Blrccte Süoorwogvcrbliidiiig met GOUDA Wiiiterdlcnst 1893/94. Aangevangen 1 October. Tijd van Greenwich.
Bnlteolaoiisch Overzicht.
Kleinhandel in Sterken Drank.
Aan het stoffeljjk overschot van jhr. mr.
Elout van Soeterwoudo, oud-lid van de Eerste
Kamer der Staten-Generaalwerd Zaterdag op
de Algemeene Begraafplaats de laatste eer be
wezen door een talrjjke menigte uit alle krin
gen der burgery, zoowel mannen als vrouwen.
Ook vele Btaatkundige vrienden en vereerders
van den overledene waren aan het graf ver-
eenigd, o. a. de Ministers van Staat, ('romer
en M. baron Mackayonderscheidene Kamer
leden van de anti-reuolutionaire richting, o. a
de heeren Seret, Beelaerts, Schimmelpenninck
van der Oyev. d. Velde; van Bylandt
Brantzen van de Zjjp, van Löben Seis, terwijl
op den doodenakker verder werden opgemerkt
de oud-Minister Ilavelaar, de griffier van de
Eerste Kamer, de Staatsraden den Beer Poor-
tugael, Asser, mr. 8wart, de secretaris van
dat college en verschillende deputation uit ker
kelijke kringen en christelijke jongelings-ver-
eenigingen. Ook stond aan het graf geschaard
een zestal der oudste verpleegsters uit hetDi-
acouesseugcsticht, welke zieken-inrichting, op
christelijken grondslag, met zooveel liefde en
toewijding door jonkvrouw Elout, dochter van
den outslapone, wordt geleid en bestuurd.
Een schat van bloemen en kransen was over
de ljjkbaar gespreid en bleef op het graf ach
ter als een zichtbaar bewijs van de hoogachting,
die den overledene werd toegedragen en als
een hulde aan zjjn echt vromen zin.
De gevoelens, welke de oinstauders bezielden
zjj mochten in dit tieffendo oogenblik niet
vertolkt worden, want ds. Doorn, predikant bij
Christ. Geref. Gemeente, doelde mede, dat er
aan de laatste rustplaats niet zou worden ge
sproken cii wel op uitdrukkelijk verlangen van
den beminden overledene, die slechts wenschte,
dat aan zijn groeve een gebed zou wordeu uit
gesproken.
Hieraan voldoende, sprak ds. van Doorneen
gebed uit, waarin hjj de hoop uitte, dat de
beginselen, die deze dierbare doode had beleden,
mochten doorworken in ieders kring.
Aan do belangstellende schare betuigde jhr.
mr. VV. Elout dank voor de hulde, zyu duur
baren en onvorgeteljjken vader bewezen.
Een nieuwe staalwaterbron te Zaandam.
Te Zaandam is voor eenige maanden op het
terrein van de Zaunlandsclie stoom-waseh- en
bieekiuiïchtiug en machinale tapjjtreiniging vim
de heeren Latenstein en Van de Stadt, op eene
groote diepte eene stanlbi'on ontdekt, die volgens
do analyse, uitgevoerd door do hoeren dr. Van
Hamel Boos en Harmons, dd. 6 Juli 1893,
met uitzonderiug van de Pounonbrou te 8pa,
alle bekende staalbronnen in de schaduw stelt,
daar waar het water van de Wil hol mi na-bron
bevat 0.1112 grammen per liter bicarbonas
ferrosus, dut van dozo bron 0.172!) grammen,
alzoo 55} pet. meer bedraagt.
Niet alleen bevat het wator dit groote staal-
gehalte, doch daarbjj een zoer belungrjjko hoe
veelheid afvoerende zouten, zoodat de bezwaren,
die tot heden steeds bjj alle staaipreparaten
bestonden, doordien nlle zonder oudorscheid
steeds verstopping veroorzaakten, aan dit ataal-
water uiot verbonden zjjn.
De geneesheereu te Zaandam, de heeren drs.
Van Roojen, Kronenberg, Hebei en Basse, heb
ben dit staal water reeds oenigen tjjd bij de
patiënten toegepast met het resultaat, dat zjj
dit allen verre verkiezen boven het Wilheliuina-
watcr en allo andere stanlwateren en staal pro-
pa raten, en wel volgens do door hen toegezon
den attesten, omdat dit water bjj de zeer groote
hooveelhoid staal, daarin aanwezig, zóódanig
van afvoerende zouten is voorzien, dat bij
niemand hunner patiënten eenige verstopping
plants had.
Patiënten, die steeds ander staal water /onder
«enig gunstig gevplg hadden gebruikt, zjjn in
botrekkcljjk korten tjjd na het gebruik van dit
staalwater volkomen genezen, zoodat zjj dan
ook vertrouwen, dat hunne collega's, na ken
nismaking met dit staalwater, dit zeker boven
dat van andere bronnen zulleu verkiezen.
Deze verrassende resultaten hebben genoemde
firma aanleiding gegeven tot hestelling van
machinerieën in het buitenland om weldra tot
exploitatie te kunnen overgaan.
De staalwaterbron zal geëxploiteerd worden
onder voortdurende controle van de heeren dr.
Van Hamel Roos en Harmens en wel hoogst
waarschijnlijk onder de benaming van de Czaar-
Peterbron.
