TJES,
WATER.
I.BOLDOOT.
N? 4364.
BINNENLAND.
ers
1S90.
Coornhert’s sterfdag,
Vrijdag 31 October.
Nieuws- en
Zuur
PENS.
rater
Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
De inzending van
ntz.
FEUILLETON.
Ito.
CEL.
!S x*
DXtS
BS
dan het
advertentiön kan geschieden tot óen uur des namiddags van den dag der uitgave.
BS x>
e onder*
1890.
1590.
als
>pij hebben
rverkoopers
AmSTBBDAM.
De uitgave dezer Courant geschiedt dagelgks
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
De prgs per drie maanden is 1.25, franco
per post 1.70.
Afzonderlijke Nommers VIJF CENTEN.
Bovendien worden alle Ad vertentien gratis
opgenomen in het ADVERTENTIEBLAD
't welk des Maandags verschijnt.
passende
SING der
rgeld 15
h I n e s)
jten in de
>ns a 20 en
m ster dam.
voor
in de week (in
GOUDSCHE COURANT.
ADVER TENTIEN worden geplaatst
van 15 regels a 50 Centen iedere regel
meer 10 Centen. GROOTE LETTERS
worden berekend naar plaatsruimte.
II.
taalvormer,Richter
ons eene vooretófok g&ten
»ie’
GOUDA, 30 October 1890.
Tot buitengewoon hoogleeraar in de natuurkunde
•aan de gemeentelijke universiteit te Amsterdam is
benoemd dr. 1L H. Julius te Utrecht.
Het bevel over het detachement van het 4e Keg.
Infanterie, *t welk gedurende de maand November te
Woerden gedetacheerd, is opgedragen aan den 2n
Luit. Bark. Genoemde heer heeft den 2en Luit. Prins,
wegens ziekte, reeds gedurende de laatste dagen der
maand October vervangen.
Coornhert
schrijver.
Willen wij
schrijftaal in de tweede
dan moeten wij de talrijke^!
lezen en bestudeeren. T
NA DRIE BEUWEN HERDACHT
te GOÜDA.
29 OCTOBER.
DOOR
3) F. D. J. MOORREES.
Religie moet zich vrij kunnen bewegen.
i van onze
tiende eeuw,
-m— «an Coornhert
De voorraaa is schier over
stelpend. Drie folio deelen, samen 6844 pagina’s,
wellicht 35 deelen van 200 bladzijden in 8°Zeker
een werk van langen adem, maar de moeite van een
nadele kennismaking waard. Uit al die grootere en
kleinere verhandelingen, traktaten en disputation,
meestal in den vorm van samenspraken, wordt ons
duidelijk, hoe in de veel bewogen zestiende eeuw,
onder menschen, die meer dan voor hunne stoffelijke
belangen, voor hunne godsdienstige behoeften oor en
oog en hart geopend hadden, de Hollandsche spreek- en
schrijftaal is gevormd geworden.
Ter rectificatie van de jongste onduidelijke be
richten in de Duitsche bladen omtrent de proef
nemingen van prof. Koch ter genezing van tering,
deelt thans de „National Zeitung” mede, dat hij,
na onlangs zijne proefnemingen in de Charite te
hebben gestaakt, ze in het geheim in andere ge
neeskundige gestichten heeft voortgezet, en wel met
zulk een gunstig gevolg, dat thans kan worden ge
zegd het geneezingsprobleem is opgelost, de tering
is geneeselijk. Nog eenige weken wordt geheim
houding in acht genomen, omdat prof. Koch, bij
zijn ijverigen arbeid ter voltooiing en vaststelling
zijner methode, dien tijd noodig heeft om hare open
baarmaking voor te bereiden. Ter volbrenging van
dien arbeid heeft hij voor het loopende halfjaar zijne
collegiën bij de universiteit gestaakt, lutusschen
verneemt men nu reeds, dat het geneesmiddel niet
in apotheken gereed gemaakt, of door scheikundigen
samengesteld, maar langs anderen weg, ongeveer als
de lympha voor inenting tegen pokken, verkregen
moet worden. De geneeswijze moet men zich onge-
- - "u 1'2 L.. i iml
Ziedaar Diick Volckertszoon Coornhert als burger
een man, die pal stond voor de rechten van het ge
loof des harten en geene heerschappij van menschen
over iemands geweten duldde. In hem zien wy, om
met Busken Huët te spreken, welk een geest van onaf
hankelijkheid bij het aanbreken van den nieuwen
tijd over de Nederlanders gekomen is. Er is iets
hartverheffends in, een man uit burgerlijken kring
tot zult eene ontwikkeling van geest en gemoed te
zien opklimmen. Wie zou niet wenschen in den
strijd voor vrijheid en geloof aan zijne zijde te staan!
