TOONEEL.
Ballenlandsclt overzicht.
eiaele gedeelte tu den Figaro, tr. 1,725 voor de
plaatsing van bet programma dej ultlotiog, en ein
delijk fr. 30,000 aan ieder der heerenMignard,
hoofdredacteur, Périvier, secretaris der redactie en
De Roaays, adminutratear ran den Figaro. Van do
andere dagbladen ontvingen La Cocarde fr. 21,500,
U (iauloit fr. 189,000. YAgmce Catk. fr. 8.U00,
La Oowr.fr. .650, YAutorite fr. 81,000, La Lanteme
fr. 208,000, La> Fatrie fr. 75,700, LeSoir fr. 107,700,
Oil Blot fr. 188,400 benerent fr. 17,000 roor ad-
rertentiekoaten en fr. 18,000 roor bet financieels
gedeelte, Journal dee Debate it. 83,000, L'intraneigeant
fr. 158,421 benerena fr. 8,880 voor ad renen tién,
fr. 8,000 roor adminiatratie en fr. 1,000 roor me-
dedeelingen, Le Tempe fr. 119,000, Le Teleqrapke
fr. 194,000 en YIndepeudanee Beige fr. 88,800.
Een lid ran 't atadsorkeat te Freiburg, die roor
rijn liefhebbery reel aan de calligrafie doet, heeft
een merkwaardig atuk roor de tentoonatelliog te
Chicago gemaakt. Op een briefkaart beeft de man
21 muziekatukken geschreven. Eerat 17 rolkaliederen
roor harmonie-muziek, waaronder ze# 18-24 atemmig,
dan rier atukken roor strijkorkest on rerrolgena een
paar uittreksel# ran opera'a. De man die reel tijd
schynt te hebben, word op de thoater-tentoonatelling
te VVeenen, waar by een dergelyke curiositeit had
ingezonden, bekroond.
Voor de rechtbank te Arnhem verscheen Dinsdag
A. r. B., huisrr. r. B. Aan bekt. werd to laste
Selogd, dat zy in den nacht van 24 op 25 Januari
y B. Tip in de Ridderstraat, waar zij waakte, uit
een gosloten mandje, dat op de beddeplank stond,
een spaarpotje met 2 bankbiljetten van f 100 en 17
goudeu tientjes had weggenomen en zich weder
rechtelijk toegeëindigd.
l)e zieke bewaarde haar geld langen tyd onder
haar hoofdkussen, doch besloot het eindelijk in een
houten spaarpotje te bergen, dat in een mandje,
waaraan een nangslotje was bereatigd, op haar bed
deplank was neergezet.
Den arond van 22 Januari is het geld nog door
twee der getuigen geteld en den volgenden morgen
toen bekl. 's nachts enkele uren met de zieke alleen
was geweest, was het spaarpotje verdwenen. Van
den diefstal werd kennis gegeven aan de politie en
daar beklaagde onmiddelyk sis rerdaohte werd aan
gewezen, werd by baar eene huiszoeking gedaan en
worden de nikkolen versierselen van den spaarpot
in drn nschbnk van hare kachel gevonden. Van het
geld was evenwel geen spoor te ontdekken.
Beklaagde ontkende den diefstal. Hoe de over
blijfselen van een spaarpot in haar aaehbak kwamen,
kon sy niet verklaren.
Hel O. M., waargenomen door den substituut-
offioier van justitie, mr. Scheltema, meende dit het
geen gomakkelyke taak zou «yn om uit te maken,
of bekl. zich aan het haar te laste gelegde raiedryf
heeft schuldig gemaaakt. Er zijn vele aanwijzingen,
o. a. het vinden der metalen oplegsels door de politie,
aan wier fyve* het O. M. hulde bracht. Dan het
alleen zyn vanf>ekl. bij de zieke, waar zy zioh dien
arond als verpleegster eenigscins had opgedrongen.
Op die aanwyzingen grondde het O. M. zijn eisch
tot reroordeeling van bekl. wegens diefstal met braak,
tot sene gevangenisstraf van 18 maanden.
