m l@g©am&aM®
De „MUTUAL."
rnmmm*
BoniunoNin,
DEB! HAAG..
OPGERUIMD,
BAHLMANN t Co.
02, KALVERSTRAAT 62.
Openbare Verkooping
maandag 23 Juni 1890.
3x-o@3s ISIxxerta.'tex^ijJ-c-T ii=» aa-ge ™^'3.3'Tr©xTD©Ee'
Restaurant van den eersten rang, DEJEUNERS f l.~
en f 1.50DINERS a 3,50 en hooger.
Levensverzekering-Maatschappij van New-York
■A-g^esa-tem. a-a-g'cL
Nieuwe Echte Singer Naaimachines
Wei- en Hooiland,
noTtoïö
Openbare VrUwillige Verkooping
HUIS,
Buitenlandse!) Overzicht.
De nog- voorhanden zijnde
voor DAMES en KINDEREN worden tot zeer LAGE prijzen
Cl)
GOUDA.
OPGERICHT in 1843.
KICHARD A. Mc. CURDY, President.
Uit liet JAARVERSLAG eindigende 31 DECEMBER 1889.
voor Familiegebruik en licht Confectiewerk.
Bijzondere Voordeelen:
Eenig- Depót te AMSTERDAM:
Eenig Depót te ROTTERDAMHoogstraat 346.
Eenig Depót te
HAGE
Lange Pooten 16.
te G O U D A,
WADD1Y&VEEN.
te GO UD A,
Korte schetsen uit de g-eschiedenis
der Latijnsche School.
PETROLKllM-NOTEEMNGEN
Cantzlaar Schalkwijk, te Rotterdam.
VERSLAG
0AS-FABBIEK
RESTAOMNT-ROMAL,
Toorloopig bericht.
alsmede eene groote party
379,006,208.43
12,257,717.75
1,182,645.40
26,797,936.15
4,292,962.03
-Aantal polissen in omloop 182,310 met een verzekerd kapitaal van 1,414,874,834.80
waarvan alleen in 1889 zyn uitgegeven 44,577 met ëen verzekerd
kapitaal van
Ontvangsten 77,797,549.05 of vermeerd. laatste jaar
Betalingen aan Polishonders - 38,001,520.95 #.-*
Waarborgfonds - 34i,003,330,05
Extra Reserve - 24,143,121.10
Directie voor NEDERLAND en BEL61E, 73 Rue de la Régence, Brussel.
Generaal Agentnur voor NEDERLAND, 747 Prinsengracht, Amsterdam.
Vertegenwoordiger voor ZUID-HOLLAND, C. P. VOLK, 89 Nieuwe
Haven, Rotterdam.
(Fabrikaat van de Singer-Maatschappij te New-York)
Hooge arm en dientengevolge flinke doorgangeruimte onder den arm.
Be naald kan hooger opgelicht worded dan bij de gewone Singer Familie-Naaimachines
en ip veel korter dan die van elke andere schuitje-naaimachine.
Het spoeltje is het eenvoudigste hetwelk er bestaat. De draad behoeft niet ingestoken te
worden, maar is alleen onder een veertje door to halen.
Elk garen kan als ouderdraad gebruikt worden aangezien breken vanqgen draad bijna onmo
gelijk is.
De wrijfpunten dor hoofddoelen kunnen zoo noodig bijgedraaid wokden. Hierdoor wordt do
machine groote duurzaamheid verleend en belangrijke reparatiën zullen wel nooit noodig zijn.
Het naaldbreken komt in bet geheel niet voor, wegens den ronden vorm van het spoeltje.
Elke beweging is positief en zeker, en niet eene is van eene veer afhankelijk.
De ongehoord zachte gang der machine is verkregen door toepassing van eene as ter
vervanging van de kamraderen waardoor de beste garantie gegeven is, dat deze machines ook nog
na jaren zacht zullen loopen.
Ten overstaan van Notaris MONTIJN te
Gouda, zal in het begin van de maand
Juli aanstaande in de Zaal «Kunstmin»
van de Sociëteit «Ons Genoegen» aan de Boe
lekade te Gouda, eene aanzienlgke verkooping
worden gehouden van
Een buitengewoon grooten, by na,nieu
wen en geheel compleeten
ingericht voor een huis met elf vertrekken, en
aanvankelyk bestemd geweest voor een O. I.
Ambtenaar met verlof.
teil overstaan van den Notaris
G. C. FORTUIJN DROOGLEEVER,
op WOENSDAG 9 JULI 1890, des morgens te
elf nren, in het Lokaal der R. K. Leesrer-
eeniging aan de Westhaven, Wyk B No. 159,
te Gouda, van:
Twee gunstig gelegen
Wyk F. No. 45 en 51, eu onderscheidene
perceelen
te samen groot 23 hectaren, 46 aren, 36 cen
tiaren, alles staande en liggende aan den
Kleiweg in den polder Bloemendaal,
in de gemeente
Verhuurd beiden tot 1 Mei 1891,
eene met 11 hecturen, 89 aren, 69 centiaren
Land voor 1300.—.
en eene met 11 hectaren, 57 aren, 67 centi
aren Land voor 1200.—.
