iïfi
I#
Directe Spoorwegverbinding met GOUDA. Wlnterdlenst 1893/94. Aangevangen 1 October. - TUd van Greenwich.
Het R. C. Weeshuis op de Gouwe.
Bolteolandsch Overzicht.
VERGADERING VAN DEN GEMKINTEftAAD-
ganger. Het jongske had blykbaar reeds zóó-
reel gehoord van den fraaien Martini-toren te
Groningen, dat hg het meer dan tgd voor hem
vond om dat trotache bouwwerk ook eens in
oogenschonw te gaan nemen. En Maandag
toog het manneke, geschaatst en wel, op weg.
Het doel van zgn reis, Groningen, bereikte hij
inderdaad, doch in de stad aangeland, geraakte
hg, steeds zoekend naar zgn toren, aan het
dwalen, en moe en uitgeput legde hg zich
einde! yk te slapen op een hoop steenen by het
hnlpetation.
Daar werd het ondernemende baasje 's nachts
door eenen politieagent gevonden, die hem,
verkleumd en styf van de konde als hg was,
naar de politiewacht bracht, waar hij den ver
deren nacht doorbracht, en vanwaar hg 's mor
gens, na eerst den Martinitoren van alle kan
ten bewonderd te hebben, naar het Winscho-
terdiep werd gebracht. Hier bond het Crusoë'tje
zgn schaatsjes weder onder, en voort ging het
weer naar Westerlee, waar hy nu zgn waar
schijnlijk zeer ongeruste ouders zal kannen
verbalen van eenen toren, zoo hoog en zoo
mooi, als hg er nog nimmer een zag.
Voor de verkiezing van een lid der Tweede
Kamer in het hoofdkiesdistrict Goes (vacature
Keuchenius) zgn ingeleverd 2659 biljetten
van onwaarde 45. Gekozen jhr. mr. A. F.
de Savornin Lohman (anti-revolutionair) met
1653 stemmen. De heer D. Stigter (liberaal)
had er 944.
Het getal kiezers in het district bedraagt
4050 volgens de nog geldende lysten, die
echter in Maart 1893 zjjn vastgesteld, zoodat
velen vertrokken of over!
zgn vai
erleden
zgn.
i is de
Te Groot Ammers is dÓdt de leden van den
gemeenteraad met het burgerlyk armbestuur
eene collecte gehouden, welke byna zes honderd
gulden opbracht. Daarvan zal wekelyks eene
buitengewone bedeeling worden gehouden van
brood, rijst en steenkolen.
Uit Amsterdam schryft men:
Wg deelden onlangs mede, dat het vroegere
Hui» van Bewaringaan den Heiligen weg
door het gemeentebestuur tydelyk aan het
Leger des Heils in 'gebruik is gegeven, om
daar gedurende de wintermaanden eene toe
vlucht voor behoeftigen te vestigen. Dezer
dagen heeft het Leger deze sterkte bezet en
van krygsvoorraad, nl. groene erwten om soep
van te koken en oud hout, om er de bekende
>heilsoldaatjes« van te hakken, voorzien. Toen
alles gereed was, twee lokalen tot slaapzalen,
verscheidene andere tot werkplaatsen en kleinere
kamers tot bureau's voor commandant en
onder-commandanten waren ingerichttoen in
de keuken de erwten in een reusach tigen ketel
te vuur stonden en in de werkplaatsen de
zagen en bylen naast het hakhout lagen te
wachten, werd de poort voor vriend euvyand
geopend. In een een paar dagen tjjds meld
den zich reeds zeventig dakloozen voor voeding
en nachtverblyf aan; zy, die geen penning
meer op zak hebben, kunnen huisvesting en
voeding met lichten arbeid verdienen. Wie
er de voorkeur aan geeft, elders den kost te
winnen, betaalt in Toevlucht* van het
Leg-r voor een ontbyt met brood en een warm
middagmaal vyf cent en voor nachtlogies op
een veldbed in eene verwarmde zaal, wederom
vyf cent.
Wg bezochten heden de werkplaatsen; ge
tuige van den opgewekten geest, welke onder
de bouthakkers heerscht, klonk ons hun gezang
dat den arbeid begeleidde, reeds van verre
tegen. Meer bekwame handeu vinden werk
in den timmerwinkel, waar op het oogenblik
zitbanken worden vervaardigd ten behoeve van
nieuw te openen legerkorpsen,* terwyl naar
bestellingen van particuliereu reikhalzend wordt
uitgezien.
Bovendien heeft het Leger eene arbeids
beurs in bet gebouw gevestigd, om den stand
van vraag en aanbod geregeld openbaar te
maken.
De hoofdcommissaris van politie te Amster
dam verzoekt opsporing en aanhouding van
eenen persoon, 20 a 22 jaar, lengte middel
matig, haar donker krullend en vermoedelgk
dunne knevel, gekleed met grijze demi-saison,
die in den nacht van 7 op 8 Januari jl. op
den Zeedyk aldaar den Belgischen stoker Ja
cob Francis Meyers met een mes- of dolksteek
heèft gedood. De dader, vermoedelgk glazen-
wasscher van beroep, heeft ter plaatse een
bruinen phantasiehoed achtergelaten'
De luitenant Clockener Brousson, die te
Amsterdam was ter bywoning van eene uit
voering van den door hem opgericbten Mili
tairen Bond, kreeg gisteren last, onmiddellijk
naar zgn garnizoen terug te keeren, waardoor
hg bjj het feest niet tegenwoordig kon zgn.
