Directe Spoorwegverbinding met GOUDA.
Zomerdienst 1894/95. Aangevangen 1 Nel. T(jd van Greenwich.
;v
VERSLAG
Gemeente Gouda over 1893.
Brieven uit Twenthe.
Buitenlandse!) Overzicht.
het buis no. 68 op den Springweg eene ge
meubileerde voorkamer met slaapkamer bad
gebaard. Zaterdag 9 Jnni heeft hg die met
zjjnen inboedel, bestaande uit eene brandkast,
een boekenkast, scbryttafel en drie gesloten
kisten betrokken, doch is onmiddellyk weer
zeggende dat hij zjjne vrouw, die
sinds eenigen tjjd in Antwerpen op kamers
woont, ging bezoeken. Donderdag daaraan
volgende zoa hjj terugkeer en en opzending van
brieven of telegrammen achtte hjj onnoodig.
omdat zyne administratie zoo in orde was, dat
er niets dringends was te verwachten. Hjj is
echter niet meer in de woning verschenen.
Wel kwamen daar jl. Zaterdag do secretaris
en de penningmeester van den Bond, die
echter, daar de brandkast gesloten was, zioh
niet op de hoogte van den stand der kas
konden stellen.
Den volgenden dag is er weder bezoek van
eenige onbekende heeren geweest en is de
slentel van de kamer, waarin de brandkast
staat, in beslag genomen.
Tninenburg gedroeg zich by het baren van
de kamer zoo welwillend en vriendeljjk, dat
de verhuurders, ook met bet oog op de gun
stigs informaties, die zy hadden ingewonnen,
syn aanbod om eene maand huur vooruit te
betalen, van de hand wezen.
Deze menschen heeft Tninenburg door zyne
vlucht thans groote schade en last veroorzaakt.
Staten-Generaal. 2e Kamer. Zitting van
Dinsdag 19 Juni.
In deze zitting zyn de gelooisbrieven der
nieuw gekozen leden Heemskerk, Donner, De
Langs en Van Karnebeek onderzochten goed
gekeurd, zoodat deze heeren na eedsaflegging
zitting namen.
Het onderzoek der geloofsbrieven van den
heer Pjjnacker Hordyk, tegen wiens verkiezing
bezwaarschriften zyn ingekomen, was nog niet
afgeloopen.
De voorzitter deelt mede, dat tegen heden
1 ure het sectie-onderzoek aan de orde is ge
steld door de centrale afdeeling, voor de aan
hangige ontwerpen, waaronder de voorstellen
van de heeren Hartogh-Pyttersen, met dien
verstande, dat in geen geval het wetsontwerp
betrekkelijk de veiligheid in fabrieken en werk
plaatsen vóór de volgende week in de afdee-
lingen zal komen.
Voor het wetsvoorstel-Hartogh worden tot
leden eener commissie van voorbereiding door
den Voorzitter benoemd de heeren Pyuappel,
Veegans, Borret, Heemskerk en Rink.
De gisteren in Den Haag van wege de
Ho!!. My. van Landbouw gehooden bijeen
komst ter bespreking van de mnntquaestie is
vooral van belang geweest wegens het verschil
van gevoelen dat daarby is gebleken. Over
de hoofdzaak waren allen het eens. Voor
standers van den enkel gouden standaard
lieten zich niet hooren en zoo werd wederom
bevestigd, dat men hier te lande 'tvrjj wel
met elkander eens is, dat internationaal
bimetalIisme een zegen zou zyn voor het
maatschappelijk verkeer in het algemeen.
De heer Rochussen heeft in een keurige
inleidingsrede met nadruk aangetoond, dat de
staatslieden door aan het zilver het karakter
van universeel geld te ontnemen, dat is van
geld dat overal door ieder voor alles wordt
aangenomen, groote verwarring en nadoelen
hebben gesticht, zonder de gevolgen te beseffen.
De heer Van den Berg betoogde dat een
scheiding der wereld in beschaafde goudlanden
en onbeschaafde zilvcrlandeu niet te verwezen
lijken, en het samengaan van beide metalen
voor het wereldverkeer onmisbaar is. Beiden,
evenals de heeren Pierson en G. M. Boissevain,
achten dit noodig om op de geldmarkt en in
den handel de vastheid te erlangen, die vereiacht
wordt voor een gezonde ontwikkelliug zon
der schokken en stoornis. Niemand verzette
zich dan ook legen de conclnsie dat het tot
stand komen der internationale bimetallistische
overeenkomst in het belang is van landbouw,
handel en nyverheid.