De toegevoegde verdediger, rar. K. M. G. de
Meyier, achtte zijn taak door het requisitoir zeer
vergemakkelijkt Het O. M. had door zyn aanhef
aan de rechtbank de vrijspraak in den mond gelegd.
Ook de aanwytingen moesten aan het O. M. ont
vallen, meende pl.want wel beeft het O. M. door
den yrer der politie rat gekregen op bekl., doeh
daardoor heeft nu pl. weder rat gexregen op de
aanwijzingen. Juist die ijverige politiedienaren had
den nog meer moeten vinden in de asch. Aan het
spaarpotje zat een slotje, daarvan hebben zy niets
gevonden, evenmin overblijfselen van bout. De yver
der vrouw om te blijven waken, hoewel het niet
dadelijk noodig was, kan pl. niet ten nadeele van
beklaagde uitleggen. Het geld werd door de ster
vende horliaaldelijk geteld; is dit nu, vrsagt pl.
geen ganwyzing dat er in hare omgeving personen
wars*, dio sy niet vertrouwde. Pl. wilde niet in
deqjpreede over dit alles uilweiden, doch meende
dat voor bekl. vryspraak zou moeten volgen.
Uitspraak 7 Maart.
Blykens de uitkomsten der jongste volkstelling
hebben 66085 Nederlandsche ingezetenen verklaard
tot geen kerkgenootschap te bebooren, tor wijl boven
dien van 5474 de gezindte onbekend was.
Zooals mon weet, wordt in onze wetgevlog in zake
dea verplichten eed eene uitzondering gemaakt voor
de Doopsgezinden, die slechts 53000 ledeujtellen.
De Vereeniging «De Dageraad* heeft zich thans
per adres tot de Tweede Kamer gewend, met het
verzoek stappen te willen doen, dat voortaau ook met
de 66000 ongeloovigen rekening worde gehouden,
evenals met de geringer in aantal zijnde Doopsge
zinden, en dat zy niet meer worden gedwongen
tegen hunne overtuiging een godsdienstigen eed sf
te leggen.
Boveudien wordt in het adres aangedrongen op
scheiding van Kerk en Staat. Mochten ooit kerke
lijke goederen in beslag zyn genomen, zoo luidt
bet betoog, dan moeten die untuurlijk worden terug
gegeven. Maar niet langer verplichte men de onge-
loovigon by te dragen tot de bezoldigiug van geeste
lijken, wier arbeid zy besohouweu als uadeelig roor
humaniteit en beschaving.
In het thans verschenen eerste nummer van Museum
komt een memorie voor van de heeren W. G. Brill,
A. G. van Hamel, Symons, C. M. Kan, J. Ver
dam, P. L. Muller en A, E. J. Holwerda, gerioht
aan den minister ran binneulandsche zaken.
In verband met list door den minister gesprokene
in de zitting der Tweede Kamer van II Dee. 11.
betreffende de programma's der akte-examens, meenen
de onderteekenaars, die roeermalon belast waren met
bet afnemeu der akte-exameus M. O. in het Neder-
landscb, Fransoh, Duitsch, Ëngelsch, de geschiedenis
en aardrijkskunde, dat de minister niet ongenegen
is de programma's dier examens, althaas wat de
nieuwe talen aangaat, grondig te herzien.
Uitvoerig liohteu nu genoemde heeren in deze me
morie toe waarom, waardoor en op welke wyze een
dergelyke herziening zou kuouen plaats viudeu.
Een helder inzicht. In een van de te Bordeaux
verschijnende bladen zagen wy dezer dagen een por
tret van Domeia Nieuwenhuis, zeer slecht gelykeod,
maar dan toch, naar aan het onderschrift te bemerken
was, het portret van onzen bekenden socialisten leider.
Aan dat portret is, natuurlijk, een byschrift toe
gevoegd, dat wij voor de aardigheid en als bewijs
hoe men in den vreemde omtrent Nederlandsche
toestanden op de hoogte ia, hier letterlijk vertaald
weergeven. Het luidt
«Men spreekt weinig van Holland, en toch ge
beuren er in dat land de ernstigste dingen; ver-
scheiden provinciën zyp in opstand, en de troon van
de kleine koningin Wilhelmina staat hevig te wan
kelen.