Op de Donderdagafond-bijeenkomsten worden door
het bestuur van tijd tot tijd heeren uitgenoodigd om
afwisselend nuttige en humoristische voQrleziugen te
houden.
Eens in de 2 maanden geeft de vereeniging eene
„huishoudelijke bijeenkomst”; elk lid mag dan in
troducés: vaders, moeders, familieleden of kennissen
medebrengen, die 5 cents entree betalen. Op deze
avonden houden de leden ingestudeerde voordrachten,
in proza, poezie of muziekook hebben eenige hee
ren dilettanten zich bereid verklaard, van tijd tot
tijd een fraai piano- of zangstuk ten beste te geven.
Hoewel slechts een maand bestaande, telt de ver
eeniging reeds zeventig leden, waaronder timmerlie
den, smeden, meubelmakers, letterzetters, straatmakers,
kantoorbedienden, beeldhouwers, instrumentmakers
enz. (ZfJZ.)
Voor de verkiezing van een lid der Tweede Kamer
in het hoofdkiesdistrict Enkhuizen zijn 3521 geldige
stemmen uitgebracht. Gekozen is de heer J. Zijp
Kz. (liberaal) met 1942 stemmen. Op den heer W.
Bos (katlQ waren 1357, op den heer N. Sluis (anti
revol.) 190 stemmen vereenigd.
StatOn-generaal. Vereenigde vergadering van
Woensdag 29 Oct.
Bij aanwezigheid van een talrijk publiek, waar
onder vele diplomaten, is de verwachte beslissing ge
vallen. Met 109 tegen 5 stemmen hebben de Staten-
Generaal verklaard, dat de Koning buiten staat is
geraakt de regeering waar te nemen. De vijf tegen
stemmers volgden zeker allen het advies van hun
woordvoerder Pijnappel, die wel geen bezwaar had
tegen het besluit op zich zelf, maar die meer inlich
tingen gewenscht had. Terecht voerden de heer
Schaepman en de minister Mackay aan,dat de hoofdzaak
was, dat stilstand in ’s lands zaken werd voorkomen
en dat de Kamer volledig was ingelicht en dus vol
komen in staat om met kennis van zaken een be
sluit te nemen. De bijzondere uitlegging, die Mr.
En alsof dat uitgebreide boek nog niet genoeg
was, gaf Coornhert kort daarop weer een geschrift
uit, en weljegen de Predestinatie. Daarin heeft hij
ontwikkeld, wat er bewust of onbewust leefde in
veler geest. Menschen, die met oordeel des onder-
scheids niet enkel Kalvijn maar ook den Bijbel lazen,
gevoelden, dat er toch een andere geest uit dat boek
der boeken dan uit vele stellingen van den Geneef-
schen hervormer sprak. Zij juichten Coornhert toe,
die juist zulke uitspraken des Bijbels ontwikkelde
i en verklaarde, als bij Kalvijn op den achtergrond
bleven. Zulke zelfstandig nadenkende lezers begrepen
wel, dat men, uitgaande van de Soevereiniteit Gods
met ijzeren noodzakelijkheid tot Kalvijns gevolgtrek
kingen komen moest maar zij vonden toch ook dat
Coornhert als een deugdelijk Bijbelkenner daartegen
te veld trok en de liefde Gods als grondgedachte van
het Christendom vasthield. Er is veel en met vrucht
in dat lijvig boek gelezen.