Een hem toegedacht cadeau, bestaande nit eene
officierssabel met inscriptie, luidende: Sou
venir van zee- eu landwacnt te Amsterdam,
aau den stichter van den Militairen Bond
»Voor Koningin en Vaderland*. Den 2e-luite-
nant Clockener Brousson, zal het thans na
gezonden worden.
Uit het leven van Jan ter Gouw deelt het
Handelsblad mede:
Hoe smakelyk en aanschouwelijk kon hg
vertellen hoe hg zgn vriend Piet Witkamp
eens bjj schemer in de Vijzelstraat ontmoette.
Witkamp, die volgens Ter Gouw veel te veel
in zjjn geheugen prentte, wat Ter Gonw de
moeite niet waard vond om te onthouden om
dat men het elk oogenblik in een boek kan
naslaan, leefde juist in de bruidsdagen en bracht
van het huis van zgn meisje een paar stoelen
naar de nieuwe woning. Zoo eenvoudig hui
selijk behandelde men dat in die dagen. De
beide geschiedvorschers raakten aan het praten,
aan het redetwisten, tot zij eensklaps bemerk
ten, dat zjj elk op eenen stoel midden in de
Vijzelstraat zaten met een kringetje voorbij
gangers om hen heen, die aandachtig stonden
te luisteren.
Dat kon men doen in die dagen. Tegen
woordig zou men overreden worden door de
trams of uitgejouwd door jelui lieve school-
jongeheertjes, die enz. En dan volgde
eene beschouwing over het verknoeien van de
mooie stad en van het onderwijs.
Dr. van Hamel Roos deelt in zgn •Maand
blad tegen de Vervalschingen» mede, dat het
controlestelsel voor het onderzoek van voe
dingsmiddelen dat hg nu 12 jaar geleden te
Amsterdam heeft ingevoerd, thans ook in het
buitenland navolging vindt. Te Antwerpen
zal het door twee scheikundigen in toepassing
worden gebracht en ook in Frankfort en an
dere Duitsche steden en in Sevilla wil men er
toe overgaan.
Indien het controle-systeem in de voor
naamste landen ingevoerd wordt en het publiek
dus niet alleen in Holland of België, doch
overal in Europa gelegenheid heeft, zich kos
teloos van de al of niet deugdelijkheid der
waren te overtuigen, zullen de artikelen der
knoeiers geweerd worden en, indien men hunne
praktijken door gepaste publicatiën signaleert,
zal, zegt dr. Van Hamel Roos, het publiek
hoe langer zoo meer de heilzame gevolgen van
dezen' staat van zaken ondervinden. Het zal
dan slechts bjj uitzondering kunnen gebeureu
wat nu helaas regel is dat u.l., ver-
valschte en afgekeurde waren nit plaatsen en
landen, waar controle of officieel toezicht is,
straffeloos naar elders verkocht kunnen wor
den. Een geregelde verstandhouding tusschen
de deskundigen, die zich in de verschillende
landen met de controle belasten, zal als een
uitstekende internationale politie werken zon
der eeuig bezwaar en dit is voorzeker niet
onbelangrijk voor 'sRjjks schatkist. Het
eenige wat verlangd wordt is en blijft: be
langstelling, zelfs zeer veel belangstelling van
het publiek in al wat tot zgn stoffelgk (en
daardoor ook geestelijk) welzyn kan bijdra
gen. Die belangstelling vragen wg met allen
aandrang, en treden in de vaste overtuiging,
dat zg steeds stjjgend zal zjjn, met vertrouwen
een nieuw tjjddperk onzer werkzaamheid in.
Het middel tegen werkloosheid. »Het eer-
>te wat wg moeten doen," zegt het Ameri-
kaansche weekblad »The Nation*en hierin
behooren alle liefdadige instellingen hand aan
hand te gaan en de gemeentelijke ambtenaren
kunnen belangrjjke hulp bewjjzen is, uit
te maken, hoe groot het aantal werkloozen is,
die te goeder trouw Ijjden. Tot dusver had
den wg niets dan schattingen eu deze schat
tingen wisselen of tusschen 100,000 en 30 000."
De schrjjver gelooft, dat dit in twee of drie
dagen is uit te maken. Werkgevers zouden
kunnen opgeven, hoeveel lieden zjjontslagen
hebben. De armenbezoekers van verschillende
instellingen zouden nattige gegevens kunnen
verstrekken.
Indien dit gedaan is, wordt de berekening,
hoeveel het moet kosten, hen voor den hon
gerdood te bewaren, bjjv. tot half Maart, ge
makkelijk genoeg. En wg gelooven, dat in
dien de gegoeden dezer stad wisten hoeveel
bet was, zy volkomen bereid zouden zgn, in
dien men daartoe op behoorlgke wjjze hunne
medewerking vroeg, die taak op zich te
nemen.
Maar zjj moeten nauwkeurig weten, wat
van hen verwacht wordt. De omstandigheden
onder welke de inzamelingen thans gehouden
worden, zgn zeer ontmoedigend, want niemand,
die iets geeft weet in de verte, wat hg ver
helpt aan de algeheele armoede. Volgens al
onze inlichtingen zgn de waarlgk werkloozen
niet inhalig of ontevreden of anarchistisch.
Zy zgn verwonderlijk berustend en geduldig
en het kan niet moeiljjk zgn, hen boven wa
ter te houden lot de ny verheid herleeft.*
Het weekblad Nederland» meent, dat op
goede gronden kan verdedigd worden de stel
ling het gebruik van margarine of ander sur
rogaat door hen die meenen boter te gebruiken
is sedert de boterwet toegenomen. Sedert de
boterwet er is, denken toch vele brave burgers
en vooral burgeressen de overheid waakt, en
als zij waakt, knnuen wg gerust zjjn dat wat
als boter verkocht en geleverd wordt, ook
echte zuivere natuurboter is
Doch de knoeiers hebben ondervonden, zegt
Ned.» dat de overheid nagenoeg niets doet,
en dat dus over het algemeen uiemand iets
doet. Daarom bloeit de kuoeiery weliger dan
ooit.