Haar de sprekers waren het volstrekt niet
met elkander eens, dat de sterke daling in
de pryzen is toe te schrijven aan het dnnrder
worden van het goud en dat de achteruitgang
waarover de landbouw klaagt, zal verdwjjnen
als het zilver in eere wordt hersteld. De heer
Rochussen nam die gevolgen als vry wel
vaststaande aan, de heer Van den Berg
althans voor een goed gedeelte. Daarentegen
verklaarde de heer Pierson nog niet zoo
overtuigd te zyn, dat de schuld der depres
sies uitsluitend of grootendeels bij de rnunt-
quaestie is te vinden en toonde nit een
vergelijking der pryzen aan, dat de daling
lang niet zoo aanzienlijk is en dat ook de
depressies niet altjjd zoo omvangrijk zyn als
veelal wordt beweerd. Hjj waarschuwde dan
ook tegen voorbarige conclusies. Hjj vood
daarin steun by den heer G. M. Boissevain,
die opkwam tegen de woorden door het bestuur
der N.-H. My. van Landbouw oorspronkelijk
voorgedrageo en waarin een bimetailieke Unie
werd noodig geacht »ora deu landbouw voor
algeheeien ondergang te behoeden*. Hjj baalde,
ten bewjjze dat dit overdreven is aan, dat land
in. den ljpolder dat op 3000 per hectare te
staan kwam, nog 4 pCt. opleverde. Daarom
werden dan ook te recht oit de motie de aan
gehaalde woorden weggelaten en heeft de
vergadering zich bepaald tot de verklaring dat
zy een bimetailieke Unie noodig acht in het
belang van handel en ny verbeid en inzonder
heid ook voor den landbouw.
Van groot gewicht is ook 't geen de heer
Van den Berg op den voorgrond stelde,
dat deze bjjeenkomst volstrekt niet ten doel
had propaganda te maken voor protectionisme,
waarmee het biraetallisme bepualdeljjk in
Duitschland te kwader ure was verbonden. De
Hollsndsche Maatschappij voor Landbonw is
tegen beschermende rechten gekant en staat
in dit opzicht tegenover een andere landbonw-
vereeniging hier te lande, die voor protectio
nisme jjvert.
De bjjeenkomit heelt das het groote nut
gehad, dat zy tot helderheid der begrippen
heeft medegewerkt. Het is te hopen dat het
daarbij niet bljjve, maar dat ook gevolg worde
gegeven aan hetgeen in de oproeping tot de
vergadering mede als doel werd verkondigd
het vormen van een Nederlandsch comité (van
deskundigen), dat zich met de buitenland«che
vereenigingen voor het bimetallisme in betrek
king stelt.
Gisterennaraiddag werd te 's Gravenhage in
de Frederikstraat een kleiu meisje, het doch
tertje van een onderofficier, door de tram
overreden. Het kind was onmiddellijk dood.
Het bericht van het overlyden der beruchte
Leidsche giftmengster vrouw Van der Linden,
is onjuist.
De vrouw is op dit oogenblik nog volmaakt
gezond in de gevangenis te Gorinchem.
Maandagmiddag is de 26 jarige K. K. te
Sneek naar Leeuwarden gevankelyk overge
bracht, wegens poging tot moord op zyne
moeder.
Drie weken geleden had hjj reeds getracht
deze te dooden, maar werd daarin verhinderd
door zjjnen vader en zyne zuster.
K. is een zeer slecht sujet. Als koloniaal
maakte hjj kennis met de klasse van discipline
en korten tjjd daarna, 1| jaar geleden, werd
met een rood paspoort uit deu dienst ver-
De vergissing van een klokluider 1
Des Zondags wordt te Hilversum voor de
kerkgangers 3 maal de klok geluid morgens
om kwart voor teven, om kwart voor negen
en 's middags om kwatt voor twee. De klok-
keluider ontwaakte dien morgen tegen 5 uur
eu begon, in de m ening dat het 2 uur later
was, vrooljjk te luiden. De gevolgen bleven
niet uit
Kort dastna verscheen de gemeentebrand
weer, alsmede de vrjjvrilKge brandweer en
kwamen ook eenige schatters opdagen, allen
nieuwsgierig rondkijkende, waar toch wel de
brand mocht zyn.