«Het grootste gedeelte van bet land wordt door
hongersnood geteisterd. Het Gonveruement, aange
zocht om hulp te verleenen, heeft zich vergenoegd
mot het zenden van soldatende boeren ziju ia op
stand gekomen; zy hebben de soldaten met geweer
schoten ontvangen en de groote eigendommen in
brand gestoken.
«De wanordelijkbeden warden hoofdzakelijk door
de boerenbevolking gepleegd eu herinneren aan de
onlusten ic Ierland, en, zonderling verschynsel, iu
de meeste gevallen zyn schoolmeesters de meest werk
zame deelnemers aan de socialistische beweging.
«Aan hot hoofd van deze beweging staat een man
van opmerkenswaardige schranderheid, Domela Nieu
wenhuis, gewezen protestantsch geestelijke.
«Domela is een man met een Christuskop en
meesleepend welsprekendhij is de ziel van de
Hollandsche sooia'istiscbe partij
Of de Franschen ook op de hoogte zyn. Dat
arme Holland Die arme jonge Koningin AmstCf.)
Het leger der werkloozen bestaat, zegt de Indé-
petulanceuit grondwerkers, metselaars, timmerlieden,
leidekkers en uit lieden eh deze vormen de moer-
derheid welke geen enkel ambacht uitoefenen.
Daarop laat het blad volgen
Zeer veel andere burgers zouden het reeht kunnen
eischen, onder de «werkloozen* gerekend te worden,
als de lust hen er toe bekroop. No- men wij maar
eens, onderwyzers zonder plaats, levruren zonder leer
lingen, advocaten zonder processeu, genousheeren zon
der zieken, schilders en beeldhouwers zonder koopera
voor hun werken, scbryvers zonder uitgeveis, muzi
kanten zonder plaats in de orkesten of elders, les
gevers zonder klanten, ambtenaren van allerlei aard
zonder ambt en om de vrouwen niet te vergeten,
die willen dat men ook aan haar denkt, de naaisters,
modisten, linueuuaaisters, bloemenmaaksters zonder
werk. Men zou nog een menigte andere personen
vau beide sokseu kunnen opnoemen, die bekwaam
zyn om beroepen of ambachten uit te oefenen en die
geen bezigheid vinden.
Die «werkloozen* verdienen zeker niet minder be
langstelling dan zy die langs de janft tap loopen,
meetings houden en de stem verhetr«"mn wat zy
hunne eischen noemen te doen hooren :jzij lijden niet
minder; zy lyden meer, want op straffejvan afstand
te doen van alle mogelijkheid op verbetering in hun
lot, moeten zy zeker uiterlijk bewaren, waarover de
«werkloozen*, vau welke men zoovéél spreekt, zioh
niet te bekommeren hebben. Om behoorlijk gekleed
te kuunen gaan, eten zy niet, en vooral.... drinken
zy niet. De kroeg wordt nooit door hen bezocht.
Ala de Staat werk moet verschaffen aan de grond
werkers, metselaars enz., moet hij ook schilderyen
koopen vau de behoeftige schilders, processen aan
de advocaten en zieken aan de dokters bezorgen enz.
ent. Waar zouden zijn verplichtingen ophoudeu?
Zeker, men moet de arme lieden, die iu nood zyn,
beklagen, men moet meer dan ze beklagen: men
zonder eenig uitzicht op verhooging van loon.
En toch kwam er alle jaren een kleintje by.
Ik ken huishoudingen met tien en meer kinderen,
Wtar v|jf k zes gulden per weok wordt ingebraoht.
Maar ik ken gelukkig ook mannen en vrouwen,
die zelfbebeersobing genoeg toonen te bezitten, om
zioh bij de vorming eenor huishouding ernstig af te
mgen, of ze wel in staat zjjn een groot aantal
kinderen voedsel, onderhoud en opvoeding te ver-
erhaffen naar behooren.
Ten slotte nog een verklaring.
Myn doel ia geweest 't op te nemen voor den
kloinen burgerstand, naar 't my voorkomt 't stiefkind
in de eoeiale huishouding.