Breeder bij biljetten die met alle verdere
inlichtingen te bekomen zgn ten kantore van
voornoemden Notaris FORTUIJN DROOG
LEEVER te Gouda.
Gouda Snelpsrsdruk ran A. Brinkman i. Zocs.
op MAANDAG 7 JULI 1890,'svoorm. lluur
in het Koffiehuis «Hst Scuaakbokd» aan den
Kleiweg, ten overstaan van Notaris MONTIJN
aldaar, van:
Het zeer gunstig gelegen
genaamd ,,de Hollandsche Melkinrich
ting'', op den hoek van het Plantsoen aan
het Galgeveld, Wyk C. no. 93 te Gouda, kad.
Sectie B. no. 1831 groot 98 C. A.
Aanvaarding en betaling 1 AUGUSTUS 1890.
Nadere inlichtingen geeft Not*. MONTIJN
voornoemd.
Breeder by biljetten.
XIII.
1809—1850.
Hot begin der negentiende eeuw was het tijdperk
van do hervorming der oude Latijnsche Scholen.
Reeds vóór 1815, hot jaar waarin het gdheele hoo
ger onderwys opnieuw word geregeld, haddon hier
en daar de reglementen voor hot onderwijs aan de
genoemde inriohtingen belangrijke wijzigingen onder
gaan. Zoo zagen wij dan ook in eene vorige schets,
hoe in 1805 ten opzichte der Goudsohe School po
gingen in het werk werden gesteld om de inrichting
meer aan do eischen des tijds te doen beantwoorden.
Doch eerst door de koninklijke besluiten van Aug.
1815 werdeu de Lat. Scholen geheel gereorganiseerd.
Overeenkomstig die besluiten werd ook het Goudsohe
reglement in 1816 gewijzigd. Oude talen bleven
natuurlijk de hoofdzaak, doch er werd, behalve in
fabelkunde, oude geschiedenis en oude aardrijkskunde,
ook onderwijs gegeven in algemeene geschiedenis en
in wiskunde. Wel was het nog een uiterst beschei
den plaats, die de laatstgenoemde vakken innamen,
want slechts de laatste uren van iederen schooltijd
mochten er aan worden besteed. Ook waren minder
goede vorderingen in de genoemde bijvakken niet
van overwegend belang, ja zelfs werd de kennis der
wiskunde eerst in 1896 voor den aanstaanden stu
dent verplichtend gesteld.
De vermeerdering van het aantal vakken had voor
Gonda goen uitbreiding van het onderwijzend per
soneel ten gevolge. Rector en conrector verdeelden
onderling de vakken, die gedurende den vieijarigen
cursus moesten onderwezen worden.
Zoodanig ingericht, bleef de sohool tot aan het jaar
I860 bestaan,toen ar «ene gewichtige verandering
plaata greep en de oude Lat. School tot een Gym
nasium hervormd word.
Gedurende het genoemde tijdvak bekleedden bet
Rectoraat0. Sohol van Egmond (18091818) en
dr. D. Willemier (18181849). De eerstgenoemde
had een moeilijke taak. Zijn voorganger, Joh. van
Laar, had do school in niet zeer bloeienden toestand
achtergelaten. Dooh het is hem mogen gelukken de
inrichting uit haar vervallen staat op te heffen. Een
gront aantal kostleerlingen had hij bij zich aan huis,
hetgeen natuurlijk voor eene kleine inrichting, als de
Goudsohe School langzamerhand geworden was, van
vrij veel belang was. Ook vulde hij, hetgeen aan
het onderwijs op de sohool ontbrak, aan, door een
particulier onderwijzer (voor nieuwe talen) bij zich
aan huis te nemen en deze tevens op vaste uren op
.do sohool te laten les geven. Omtrent zijn Rectoraat
kunnen wij verder niets mededeelen, omdat ons daartoo
de noodige gegevens ontbreken. Slechts dit nog kun
nen wij vermelden, dat hij reeds in 1818 op nog
betrekkelijk jeugdigen leeftijd wegms ziekte op
pensioen is gesteld.