Behalve de groote groep van werklieden der
voormalige Rijnspoorwegmaatschappij, die zich
nog niet aan de reglementen der Exploitatie-
maatschappij kjj welke zjj sedert 15 October
1890 werkzaam zijn, hebben onderworpen, be
staat te Utrecht ook nog eene kleinere groep van
ambtenaren die zich de rechten voorbehoudea,
welke huu bjj het bekende art. 6 van de over
eenkomst met het rjjk door den Rijnspoorweg
gewaarborgd zijn. Het is het personeel vau
het vroegere tarief-bureau vau den Rynspoor-
weg, die in deze qualiteit gewoon waren ver
schillende conferenties in binnen- en buiten
land bjj te wonen waarvoor zjj verblijfkosten
genoten, die eeu niet onbelangrijk deel van
hun inkomen uitmaakten. Bjj hunupn over
gang bjj de Expl. Maatjj. was het tarief-bnreau
alduar echter voltallig en waren ook met name
die betrekkingen, waaraan het bijwonen der
conferentiën verbonden was, door Staatsspoor
weg-ambtenaren bezet. De overgenomen Rjjn-
spoorweg-ambtenaren, deze voordeelen dus moe
tende missen, protesteerden daartegen, met geen
ander gevolg echter dan dat zjj, ambtenaren
met tamelijk hooge traktementen, gedoemd wer
den tot niets-doen. Gedurende een drietal
jaren loopen nu reeds dit viertal mannen in
de kracht van huu leven hunnen tjjd te ver
beuzelen, nu eens een verlof van veertien dagen
dan van één of tweo maanden vragende, wat
hun altjjd gereedeljjk wordt toegestaan. Zijn
zij echter niet met verlof, dan komen en gaan
zij stipt op tjjd naar of van het bureau, doch
voeren tot spot van allen, die het aanschouwen,
den ganschcn lieven dag niets uit.
Ofschoon deze uienschon, waaronder twee
huisvaders, door dit gedwongen niets-doen vol-
mankt ongeschikt worden voor hun vak, wordt
niet alleen hun traktement prompt uitbetaald,
maar ontving zelfs één hunner, vropger de
chef de bureau, den 15en September jl. eene
trakteuientsverhoogiiig van f 100.
En dit is juist de man, die de Maats,
een proces heeft aangegaan, dat nu ook weldra
voor den Hoogon Raad zat komen.
Bjj de voorgenomen wijziging van het alge
meen reglement voor den dienst op de spoor
wegen, komt ook de diensttijd van hot personeel
ter sprake. Het plan der regeering is, deze te
regelen als volgt
De diensttijd mag, behoudens buitengewone
omstandigheden, den duur van 1G uren niet
overschrijden. Onder dien diensttjjd wordt hierbjj
verstaan de tjjdruimte, gelegen tusschen hot
oogenblik, waarop do beambte of bediende aan
wezig moet zjjn oin zjjnen dienst te beginnen,
en dat waarop hij zjjn werk kan verlaten tol
het genieten van den bedoelden onafgebroken
rusttyd. De regeling der werkzaamheden moet
zoodanig zyu, dat in elk tjjdvak van twee
achtereenvolgende etmalen do gezamenlijke
diensttyd niet meer bodraagt dan 28 uren, ter
wijl de gezamenlijke diensttyd gedurende elke
14 achtereenvolgende etmalen niet meer mag
zjjn dnn 182 uren. Tusschen elke twee op
volgeude diensttijden moet een onafgebroken
rusttyd worden gelaten vau ten minste lüuren,
waarin de beambten en bedienden geheel vrjj
zjjn van eiken dienBt en van elke bemoeienis
met den spoorweg.
Bovendien worden gedurende den diensttyd
de uoodige korte tjjden vau rust voor het
gebruiken der maaltjjden toegestaan.
Do beroemdste rozenkweeker van Frankryk
J. B. Guillot, is te Lyon ovorledeu. Hjj wa»
de kweeker van de vermaarde, geurige en sier
lijke stamroos a La France,» die men nu in
alle tuinen vindt. Onder tjjne andere schep
pingen behoort ook de Ernest Metz»die nog
weinig verspreid is, maar wel even gezocht
zal worden, en zyne laatste kweeking ia een
sneeuwwitte roos, die nog niet in den handel
is, maar waar de vakbladen dezen zomer reeds
veel over geschreven hebben.
In Frankryk zal de rechter moeten uitma
ken ol bet ook met de wet strijdt, beduimelde
en vette speelkaarten zóo goed schoon te maken,
dat zjj er weder zoo goed als nieuw uitzien.
Daarover zijn het natneljjk oneens de Minister
van Financiën en zekere Heer Anzerie, vroeger
werkzaam in eene fabriek van speelkaarten en
thans uitvinder van het geheim, om speel
kaarten schoon te maken en van nieuwe randen
te voorzien. Hjj zette daarvan een zaak op
te Bordeaux en richtte later eene bjjzaak op
te Toulouse, tot hjj ten laatste naar Parjjs
verhuisde. Daar behandelt hjj, naar hjj ver
zekert, 1500 spel kaarten per week, len zjjn
beste klanten zjjn de logement- en koffiehuis-
houders. De uitvinder maakt van zjjn zaak
geen geheim en erkent de mogeljjkheid, dat
de schatkist door zjjn toedoen misschien de
helft zal verliezen van de vier millioen francs,
die zij per jaar van het zegelrecht op speel
kaarten trok, maar hij houdt vol, dat wat hij
doet de perken der wet niet overschrjjdt. Dit
zou het geval zjjn, meent hjj, wanneer hjj
nieuw gemaakte kaarten verkocht, terwjjl hjj
integendeel elk spel kaarten werkelijk aan zjjn
eigenaar terugbezorgt. De politie heeft zjjue
gereedschappen in beslag genomen, doch hjj
is voornemens zjjn recht te handhaven.
In eeu kerk te Volterra (Toscane) werden
onlangs catechismus-pryzeu uitgedeeld door den
Bisschop in eigen persoon. De jonge leerlingen
kwamen een voor een hun prjjs in ontvangst
nemen maar in plaats van er dankbaar en
bljj mee naar huis te gaan, betuigden zjj hunne
ontevredenheid over de geringheid der beloo
ningen, en ten slotte wierpen zij de prijzen
den Bisschop naar het hoofd, zoodat de prelaat
in alleryl het gebouw moest verlaten, onder
luid geschreeuw en gejouw.
