kerel,
je trouwe en ongelukkige Vriend
John Dent.
Joseph Twombly las die acht bladzijden zeer zorg
vuldig tweemaal over en hield van tijd tot tijd eens
even op, om lucht te geven aan een kreet van ver
wondering of medelijden, of afkeuring, of veront
waardiging, al naar den indruk dien het gelezene op
hem maakte.
Die arme Jack1" zei Twombly. #'t Is waar, 't is
een soort van Jonas, dat is zeker, en ik geloof niet,
dat de beste wgdvisch van de wereld hem vijf minuten
in zijn maag kon houden. Wat een gekke streek om
zich nu zoo weg te gooien. Waarom, voor den dui
vel meld bij me niet, waar ik hem kan beschrijven
Don 3Isten October dat is al een maan geleden.
God weet, wat er in dien tusschentijd gebeurd is."
Twombly zat een oogenblik na te denken met zijn
ellebogen op zijn lessenaar; toen vouwde hy den brief
op, deed hem in een enveloppe en schreef daarop
met een eenvoudige, sware kantoorhaud
//Weledelen Heer Ralph Dent,
Riverraouth N. H."
XIV.
Gelijk de lezer weet, zag mijnheer Dent in het
geheim met innig genoegen de toenemende vertrou
welijkheid van zyne nicht met den jongen dominé
en dien, eigen middag, terwijl zij met mijnheer Dil
lingham door die opening in de borstwering naar de
ondergaande zon keken, liep mijnheer Dent, in weer
wil van de pijn in zyn enkel, waarover hij vroeger
op den dag zoo geklaagd had, heel driftig in zijn
bibliotheek op en neer en bouwde luchtkasteelen voor
de jonge lui.
Als iemand zoo oud is sis mynheer Dent en te
veel rheumathiek heeft om zelf nog luchtkasteelen
te bouwen, dan amuseert hy zich nog met die bou
werij, ten voordeele van anderen, namelyk als hij
zeer edelmoedig v» natuur is, en mijnheer Dent wis
buitengewoon edelmoedig van natuur. Thans had hy
geen zoeter droom, dan Prue goed en wel getrouwd
te zien en op zyn ouden dag een stuk twee, drie
kinderen van Prue om zijn stoel te zien spelen. Ter
wyl hij dan zoo zijne kasteelen bouwde, voegde hy
bij ieder kasteel e^n vleugel voor de kinderkamer en
dat van veel grooter omvang, dan de vermoedelijke
bewoners hoogstwaarschijnlijk zouden goedgekeurd
hebben, als de architekt zijne plannen aan hun oordeel
had onderworpen.
Mynheer Dent had zich nooit afgevraagd en
misschien zou hij ook heel verlegen gezeten hebben
met het antwoord waarom hij Prudence nu zoo
graag wilde laten trouwen, terwyl de gedachte, dat
zij trouwen zou, in verband met zijn neef, hem zoo
verschrikkelijk was voorgekomen. Misschien lag John
Dent's ongeluk juist daarin, dut hy het eerst de
vaderlijke ijverzucht van den ouden heer had opge
wekt en misschien zou het met mijnheor Dillingham
niet beter „gegaan zijn, als hij het eerst gekomen was.
Hoe het «ij, het wna de tweede en het leek er niet
naar, dat mijnheer Dent zwarigheden zou maken.
Hij was dien namiddag in een allerprettig^ hu
meur, terwijl hij dacht aan het geluk van Prue en
het aartavaderlyk genot, dat hij er van hebben zou,
toen Fanny de avondbladen bracht en daarbij de»
brief, dien Joseph Twombly een paar dagen te voren
aan mynheer Dent geadresseerd had.
Wordt vervolgd
andere te komen, ten einde er tijdig te zyn voor de
veiling. Vooral Zaterdag heerschte er een opgowekte
stemming Op de veilingen te Wateringen, Honse-
lersdyk °on Naaldwijk zouden bijna 20,000 kilo's
kruisbessen te koop *rijn, benevens eenige partijen
vroege aardappelen. Een stoet van koopers, in een
zes of zevental rijtuigen gezeten, trok van de eene
plaats naar de andere. Nu, de heeren hebben te
Naaldwijk en Honselorsdijk wil van de reis gehad
daar werden de aardappelen tegen den geboden prijs
gegundte Wateringen eischte men te veel, evenals
te Monster en Poeldoek, zoodat daar in de aardap
pelen geen handel kon worden gedaan.
Bemoedigend 'is het overigens, dat er ten minste
één der Rotterdarascho handelaars naar het West-
land was gekomen, om alhier inkoopen te doen.