In de Tweede Kamer is over de zaak ge
sproken. Of er beterschap komen zal, mag
echter, meent Ned.» betwgfeld worden. Want
de minister gaat uit van de stelling, dat de
politie niets heeft te doen ten ware er eene
bgzondere aanleiding is, m. a. w. als er reden
is om te geloovon, dat er fraude wordt gepleegd.
Die verdenking, dat geloof nu heeft de politie
oiet, daar in den regel niemand hare aandacht
bjjzonder vestigt op dezen of genen, m. a. w.
daar niemand iets komt verklikken.
De particulieren vertrouwen op de waak
zaamheid der politie. De politie vertrouwt op
de waakzaamheid der particulieren. En de
knoeiers vertrouwen er op dat de een vertrouwt
op den ander, en knoeien er naar hartelust op
los. De politie wacht verklikkers af. En de
particulieren, al hebben zjj sttfrk vermoeden,
spelen liever de rol van verklikker niet. En
zg meenen daartoe ook niet geroepen te zgn,
omdat de politie verplicht is zelve te waken,
zelve te onderzoeken. Daar is zg voor.
Toch behoeft men, meent »Ned.» nog geen
uitgeslapen detective te zijn om de grove, meest
ergerljjke knoeierijen te ontdekken. Het is
toch vrjj gemakkelijk om nu en dan in dezen
en genen winkel een onsje boter te luten vra
gen door een vertrouwd persoon (geen veld
wachter). In nagenoeg elke stad is gelegen-
om met voldoenden grond van zekerheid te
weten te komen, of het medegebrachte margarine
is, dan wel voor eene aanmerkelijke hoeveel
heid uit kuoeiery bestaat.
Zoo komt de politie gemakkeljjk op het spoor
van degenen, bjj wie een ernstig onderzoek
onder de noodige waarborgen ter verkrgging
eener veroordeeling in te stellen is.
De steeds voortgaande uitbreiding van de
residentie besprekende, schrijft de Haagsche
correspondent van de Zutphensche Crt» o. a.
De grootste uitbreiding der stad heeft thans
plaats tusshen den 8cheveningschen weg en
het ververschingskanaal. Het bekende landgoed
Zorgvliet», waar vader Cats reeds zjjne ge
dichten schreef en dat thans behoort aan de
Groothertogin van Saxen Weimar wordt lang
zamerhand geannexeerd. De Laan van Meer-
dervoort is reeds grooteudeel* gebouwd op
grond, tot die buitenplaats behoorende, en in
1891 is daar achter een zeer groot terrein ver
kocht aan een bouwmaatschappij. Daar ver-
rjjst nu een ruime wijk, Duinoord geheeten,
waar o. a de Minister Pierson zich een groote
villa heeft laten bonwen.
Naar men mg meedeelt zullen er op dat
terrein circa negen honderd hoerenhuizen ko
men te staan, en als men zóó voortgaat, zal
over een paar jaar alles weer zjjn volgebouwd.
Het is mogeljjk, dat de bouwondernemers er
goede zaken mee maken, maar financieel pro
fiteert uit den aard der zaak de eigenares van
Zorgvliet» van deze uitbreiding van den Haag
het meest. Zestig jaren geleden kon het ge-
heele buitengoed in publieke veiling nog geen
30.000 opbrengen, en thans heeft het als
bouwterrein een waarde van honderdduizenden
om niet te zeggen millioenen guldens. Allen
trouwens, die in de buurt van de onde stad
eenige jaren geleden grond hebben gekocht
zjjn slapende rgk geworden, Het is nog niet
zoo lang geleden, dat de grond voor het Wil
lemspark werd nitgegeven voor /I per vier
kante meter, terwjjl thans bouwterrein in vrjj
afgelegen buurten niet voor 10 te verkrggen
is. Het zielental in deze gemeente is dan ook
in de laatste 23 jaren meer dan verdubbeld».
Dinsdagnamiddag werd te Zntfen het vol
gende natuurverschijnsel waargenomen.
Terwyl zich omstreeks half twaalf een ge
wone kring om de zon vormde, wegens den
lagen stand der zon slechts gedeelteljjk zicht
baar, nam die gedeeltelijke kring des namid
dags gaandeweg in helderheid toe en vertoonde
zich gedurende ongeveer één uur mede eene
bijzon, terwyl voor korten tyd tevens een
gedeeltelijke tweede kring om de zon, omstreeks
drie-en-twintig graden van den binnensten
kring verwjjderd, zichtbaar was.
Ongeveer half drie, toen dit natuurverschijn
sel het schoonst was, deed bet zich voor, alsof
de zon omgeven was door twee derde gedeelte
van eene donkere schijf, die als het ware aan
het luchtruim hing tnet de zon als middelptint,
terwjjl de lichtende buitenkring dier schjjf
rood en geel gekleurde stralen uitschoot.
Aan den N. Oostel. rand van den kring ver
toonde zich de byzon, rood, geel en groen
gekleurd, waarvan het uitstralende licht aan
beide zjjde boven den kring om de zon door
eenen boog van blauwgrijs overgaande in
witblauw van de omringende lncht werd af
gescheiden en was verder gedurende eenigen tyd
een gedeelte te zieu van eenen schoonen tweede
kring om de zoo, rood en geel gekleurd,
Bjj het dalen der zon vorloor het natuur
verschijnsel gaandeweg in helderheid, doch
bleef de bijzon nog tot drie nur zichtbaar.