Teekenen der tyden
Waar moet dat heen
Naar de Haagsche Ut.» verneemt, had on
lang» een der aangeslagene» in de vermogens
belasting opgemerkt, dat het geheim der aan
slagen gevaar liep bjj de betaling, daar dnn
andere aauwezigen in het kantoor van de i
ontvanger in de gelegenheid waren, min of
meer ter sluiks, de biljetten van betalenden in
te zien. Hjj heeft daarop de aandacht van
den minister van financiën gevestigd.
Dientengevolge is bepaald, dat voor de be
taling van de vermogensbelasting te 's-Gra-
venhage het couloirstelBel zal wordeu inge
voerd d. w. z., ieder, die komt betalen, doet
dit in eene ruimte, welke is afgezonderd van
het overige publiek in het kantoor.
Aan het grootste der ttoee kantoren aldaar,
dat een 5000-tal biljetten rondzond, moet de
totale opbrengst 700,000 zjjn. Van het
andere kantoor, dat op zijne 3000 biljetten
aanmerkeljjk minder verwacht, is het totaal
nog niet opgemaukt.
Verder verneemt het blad, dat de opbrengst
in geheel Limburg slechts ongeveer f 40,000
en die in Drente niet meer dan 25,000 zou
bedragen.
Men kan bjjna geen dagblad ter hand nemen,
waarin de oorzaken vau allerlei kleine, maar
ook van ontzettend groote branden worden
vermeld, of het trekt de aandacht, dat petro
leumlampen (enkele malen ook petroleum-kook-
toestellen) de oorzaak zjjn.
De volgende mededeelingen mogen als aan
vulling van reeds gemaakte opmerkingen aan
gaande dit onderwerp geacht worden van al
gemeen belang te zjjn, daar zjj verscheiden
ter navolging aanbevolen wenken bevatten, naar
aanleiding van een zorgvuldig en grondig onder
zoek.
Door de keizerljjke normaal-jjk-commissie
te Berlijh is een onderzoek ingesteld naar de
oorzaken van het springen van petroleumlampen.
Hierbjj is o. a. gebleken dat de algemeen ver
spreide meening, alsof dit voornameljjk zou ont
staan door bet (van boven) uitblazen der lampen
onjuist is.
Door deze oorzaak werden slechts zeer zeidon
(nauwelyks 1 pCt) ontploffingen veroorzaakt.
De meeste ontploffingen en daaruit voort
spruitende ongelukkeu en branden,ontstaan door
het omvallen, bet snel bewegen en scheef hou
den, alsmede door oververhitteng van petrole
umlampen of toestellen.
Zoo heeft er nog onlangs (in Aug. 1893)
een felle brand gewoed in het «Senatie-Hótel»
te Chicago, veroorzaakt door het omvallen van
een petroleumlamp, waarbjj acht menschen het
leven verloren en veertien ernstig werden ge
wond.
Om ongelukken te voorkomen, moet bjj het
gebrujk van petroleumlampen (en toestellen)
bet vplgende worden in acht genomen
1. Elke petroleumlamp moet een breeden
en zwaren voet hebben, zoodat zjj niet kan
omvallen.
2. De olie-reservoir moet van de eeue of
andere soort van metaal, en niet van een ge
makkelijk breekbare stof (b. v. porselein) zjjn.
3. Het glas moet goed passen en zoodanig
worden geplaatst, dat de lucht de vlam niet
van ter zjjde kan bereiken.
4. Da brandring moet stevig vastgezet
(aangeschroefd) worden.
5. De pit (kous) moet vau een zacht, niet
te dicht, weefsel en zoo groot zjjn, dat zjj ge
makkelyk kan aangebracht en op en neer be"
wogen worden.
6. De reservoir moet bjj het gebruik der
lamp geheel gevuld worden, doch hierbjj (na-
inelijk bij het vallen) mag nimmer een bran
dende lamp in de oumiddeljjke nabjjheid zijn.
7. Do lamp moet steeds goed worden schoon
gemaakt.
8. Wil' men het licht doen ophouden te bran
den, dan draait men de koos toe, (ongeveer) aan
den bovenkant van den brqndor neer en blaast
dan do lamp uit.
9. De brandende lamp mag niet aan tocht
worden blootgesteld; daarom moet men er ook
nimmer mede heen en weer loopen.
Omdat het mogeljjk in zake De Jong vrjj
belangrjjke bijzonderheden zjjn zegt de
«Arnh. Ct.» deelen wjj het volgende mede
dat ons gisteren ter oore kwam
Den 12n Juli, des voormiddags te 11 uren
vervoegden zich aan het voetveer te Heteren
een heer on eene dame. De heer sprak Hol-
landsch, de dame eene voor den veerbaas Van
Lent vreemde taal. De heer wenschte met
zyne dame te worden overgezet. De veerbaas
•n zjjn knecht raadden hem aan te wachten
totdat een zwaar on weder, dat elk oogenblik
kon losbarsten, over zon zjjn de veerbaas wees
er op, dal de wandelaars, als zjj naar Doren-
weerd zouden zjjn overgezet, daar zoo spoedig
geen onderdak zouden vinden. Maar de heer
bleef bjj zjjn plan, ook nadat hjj een drok
gesprek in de vreemde taal had gevoerd met
de dame. -Jhtk
In eene roeiboot werden beiden ove$Pset.
De veerbaas en zijn knecht gelooveu in de
portretten van De Jong en Sara Juett de
beide personen te herkennen, die op 12 Juli
ziju overgezet naar Dorenweerd. Zjj herinne
ren zich den datum zoo precies, omdat bjj het
bedoelde onweder iu de buurt een schuur of
huisje afbrandde.
De topografische gesteldheid van de bos-
schen van Dorenweerd is, men weet het, van
dien aard, vooral bij den Noordberg, dat in
de zandkuilen daar onder voorgeven van voor
bet onweder te Bchuilen, zeer gemakkelyk on
opgemerkt een moord kan worden gepleegd.