Ik Weetf dat er veel stille armoede geleden Wordt
in de uette woningen der straten van den tweeden
De burgerstand kwynt sedert jaren aafn dé chro
nische ziekte van werkgebrek en slapte in nering of
bedr|jf. De oOrzske^.Vsfc die ziekte heb ik trachten
bloot ie leggen inQ^Mtp, (1*t 000 h»!(Jar t»«»cht
zal leiden niet zoozeer tpt instemming mot m'n Woor
den, maAr tot doortastendheid in de zaak.
Went ik Herbaal het: er zyn daden noodig.
Aaneenaluiting, eensgezindheid onderling, voortva
rendheid en stand vastigheid in het streven naar een
juist gekozen, niet al te verwydetd doel, ziedaar wat
Ik vac don dag van morgen af sou willen, om te
komen tot lotsverbetering ran den werkman.
Het n|jvnre deel van 't volk moest eens wat meer
van zioh laten hooren. Z'n onderworpenheid in het
dragen van a'n lot wordt aangevoerd als bewys van
betrekkelijke welvaart.
De kringen, die leven bulten den zynen, oordeelen
dat hy 't nog zoo sleoht niet heeft, omdat h|j zoo
weinig klaagt, 't Spreekwoord zegt welklagera
hebben geen nood, maar klagera vinden op den duur
nog gehoor eu worden geholpen. Armoede, die ge
lenigd wil worden, moet zioh vertoonen, beter nog;
moet aieh tentoonstellen.
Nooden en bshofcften, die voorziening eieehen,
moeten zioh niet verbergen achter staatsiegordyoen
en bloemtuintjes. De groote man komt niet tot u,
om u te vragen, wat u ontbreekt.
G|j moet tot hem gaan en opheffing eischen uit
den gedrukten toestand, waarin gy verkeert.
Hjj< zal u natuurlijk nooit verwjjten, dat ge zoo
zoetsappig gebrek Ijjdt, terwijl er volop Werk ia om
u heen; uw gedweeheid verzekert zyn rust.
Maar intusaoben worden de verhoudingen immer
meer gespannen, de klove tüsschen rjjk en arm wordt
steeds breeder en dieper, de kans op minnelijke
schikking neemt met den dag af, totdat eindelijk
Sleoht* de sociale revolutie in staat ia 't verbroken
evgewieht in de samouieving te hentéllen. Ik voor
m|j wensch, dat het nooit soover moge komen. Maar
als er een standenkryg ontbrandt, dan kan 't volk
a'n handen in onschuld wasscheo.
Het kapitalisme houdt ztch blind voor de sociale
nooden, blyft doof voor de vertoogen der volkavrien-
den en toont zioh vynndig aan al wat zweemt naar
een oonoessie aan het volk, zelfs wanneer deze be
trekking heeft op 't wegnemen van een onrecht.
't Is 't kapitalisme, dat de arbeiderskwestie op
haren en snaren zet door z'n verstokte ongeloovigheid
of s'n tartende onverschilligheid.
Ik betreur 't dat de nyvere burgerstand den geld
man sty ft in z'n lichtz|pnige manier van doen door
zioh heel gedwee te krommen onder z'n ellende, die
hy gemakshalve maar oavermydelyk poemt.
De burgerstand moest die ellende -niet willen.
Als één man moest by zich verzetten tegen de
bestaande toestanden. Hy moest werk, brood en recht
eischen. Hy moest z'n zwaard werpen op de schaal,
om den strijd tusschen 't proletariaat en den geldadel
te boslissen
Want de kleine burgerstand is de ziel van het
volk. Heeft hy brood, hy geeft ook brood.
Geniet hy welvaart, hij schenkt ook welvaart.
Smaakt hy weelde, hy strooit "ook weeldo rondom
Maar is hy in de verdrukking, dan ljjdt het volk
broodsgebrek.
Daarom, arbeiden 1 vereenigt ul
Het nietige hoopje kapitalisten, dat uw welvaart
tegenhoudt, uw loon beknibbelt, uw rechten verkort,
beheerscht u tengevolge van uw verdeeldheid, uw
lauwhoid, uw moedeloosheid.