Zooals van algemeene bekendheid is, staan
de militairen, voor Indië bestemd, of, beter
gezegd, sonze kolonialen*, niet in hoog aan
zien by het Nederlandsch publiek, hetgeen zy,
heiaasmaar al te dikwyls, zoowel door hnn
gedrag als door hun handelingen gednrende han
verlof, aan zichzelf hebben te wyten.
Bier te lande bestaat nu eenmaal tegen die
categorie van militairen een vooroordeel, dat,
hoewel dit dikwyls ten onrechte geschiedt, niet
spoedig overwonnen kan worden.
Ten einde ook daarin medewerking te ver-
leenen en te trachten de kolonialen meer in
aebting te doen stjjgen, vindt de tegenwoordige
commandant van het Kol. Werfdepot het een
vereisebte die militairen meer in het publiek
te doen verschijnen, d. w. z. buiten Harderwyk.
Behalve de gewone 14 dagen verlof, welke
zoowel aan de korporaals als aan de soldaten
vau dat depot, na hun definitieve aanneming
worden gegeven, heeft genoemde commandant
bepaald, dat aan zyn onderboorige militaireu
ook later, vóór hun vertrek naar Indië, nog
eens verlof kan worden verleend, indien zy
althans door bjjzonder goed gedrag, zoowel
gedurende hun gewoon verlof als tjjdeos hnn
verblijf in Harderwyk, daarvoor in aanmerking
kannen komen.
En om alles te voorkomen wat maar zweemt
naar tooneelen van luidruchtigheid, dronken
schap enz., die door de militairen van het
Werfdepot mochten worden veroorzaakt, heeft
de commandant van dat korps dezer dagen aan
alle plaatselijke en garnizoenscommandanten in
ons land een circulaire gericht, waarin verzocht
wordt om aan alle militairen van dat depot,
die zich gedurende hnn verlof, hoe geriug ook,
misdragen, hnn verlofpas te ontnemen en hen
terstond naar Harderwyk terug te zenden,
waar zy dan bovendien hun welverdiende straf
niet zullen ontgaan.
By voorkomeude' gelegenheden wordt ook
den burgemeesters, in plaatsen waargeen gar
nizoen is, verzocht hun medewerking te ver-
leenen, opdat bovengenoemde militairen, die
zich aan die feiten schuldig maken, zoo spoedig
mogelj,k naar de naastbyzynde garnizoenplaats
worden opgezonden, van waar zy dan door de
militaire autoriteit op het Kol. Werfdepot
worden gedirigeerd.
Bovenvermelde bepalingen worden ieder
militair van dat depot, alvorens hjj met verlof
vertrekt, bekend gemaakt, zoodat elk hunner
door een en finder tot goed gedrag wordt
aangespoord.
Door die maatregelen hoopt de commandant
van het Kol. Werfdepot, dat door de voor
Indië bestemde militairen zelf meer »eer* zal
worden gedaan aan den naam van koloniaal*,
en dat deze daardoor ook meer in de achting
van het publiek zal stjjgen.
De politie te Maastricht heeft gearresteerd
een man en een Vrouwspersoon, verdacht van
Belgische en Duitsche nikkelmunt te hebben
nagemaakt en uitgegeven. Op hunne kamer
zjjn in beslag genomen valsche stukken van
tien centimes en tien pfennigen, alsmede vor
men, gereedschappen en ingrediënten, by de
vervaardiging der valsche mant gediend
hebbende.
Door de Nieuwer-Amstelsche politie zjin in
een perceel aan de Nico laas Beetsstraat twee
koffers in beslag genomen, die toebehooren aan
den voortvlnchtigen oud-commissaris Van
Tuynenburg.
De briefkaart yiert haar zilveren feest. Vjjf-
en-twintig jaren geleden werd zij ingevoerd.
Thans worden er jaarlyks ongev. 1,750,000,000
bezorgd in het wereld-postverkeer.
Het plan van de invoering werd in 1865
door het tegenwoordige hoofd der Duitsche
posteryen,Dr. Stephan, geopperd op een Dnitsch-
Oostenrjjksch post congres.