Men maakte te Heteren de opmerking, dat
de raootdenaar het lijk slechts tot den nacht
behoefde verborgen te houden, om het dan aan
hoofd en voeten verzwaard in den vlak nabij
gelegen Rjjn te werpen. De kans bestaat dan,
dat slechts het toeval het ljjk doet ontdekken.
Het is toch gebeurd, dat het ljjk van een over
boord gevallen schipper juist daar in den om-
r GOUDA-ROTTERDAM.
Gouda
6.80
7.25
8.35
9.01
9.40
10.46
10.65
12.08
Moordrecht.
0
7.32
8.42
h
0
0
11.02
0
Nieuworkerk
0
7.30
8.49
0
0
0
11.09
0
Capolle
0
7.48
8.66
0
0
11.18
0
Rotterdam
7.—
7.55
0.05
0,20
10.—
11.05
11.25
12.28
Rotterdam
5.—
6.02
7.25
7.47
8.—
9.45
('upello
5.10
6.13
0
0
0
0
Nieuworkerk
5.19
6.21
0
0
0
0
Moordrecht
5.26
6.20
0
0
0
0
Gouda
5.32
6.35
7.45
8.07
8.18
10.03
12.18
12.58
1.05
1.12
1.19
1.28
1.44 4.10
KOTTBRDA M-G OUDA.
4.50
4.57
5.04
5.11
6.20
5.56
6.03
6.10
8.17
6.26
7.10
7.30
9.40
9.47
9.54
10.1
10.42
0.51
10.11
GOUDA DEN 11 AA O.
Gouds 7.80 8.40 9.04 9.37 10.49 12.11 12.21 1.01 1.27 3.55 4.45 5.27 5.59 7.13 8.25 9.37 10.45 11.11
10.17
10.27
10.34
10.41
10.47
11.30
11.50
12.08
12.40
1.45
1.55
2.02
2.09
2.15
2.50 3.48
2.48
1.40
9.08
10.10
11.02
11.26
11.48
4.20
4.45
5.35
7.07
8.10
9.35
0
4.65
0
7.17
0
9.44
0
5.62
0
7.24
0
9.6C
0
5.09
0
7.81
0
0
4.40
5.15
5.55
7.37
8.30
10.—
Zov.-M. 7.42 8.52
Bl.-Kr. 7.47
Z.»Zegw.7.53 9.01
N.d-L.d.8.02
Voorb. 8.07 9.18
11.01
11.10
11.12
9.49
9.58
1.13 4.57 8.U
1.18 H n n 6.16
1.24 u 5.08 6.22
1.33 0 0 6.31
1.38 0 5.20 6.36 10.11
'•Ham 8.12 9.18 9.8410.07 11.27 12.41 12.51 1.43 1.57 4.25 5.25 5.55 8.41 7.43 8.55 10.15 11.15 11.40 12.-
GOl'D A-UT RECHT.
Gouds 5.35 6.40 7.56 8.09 8.21 10.19 10.55 12.48 2.23 3.18 4.16 4.47 5.23 6.01 7.45 8.88 10.08
Oudew. 5.50 6.51 „000 11.09 0 2.37 5.87 7.59 10.22
Woerden 5.57 7.01 8.11 8.40 0 11.16 0 2.44 0 0 5.04 5.44 6.17 8.06 10.28
Hnrmelon 6.04 7.03 0 8.46 0 11.28 2.51 0 5.10 5.1$ 8.13 «10.84
Utrecht 6.18 7.28 8.28 8.41 9.- 10.51 11.45 1.20 3.08 3.60 4.48 5.29 6.21 6.85 8.28 9.10 10.52
0 O U A-A M ST K R D A M. ,AAO
Gouda 6.40 8.21 10.06 10.55 12.11 2.51 4.47 5.23 7.45 10.08
Amiterdam Wp. 7.59 9.10 10.55 12.19 1.— 3.40 5.45 6.35 9.87 11.10
Amsterdam 0.£ 8.14 9.25 11,10 12.34 1.18 3.55 6.— 6.50 9.57 11.96
3.10 4.0
DEN Haaq_ooüDA.
's Ham 5.48 7.20 7.43 9.28 9.46 10.14 11.33 12.15 l.S8 2.15 2.46 3.48 4.15 4.42 5.21 7.-8.05 9.36
Voorb. 5.54
N.d-L.d5.69
Z.-Zegw6.08
Bl.-Kr. 6.14
Zov.-M.6.l9
10.20
10.32
1.44
1.49
1.58
2.04
2.09
4.48
5.—
6.09
7.06
7.11
7.20
7.26
7 31
9.45
9.54
3
10.41 -
Gouda 6.30 7.50 8.13 9.58 10.16 10.51 12.03 12.46 2.20 2.45 8.15 4.13 4.43 5.20 6.51 7.42 8.35 10.03
OTRBCH T-G OUDA.
Utrecht 6.33 7.50 9.— 9.53 11.34 12.03 12.50 3.10 3.52 4.43 6.86 7.48
liarmelon 6.47 8.03 10.09 K 12.19 3.24 4.06 4.66 0
Woorden 6.53 8.10 10.15 12.26 4.12
Oudewater 7.07 8.19 10.24 12.42 4.24 000
Gouda 7.20 8.32 9.34 10.87 12.06 12.55 1.22 3.50 4.37 5.20 7.08 8.20
AlfSTERDA ll-Q OUDA.
Amsterdam C.S. 7.56 9.40 11.10 11.27 2.40 4.10 4.10 7.23 9.47
Amsterdam Wp. 5.50 8.10 9.15 11.95 11.42 2.55 4.85 4.35 7.40 10.01
Gouda 7.80 8.59 10.44 18.18 18.55 8.50 5.80 5.58 8.88 11.05
8.09 8.60 10.07 10.54
0 9.04 0 0
0 9.1010.83 0
0 9.19
8.41 9.3910.4011.86
trek eerst na twee jaren werd opgehaald. Het
was met de kleeren achter eene krib vastge
raakt.