Hordt vervolgd.)
Ir
moet se helpen. Dat is eon plicht van menschlie-
rondheid, maar men kan niet aannemen, dat er een
categorie van werkelooze burgers is, aan welke de
Staat, als een bijzonder voorrecht, de middelen van
bestaan moet leveren. Alle' personen die gebrek aan
werk h'bben, hebben dezelfde rechten.
Staten-Generaal. 2. Kamer. zitting vau
Donderdag 2 Maart 1898.
In «en korte bijeenkomst heeft de Voorzitter naar
aanleiding van het voorstel der huiahoudelyke com
missie om den beer Belz, op de meest eervolle wyze
op zijn verzoek ontslag te verleeuen als oommies-
griffier der Kamer, eeu woord van welverdionde
hulde a*n dezen bekwamen en bescheiden ambtenaar
gesproken. De Kamer gaf door levendig applaus
te kennen, dat zjj instemde met de betuiging van
den president, dat de ijver eu trouw, waarmede de
heer Beu zyn betrekking vervulde, bij de Kamer iu
erkentelijke herinnering zid blijven.
Voor a. s. Dinsdag zyn eenige werkzaamheden aan
de orde gesteld. Na de voordracht voor de vacature
in den Hoogen Raad, komt het voorstel tot wijziging
van art. 469 Burg. Kechts'v. (betere verzekering van
het succes vau gerechtelijke verkoopingeu). Daarna
volgen de mailcontracten en eenige conclusies op
regeeringsbesoheideu, terwyl eindelijk eene beslissing
zal worden genomen over de conclusie der oommissie
voor de verzoekschriften in zake het nader adres
omtrent de Tjiomasaangelugenheden.
Het Gerechtshof te Leeuwarden heeft heden in
hooger beroep uitspraak gedaan in de bekende zaak
van H. P. en zes andereo te Sneek, die door de Recht
bank te Leeuwarden zyn vrijgesproken van de huu
ten laste gelegde deelneming aan samenscboliog in
den avond van 18 8ept. j.l., bij welke gelegeuheid
ongeregeldheden zyn voorgevallen.
Zooals men zich herinnert, achtte de Rechtbank
bewezen, dat de beklaagden zich by den volksophoop
hebben bevonden, doch niet, dAt zy er zich steeds
bij bevonden hebban en opzettelijk zich niet onmid
dellijk hebben verwjjderd na de derde sommatie.
Het Hof heeft het vonnis van de Rechtbank ver
nietigd, de beklaagden schuldig verklaard aan deel
neming aan samenscholingen en ieder veroordeeld
tot dris weken gevangenisstraf.
Te Washington worden nu reeds groote toebereid
selen gemaakt voor Clevelands intocht in de stad
en hst Witte Hui*. De straten, waardoor de president
zal rydeo, zullen worden afgezet door 20.000 solda
ten en 20.000 burgers, terwyl 200 leden van de
democratische olub te New-York den president als
bjjzondere eerewaeht zuilen geleiden. Te oordeelen
naar die uitgebreide toebereidselen, belooft de terug
keer ran deu heer en mevrouw Cievoland naar het
Witte Huis byzonder feestelijk te zulleu worden.
De Donna is op verscheiden plaatsen buiten haar
oevers getreden. Te Gergely, oen kleiu dorp, steeg
het water zoo snel, dat de gebeele plaats in onkele
minuten overstroomd werd. De inwoner# die byna
allen woonden in lichte, met stroo gedekte huisjes,
vluebtfon in de kerk en de school, de eenige steeuen
gebouwen van 't dorp; maar ook deze liepen onder.
Weldra stond elk huis in het dorp diep onder water,
vele inwonen verdronken, o, a. een moeder en haar
rijf kinderen.
De Douau staat nu 25 voet boven het gewone
peil. Men vreest dat wel 800 personen in gevaar
verkeeren.
Ook in Servië hebben overatroomingen plaats ge
had. De stad Nish staat geheel onder water, i
Tegelijk mei het atutknndig heeft in Belgis een
velooipedistisoh referendum plaats gehad. De Revue
vélocipédique beige heeft haar lezers laten stemmen
o»or Je twaalf beste rijden, in 1898 in België op
de baan verschenen.