Intusschen waren onder al dien arbeid de krachten
van Coornhert versleten. De dood naderde en rukte
hem de zoo ijverig gebruikte schrijfpen uit de hand.
Tot zijn einde bleef hij zich zelf gelijk. Hij was
zich bewust, zijn leven goed besteed en Gods ge
boden volbracht te hebben. Met kalmte zag hij
daarop terug en met gerustheid dacht hij aan zijn
eeuwige toekomst. Er was op zijn sterfbed geen
sprake van gewetenswroeging. Het goede had hij
steeds bedoeld. Aldus hoopte hij voor God te ver
schijnen.
Pijnappel had bedacht voor art. 38 der grondwet,
werd door den heer Farncombe Sanders, een der
leden der herzienings-commissie, afdoende weerlegd.
De voorzitter der vereenigde vergadering zal nu
het besluit der Staten-Generaal moeten afkondigen
en dan treedt terstond weder de Raad van State op
ter waarneming van het koninklijk gezag. Men mag
vertrouwen, dat aan die tusschenregeering thans spoe
dig een einde zal komen door de instelling van een
regentschap.
Den len October jl. is te Amsterdam opgericht
de Amsterdamsche jongelingsvereeniging „Trou’ moet
blijeken”, waarvan beschermheeren zijn de heeren
G. Vas Visser, mr. J. A. Sillera, jhr. J. C. den Tex.
De vereeniging stelt zich ten doel het lichamelijk
en zedelijk welzijn van hare leden te bevorderen
zij doet dit voorloopig door het houden van weke-
lijksche bijeenkomsten en wel des Donderdags avonds
van 811 uur.
Op deze avonden bestaat gelegenheid, te dammen,
schaken, domineeren enz. Eene leestafel met een
aantal van 50 boeken (een aantal dat zich steeds
uitbreidt), met platen, een stereofcoop onz. stelt de
leden in staat ook op deze wijze hunnen tijd aange
naam door te brengen. Elk lid mag een boek eene
week mede naar huis nemen tegen betaling van 1
cent.
De contributie bedraagt voor leden onder de 18
jaar 6 cent, voor leden boven de 18 jaar 10 cent
in de week (in sommige gevallen kan het bestuur
deze contributie verminderen of geheel doen vervallen).
Elke jongeling van 1625 jarigen leeftijd kan als
lid in aanmerking komenin sommige gevallen ook
van 15 jarigen leeftijd; elk candidaat-lid hangt eene
week vóór. Alle leden beslissen over de al of niet
toelating als lid.
Het bestuur wordt elk jaar door de leden der
vereeniging uit hun midden gekozen.
Religie moet zich vrij kunnen bewegen. Coornhert
ontwikkelt deze denkbeelden in het politiek deel van
zijn Proces tegen het Kotterdooden en draagt het
op aan de stedelijke overheid van Leiden. De op
dracht werd echter niet aangenomen, vermits men
zich geen partij wilde stellen tegenover professor
Lipsius, wiens groote geleerdheid de roem van Lei
den was. Toen schreef Coornhert het kerkelijk deel
van zijn Proces tegen het Kotterdooden en droeg
het aan de Stedelijke overheid van Gouda op. Deze
schijnt geen bezwaar daarin gezien te hebben en nam
de hulde van den schrijver aan. Van groote kracht
was zyne redeneering. Zij klonk als trompetgeschal
en doordrong de harten van allen, die haar hoorden.
Zij riep gij, die zelven als ketters door de Roomsche
Kerk zijt uitgedreven, gij Gereformeerden gij
moogt u niet opwerpen tot kettermeesters van uwe
mede-geloovigen
en proza-