In >bet Vad.e leest men
Volgens de beschrijvende Ijjst van de gou-
vernements-koffieveiling, te houden te Rotter
dam op den lOn dezer, is een party Menado-
koffie, beschreven als hooggeel met veel
wormsteek,* getaxeerd op 90 cent per
Amsterd. pond, dus per baal of pikol op
p. in. f 12A- E«n andere partjj Menado-koffie,
beschreven als »met wormsteek,* k 85 cent;
een derde party, enkel wormsteek,* a 80
cent. Jammer, dat van de eerste partij slechts
144, van de tweede 71 en van de derde slechts
472 balen voorhanden zijn. Daarentegen is
er nog een flinke party van 1103 balen
Meoado-koffie, getaseerd op 74 cent en be
schreven als geelachtig, zeer enkel bescha
digd.
Het moet deu particulieren koffieplanters
op Java genoegen doen, dat zij aangestoken
koffie, liefst met veel wormsteek, niet meer
onder de inferieure soorten behoeven te rang
schikken.
De verdrukte bevolking iu de Miuahassa
zal, dunkt ons, gelukkig zjjn als aan de motie-
Geertsema in de Kamer uitvoering wordt
gegeven, dat zjj nl. belasting in geld kan
opbrengen en hare wormstekige koffie direct
aan den koopman tegen f 12 f de pikol ver-
koopen, iu stede van f 15 daarvoor van het
gouvernemt te ontvangen.
Mr. L. Haffmans verklaart in het »Venl.
Weekblad*, dat hjj den indruk heoft ontvan
gen, dat er nog eeu kansje bestaat, dat»vóór
den grooten zondvloed die ons dreigt,» het
personeel herzien en de tollen op wegen en
vaarten afgeschaft worden. Wat na dien zond
vloed gebeuren zal, daar valt geen peil op te
trekken. Hoogstwaarschynlyk wordt een groot
deel der liberalen en met hen de regeering
weggevaagd. Er is dus gevaar bjj vertraging.
Maar volgens de verklaringen van den minister
staat de zaak der herziening van het personeel
en der afschaffing van de tollen nog niet zoo
desperaat als zjj, naar de troonrede te oordee-
len, scheen. Men mag dus nog altjjd hopen,
dat er iets van komt.
Moge deze hoop verwezeuljjkt en er einde-
Ijjk ook iets voor de belangen van het platte
land, van landbouw en nyverheid gedaan
worden.
Iu het beruchte Whitechapel te Louden (dat
ook de eer gehad heeft van een bezoek van
Zola) was men dezer dagen bezig met het
uitgraven van den grond voor een nienw ge
bouw. Men stootte op een groote hoeveelheid
doodsbeenderen. Nasporingen brachten aan
het licht, dat daar in het begin dezer eeuw
een particulier kerkhof is geweest. De waar
dige man, die het exploiteerde, heeft later een
voudig de kruisen en grafteekeus weggenomen
en den grond voor bouwterrein verkocht. Daar
men geen overbljjfselen van kiBten vond, wordt
ondersteld, dat de ondernemer, wien het kerk
hof toebehoorde, de ljjken uit de kisten nam
om deze dan weer voor nieuwe begrafenissen
te kunnen gebruiken.
Wie Dicken9 gelezen heeft, weet trouwens,
welke ongelooflijke dingen er vroeger te Lon
den op dat gebied plaats hadden.
Verzekering tegen werkloosheid. Naar aan
leiding der vergadering, uitgeschreven door
het bestuur der 's-Gravenhaagsche Ambachts-
vereeniging, in Mei jl. gehouden, ter bespreking
van de wenschelijkheid tot verzekering tegen
werkloosheid in den winter heeft de commissie
in die vergadering benoemd, een reglement voor
zoodanige vereeniging ontworpen. Wjj ont-
leenen daaraan het volgende
De vereeniging stelt zich ten doel hare
leden, die in de maanden November, December,
Januuri en Februari, buiten hun schuld werk
loos worden, ondersteuning of werk te ver
schaffen.
Leden kunnen zjjnpatroons en zjj, die
eenig ambacht uitoefenen, gehuwd of 23 jaar
ond zjjn, minstens twee achtereenvolgende
jaren te 's-Gravenbage woonachtig en bjj
patroons of op fabrieken werkzaam zjjn.
De Vereeniging erlangt hare middelen uit:
contribution der leden, subsidiën en bijdragen
vau donateurs.
De leden worden naar hun ambachten in
afdeelingen verdeeld.
Patroons die lid zyu, betalen jaarlyks con
tributie naar het aantal gezellen in hun dienst.
Subsidiën, donation en alle andere by dragen,
alsmede contribution van patroon en 'niet-ver-
zekerde leden worden jaarlyks over alle ver
zekerden pondspondsgewijze verdeeld en wor
den met de contribution der verzekerden gestort
in de afdeelingskassen.
De verzekerde heeft recht op wekeljjksche
uitkeering, wanneer hjj
le. ten minste zes maanden verzekerd is, en
52 weken contributie heeft betaald;
2e. wanneer hjj bniten zyne schuld werkloos
is geworden door oorzaken, waarvooor hjj zich
bjj andere vereenigen niet verzekeren kan;
en 3e wanneer hem geen werk kan ver
schaft worden.
Het bestuur houdt eene werkljjst bjj, voor
vraag en aanbod, waarop alle vakken voorko
men.
Door het Bestuur zullen patroons dringend
worden uitgenoodigd leden der vereeniging in
hun dienst te nemen.
Werkende leden zjjn verplicht, werk hun
door de vereeniging aangeboden te aanvaarden.
Het be8tnur is verplicht, den te verrichten
arbeid zoodanig onder de werklooze leden te
verdeelen, dat dit met hnn ambacht zoo mo
geljjk overeenkomt.