De uitslag was1. R. Protin, Luik2. Scheltema
Beduin, Nederland8. Bademakor, Nederland 4.
Osborne, EngelandB. Koning, Nederland 8. Me-
dinger, Frankryk7. Raland, Nederland; 8. Bey-
•chlag, Duitachland 9. Eohatié, Frankrjjk10. Van
Coleti, Belgiëli. Stoht, Berlijn; 12. Pope, Enge-
Zooals wjj reeds vroeger mededoelden, wordt sedert
den eersten Januari dezes jaars op het bureau van
den directeur van don gerneentelykeu gezondheids
dienst te Amsterdam dagelyks op daartoe ingerichte
kaarten het aantal in de gemeente voorkomende
gevallen vau besmettelijke ziekten aaogeteekend, en
worden de gegevens dier dagkaart aan het einde der
""fpd °P eene maandkaart overgebracht. Uit de
kaarten der maanden Januari en Februari blijkt, dat
op ultimo Januari 188 patiënten, lijdende aan be
smettelijke ziekteo, te hunnen huize warden verpleegd,
terwijl do kaart van ultimo Februari 111 gevallen
aanwyst Onder deze oyfera zyn de patiënten, die
in de beide gasthuizen, het militair hospitaal, het
kinderziekenhuis en het burgerziekeuhuis ter verple
ging werden opgenomen, niet medegerekend. Op
ultimo Januari waren onder de 138 gevalleu van
besmettelijke ziekten. 108 patiënten, lijdende aan
mazelen, aan te wijzen. Op ultimo Februari trof
men slechts 66 gevallen van mazelen aan. Uit deze
cyfera blijkt dus, dat zoowel het totaaloyfer als het
aantal gevalleu van mazelen, en dit laatste in sterke
mate, daalde, doch dat het aantal andere besmette
lijke ziekten naar verhouding vry sterk toenam. Op
ultimo Februari droeg de verspreiding der gevallen
van mazelen ongeveer hetzelfde karakter als op ultimo
Jauuarizij komen namelijk nog het sterkst voor
in het gedeelte der oude stad ten oosten van de
Nieuwmarkt, Uilenburg. Jonker- en Ridderstraten,
iD het Israëlieten-kwartier en in de nieuwo wijk
buiieu de Muiderpoort. Naar mate de parttculiero
geneeaheereu getrouwer aau den directeur van den
gemeentelijken gezondheidsdienst de noodige gogevens
zullen verstrekken, zullen de hier bedoelde kaarten
eeu vollediger on nauwkeuriger overzicht geven vgn
deu waren toestand, eu voor de statistiekeu hooger
waarde verkrijgen.
De commissie voor de handelspolitiek heeft aau de
landbouw-anaatschappijen in Nederland eeu schrijven
gezonden, waariu met het oog op het feit, dat Spanje
'a j «ars veel boter uit Duitschland. België Denemar
ken, Frankrijk en Engeland betrekt,doch uit Neder
land slechtB een seer kleine hoeveelheid, er op ge-
wezeu wordt, dat de boter uit Donemraken, welk
land 69,497 K. G. inzond tegen 401 K. uit Neder
land, hoogere invoerrechten moest betalen en zioh
tot op de markt staande wist te houden.
«Hieruit zou mogen worden afgeleid, dat aan de
Deensche boter hetzy wegen» qualiteit, wyze vau
bereiding of verpakking in niet geringe mate bo
ven andere soorten de voorkeur wordt gegeven.
«De commissie meent dit onder (ld aandacht te
hebben moeten brengen, omdat daarvan wellicht in
het belang vau deu afzet van Nederlandsche boter
gebruik zou kunnen worden gemaakt.
De invoerreohteu van Deensche en voor Hollandsche
boter staan thans gelijk, ul. 60 pesetas per 100 K. G.