Op last van het departement van binnen-
landsche zaken is uitgegeven een overzicht
van de uitkomsten der zevende jaarljjksche
volkstelling op 38 December 1889 (met uit
zondering van de beroepstelling), in verge
lijking met die der vorige volkstellingen (1
Januari 1840, 19 November 1849, 31 De
cember 1859, 1 December 1869, 31 December
1879 en 31 December 1889), voorafgegaan
door een overzicht van de inrichting der volfs-
telling en de daarop betrekking hebbende
voorschriften, op uitnoodiging van den minister
Gouda
Moordreoht.
Nieuwerkerk
Oapell
Botterdam
Botterdam
Gapelle
Nieuwerkerk
Moordreoht
Gouda
6.80
7.-
7.86
8.85
9.01
9.40
10.46
10.66
7.88
8.48
0
n
v
11.09
7.88
8.49
0
11.09
7.46
8.56
i
0
11.16
7.56
9.05
9.80
10.—
11.05
11.95
5.—
6.08
7.85
7.47
6.10
6.18
6.19
6.91
0
5.96
6.99
K
0
5.88
6.85
7.45
8.07
18.08
18.88
8.—
8.18 10.08 10.11
18.18
19.58
1.94 8.68
4.50
6.88
0
1.05
0 0
4.57
0
0
1.18
0 0
5.04
0
0
1.19
0 0
5.11
0
18.88
1.88
1.44 4.10
5.80
5.40
KOTTERDA M-G OllDA.
9.61
10.17
11.60 18.80
1.45
5.56
6.08
6.10
6.17
6.86
7.10
7.80
9.08
9.40
9.47
9.54
10.1
10.10
11.88
10.87
10.84
10.41
10.47
18.08 18.40
1.55
8.08
8.09
8.15
11.10
0
11.18
9.49
GOUDA DEN HAAG.
Goud. 7.110 9.40 0,04 9.87 10.49 10.11 10.81 1.0U.07 8.55 4.45 8.17 6.6# 7.18 8.85 9.S7 10.45 11.11 11.80
S5,r.-M. 7.48 8.58 11.01
Bl.-Kr. 7.47
Z.-Zegw.7.5S 9.01
N.d-L.d.8.08
Voorb. 0.07 0.18
9.58
1.18 4.87 0.11
1.18 O-I®
1.84 8.08 0.88
1.88 i
1.38 5.90 6.86 10.11 i
'•Hum S IS 918 9.34 10.07 11.87 18.41 18.51 1.43 1.57 4.85 5.85 5.55 6.41 7.48 8.55 10.15 11.16 11.4018.
■naga OOUD A-UTKIORT.
Good. 8.88 5.40 7.85 8.09 8.81 10.19 10.65 18.48 8.88 8.18 4.10 4.47 5.85 0.01 7.46 8.8810.08
Oudew. 5.50 6.54 0
Woerden 5.57 7.01 8.11 8.40
Harmeien 6.04 7.08 8.46
Utrecht 6.18 7.88 8.88 8.41 9.-
8.30 8.50 8.48
8.10 4.08
DRN H A A G -
4.80
4.40
4.46
4.65
5.08
5.09
6.16
11.08
7.07
7.17
7.84
7.81
7.87
GOUDA.
11.96
11.4
8.10
9.81
0
9.44
0
9.60
0
0
8.10
10.—
8.05 9.86
10.80
10.88
1.44
1.49
1.58
8.04
8.09
4.48
5.09
7.06
7.11
7.80
7.86
7 31
9.46
9.54
Gouda
Amsterdam Wi
6.40
Wp. 7.59
CUB. 1.14
8.81
9.10
Ui
11.09 9.37 v t 7.59 10.88
11.16 8.44 g 0 5.04 5.44 6.17 8.06 10.88
11.88 8.51 5.10 6.60 8.18 10.84
10 81 11.45 1.10 3.08 8.60 4.48 6.88 0.81 8.85 8.88 9.10 10.68
S O tl U 4-1 MOT IR DAM.
10.00 10.56 18.11 8.51 4.47 5.88 7.46 10.08
10.86 18.10 1— MO 6.48 0.86 0.87 11.10
11.10 11., 1.18 8.56 4- 8.40 0.87 11.88
Voorb, 5.84
N.d-L.d5.69
Z.-Zegw6.08 g,i
Bl.-Kr. 0.14
Zetr.-1L8.18 10.41
Gouda 6.50 7.50 8.18 0.8810.1610.81 18.0818.461.80 8.45 8.16 4.18 4.48 8.80 5.61 7.48 8.86 10.08
OTIIOI T—6 OUD».
Utroobt 6.88 7.50 8.- 8.68 11.84 18.08 18.50 8.10 5.58 4.48 0.86 7.48
Harmelra 6.47 8.08 10.00 18.10 8.84 4.06 4.50
Woorden 8.58 8.10 10.15 18.86 4.18
Oadewiler 7.07 8.18 10.84 18.48 r 4.84
Gouda 7.80 8.88 0.84 10.87 18.00 18.58 1.88 3.60 4.87 5.80 7.08 8.80
AMSTIRDA M-8 O U D 4.
Amsterdam C.S. 7.66 8.40 11.10 11.87 8.40 4.10
Amsterdam Wp 6.60 0.10 8.65 11.81 11.4 8.66 6.85
740 1.19 10.48 18.18 18.58 LM 1.80
8.08 8.60 10.07 1048
0.04
8.1010.88
8.18
8.41 8.88 10.4011.86
4.10 7.88
4.85 7.80
LM 8.(8
8.67
A
van binnenlandscbe zaken bewerkt door de
centrale commissie voor de statistiek.