Maar or moeten meor komen en zal dit geschieden,
dan moet natuurlijk het zenden van groote massa's
aardappelen naar de hoofdmarkten ophouden, 't Is
daarom voor de anrdappelveilingen niet voordeelig,
dat de ploegen werken en de verzendingen naar
Arasterdam en Rotterdam reeds van vrij groote be-
teekenis is.
Dieven, zegt de Zuid-Afrikaan van Kaapstad,
heeft mon hier van het fijnste water, al is men
wellicht in andere opzichten ten achteren. Als er
diamanten naar hier vervoerd worden, brengt men
ze aan Oranjerivier naar don trein, in eene brandkast,
die in den wagen van het Reizend Postkantoor wordt
vastgeschroefd. Niemand, buiten de postbeambten,
heeft tot dit postkantoor toegang. Nu blijkt het,
dat op Woensdag net onder de plek, waar de brand
kast met diamanten pleegt te worden vastgeschroefd,
een paar planken waren aangehangen waar iemand
op zitten, kon; iets wat men wel gezien had, maar
zonder zich te verbeelden dat er iets 'achter zat. De
iemand die er zat en die er niet meer was toen de
treiu van Piketberg Weg Station vertrok want
een der beambten werd toeu gewaar dat er iets
onder den wagen was blijkt een groot gat in
den vloer van den wagen gemaakt en daarna proeven
genomen te hebben met het maken van gaatjes in
de brandkast. Twee van die gaatjes kwamen werke
lijk klaar, maar het schijnt, dat z|j te klein waren
om de diamanten er door uit te halen en dat de
man door het breken van zijne boor of om andere
redenen er smee uitgescheiden is voordat hy zijn
ware doei had bereikt. Toen het gebeurde uitkwam,
was de beambte, die in het Reizend Postkantoor
baas was, geheel van zichzelf, uit vrees dat de
diamanten weg zouden zijn. Dat de diefmet de
localiteit goed bekend was, «daar is gewis goen
twijfel aan*, maar hem op het spoor te komen, dat
zal eene heele kunst z|jn. Slechts wordt er beweerd,
dat een ander gaatjo ontdekt is, van boven in den
vloer van den wagqn geboord, dus door iemand die
er toegang had, en vindt de //Cape Times", die
omtrent de zaak veel heeft uitgevraagd, het verkeord,
dal men wel do namen van alle passagiers per trein
heeft, maar beweert, dat zij allen zoodanig respec
tabel zyn, dat men geen hunner verdenken kan.
BETREFFENDE DE
DER GEMEENTE
GOUDA.
1889.
Aan den Raad
der Gemeente Gouda.
Ter voldoening aan het bepaalde bij art. 15 van
de voor haar bestaande verordening heeft de com
missie van beheer der stedelijke gasfabriek de eer
het verslag omtrent hare werkzaamheden en den toe
stand der fabriek over het jaar 1889 aan te bieden.
Evenals in de beide vorige jaren vangt zy ook nu
hare mededeelingen aan met eene korte vermelding
vao hetgeen in het afgeloopen jaar in het belang
van de doelmatige inrichting en ter uitbreiding der
fabriek is verricht, terwyl zy daarna een overzicht
wenscht te geven van de exploitatie.
Was by den aanvang van het jaar 1889 de in
richting der fabriek voltooid te noemen, zoodat,
gelijk in het Verslag over 1888 werd uitgesproken,
geen buitengewone uitgaven meer uit de Gemeente-
kat zouden worden gevorderd, toch kwamen nog
eenige werken tot stand, waardoor verbeteringen
verkregen werden. De kosten daarvan zijn uit de
baten der exploitatie gedurende het afgeloopen jaar
gevonden, tengevolge waarvan het voordeelig saldo
aanmerkelijk minder is geweest dan over het jaar
te voren.
Het belangrijkste werk, dat uitgevoerd werd, was
de inbouw van den vierden 8 retorts-generator-oven,
waarvan het gewulf reeda is 1887 tegelyk met de
drie andere oven-gewulvon in het retortenhuis wae
gebouwd. Deze inbouw werd wederom opgedragen
aan de firma Aug. Klönne te Dortmund, die voor do
installatie eene som vau 8591.40 ontving.
Voor het retortenhuis werd voorts eene groote
Siemens-lamp aangeschaft, niet alleen ter verkrijging
van betere verlichting vau den werkvloer vóór de
ovens maar vooral ook ter besparing van gas, ver
mits een aantal vleermuis-V lammen daardoor konden
vervallen. p
Eene groote verbetering onderging de gashouder
No. 1, waaraan zware spanten in diagonaal verband
tusschen de kolommen werden aangebracht. Door dit
werk, uitgevoerd door J. J. Verdries alhier voor een
som van 645.is de gashonder aanmerkelijk
versterkt en zoo goed mogelijk tegen den invloed
vau storm beveiligd.