De Amsterdamsche rechtbank heeft iu zak»
Valsche bankbiljetten, overwegende dat de
getuigenis van Geertje Zylstra (wed. Lnigens)
en Lonis Jordan, noodzakelijk was, zoodat het
getuigen verhoor by gebrek aan deze getuigen
niet volledig kan worden geacht, gelaat dat
bet onderzoek hervat zal worden op Donder
dag 21 Jnni 's morgens om 10 uur, taneinde
daarna de einduitspraak te kunnen geven.
Inmiddels acht de rechtbank geene termen
om den lOden beklaagde, Löschke, langer in
hechtenis te honden en gelastte zyne voorloopige
invrijheidstelling.
Men zal sich herinneren dat de koopman
Lonis Jordan, wonende aldaar, tijdens het
onderzoek toevallig in Berljjn was. Hjj had
een der valsche biljetten van 100 in Suisse
in betaling gekrtgen van Sinnige en deze be
weerde dat by niet wist dat het biljet valsch
was en, toen hjj dat te weten kwam, onmid
dellijk den heer Jordan zocht te spreken en
hem zelfs telegrapneerde.
De wed. Lnigens was hondster der tapperij
waarin de beklaagden Keese en Löschke een
biljet hadden afgegeven, terwjjl zy daarby
aanwezig was.
Het verhoor van Donderdag a. a. zal, naar
te verwachten is, nu slechts over de beide
genoemde getuigen, benevens over de beklaag
den Sinnige, Keese en Löschke loopen.
Een talryk publiek was aanwezig op de
gereserveerde en de publieke tribune, natuur
lek in de verwachting dat men een einduit
spraak zou hooren.
In eene herberg even bniten Maastricht heb
ben Vrjjdag j.l. twee kwartjesvinders (Belgen)
eenen Duitscher bij het kaartspel eene som
van 400 mark weten ai te winnen. Toen de
marechaussee ter plaatse verscheen, hadden de
daders reeds de vlucht over de grenzen geno
men.
Zaterdagavond had te Leiden het rondventen
van socialistische bladen, evenals op eenige
voorafgaande Zaterdagen, eenovergroots me
nigte volks verzameld op Haarlemmerstraat en
omliggende buurten. Door het aanheffen van
volksliederen en andere vaderlsndsche zangen
scheen de massa getuigenis te willen afleggen
dat bjj de volksklasse hier ter stede tot dus
verre geen zeer vruchtbare akker voor het
socialisme te beploegen valt.
De orde werd niet noemenswaardig gestoord.
Na afloop der vreedzame demonstration op
het terrein der verspreiding van de socialisti
sche geschriften, begaf het volk in grooten
getale zich naar den Nieuwen Rjjn en brach
ten aldaar den burgemeester voor diens woning
eene ovatie, wasrbjj door het aanheffen van
vaderlandsche liederen opnieuw uiting werd
gegeven aan deu geest vau orde en welgezind
heid, die der Leidsche burgery voortdurend en
onnitwischhaar schijnt te bezielen.
Bjj de neringdoende bewoners van Haarlem
merstraat en omstreken circuleert een adres,
waarbjj den gemeenteraad wordt verzocht
maatregelen te treffen, ten einde aan adres
santen de rustige uitoefening van hun bedryf
te verzekeren, die door opstootjes op Zater
dagavond in den laatsten tjjd vry ernstige
stoornis ondervindt en waardoor dien winkeliers
niet onbelangrijke schade wordt berokkend.
(L. C.)
Een lezer van het »H.blad< schryft mui
dat blad: Maandag 11 Juni werd te Enk
huizen eene vrouw, wier man zich in de ge
vangenis te Alkmaar bevindt, met hare vier
jonge kinderen door den huisbaas op straat
gezet.
Sedert dien dag houdt dit ongelukkig gezin
verblyf onder den blooten hemel ter prooi aan
weer en wind.
'a Avonds te tien nor wordt hun de deur
der gemeentegevangenis geopend als verblyf
voor den nacht, en des morgens worden se
weer daarnit verdreven om bjj hnn armoedig
huisraad op straat te gaan zitten.
Het algemeen armbestuur trekt zich de zaak
fleuda
Moordrsoht.
Xieawerkark
Oapells.