De grens. Onder dit opschrift bespreekt de heer
Gediking, een der redacteuren van het weekblad
De Schoolwereld, de bekende "circulaire van de school
opzieners in het district Leeuwardon. De heer Ge-
diking kan zioh niet vereenigeu met de afkeurende
wyze, waarop over dit stuk gesproken is. Een volk
zoowel als een individu kan dan alleen vrij zijn,
wanneer het zelf in staat is aan zyn gedrag grenzen
te stellen en hoe wyd die ook mogen zijn', ter voor
koming van botaiugea dierton zy toch nauwkeurig
aangewezen te zyn. Op deze.overwegingen berust
de circulaire, gelyk uit de eerste drie aliuea's kan
blijken. En dat, gelyk bot 'in de vierde heet: elk
weldenkende verplicht is bet openbaar gezag te
iteuneu, wordt bijv. bewe«en door het feit, dat
de politie van de burgerij steun kan eisohen. Iu de
eerste plaats rust die plicht op allen, wier levenstaak
het voorgaan in zedelyk opaioht insluit: godsdienst
leeraars en oprooders. Al waren de openbare onder
wijzers geen «ambtenaren* en het word zelts
dezer dagen als eene eer gomeld, dat ze dit wèl zyn
dan zouden ze toch op grond vau art. 83 de verplioh-
tiug moeten gevoelen en nakomeu, de kinnereu voor
te gaan in alles, waartoe zij dezen moeten opleiden.
Op paedagogische gronden juist was dus de bepaling
in art 22 der wet van 1857, al. 7 «Die ontslagen zyn
ter zake vau een ergerlyk levensgedrag of het versprei
den van leoringeu, strijdig met de goede zeden of aan
sporende tot ongehoorzaamheid aan de wetten des lands,
kuunen door Gedeputeerde Staten wordeu verklaard
hunne bevoegdheid tot het geven van onder* ys ver
loren te bebbon.* Het is, meeutde heer G., duide
lijk, dat in dit artikel niet enkel werd gedoold op
«gedrag* en «leeringen* in de sohoolevenzeer
dat, al is (He bepaling niet woordelyk in de latere
wetten overgenomen, die gevalleu begrepen zyn in
de bepalingen van artt. 80 en 81 waarvan
't laatste aan Schoolopziener en Ged. Staten de
macht geeft tot uiet-eervol ontslag.
«En nu zegt de circulaire, dat onderwyzers, die
steun verschaffen aan eeno vereeniging, wier doel is
de omverwerping der bestaande orde met alle mid
delen, ook zulke, die by do wetten verboden zijn
zioh aau plichtverzuim schuldig maken. Al ware dit
niet geschreven, bet zou toch waar zijn en al beweert
een der blmien, dat 't uitspreken van dit (ioel juist
de vereeniging minder gevaarlyk maakt, het is niet
temin paedagogiscb juist, dat hij, die tot zulk een
doel medewerkt door leer of leven, geen volksop
voeder kan zy». Evenmin als vroeger beweren wij
ook nu, dat de gemoedolyke overtuiging: er moest
zooveel anders zyn, en ik geloof niet dat we ooit
tot een gelukkiger toestand komen, eer er groote
verauderingeu hebben plaats gehad iemand on
der deze bepalingen doet vallen. Maar het optredeu
als apostel van eene wysbegoerte, die den sohyn
aanneemt van een eva*gelie, dat omkeering en
geweld voorspelt, is stellig een gevaarlyk spel, dat
misschien den burger vrystaat, maar in olk geval
dei ambtenaar onmogelyk maakt. Niemand ver-
getedat een ambtenaardie ontslagen wordt,
daardoor ia zyue rechten als burger uiet wordt
gikrenkt; en dat alleen de zuldtaamheid van schor
sing of ontslag van leden in den onderwijzersstand
daaraan en dat is gelukkigde ernstigo be-
terkenis van een roaatsohappelyken ondergang heeft
gegeven.
«Blykbaar was het de bedoeling van 't schooltoe
zicht, de onderwyzers niet aan die gevaren bloot te
stollen; eu als de schok, door dit ongewoon optreden
veroorzaakt, is doorstaan, zal de daad zelve algemoen
op hare waarde worden geschat.'