Daaruit blykt. dat de bevolking bedroeg
in de gemeenten met 20,000 en meer inwo
ners 1,411,584 (664,823 mannen en 756,761
vrouwen), in de overige gemeenten 3.099,831
(1,563,664 mannen en 1,538,167 vrouwen),
geheel 4,511,415 (2,228,487 mannen en
2,282,928 vrouwen).
Sedert 1 Januari 1830 was de bevolking
toegenomen in Noord-Brabant met 46,07, Gel
derland met 65,34, Znid-Holland met 97,95,
Noord-Holland met 100.37, Zeeland met 45.15,
Utrecht met 66,97, Friesland met 63,76,
Overjjsael met 65,15, Groningen met 73,19,
Drente met 104,65, Limburg met 37,28, in
het rjjk met 72,62 pCt.
Het getal zielen per 1000 hectaren klom
van 802 in 1830 tot 1386 in 1889, dat van
het getal zielen per vierkante geographische
mjjl van 4415 in 1830 tot 7635 in 1889.
De dichtheid der bevolking nam toe met
72,81 pCt.
Het getal vrouwen op 1000 mannen was
op 1 Jannuari 1830 1045, op 31 December
1889*1024.
Het getal personen, behoorende tot de ge
zinnen, wo8 op 1000 huisgezinnen op 31 De
cember 1879 4731, op 31 December 1889
4790 (in de vorige volkstellingen werden geen
vergelijkbare cjjfers met die der laatste twee
volkstellingen gevonden.)
Sedert 31 December 1859 klom het getal
bewoonde huizen met 49,59, dat der onbewoon
de woonhuizen met 151,74 pCt., dat der on
bewoonde woonhuizen op 100 bewoonde van
2,67 tot 4.50.
Het gemiddeld getal inwoners per huis
(met inbegrip van schepen) was op 31 De
cember 1859 binnen de kom 6,24, buiten de
kom 5,64. op 31 December 1889 binnen de
kom 5,74, buiten de kom 5,12.
Op 1000 personen van ieder geslacht waren
op 1 Jannari 1830 ongehuwd639.3 mannen
en 606,2 vrouwen, gehnwd 324,2 mannen en
306,8 vrouwen, in wed. staat 40,5 mannen
en 87 vrouwen 'r op 31 December 1889 on-
gehnwd 631,2 mannen en 602,3 vrouwen,
gehnwd 331,3 mannen en 323,7 vrouwen in
wed. staat 36,5 mannen en 72,5 vrouwen,
gescheiden van echt 0,5 mannen en 1 vrouw,
gescheideu van tafel en bed 0,4 mannen eu
0.5 vrouwen. t
Oo 10,000 zielen waren geboren op 31 No-
venber 1859in de gemeente 6985 mannen
en 6836 vrouwen, in eene andere gemeente
binnen de provincie 1905 mannen en 2163
vrouwen, in eene andere provincie 825 mannen
en 801 vrouwen, in Ned. Koloniën 10 man
nen en 9 vrouwenelders 275 mannen en 190
vrouwen op 31 December 1889in de gemeente
6721 mannen en 6363 vrouwen; in eene
andere gemeente bniten de provincie 2022
mannen en 2307 vrouwen, in eene andere
provincie 1067 mannen en 1139 vronwen,
in Ned. Koloniën 21 mannen en 23 vronwen,
elders 169 mannen en 168 vrouwen.
Het getal vreemdelingen per 10,000 van elk
geslacht was op 31 December 1889 uit: Duitsch-
land 65 mannen en 63 vronwen, België 31
mannen en 29 vrouwen, Groot-Britanpië en
Ierland 2 mannen en 4 vrouwen, Frankryfc 4
mannen en 2 vronwen, Zwitserland 2 mannen
en 2 vrouwen, een ander land 5 mannen en
3 vrouwen, onbekend 3 mannen eu 2 vronwen,
geheel 113 mannen eu 104 vrouwen. Het
getal Nederlanders in den vreemde geboren was
per 10,000 zielen 66 mannen en 63 vronwen.
Op de 10,000 inwoners waren op 19 Nov.
1849 en 31 Dec. 1889 onderscheidenlijk Ned.
Hervormden 5457 en 4865, Waalsch Hervorm
den 28 en 23, Engelsche Presbyterianen 2 en
1, Remonstranten 16 en 33, Christelijk Gere
formeerden 132 en 419, Doopsgezinden 126 en
119, Evangelische Lntherscben 176 en 141,
Hersteld Lntherschen 29 en 45, Hernhutters
1 en 1, Anglicaansch Episcopaten 2 en 1,
Schotsche Gemeente 1 en 0, Roomsch Katho
lieken 3815 en 3539, Ond Roomscheu 19 en
17* Nederlandsche Israëlieten 181 en 204
Portngeesche Israëlieten 11 en 11, overigens
5 en 180, voorts op laatstgenoemd tjjdstip
Nederlandse!» Gereformeerden 401.
Op 31 Dec. 1869 en 1889 was onderscheideljjk
het getal blinden 1539 (878 mannen en 715
vrouwen) en 2114 (1139 mannen en 975 vrou
wen), doofstommen 1199 (629 mannen en 750
vrouwen) en 1977 (1087 iyannen en 890 vr,).
Aan het werk zjjn toegevoegd onderschei
dene graphische kaarten van den opbouw der
bevolking naar geslacht, leeftjjd en burger-
ljjken staat op de tijdstippen der onderschei
dene; volkstellingen.
Hedenmorgen werd in tegenwoordigheid van
bh. genoodigden het R.C. W eeshuis in oogen
schonw genomen.