Geschillen tusschen het bestuur ter eene eu
een verzekerde ter andere zjjde, worden in het
hoogste ressort beslist door een commissie van
drie personen, waarvan één aan te wjjzen, door
het bestuur en de verzekerden en één door de
beide eerstgenoemden. Indien deze het over de
benoeming van een derde lid niet eens kunnen
worden, zal hjj door den kantonrechter worden
benoemd.
Uit vele Engelsche steenkolcnbekkens komt
het bericht, dat de werkzaamheden morgen
hervat zullen worden, in het bjjzonder in het
district van Dean. In dit bekken is den mjjn-
werkers een loonsverhooging van 15 pCt. toe
gestaan.
Door de «ridders van deu arbeid» is het
besluit genomen do werkstaking in het bekken
van Charleroi vol te houden. In de vergade
ringen wordt een heftige taal gevoerd. Groote
troepen werkstakers, nauwlettend gadegeslagen
door de gewapende gendarmerie, doorkruisen
den omtrek. De burgerwacht werd tegen 3
uur in den morgen opgeroepen om de werk
lieden te beschermen, die niet aan de werk
staking deelnemen en in de mijnen afdaalden
om aau don arbeid te gaan. Een dynamiet-
patroon is ontploft 'en heeft de woning van
een mynwerker belangrjjk beschadigd.
De Belgische regeering heeft eindeljjk in
twee ljjvige deelen, de uitkomsten van de volks
telling van 1890 gepubliceerd. Deze becijfe
ring wordt voorafgegaan door een rapport aan
deu koniug, waarin de heer De Burlet den
jjver van zijn personeel pryst, dat bjjna drie
jaren noodig heeft gehad om de uitkomsten te
groepeeren.
De »Réforme« ontleent aan die uitkomsteu
eenige bijzonderheden; vooreerst bljjkt dat de
aanbouw van nieuwe woningeu in sterker mate
toeneemt, dan de aanwas der bevolking, zoodat
er dus verbetering in de woning-quaestie valt
waar 4e nemen. Alleen de provincie Brabant
js hiervan uitgesloten.
Een gebrek in de samenstelling der uitkom
sten is, dat er niet valt op te maken, hoeveel
Belgen er zjjn. In België wonen ongeveer 6
millioen menschen, waarvan 5,897,883 Belgen.
Maar van de Belgeu die buitenslands vertoeven
wordt niet gesproken. Wel wordt er gespro
ken van overeenkomsten met andere staten,
die elkander de uitkomsten der volkstelling
zullen inededeelen; maar het schijnt dat die
overeenkomsten nog niet uitgevoerd zjjn.
De rangschikking der bevolking naar de taal,
die gesproken wordt, leidt tot zeer merkwaar
dige uitkomsten. Daaruit blijkt al dadeljjk,dat
het niet doenijjk zou zjjn een scheiding te weeg
te brengen tusschen de Vlaamsch- en Fransch-
sprekende provinciën. Want met uitzondering
vau Namen en Luxemburg is bet aantal Vla
mingen in de Waalsche provincies zeer groot.
Opmerkenswaardig is het kleine aantal persp-
nen die zoowel Vlaamsch alsFransch spreken;
zij vormen slechts 11 pCt. der bevolking terwjjl
2,485,000 inwoners alleen Fransch en 5,744,000
alleen Vlaamsch verstaan; daartegenover staat
dat in 1880 slechts 8 pCt. der bevolking de
beide talen gebruikte. Uit de telliug bljjkt nog
dat 55 pCt. der inwoners Fransch, 57 pCt.
Vlaamsch en 2 pCt. Duitsch, de derde officieel-
Belgische taal, spreekt, Uit die cjjfers bljjkt
nog dat de kennis van het Fransch zich meer
uitbreidt dan die van het Vlaamsch.
De statistiek toont verder aan, dat het aan
tal ongeletterden 38 pCt. bedraag 40 pCt der
vrouwen en 36 der mannen. In Vlaanderen
stjjgt dit cyfer tot 45 pCt. In Luxemburg daalt
het tot 23 pCt., Brabant heet het gemiddelde
aantal, 36 pCt. Ook bljjkt dat het aantal on
geletterden gröoter is in gemeenten mét meer
dan 5000 inwoners, dan in minder bevolkte
gemeenten. Bjj de ouderen komen veel meer
ongeletterden voor dan bjj de jongeren; hieruit
zou kuuneu blijken, dat het ouderwys zich
gaandeweg uitbreidt.
Meer dan de helft der Belgen, ongeveer 55°/0
heeft geen beroep opgegeven; dit komt voor
nameljjk gaardoor dat slechts 28 pCt. der
vrouwen een betrekking bekleeden, maar ook
offHer de mannen vindt men 38 pCt. die hnn
tjjd ledigheid doorbrengen. Het aantal ar
beiders bedraagt 867,000, dat der patroons
137,000, daf der opzichters en andere beamb
ten 17,000. y Ar zjjn 327,000 handelaars,
122,000 ambtenaren, 425,000 landbouwers,
223,000 boerenarbeiders, £l(?/)00 kleine aö&V
teuaren, bedienden en losse werkhed«f\ <mi HW1
personen die onder toezicht der"fedeljjkltiéi<£»-
politie staan.
Velgie houden
In de 1776 kloosters van
30098 geestelijken verblyf; dit aantal stijgt
voortdurend. Sedert de laatste volkstelling wer
den 216 nieuwe kloosters gesticht en vermeerde
het aantal kloosters met ongeveer 5000.
Het huwelyk schjjnt in België voor de man
nen minder gezond dan voor de vrouwen; vol
gens de volkstelling zjjn er 122,000 weduwnaars
en 230,000 weduwen. Tevens bljjkt er uit
en dat is slechts één der grappige uitkomsteu
dezer volkstelling, dat er in België meer ge
trouwde vrouwen dau getrouwde mannen zjjn,
iets wat men eer in Turkjje of bjj de Mormo
nen, dan bjj onze zuidelyke naburen zou
verwachten.