Het redactioueel gedeelte van het laatste no. van
De Nyvverhcid is, by wyze van proef, «gespeld vol
gens het voorstel-Kollewyn e. s.* Zoodra de nieuwo
spelling door eeu op te riohten vereeniging zal aange
nomen zijn, stelt de redactie van het genoemde blad
zioh voor, zich daarby aan te sluiten.
Voor een stampvolle zaal werd gisterenavond door
het Kotterdamsche gezelschap der hh. Le Gras en
Haspels Sardou's Fernande gegeven.
Uit stuk behoort, naar men weet, tot de oudere
stukken van dien schrijver, die in latere jaren alleen
drama's schreef om het talent van één actrioe, Sarah
Bernhardt, te doen uitkomen eu die in letterkundige
waarde veel lager slaan. Reeds 15 jaar geleden be
haalden de Rotterdammers vee! succes met Fernande
toen vau Zuyluu Pomtnerol, D. Haspels Andri, Mevr.
Egeuor Fernande speelden toen gelyk nu was de
rol van Clotilde in handen van Mevr. Beeramans.
Het is te begrypen dat men een dergelyk stuk
opnieuw voor den dag haalde, al ware het alleen
maar omdat het gelegeuhoid geeft de talenten van
laatstgenoemde actrice ten volle te doeu uitkomen.
Iuderdaad, ons werd gisteren uitstekend spel te
zien gegeven, niet het minst in het 2e ou 3e bedrijf.
De sccno waariu Clotilde, woedend over de ontrouw
van André rich dwingt bem toch vroolyk en vrien
delijk te ontvangen, werd prachtig gespeeld eu niet
minder de volgende, als in haar gemoed die hevige
strijd word gevoerd, waarin woede, jaloezie, liefde
en haat beurtelings om de overwinning kampen, om
even later alken de liefde te laten spreken, die dan
weër plaats maakt voor grenzenlooze smart als het
blijkt dat André's terugkomst Fernande geldt.
De heer de Vries stond Mevr. Becrsmnns waardig
ter zyde. De scèuo, waarin h\j de Oiory overreedde
het huis van Mad. Sénéchal te verlotendie, waarin
hij Clotilde dwong den noodlottigen brief niet te
overhandigen en het verhaal van z\ju proces hadden
groot succes. Mej. Alida Klein vervulde de titel
rol. Gelyk te verwachten was liet hare vertolking
niets te wensclien over. Mevr. Marie van Eysdeu
was als Georgette goed op haar plaats.
Behalve prachtig tooneelspel werden ons tal van
keurige toiletten te zien gogeveu. Het was zeker
den meesten toeschouwers recht aangenaam dat de
eerste actrioes van het gezelschap in deze laatste
voorstelling tan hel seizoen optraden.
Wij hopende artisten der hh. Le Gras en Haspels
eeu volgend jaar weder in ons midden te zien.
De heer Beernaeri heeft zich Woensdag iu zyn
toen ten einde gebrachte rede bepaald tot den Senaat
en de verdere op het kiesrecht beirfekkelyke quaes-
tiëu. Wat den Senaat betreft, zette hjj uiteen, hoe
de samenstelling van zulk een liohaam was in Ame
rika, Frankrijk en Nederland. Die voorbeelden had
hty gasrua willen volgen, ntaar hij had daarvoor geen
meerderheid kunnen krygen. Tooh gevoelde ook de
uiterste liukerzyde, dat er bij 't algemeen stemrecht
eeu remschoen noodig was, waarom van dien kant
verschillende plannen vau vertegenwoordiging van
belangen waren vo^gesteld, die eohter ook geen van
alle een meerderheid hadden verkregen. Een Senaat
gesohoeid op Fransche leest, was in den Senaat
bijna aangenomen, doch door de Kamer-commissie
verworpen. Er bleef thans niets anders over, dan
voor te stellen den Senaat te doen kiezen door het
volk, maar alleen door kiezers boven 85 jaar, waardoor
een gematigde samenstelling gewaarborgd was. 't
Werd voorgesteld «faute de mieox".,
Vervolgeus verdedigde de beer Beernaert nog de
proportiouoele verkiezingen en het verplichte stem
recht.