Opvolger van Schol van Egmond werd de Culen-
borgsche Rector dr. D. Willemier. (1) Gedurende
ruim dertig jaren was deze heer Rector, en het kan
gezegd worden dat de Sohool onder zijn beheer aan
hare bestemming heeft beantwoord. Of Willemier,
gedurende de eerste jaren van zijn Rectoraat, vol
doende hulp vond in zijn conrector Knackwoerst,
durven we niet heslissen. Vreemd komt het ons eoh-
ter voor, dat Knackwoerst, behalve het conrectoraat,
ook nog de betrekking van predikant bij de Luther-
sche gemeente waarnam. Tot aan het jaar 1836
bleef K. aan de school verbonden. Toen echter werd
hij uit hoofde van gevorderde jaren en lichaamsge
breken gepensioneerd, nadat hij een jaar te voren
eveneens als predikant zijn emeritaat verkregen had.
De Rector Willemier had gaarne om welke reden
weten wij niet geen nieuwen conrector naast zich
gezien, doch terecht begrepen de curatoren dat het
niet wenschelijk kon worden geacht het onderwijs
geheel aan óón persoon toe te vertrouwen. Opvolger
van Knaokwoerst werd dr. P. Romeijn te Deventer.
Deze bleef hier tot 1843 en vertrok toen als Rector
naar Gorinohom. Zijn vertrek was een zeer groot
verlies voor de sohool. Dit verlies werd intusschen spoe
dig vergoed door de benoeming van dr. D. Terpstra.
(1) De teer J. N. Scheiteme keot nog een fiector A. Wil
let, die Sohol ven Egmond eon hebben opgevolgd.
Intusschen kwamen er meermalen plannen ter sprake
om do school geheel en al te reorganiseeren of lie
ver, om de oude Lat. School op te heffen en een
Gymnasium op te richten, d. w. z. eene inrichting
in het leven te roepen waar, behalve oude talen, ook
nieuwe talen benevens wis- en natuurkunde zouden
worden gedoceerd en wel door afeonderlijko leeraars.
Eerst in 1849 werd er aan die plannen een begin
van uitvoer gegeven. In genoemd jaar toch werd
dr. Willemier gepensioneerd (1) en het onderwijs in
alle vakken voorloopig aan den Conrector opgedra
gen. Tevens werd bepaald dat bet nieuwe gymnasium
zou gevestigd worden in de St. Joris Doelen (het
gebouw van de tegenwoordige Hoogore Burgerschool.)
Het oude Oellebroersklooster, waarin gedurende bijna
drie eeuwen achtereen de school gevestigd was, werd
verlaten en afgestaan aan de Werkvereeniging tot
wering der bedelarij. Over het toen opgerichte gym
nasium en over de verdere lotgevallen der School,
hopen wij in eene volgende en laatste schets eenige
korte mededeelingen te doen. K.
(1) Kr waren in dien tijd dus drie ond-leeraren van de
Lat. Schon), die pensioen genoten. De biervoor benoodigde
gelden werden slechts voor een gedeelte door de stad verschaft.
Nog altijd werden de middelen der Scholarcbie afkomstig,
gelijk we weten, van de verpachting der turf- en rontonnen
afzonderlijk beheerd. En 't was uit die inkomsten, dat ook
een deel der pensioenen werd betaald. Eindelijk werd ook
een gedeelte rao de benoodigde sommen gevonden door eene
tijdelijke vermindering vao bet tractement van ben, die de
gepensioneerden opvolgden.
van de Makelaars
De markt was heden onveranderd,
Loco Tankfust 8.15 Geïmporteerd fust 8.20.
September-, October- November- en December-
levering f 8.30.
BET HEFFEN DE DE
DER GEMEENTE
GOUDA.
18 89.
{Vervolg,)
Drukking van het gas.
Door de verbeteringen in het buizennet, reeds
vermeld in ons Verslag over 1888, en de wijziging
der leiding in de Crabethstraat is de voldoende aan
voer in de verschillende doelen der Gemeente
verzekerd.
Uit de in het afgeloopen jaar op onderscheidene
punten der stad gedane opnemingen bleek, dat bij
eene fabrieksdrukkiug van 50 millimeter aan de uit
einden der leidingen een restant van $5 a 36 milli
meter bij vol verbruik overbleef.
Ten gerieve van de gas verbrui kers, die nauwe
binnenleidingen hebben, werd de avonddrukking
gedurende de maanden van het maximum-verbruik
op ruim 50 millimeter gebracht, terwyl ten dienste
van het gebruik van kook- en verwarmingsgas de
dagdrukking op 25 millimeter geregeld werd.
Wordt door dezen maatregel het belang van een
deel der gas verbruikers bevorderd, voor anderen, die
in het bezit zijn van ruime binnenleidingen, leidt
hij tot grooter verbruik daa vroeger, toen algemeen
geklaagd werd over onvoldoenden toevoer. Dezen
kunnen echter het verbruik temperen door het aan
wenden van regulateurs.
Gasverbruik.
De fabriek telde op
1 October 1887 (begin der exploitatie) 348 verbr. met
392 gasm.
