TJES, WATER. I.BOLDOOT. N? 4364. BINNENLAND. ers 1S90. Coornhert’s sterfdag, Vrijdag 31 October. Nieuws- en Zuur PENS. rater Advertentieblad voor Gouda en Omstreken. De inzending van ntz. FEUILLETON. Ito. CEL. !S x* DXtS BS dan het advertentiön kan geschieden tot óen uur des namiddags van den dag der uitgave. BS x> e onder* 1890. 1590. als >pij hebben rverkoopers AmSTBBDAM. De uitgave dezer Courant geschiedt dagelgks met uitzondering van Zon- en Feestdagen. De prgs per drie maanden is 1.25, franco per post 1.70. Afzonderlijke Nommers VIJF CENTEN. Bovendien worden alle Ad vertentien gratis opgenomen in het ADVERTENTIEBLAD 't welk des Maandags verschijnt. passende SING der rgeld 15 h I n e s) jten in de >ns a 20 en m ster dam. voor in de week (in GOUDSCHE COURANT. ADVER TENTIEN worden geplaatst van 15 regels a 50 Centen iedere regel meer 10 Centen. GROOTE LETTERS worden berekend naar plaatsruimte. II. taalvormer,Richter ons eene vooretófok g&ten »ie’ GOUDA, 30 October 1890. Tot buitengewoon hoogleeraar in de natuurkunde •aan de gemeentelijke universiteit te Amsterdam is benoemd dr. 1L H. Julius te Utrecht. Het bevel over het detachement van het 4e Keg. Infanterie, *t welk gedurende de maand November te Woerden gedetacheerd, is opgedragen aan den 2n Luit. Bark. Genoemde heer heeft den 2en Luit. Prins, wegens ziekte, reeds gedurende de laatste dagen der maand October vervangen. Coornhert schrijver. Willen wij schrijftaal in de tweede dan moeten wij de talrijke^! lezen en bestudeeren. T NA DRIE BEUWEN HERDACHT te GOÜDA. 29 OCTOBER. DOOR 3) F. D. J. MOORREES. Religie moet zich vrij kunnen bewegen. i van onze tiende eeuw, -m— «an Coornhert De voorraaa is schier over stelpend. Drie folio deelen, samen 6844 pagina’s, wellicht 35 deelen van 200 bladzijden in 8°Zeker een werk van langen adem, maar de moeite van een nadele kennismaking waard. Uit al die grootere en kleinere verhandelingen, traktaten en disputation, meestal in den vorm van samenspraken, wordt ons duidelijk, hoe in de veel bewogen zestiende eeuw, onder menschen, die meer dan voor hunne stoffelijke belangen, voor hunne godsdienstige behoeften oor en oog en hart geopend hadden, de Hollandsche spreek- en schrijftaal is gevormd geworden. Ter rectificatie van de jongste onduidelijke be richten in de Duitsche bladen omtrent de proef nemingen van prof. Koch ter genezing van tering, deelt thans de „National Zeitung” mede, dat hij, na onlangs zijne proefnemingen in de Charite te hebben gestaakt, ze in het geheim in andere ge neeskundige gestichten heeft voortgezet, en wel met zulk een gunstig gevolg, dat thans kan worden ge zegd het geneezingsprobleem is opgelost, de tering is geneeselijk. Nog eenige weken wordt geheim houding in acht genomen, omdat prof. Koch, bij zijn ijverigen arbeid ter voltooiing en vaststelling zijner methode, dien tijd noodig heeft om hare open baarmaking voor te bereiden. Ter volbrenging van dien arbeid heeft hij voor het loopende halfjaar zijne collegiën bij de universiteit gestaakt, lutusschen verneemt men nu reeds, dat het geneesmiddel niet in apotheken gereed gemaakt, of door scheikundigen samengesteld, maar langs anderen weg, ongeveer als de lympha voor inenting tegen pokken, verkregen moet worden. De geneeswijze moet men zich onge- - - "u 1'2 L.. i iml Ziedaar Diick Volckertszoon Coornhert als burger een man, die pal stond voor de rechten van het ge loof des harten en geene heerschappij van menschen over iemands geweten duldde. In hem zien wy, om met Busken Huët te spreken, welk een geest van onaf hankelijkheid bij het aanbreken van den nieuwen tijd over de Nederlanders gekomen is. Er is iets hartverheffends in, een man uit burgerlijken kring tot zult eene ontwikkeling van geest en gemoed te zien opklimmen. Wie zou niet wenschen in den strijd voor vrijheid en geloof aan zijne zijde te staan! Op de Donderdagafond-bijeenkomsten worden door het bestuur van tijd tot tijd heeren uitgenoodigd om afwisselend nuttige en humoristische voQrleziugen te houden. Eens in de 2 maanden geeft de vereeniging eene „huishoudelijke bijeenkomst”; elk lid mag dan in troducés: vaders, moeders, familieleden of kennissen medebrengen, die 5 cents entree betalen. Op deze avonden houden de leden ingestudeerde voordrachten, in proza, poezie of muziekook hebben eenige hee ren dilettanten zich bereid verklaard, van tijd tot tijd een fraai piano- of zangstuk ten beste te geven. Hoewel slechts een maand bestaande, telt de ver eeniging reeds zeventig leden, waaronder timmerlie den, smeden, meubelmakers, letterzetters, straatmakers, kantoorbedienden, beeldhouwers, instrumentmakers enz. (ZfJZ.) Voor de verkiezing van een lid der Tweede Kamer in het hoofdkiesdistrict Enkhuizen zijn 3521 geldige stemmen uitgebracht. Gekozen is de heer J. Zijp Kz. (liberaal) met 1942 stemmen. Op den heer W. Bos (katlQ waren 1357, op den heer N. Sluis (anti revol.) 