Vooraf moeten wg melding maken, dat door
de Paters-Missionarissen in China verbljjvende,
een collectie voor de Verloting van dat ge
sticht waren toegezonden, welke echter nadat
de'trekking reeds had plaats gehad, pas wa
ren aangekomen, zoodat zjj daarvan geen deel
konden uitmaken. Deze voorwerpen mnntèn
allen nit door prachtige bewerking, zoowel
bordnur als snjjwerk.
De Pastoor der St. Josephskerk nam daarna
het woord en sprak aldus: Wie zon vooreen
jaar gedacht hebben, toen ik in tegenwoordig
heid van vele genoodigden de tentoonstelling
der verloting ten behoeve van dit gesticht
opende, wy nu reeds in dit gesticht zouden
aanwezig zjjn, 'fcwelk niet alleen Gouda tot
sieraad strekt, maar dat voor de R.C. weezen
een tahuis zal worden, want ontegenzeggelijk
is het toch, dat een kind van R.C. niet kan
opgevoed worden geljjk kinderen van anders
denkenden.
Hg bracht hulde aan den heer Dessing,
die hoewel uitgenoodigd, niet tegenwoordig
was, voor de flinke wijze van het op tee-
keniog brengen van het gesticht, de indeeling
en de uitvoering daarvan. Ook den heer Bur-
gersdyk werd dank gezegd voor de bereidwil
ligheid, waarmede bjj ZEd. had bijgestaan.
Daarna ging men over tot bezichtiging van
het gebouw.
By den ingang bevinden zich twee spreek
kamertjes, daarachter in het midden van het
gebouw, hetwelk in twee afdeelingen is ge
scheiden, de Kamer van bh. Regenten, dan
volgt eene kamer voor de superieure der zus
ters, dan vindt men de eetzaal voor de zusters,
waarna men de eetzaal voor de meisjes vindt
met de keuken, voorts speelplaats, waschhuis
en bergplaats, bjjkeuken en provisiekelder,
waarin het verwarmingstoestel geplaatst is.
Boven, vooraan de straat, is de naaikamer,
waarachter een logeerkamer voor de overste
der zusters, verder bidkamer voor de zusters,
slaapzaal voor de verpleegde meisjes,
achter een kamer voor de waakzuster, beuéWtre\
een ziekonkamer voor de meisjes, waschplaats,
benevens een slaapkamer voor de zusters,
welke ook eene afzonderlijke ziekenkamer
hebben.
De afdeeling voor de jongens-verpleegden
is gelijk aan die voor de meisjes.
Het geheele gebouw is voorzien van ver
warmingstoestellen met heetwater, beuevens
gas- en waterleiding, terwjjl by defect van de
waterverwarming in de kamer ook gewoon
gestookt kan worden.
Het geheel maakte zoowel inrichting als
afwerking een gunstigen indruk en wy geloo
ven dan ook dat de boow van het gesticht
aan geen beter handen kon worden toevertrouwd
als nu het geval is geweest.
De R. C. kunnen trotsch zjjn op eene
stichting, die zoo goed is ingericht.
In den Duitschan Rjjksdag verklaarde Fritzen
bjj de algemeen» beraadslagingen over het
wetsontwerp betreffende de tabaksbelasting,
dat het Centrnm tegen het ontwerp is en
slechts 5 millioen mark door verhooging van
invoerrechten wil toestaan.
Na deze verklaring houdt men het er voor,
dat het ontwerp geen kans heeft aangenomen
te worden. 1
Voor het Hof van Assises te Parjjs werd
Woensdag de zaak-Vaillant behandeld. Bui
tengewone maatregelen waren voor deze gele
genheid genomen alle toegangen tot het Pa
leis van Justitie werden streng bewaakt.
De zitting werd te 12 uur geopend. De
voorzitter, de heer Caze, is een broeder van
den afgevaardigde Caze, die bjj den aanslag
gewond werd. Het openbaar ministerie werd
waargenomen door den procureur-generaal
Bertrand. De beschuldigde werd verdedigd
door den advocaat Labori.
Onder de gezworenen bevond zich een lid
van den Parijschen gemeenteraad, Lyon-Alle-
mand, Baron Gustave de Rothschild, die ook
door het lot was aangewezen als jurylid, was
door den verdediger gewraakt.
Acht getuigen «h charge» waren gedagvaard
o. a. de scheikundige Girard, chef van het
stedeljjk laboratorium dr. Socquetde schild
wacht die Vaillant tegenhield, toen hjj naden
aanslag wildo ontvlnchtenmadame Laporte,
die door de beweging vau haar schouder, de
bom te vroeg deed ontploffeneeu der aan
wezige Kamerleden, eu de hoipitaal-oppasser,
die aan Vaillant de bekentenis wist te ont
lokken. Voorts vyf getuigen «h décharge.»
Op de vraag naar zyn burgerlijken staat
antwoordde hy«Vaillant, Auguste, 32 jaar,
handelsbediende, geboren te Méziéres, departe
ment der Ardennen.»
Bjj zyn verhoor erkende Vaillant, dat hjj
het plan tot den aanslag alleen had uitgewerkt
dat hy 100 fr. had ontvangen van een ander
anarchist, en van mevrouw Paul Reclus20fr.
voor zyn, huishonden. Hij vertelde met zeke
ren trots hoe hjj de bom had gemaakt en
hoeveel spykers hjj er in gedaan had. Zijn
bedoeling was, al de leden van de regeering
te treffen. Het speet hem, zeide bjj, dat hg
ook personen uit het publiek had gewond,
want de afgevaardigden zyn verantwoordelijk
voor de maatschappelijke ellende.