Verder werd een houten loodsje dienende tot berg
plaats van gereedschappen enz. naast de regeneratie-
loods vervangen door een steenen gebouwtje, wuarvan
de kosten 208.bedroegen.
In de plaats van de kranjang-heiuing tusschen het
fabrieks-terrein en do glucose-fabriek aan de Laza-
russteeg kwhm een steenen scheidsmuur, voor welks
oprichting Moor de Gasfabriek eene som van 100
werd bijgrtlragou.
Aan dePgebouwen en de toestellen had overigons
het gewone onderhoud plaatshet ameublement van
de kantoren werd voor zoover noodig aangevuld,
terwijl eindelijk verschillende gereedschappen, waar
aan behoefte bestond, werden aangekocht.
In het buizennet kwam slechts oeno kleine wijzi
ging. Aan de gasleiding in de Crabethstraat (noor
delijk gedeelte) moesten tengevolge van het aanhou
dend verzakken van den slappen bodem telkens her
stellingen geschieden. De Commissie besloot daarom
die leiding te doen opnemen en in de plaats daarvan
ter weêrszyden van de straat 2" en 3" buizen te
doen leggen op ijzeren dragers, welke met toestem
ming van de betrokken eigenaren in de fundeeringen
der huizen werden bevestigd.
Nog zij hier gemeld, dat ingevolge Raadsbesluit
van 15 October jl. aan de Gemeente-Bouwmeester,
als blijk van erkenning van de goede diensten door
hem bewezen bij de verbouwing der fabriek in 1887
en 1888 eene gratificatie is toegekend van 5Q0.
welke voldaan werd uit den post voor Onvoorziene
Uitgaven der begrooting van de Exploitatie dienst 1889.
Stokerij.
De stokerij onderging, zooals hiervoren reeds is
medegedeeld, eene uitbreiding door de installatie van
eenen vierden 8 retorts-generator-oven. Twee ovens
waren in gebruik, twee bleven in reserve. In de
zomermaanden werkte men met 8, in den winter
mei 16 retorten.
Oven No. 1 had op 31 December 552 en oven
Nc. 2 665 dienstdagon, beiden met afgebroken wer-
king.
De grootste etmaal productie-
kregen bedroeg 2000 M8, op 2f
16 retorten 3550 M8, op 21
De grootste productie por r«
Gasberging:
Behalve de reeds genoemde versterking van den
gashouder No. 1 werden in hpt afgeloopen jaar geone
bijzondere werken ten dienste van de gasberging
uitgevoerd. h
De gezamenlijke inhoud 'der drie gashouders is
2800 Msde verhouding tot de verkregen
maximum-productie was circa 79 pCt., dus 8 pCt.
lager dan in het jaar te voren.
Blyft |het gasverbruik in de maanden van groote
produotie zoodauig toenemen als tot dusver, dan zal
uitbreiding van gasberging niet achterwege kunnen
blijven.
Hoedanigheid van het gas.
Tor bepaling der lichtkracht van het gas bediende
men zich van twee Vérificateurs van Giroud, waarvan
een in de machinekamer en de andere, in 1889
aangekocht, in de régulateur- of metèrkamer is ge
plaatst, en van den Letheby-Bun§en-photometer, bij
welken vau spermaceti kaarsen als standaard werd
gebruik gemaakt.
Wederom werden 24 waarnemingen op het gemaakt
wordende en even zooveel waarnemingen op het
afgeleverde gas per etmaal met Giroud's verificateur
gedaan, en werd de lichtsterkte opgemaakt volgens
het gemiddelde der cijfers, verkregen gedurende de
uren tusschen zonsondergang en middernacht.
Uit deze waarnemingen bleek, dat de gemiddelde
lichtsterkte, uitgedrukt in millimeters-styging van
Giroud's klokje bedroeg:
in Januari
retorten ver-
art, en die met
Fiber.
7 was 250 M8.
Februari
Maart
April
Mei
Juni
Juli
Augustus
September
October
116
116.6
116
115
114.6
116.2
116.4
116.5
115.8
115.3
in November115.6
w December115.6
zoodat het middencijter, over het geheele jaar ge
rekend, 113.8 is geweest.
Volgens de met den Letheby-Bunseu-photometer
genomen proeven kwam dit middencijfer 115.8 mili-
meter-Giroud overeen met 16.7 spermaceii-standaard-
kaarsen.
Naar aanleiding van deze proefnemingen heeft ons
de Directeur eenige opmerkingen medegedeeld, welke
wij meeaen ook ter Utfer kennis te moeten brengen.