190 stemmen vereenigd. StatOn-generaal. Vereenigde vergadering van Woensdag 29 Oct. Bij aanwezigheid van een talrijk publiek, waar onder vele diplomaten, is de verwachte beslissing ge vallen. Met 109 tegen 5 stemmen hebben de Staten- Generaal verklaard, dat de Koning buiten staat is geraakt de regeering waar te nemen. De vijf tegen stemmers volgden zeker allen het advies van hun woordvoerder Pijnappel, die wel geen bezwaar had tegen het besluit op zich zelf, maar die meer inlich tingen gewenscht had. Terecht voerden de heer Schaepman en de minister Mackay aan,dat de hoofdzaak was, dat stilstand in ’s lands zaken werd voorkomen en dat de Kamer volledig was ingelicht en dus vol komen in staat om met kennis van zaken een be sluit te nemen. De bijzondere uitlegging, die Mr. En alsof dat uitgebreide boek nog niet genoeg was, gaf Coornhert kort daarop weer een geschrift uit, en weljegen de Predestinatie. Daarin heeft hij ontwikkeld, wat er bewust of onbewust leefde in veler geest. Menschen, die met oordeel des onder- scheids niet enkel Kalvijn maar ook den Bijbel lazen, gevoelden, dat er toch een andere geest uit dat boek der boeken dan uit vele stellingen van den Geneef- schen hervormer sprak. Zij juichten Coornhert toe, die juist zulke uitspraken des Bijbels ontwikkelde i en verklaarde, als bij Kalvijn op den achtergrond bleven. Zulke zelfstandig nadenkende lezers begrepen wel, dat men, uitgaande van de Soevereiniteit Gods met ijzeren noodzakelijkheid tot Kalvijns gevolgtrek kingen komen moest maar zij vonden toch ook dat Coornhert als een deugdelijk Bijbelkenner daartegen te veld trok en de liefde Gods als grondgedachte van het Christendom vasthield. Er is veel en met vrucht in dat lijvig boek gelezen. Intusschen waren onder al dien arbeid de krachten van Coornhert versleten. De dood naderde en rukte hem de zoo ijverig gebruikte schrijfpen uit de hand. Tot zijn einde bleef hij zich zelf gelijk. Hij was zich bewust, zijn leven goed besteed en Gods ge boden volbracht te hebben. Met kalmte zag hij daarop terug en met gerustheid dacht hij aan zijn eeuwige toekomst. Er was op zijn sterfbed geen sprake van gewetenswroeging. Het goede had hij steeds bedoeld. Aldus hoopte hij voor God te ver schijnen. Pijnappel had bedacht voor art. 38 der grondwet, werd door den heer Farncombe Sanders, een der leden der herzienings-commissie, afdoende weerlegd. De voorzitter der vereenigde vergadering zal nu het besluit der Staten-Generaal moeten afkondigen en dan treedt terstond weder de Raad van State op ter waarneming van het koninklijk gezag. Men mag vertrouwen, dat aan die tusschenregeering thans spoe dig een einde zal komen door de instelling van een regentschap. Den len October jl. is te Amsterdam opgericht de Amsterdamsche jongelingsvereeniging „Trou’ moet blijeken”, waarvan beschermheeren zijn de heeren G. Vas Visser, mr. J. A. Sillera, jhr. J. C. den Tex. De vereeniging stelt zich ten doel het lichamelijk en zedelijk welzijn van hare leden te bevorderen zij doet dit voorloopig door het houden van weke- lijksche bijeenkomsten en wel des Donderdags avonds van 811 uur. Op deze avonden bestaat gelegenheid, te dammen, schaken, domineeren enz. Eene leestafel met een aantal van 50 boeken (een aantal dat zich steeds uitbreidt), met platen, een stereofcoop onz. stelt de leden in staat ook op deze wijze hunnen tijd aange naam door te brengen. Elk lid mag een boek eene week mede naar huis nemen tegen betaling van 1 cent. De contributie bedraagt voor leden onder de 18 jaar 6 cent, voor leden boven de 18 jaar 10 cent in de week (in sommige gevallen kan het bestuur deze contributie verminderen of geheel doen vervallen). Elke jongeling van 1625 jarigen leeftijd kan als lid in aanmerking komenin sommige gevallen ook van 15 jarigen leeftijd; elk candidaat-lid hangt eene week vóór. Alle leden beslissen over de al of niet toelating als lid. Het bestuur wordt elk jaar door de leden der vereeniging uit hun midden gekozen. Religie moet zich vrij kunnen bewegen. Coornhert ontwikkelt deze denkbeelden in het politiek deel van zijn Proces tegen het Kotterdooden en draagt het op aan de stedelijke overheid van Leiden. De op dracht werd echter niet aangenomen, vermits men zich geen partij wilde stellen tegenover professor Lipsius, wiens groote geleerdheid de roem van Lei den was. Toen schreef Coornhert het kerkelijk deel van zijn Proces tegen het Kotterdooden en droeg het aan de Stedelijke overheid van Gouda op. Deze schijnt geen bezwaar daarin gezien te hebben en nam de hulde van den schrijver aan. Van groote kracht was zyne redeneering. Zij klonk als trompetgeschal en doordrong de harten van allen, die haar hoorden. Zij riep gij, die zelven als ketters door de Roomsche Kerk zijt uitgedreven, gij Gereformeerden gij moogt u niet opwerpen tot kettermeesters van uwe mede-geloovigen en proza-

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1890 | | pagina 1