Rotterdam
«.80
7.M
7.88
7.8»
7.48
7.58
9.08
10.46
GOUDA—ROTTERDAM.
9.85 10.—
11.08
Rotterdam
Nieuwerkerk
Moordrecht
Gouda
Gouda 7.80 8.40 9.0
Ïev.-M. 7.49 8.69
Bl.-Kr. 7.47 r
Z.-Zegw.7.B8 9.01
N.d-L.d.8.09
8.85
8.48
8.4»
8.56
9.05
5.—
1.10
5.1»
5.86
5.88
GOUDA DEN HAAG.
9.87 10.49 18.11 18.81 1.01 1.87 8.89 8.56 4.45 6.87 5.59 7.18
11.01 1.18 4.67 0.11 v
«fff LI® f i t f 0.10
11.10 f 1.14 fff 5.08 f 6.11 f
fff* 1.58 f f f f O OI
11.» f f 1.88 f f f 5.80 6.86 10.10
10.65
11.08
18.18
19.58
1.94
3.59
4.50
6.84
5.56
7.10
8.48
9.40
11.09
11.10
11.08
f
1.06
f
f
4.5T
f
6.08
f
f
9.47
9
9
11.09
1.18
5.04
6.10
f
f
9.54
9
9
11.16
f
1.1»
5.11
f
6.17
f
10.01
9
9
11.86
18.18
19.38
1.98
1.44
4.10
5.90
5.49
6.96
7.80
9.03
10.10
11.10
11.80
ROTTBBDA m-o O u d a.
6.09
7.95
7.47
8.—
9.46
9.61
10.17
11.50
19.90
1.46
9.30
9.50
8.48
4.90
4.46
5.81
7.07
8.10
9.41
6.18
f
f
10.97
1.55
f
4.56
7.17
9.80
6.91
10.84
9.09
f
5.01
7.14
9
9.66
6.9»
10.41
f
9.09
9
5.09
7.81
9
10.08
6.36
7.45
8.07
8.18
10.08
10.11
10.47
11.08
19.40
9.15
1.48
8.10
4.08
4.40
5.15
6.51
7.87
8.80
9.87 11.05 u.18
9.49 f f
9.18
Voorb. 8.07 9.18 11.11 f 188 f 5.80 6.86 lu.iu
'sHajre 8.1» 9.18 9.8» 10.07 11.87 11.41 11.11 1.48 1.67 8.55 4.85 6.85 6.55 6.41 7.48 10.1611.88 11.48
V GOV DA-UTRECHT.
Gouda 5.85 6.10 7.65 8.09 6.81 10.1» 10.55 18.48 8.88 8.51 8.18 4.47 6.88 5.67 7.4» 8.88 10J14 10.88
HAAG-GOUDA.
'sHage 5.48 7.807.48 9.88 9.4610.18 11.8818.15 1.88 8.15 8.46 3.48 4.16 4.48 5.17 7.-
Voorb. 6.54
N.d-L.d6.6»
Z.-Zegw6.08
Bl.-Kr. 6.14
Zev.-M.6.19
Gouda 6.807 8
10.18
10.80
10.36
10.41
-8.05 9.86 10.10
9.61
f
10.—
Oudew. 8.60 6.54
Woord es 5.59 7.08 8.18
Utrecht 8.18 7.88 8.88 8.41 ».-
Gouda 6.40
Amsterdam Wp. 7.59
_i Oi. 8.14
Sneltrein.
8.81*
9.10
936
11.0» 8.37 f f f 5.87 f 7.59 10.17
f 11.17 f 3.46 8.11 5.04 5.4» 0.81 8.07 8.55 10.86
10.51 11.45 1.80 3.08 8.81 8.50 6.89 6.11 0.56 8.88 9.11 10.58 11.10
O O U D A-A M T I R D A M.
10.06# 10.66 Jl.ll* f.61* 4.47* 6.85 7.46
10.66 18.19 1.— 8.40 1.46 6.86 9.48
11.10 11.84 1.18 8.56 I.- 6.50 9,57
1.44 4.48 7.06
1.4» 7.11
1.8» f f 7.80
8.04 t f 7J6
8.09 5.0» 7 81
1.18 9.58 10.1610.58 18.0819.46 9.80 9.45 8.15 4.18 4.48 5.90 6.47 7.49 8.86 10.10 10.86
UTBECH T-G O U D A.