31 December 1887 366 verbr. met 416 f,
31 1888 392 444
31 1889 445 503
Van de 503 gasmeters, welke op het laatst van
het jaar in gebruik waren, dienden 16 voor het
regisfcreeren van gas tot andere doeleinden dan tot
verlichting gebezigd.
Volgens de bij de versohiilende ga9verbruikers en
in de Gemeente-gebouwen, met uitzondering van
die tot de Gasfabriek behoorende, geplaatste gas
meters bedroeg het verbruik
Voor verlichting. Voor andere Te z&mcn.
doeleinden.
in Januari 45452 M8 2032 M3 47484 M8
Februari 34211 1232 35443
,i Maart 30885 999 31884
April 22699 642 u 23341
Mei 17303 363 17666
Juni 12514 1446 ;P 13960
Juli 14032 594 14626
Augustus 27625 683 u 28308
,i September 32252 632 32884
October 44142 789 44931
ii November 53867 n 1135 55002 H
n December 60607 n 1624 62231 n
Totaal 407760 M8
Het hooge cijfer van het verbruik van gas voor
andere doeleinden dan voor verliohtiDg in de maand
Juni vindt zijn grond in de vulling van eenen lucht
ballon, waarvoor 900 M8 berekend werd.
In 1888 registreerden de gasmeters 355534 M8
het verbruik nam dus mot 52226 M8 of ruim 14
pCt. toe.
De prijs van het gas bleef bepaald op 8 centen
per M8., terwijl die van het zoogenaamde dag- of
kookgas 6 centen por M8 bedroeg.
Wordt vervolgd.)
Tans hoort men ook in dn andere landen over het
Engolsch-Dnitsehe tractaat spreken.
Te Parijs is men over het tractaat ontstemd. Men
had daar gehoopt, dat Engeland en Duitschland 't
nog lang oneens zouden blijven over de koloniale en
andere zaken ett do verkoeling zou terugwerken op
de eventueele ondersteuning van het drievoudig ver
bond. De illusie is nu ook weer weg en de Franschen
zijn niet zelfbeheersohend genoeg om er zich over
in te houden.
Te Weenen en te Rome juichen de ministerieela
bladen het tractaat toe, en wijzen er op, dat door
de nauwe aansluiting van Engeland en Duitschland
het drievoudig verbond belangrijk versterkt wordt.
Naar aanleiding van de afgeloopen verkiezingen in
België behelst het ministerieels Journal de Bruxellet
een opmerkelijk vertoog ter aanprijzing van de zoo
genaamde evenredige vertegenwoordiging. De liberale
minderheden in hot Vlaamsche, da Katholieke min
derheden in Henegouwen en Luik, zegt het blad,
worden onder de bestaande regeling eenvoudig niet
vertegenwoordigd. Onder opsomming van cijfers toont
het blad dit onrecht aan, waarin, zegt het, alleen do
invoering van evenredige vertegenwoordiging verbe
tering kan brengen.
De Fransehe begrootingsoommissie heeft na lange
beraadslaging eindelijk moeten erkennen, dat er geen
ander middel overbleef om het financieel evenwicht
te herstellen dan, gelijk de minister Bouvier voorstelde,
een leening te sluiten. Het doel dezer leening is
hoofdzakelijk bestemd tot dekking der buitengewone
oorlogsbegrooting. Ten einde in de uitgaven voor
het leger te voorzien, zijn reeds tot een bedrag van
400,000.000 fr. aan schatkistbiljetten uitgegeven eu
nog is er 292.000.000 fr. noodig. Vandaar dat de
heer Rouvier voorstelde tot dekking dezer vlottende
schuld een leening van 700.000.000 fr. te sluiten.
Eenige leden poogden ten minste dat bedrag te
verminderen en de leening dan ook te beperken tot
300.000.000 fr., maar de heer Bnrdeau, de voorzitter
der oommissie, verklaarde zioh ten sterkste daartegen,
omdat alleen een afdoende maatregel kon helpen.
De meerderheid vereenigde zich daarmede en zoo werd
met 13 tegen 9 stemmen besloten tot uitgifte van de
leening van 700.000.000 fr. tegen een rente van 8 pCt
Aan de goedkeuring der Kamer, waarde meerderheid
natuurlijk den minister en de commissie volgen zal,
valt niet te twijfelen.
Lord Hartington, de leider der liberale Unionisten
in het Engelsehe Lagerhuis, zal nog eene poging
beproeven om de aannemiag der vergunningswet te
bespoedigen. Op verzoek van eenige zijner partijge-
nooten zal de Lord der regeering aanraden een bepaling
in het ontwerp op te nemen, dat na tien jaren geen
recht tot schadeloosstelling voor ingetrokken vergun
ningen meer zal worden erkend. Indien de regeering