Hg ontkende, dat hjj na den aanslag tiachtte
te vlncbten den vorigen dag had hjj tronwens
zyn voornemen reeds aangekondigd, en hjj
had ook nooit ontkend den aanslag te hebben
bedreven. In een brief aan Panl Reclus be
tuigde hg zjjn leedwezen, dat hg onschnldigen
had getroffen, en sprak hjj de hoop nit, dat
een auder beter zou slagen. Hg had liever
driehonderd afgevaardigden willen kwetsen dan
er één dooden, want zgn daad was slechts een
propagandamiddil. Als ik had willen dooden,
zegt hy, zon ik nitroglycerine gebruikt hebben.
Nadat de zitting vyf minuten geschorst w«9
geweest, vroeg de voorzitter den beschuldigde
of hjj iets tot zjjne verdediging had in te
brengen. Vaillant las daarop een betoog voor
waarin de anarchie verheerlykt wordt als de
eenige wjjsbegeerte, die de menschheid tot den
geluksstaat zal voerenzjju misdaad noemt*
hy daarin een «duel tegen het gezag.»
Daarop volg le het verhoor der getuigen,
die de reeds bekende feiten mededeelden.
De procureur-generaal schetste in zjjn re
quisitoir Vaillant als een buitengewoon ijdel
persoon en een moordenaar, die niet het minste
medeljjden verdient. Zyn eisch luidde: de
doodstraf.
Dó verdediger, de heer Labori, deed eerst
een beroep op den moed der gezworenen, en
ging toen na, van welke misdaad zjjn cliënt
beschuldigd wordt. Hij poogde aan te toouen
dat het geen misdaad tegen het gemeene recht
is, geen politieke misdaad, maar sen sociale
rdisdaad, gesuggereed door de collectivisten,
wier leugenachtige beloften geen ander resil-
tAat hebben dan de ellendigen waanzinnig te
maken. Vaillant, zeide de verdediger, is het
slachtoffer van de theorieën der politici, die
hun aanhangers in den steek laten, zoodra zy
een zetel in het' Parlement hebben veroverd.
De verdediging werd met gloed uitge
sproken.
Na een kort debat sprak de jury het schul
dig uit op allo punten. Het Hof veroordeelde
Vaillant daarna ter dood.
Uit Italië geen nieuwe ongeluksberichteu.
Op Sicilië zou het volgens een telegram uit
Rome, rustiger worden, zoodat waarschgnljjk
by de opening der Kamers op 25 dezer de
staat vau beleg zou kuuuen worden opgeheven.
Het bericht ziet er echter officieus uit en de
vraag is, in hoever 't betrouwbaar is.
De geruchten van een crisis in België op
grond van gemis aan overeenstemming tusschen
den premier en de rechterzjjde iten aanzien
van de proportioneele vertegenwoordiging, hou
den aan. De commissie aan XII uit de rech
terzijden van Senaat en Kamer, die sinds eenige
tyd bezig was te zoeken naar een middenweg,
die tot overeenstemming kon leiden, heeft geen
voorstel weten te formuleeren, dat een meer
derheid kon verwerven. Gisteren gingen do
voorzitters van Senaat en Kamer dit negatieve
resultaat den Minister Beernaert mededeelen,
terwyl inmiddels vier der Minister een confe
rentie hielden om over den toestand te spreken
De premier ontving vervolgens bezoek van de
heeren Nyssens en De Smet de Naeyer en riep
daarop zgn collega's bgeen, die allen kwamen
met uitzondering van Le Jeune en Brassine.
De »Indépendance» meent te weten, dat Beer
naert toen te kennen gaf zgn ontslag te zul
len aanbieden [en dat zgn ambtgenooten ver
klaarden hem in dat geval te zullen volgen.
Maandag komt de Kamer bgeen; vóór dien
tijd is geen beslissing te wachten
Het Engelsche ministerie heeft volgens de
Dailg Telegraph* maatregelen tot versterking
der vloot besproken. De loopende begroo
ting ton meer bedragen dan de gevraagde
pst. 14,250,100. Tevens verlangt de admi
raliteit, dat voor de eerstvolgende 5 jaren
jaarlgks 4,500,000 pst. voor nieuwe schepen
zal worden uitgetrokken om de vloot sterker
te maken dan die van Frankrijk eu Rusland
samen.
In Maart zal het nieuwe marine-plan aan
het parlement worden voorgelegd.
Een waarschgnlijk tekoit van pst. 72,000,000;
een vermindering der goudreserve in de schat
kist met pst.5,000,000 en de tariefquaestio
leveren geen geringe moeilgkheden voor presi
dent Cleveland. En daarbg komt de vrg ernstige
Hftwai-quaestie.
President Cleveland trok partg voor de afge
zette koningin, maar de voorloopige regeering
die reeds bgna anderhalf jaar het bewind in
handen heeft, weigert af te treden. De Ameri-
kaansche gezant beeft manschappen ontscheept
en zooalB de republiek door Bmerikanen werd
uitgeroepen schenen Amerikanen, maar onder
een ander partgbtstuur, haar ook weder te
willen afschaffen. Het is echter twgfelachtig
of de regeering te Washington bg hare hou
ding zal volharden. De republikeinen pogen er
munt uit te slaan om president Cleveland te
bestrgden. In eene vergadering vau republi-
keinsche partijleiders is zelfs voorgesteld, den
president iu staat vau beschuldiging testellen,
welk voorstel echter niet werd aaugenomeu.
Men verwacht levendige debatten over de zaak
in het Huis van Afgevaardigden.
VRIJDAG 12 JANUARI.
VoorzitterMr. A. A. van Bergen IJzendoorn,
Tegenwoordig de hh. Noothoven van Goor,
Fortugn Droogleever, Jager, van Vreumingen,
van der Post, Der'ckhen, Koning, Hoefhamer.