Op de aan den Giroud-vérificateur bevestigde mil
limeter- en standaard-kaarsen-schaal wordt opgegeven
dat 115.8 millimeter gelijk staat met 18.5 sperma-
cetie-kaarsen, terwijl Giroud op eene tabel van het
jaar 1877 115.8 millimeter gelijk stelt met 15.5
spermacetie-kaarsen. Dat dit tot verkoerdo beoor
deeling leidt, wanneer men, de lichtkracht van het
gas in kaarsen uitdrukkende, vorgelijkingen maakt
tusschen het lichtvermogen v»u het gas in verschil
lende gemeenten ligt voor de hand. Zoo is te Leiden
het middencijfer van 117.4 Giroud gelijk gesteld met
16.8 standaardkaarsen. Volgens deze rekening zou
dus het Goudsche gas in 1889 eene lichtsterkte heb
ben gehad van 15 a 16 kaarsen, terwijl het, gelijk
wij zagen, overeenkwam met 16.7 kaarsen. Verge
lijkt men het te Leiden verkregen middencijfor met
de Goudsche berekening, dan heeft het gas aldaar
niet eene lichtkracht van 16.8 maar van 14 a 15
kaarsen gehad. Aannemende nu, dat van de beide
bovenbedoelde schalen van Giroud de eerste te hoog
en de laatste te laag is en dat men zich houden kan
aan de uitkomsten van de hier genomen proeven,
dan komt de Directeur tot do conclusie, dat het
Goudsche gas in lichtsterkte geenszins behoefde onder
te doen voor het Leidsche.
Er bestond hier dan ook geene reden om over de
hoedanigheid van het gas te klagen. Integendeel,
wij gelooven dat men tevreden kon zijn, daar ook
de zuiverheid niets te wenscheu overliet.
Verhooging der lichtkracht werd verkregen door
bijvoeging van eene hoeveelheid Pleasley Cannelkool.
Wordt vervolgd.)
In de buitenlandsche pers is da Engelsch-Duitsche
overeenkomst natuurlijk het onderwerp van den dag.
In Duitschland is men over het algemeen tevreden.
De Norddeutsche Allg. Zeitung noemt de overeen
komst een vredesverdrag, een werk des vredes van
hoogst verblijdende beteekenis, waardoor de vriend
schappelijke betrekkingen tusschen Duitschland en
Engeland voor langen tyd verzekerd ziju, een verdrag
waarbij Duitschland zich wel enkele pijnlijke opoffe
ringen heeft mooten getroosten, maar ook Engeland
gewichtige concessiën heeft gedaan.
De Vossische Zeitung gelooft, dat Duitschland in-
zouderheid tevreden mag zijn met de toezegging,
dat Engeland bij den sultan van Zanzibar de noodige
stappen zal doen om het kustgebied, dat hij aan de
Duitsche Oost-Afrikaansche maatschappij heeft ver
pacht, aan Duitschland af te staan, waardoor Duilsch-
lands koloniale politiek aldaar op betere grondslagen
zal rusten. In hoever overigens de overeenkomst
ten gevolge zal kunnen hebben, dat de bezitting in
Oost-Afrika wordt veranderd in eene rijkskolonie,
zal uit de beraadslagingen in den Rijksdag moeten
blijken.
De National Zeitung gelooft, dat de zaak op laatst
genoemde verandering zal moeten uitloopen zij ziet
in alle geval dit er in dat voor de beide natiën
het gebied der koloniale ondernemingen verze
kerd is.
De Post ziet er niets anders in, dan dat de En-
gelschen, ,die zoo hebben geklaagd over benadeeling
hunner belangen in Oost-Afrika door de Duitschers,
nu tevreden mogen zyn, vooral nu Duitschland voor
zijne groote concessiën slechts eene kleine vergoeding
het eiland Helgoland verkrijgt. Maar daar
tegenover staat, dat de voortdurende aanleidingen tot
geschil in Oost-Afrika uit den weg zijn geruimd en
er voor de Duitschers aldaar een zeer ruim veld
voor hunne werkzaamheden overblyfl.
De Kölnische Zeitung betoogt, dat de beide regee
ringen blykbaar alles hebben gedaan om de weder-
zijdsche vriendschap verder te kunnen handhaven en
daardoor ook in het belang vau den Europeeschen
vrede hebben gehandeld.
De Germania noemt de overeenkomst het eerste
werkelijk succes van Duitschlands buitenlandsche
politiek in het nieuwe tijdperk.
De Engelsche bladen zijn verdeeld. De radi
cale Pall Mall Gazette is uiterst verstoord op
lord Salisbury wegens den afstand van Helgoland
aan Duitschland. ffOp den roemvollen dag van Wa
terloo roept het radicale blad verontwaardigd uit
heeft Engelands eerste minister zich een Sedan
bereid" en de nog radicaler Star eischt zelfs het
hoofd van den verrader Salisbury.
Dat de Engelsche rogeering niet zonder eenige