De bekende lord Randolph Churchill heeft,
pas uit het buitenland teruggekeerd, een rede
voering gehouden te Stolybridge, die reeds
geruimen tjjd met belangstelling werd tegemoet
gezien, omdat hjj de zaken zoo eigenaardig
kan noemen bjj haar naam. Home-Rule, of
liever den politieken toestand, door de ver
werping van Home-Rule in het leven geroepeu.
Men was te nieuwsgierig, omdat lord Randolph
zich wel eens minder gunstig heeft uitgelaten.
Het was, dus meende lord Randolph, eenvoudig
de vraag, of Groot-Britaunië zou wordkn ge
regeerd door 30.000.000 van zjjn eigen volk
of door 3.000.000 Iersche Roomsch-Kntholie-
ken. De baudelwjjze der Pairs, die Home-Rule
verwierpen, werd verdedigd. Zjj zouden, sprak
Churchill, Home-Rule telkenmale verwerpen als
Gladstone dat wetsontwerp aan hun oordeel
onderwierp, totdat Gladstone de uitspraak der
kiezers over die quaestie zou inroepen. Alle
kranten spreken over de rede eu vooral het
lyforgaan vau Gladstono, de Daily News,* is
er schrikkelijk boos om. Zjj spot met den pro
feet, niet onduidelijk te kennen gevend, dat
Gladstone er voorloodig wel niet aan zal den
ken om tot oen ontbinding van het Lagerhnis
over te gaan. Ook boschuldigt het blad lord
Randolph, dat hjj de Ieren als vreemdelingen
beschouwt en dat de Unionisten vergeten, dat
in het Vereenigd Koninkrjjk Ierland geljjke
rechten heeft en moet hebben met Engeland
en Schotland. Lord Randolph's voorspelling,
dat Gladstone bjj de eerstvolgende verkiezing
in Mid-Lothian door een meerderheid van
duizend stemmen zal worden verslagen, is,
verklaart de Daily News,* »de climax van
een gansche reeks omgerymdheden.Maar
zou men kunnen opmerken om ongerijmd
heden maakt men zich zoo boos niet, ook niet,
ook niet in de politiek.
De Europeesche mogendheden hebben een
ofdoendeu maatregel genomen om een eind te
maken aan den onhoudbaren toestand in Rio
de Janeiro.
Eerst deden de buitenlaudscho vertegen-
Woordigers en de gezagvoerders |der vreemde
Schepen al het raogeljjke om den admiraal der
opstandelingen te bewegen, de beschieting te
staken of tot een spiegelgevecht te beperken.
De regeeringsparty vatte toen moed eu begon
Versterkingen op te werpen. Dit was de be
doeling uiet van do bemoeiing der mogendhe
den en de gezanten vroegen nadere lastgeviug.
Deze is nu gekomen. President Peixotu is
Verwittigd dat wanueer hjj Rio niet on (Pruimt,
de opstandelingen als de rechtmatige party
zullen worden erkend.
Het wapengeseherm werd zoo gevaarlyk, dat
men, in het belang van omstanders en voor
bijgangers de buitenlandsche hnmdelaars
wier leven en goed bedreigd werd der
zwakste partjj do wapens nit de hand heeft
genomen.
Een later bericht verzekert echter dat de
mogendheden den bewusten stap niet gedaan
hebben.
Eene gesubsidieerde Rijks-Hoo-
gere Burgerschool.
Volgons het verslag vau de Gomeontoraadszittiiig
te Gouda, dd. 29 Aug., hadden B. on W. zich tot
don Minister van B, gewend mot hot verzoek
voortaan onthoven te worden van de subsidie, groot
6,970.—, die jaarlyks ten bate dor RHB8. ver
strekt wordt. Do minister had echter voorshands
geen vrijheid govonden, zyno medewerking te vcr-
leeuen tot ontheffing der gemoenete van den» sub
sidie.
Be HBS. van Gouda blyft dus voorloopig de
eenige door eeue gemeente gesabsidioerde RH BS.
in Nederland.
Volgens art. 18 der Wot op het M. O. mootou
or ten minsto 15 Ryks-hoogere burgerscholen (met
5j. of 3j. c.) zijn, «te vestigen in daarvoor meest
gelegene gemeenton in de onderscheidene oordon
van het land."
In wolke oordon van het land nu heeft men vóór
1881 llyks-boognre burgerscholen met 5j. e. ^ge
vestigd P
In do prov. Noorbrabant 2, to 's Hertogenbos.oh
en te Tilburg.
In do prov. Noordholland 1, te Alkmaar,
0 0H Zeeland 1, n Middelburg,
nu 0 Utrecht 1, 0 Utrecht,
00 0 Friesland 1, n Leeuwarden,
000 Overyssel 1, Zwolle,
0 0 Groningen 1, Groningen,
0 0 n Drenthe t, 0 Assen,
00 H Limburg 1, 0 Roermond.
Neemt mon hierbij in aaumerking dat Goiderlaud'
in 1869 eeno Rijks-landbouwschool (Wageningen)
met volledigen cursus kreeg, dan ziet mon, dat
Het zal wol onnoodig zjjn bier op to merken,
dat de RH BS. met 3-j c. en do Rijks-landbouw
school bior buiten nadere beschouwing blijven.
Zuidholland met eene overgroote meerderheid van
bevolking in dit opzicht bjj alle andere provincies
ten acuter is. Wol werd te Gouda in 1865 een
HBS. met 3j. 0. opgericht, maar bjj de toenemende
bevolking van stad eu land en het toenemend getal
leerlingen (niet het minst uit de omliggendo dor
pen) .bloek deze weldra niet merr aan de behoefte
te voldoen. Er werden dan ook herhaaldcljjk po-
gingon godaan om den 3j. c. tot een 5j. uit te
breiden. Dit gelukte echter oerst in 1881, maar
ook toen nog ondor de bezwn^nde voorwaarde dat
do Gemeente jaarljjks eene subsidie van 6,970.
zou gevou.