Straver, van dor Garden en van Iterson.
De Voorzitter deelde mede, dat de hh. Stews
Zynen en Hoogenboom wegens ongesteldheid
verhinderd waren tegenwoordig t» zyn, en dat
voorts de heer van Veen, waarschgnlijk wegens
ambtsbezigheden niet tegenwoordig zoude zgn.
Afwezig de heer Prince.
De notnlen der vorige vergadering worden
voorgelezen en goedgekeurd.
Ingekomen zgn
1. Een bericht van Ged. Staten dezer pro-
vinoie, dat door hen was goedgekeurd het sup
pletoir kohier, dienst 1893 en eveneens was
goedgekeurd het raadsbesluit van 20 Oct. tot
verlenging van den termijn tot aflossing van
dó geldleening aan het Hoffmansgestioht.
Aangenomen voor kennisgeving.
2. Dat door Ged> Staten de volgende be
schikking was genomen, ten aanzien der recla
mes bg hen ingekomen en wél dat A. C. Pinkse
van f 4000 was teruggebracht op f 3000 en
de reclame van A. van der Klein ongegrond
was verklaard.
Aangenomen voor kennisgeving.
3. Eene missive van G. van Zutphen, dank
betuigende voor zgne benoeming tot kassier
der bank van leening.
Aangen. voor kennisgeving.
4. Eene missive van B. en W. betreffende de
overdracht van de Turfsingelgracht en de
Gouwe in provinciaal beheer te nemen tegen
1895, waarin wordt medegedeeld, dat door
de Provinciale Staten eene schadevergoeding
vau f 233.692.— werd toegekend of eene jaar-
ïyksche tegemoetkoming van f 9307.68 voor
de vrglating van de tolheffing en als restitu
tie voor de binüenvaart eene som van f 12000.
en stellen voor de jaarljjjksche tegemoetkoming
te aanvaarden. Ter visie.
5. Een voordracht tot benoemiDg van eene
onderwgzeres aan de 1ste kostelooze school,
tengevolge van het ontslag van den onderwgzer
Griffioen, daarop komen voor:
1. Mej. C. W. SCHINKEL, te Gouda.
2. C. J. M. SNOER, te Alblasaerdam.
3. T, C. HEIJL, te Utrecht.
Ter visie en benoeming in eene
volgende vergadering.
6. Een adres van A. Haverkamp, verzoe
kende den raadsleden kennis te nemen van het
onlangs als ongezegeld ter visie gelegde adrea.
Ter visie.
7. Een bericht van de Commissaris der
Koningin, aangaande de vacature in het col
lege van zetters, tengevolge het overlgden yan
den heer Ondgk, verzoekende eene aanbeveling
daarvoor te doen. Op voorstel van den Voor
zitter wordt besloten biertoe in eene volgende
vergadering over te gaan.
8. Eene uitnoodiging van den heer Pastoor
der 8t. Jozefskerk, om het gebonw van het
tt. C. Weeshuis in oogenschonw ts nemen.
Op voorstel van den Voorzitter wordt besloten
dit morgenochtend ten 10 uur te doen.
Aan dé orde
1. Het adres van de Wed. P. H. Berliju-Ger-
ritsen, betreffende eene jaarlgksche toelage.
Ingevolge het rapport wordt besloten
hierop afwgzend te beschikken.
2. Het adres van den heer A. Dortland, be
treffende den afkoop eener rente op een huis
in de Vrouwensteeg.
Wordt goedgekeurd.
3. De benoeming van negen leden in de Com-
missie van voorlichting, bedoeld in Art. 12
der Verordening op dp heffing eener Plaatse-
Igke directe belasting naar het Inkomen.
De Voorzitter deelde mede dat de heer P.
W. Kamphuizen niet in aanmerking wenschte
te komen.
De heer van der Post vroeg of- tie namen
van C. van Egk en B. H. van de Werve niet
wat dnidelgker konden gesteld zgn, daar er
meer personen zgn die dien naam dragen.
De Voorzitter merkte op dat het de be
doeling was de heer C. van Egk Sr. en B.
H. van de Werve Sr.
De heer Dercksen vraagt of B. en W. niet
een ander voor den heer Kamphuizen stelden,
waarop de Voorzitter opmerkte, dat de heeren
toch dien heer konden kiezen.
Tot stemming overgaande werden gekozen
de hb. C. van Eijk met 11, A. Jaspers met
12, J. van Reedt Dortland met 9, J. S. Kam po
met 11, H. C. Kortenoever met 10, M. E.
Monasch met 12, G. Prince met 11 en B. H.
van de Werve Sr. met 10 stemmen.
De heer Dercksen sprak zgne verwondering
uit en had gedacht, dat het in het belang der
gemeente was, dat er personen van verschillende
partgen waren gekozen en dat de eenige anti-
revolutionaer niet gekozen was, ja dat er bij
de gratie twee katholieken waren gekozen.
De Voorzitter merkte op dat nimmer in het
Collegie van B. en W. naar de godsdienstige
gevoelens was gezien en dat ieder raadslid vrjj
was te kiezen, wien hij wilde.
De heer Dercksen vroeg waarom dan niet
twee anti-revolntionairen op de voordracht
waren geplaatst.
De Voorzitter zeide, dat hg voor dat de
stemming plaats had, hierover het woord had
moeten voeren.
De heer Koning wenschte het publiek be
kend te maken, dat het Dag. bestuur dagen
en weken, er over had gedacht en dat er nim
mer in htk Collegie van B. en W. over gods
dienst wiml gesproken en dat hjj daarom het