Zulk eeue voorwaarde word nooit aan eone andore
Gemeente gesteld. In 1870 werd van deu 8-j. our-
sus te Alkmaar oon 5-j. gemaakt, hoowel er voor
1869/70 sleohta 45 leerlingen (26 voor volledig ond.
en 19 voor enkele leasen) waren eu zilfs in 1877
nog werd door do Regeering de 8-j. c. te Assen
tot oen 6-j. uitgobroid, niettegenstaande voor 1876/77
slechts 38 leerlingen waren ingeschreven, terwjjl Gouda
in datzelfde schooljaar er 47 tolde.
Dat de Goraooutoraad in 1881 met het oog op
do belangon der Gemeente deze voorwaarde aan-
vanrddo is zoer nuluurlijk hot was toen het eonige
middel om tot het gewenschto doel te komen, maar
zondor oenigen twjjfel moeten do toenmalige Loden
van don Raad de hoop gekoesterd hebben, dat do
Regeering spoedig zou iuzien dat Gouda als de
«meest gelogono" gemeente in Zuidhollaud evenveel
reeht op do vestiging van oen 5j. cursus heeft als
de nndoro nods genoemde steden.
Alvorens iots over do ligging van Gouda te zoggeu,
wenich ik eerst nog op hut feit te wjjzen, dat do
RH BS. aldaar veel minder aan het Rjjk kost dan
eonige andore mot 5j. 0. Volgens hot offloieol Ver
slag van het li, M. en L. O. over 1391/92 bedroe-
gen de onkosten, na aftrek der schoolgelden voor
Loeuwarden89,218,89'
Zwolle28,486,79»/,
Roermond. 87,729,84
Tilburg27.680,06'/,
Middelburg27,668,51,/s
's-Hortogonbosch 26,471,41
Groningen26,194,42
Utrecht86,058,15
Alkmaar25,349,21'
Assen23,065,28'/,
Gouda 81,902,82
Trekt mon iiu van deze lantsto som do Gemoonte-
subsidie nd 6.970,af, dnn bljjft er ten koste
van liet Rjjk slechts 14,932,22, 011 dan bljjkt
dat zelfs do RH BS. met driejarigen cursus te Bergen
op Zoom, Helmond, Sappemeer, Venlo en Warfum
veel moer aan het Rijk kosten
Dat Gouda gunstig gelegen is voor de vestiging
vau oen 5-j cursus bljjkt uit eeno vergelijking van
het annta'. leerlingen mot dat der andere RllBS.,
voorul wanneer meu in het oog houdt dat Gouda
in 1891 nog geen 20.000 inwonors tolde en ook van
doze bevolking een zoer groot doel tot don arbeidenden
stand behoort. In 1891/92 hodroeg h°l aantal leer
lingen (manneljjke en vrouwelijke):
Voor voll. ond. Voor enk. less. Totaal
te Leeuwarden 142, 8, 150,
Groningen 186. 148,
0 Utreoht 118, 6, 128,
0 Middelburg 76, 18, 80,
Zwolle 67, 8, 70,
Alkmaar fH, 29, 95,
0 's-Hertogonbosoh 61, 12, 73,
0 Assou 60, 2, 62,
0 Roermond 47, 7, 64,
Tilburg 86, 85,
a Gouda 60, 12, 72;
terwjjl or voor dit schooljaar (1892/94) niet minder
dan 94 leerlingen zyn ingeschrovon, waar/an 76 voor
volledig onderwijs.
De gunstige ligging spiingt nog meer in hot oog,
wanneer wjj op hot grooto aantal gomeonton letten,
die leerlingen voor de HBS. leveren. In 1891 '92
waren dit:
Bleiswjjk, Bodegraven, Boskoop, Gouderak, 's-üra*
venhago, Haastrecht, tlekondorp, Hook vau
Holland, Moordrecht, Niouwerkerlc n. d. IJsel.,
Oudowater, Reouwjjk, Stolwjjk, Waddinxveon,
Zovonhuizen
to zaraen 15 gemoentuu mot 29 lo6rlingou, terwjjl
van do bovengenoemde 94 leerlingen van don thans
begonnen cursus veertig uit omliggende gemeenten
komen.
Ten slotte rang bior niet onvermeld bljjven, dat
Gouda evenals do moesto andere steden van ons land
door de wet van 26 Juli 1885 (Stbl. no. 189) een
aanzienlijks schade leed, maar daarenboven een zeer
bolaugrjjko som van de vroegere inkomsten zal moe
ten dorven door do opening van het Merwedo-knnaal,
waardoor do atodoljjko belasting aanmerkelijk moet
stijgen. Dit laatste zal dan ook wel bij B. on W.
eeno hoofdreden voor hun verzook aan don Ministor
z jjn gowoeet, want do belangstelling voor alles wat
mot ondtrwjjs in verband staat, kan nnuwolijks in
ooni'go gemeenten van ons land grootcr zjjn dan te
Goud*: op de begrooting van 1891 ten bedrage van
384,317.34'/, staat voor „Kosten voor hot onder
wijs on ter bevordering van kunsten en wetensohap-
pou" uiot minder dau 108,208,89.
Wij verheugen ona, dat do Minister slechts voors
hands zjjoe medewerking tot ontheffing der subsidie
heeft geweigerdwjj houden ons overtuigd, dat
deze Minister van B. 'I. mot zijn helderzienden blik
voor de groote vraagstukken van den dag, te gele
gener tijd aan Gouda zal toonor, tevens een niet
minder opon oog te hebben voor de nooden ooner
Gemeente.
Gouda, Sept. 1894.
1 VALETTK.
BURGEMEESTER en WETHOG DERS ran
Gouda, brengen ingevolge art. 5 der Wet van
28 Augustus 1881 (.Staatsblad. No. 97) ter
openbare kennie
dat by ben is ingekomen van den navol
genden persoon een verzoekschrift waarbjj Ver
gunning wordt gevraagd om ia de by zyn