Utrecht 6.83 7.60 9.68 11.84 19.09 19.60 9.66 8.10 8.59 4.48 6.86 8.09 8.6010.84
Woerden 6.58 8.11 10.16 19.84 4.16 «9.11 10.61
Oudewater 7.07 8.1» 10.24 19.49 4.94 9.1»
Gouda 7.90 8.39 9.34 10.87 19.06 18.65 1.99 8.97 8.60 4.87 6.90 7.08 8.41 9.89 11.07
AM8TEKDA M-G O U D 1.
Amsterdam C.8. 8.—# 9.40# 11.10* 11.87 3.40* 4.10* 4.10 7.88 9.48
Amsterdam Wp K.80 8.16 9.16 11.86 11.48 S.Ki 4.86 436 730 10.00
730 8.04 10.44 18.16 183» «30 630 6.18 838 11.00
niet aan, want, zegt het, de politie moet daar
voor zorgen.
De politie laat zich er niet mede in, want
volgens haar is dat de taak van het armbe
stuur; zoodat het feiteljjk een wedstryd is
tusschen politie en armbestuur, wie het langst
dit droevig tooneel zal kannen aanzien zonder
holp te verschaffen.
En zoo iet* komt voor in een week waarin
handen vol geld voor allerlei dwaasheden wordt
weggegooid want het is Enkhnizer
kermis.
Trearig contrast
De luchtreiziger Lattemann is Zondagavond
te Creveld jammerlyk verongelukt.
Hjj steeg uit de «Central Halle» op, met
een dame, «Fraolein» Paulas. Toen de balon
op eeu aaninerkeljjke hoogte gekomen was,
daalde de dame met een valscherm neer, en
zy kwam behouden op de vaste grond. Maar
Lattemann's poging om de balon tot een val
scherm te maken mislukte. De luchtreiziger en
de balon vielen samen duizelingwekkend snel.
En juist toen Lattemann, die zjjn tegewoor-
digheid van geest gehouden had en zich stevig
vast hield, den menschen op straat toeriep
Maak ruimte! Ik spring naar beneden!*
sloeg de balon nog eens om. Lattemann viel
op de steenen en was onmidblyk dood.
Het ongeluk heeft groote onsteltenis ver
oorzaakt. Men dringt er op aan, dat zulke
gevaarlijke vertooningen verboden mogen wor
den.
van den toestand der
Aan het Verslag van den toestnnd der Ge
meente Gouda, over 1893, ontleenen wjj nog
het volgende:
Herhaling-, Zondag-, Werk- en Bewaarscholen.
Zondag- of werkscholen, zooals de wet die
bedoelt, worden in de Gemeente niet aange
troffen.
Zooals hiervoor reeds is gezegd wordt in
twee lokalen herhalingsonderwys gegeven en
wordt de school voor volwassenen opgericht
door het DepartementGouda* der Maatschappij
tot Nut van 't Algemeen van Gemeentewege
voortgezet.
Er zyn verder in deze Gemeente
twee Openbare Bewaarscholen, door de Ge
meente opgericht en in stand gehouden,
eene Byz. Bewaarschool van de Roomsch-
Katholieke Inrichting van Liefdadigheid,
en eenè Byzondere Bewaarschool van mej.
Schultz-Emeis en mej. Hoogendoorn.
Daar het getal leerlingen der 2e Openbare
Bewaarschool ateeds grooter werd moest er
vermeerdering van personeel plaats hebben.
Dit geschiedde door de aanstelling van de
kweekeling E. A. Kluit.
De kweekeling der le Openbare Bewaar
school C. S. J. van Schouwenburg verliet deze
school en werd vervangen door de adspirant-
kweekeling der 2e Openbare Bewaarschool mej.
H. J. Kolster.
Het onderwijzend personeel van de Bewaar
scholen bestond:
Hoofdonderwij- Hulponderwij- Kweekelingen
leroMn. termen. en helpeten.
opdeopenb uit: 2 4 7
op de byz. uit: 2 5 2
Het getal der leerlingen bedroeg alt. De
cember
MuimI. Vrovwel. Totul leerl.
op de openb. scholen 220 175 395
op de byz. scholen 155 147 302
Te zsraen 375 322 697
In het vorige jaar
was het totaal 366 338 704
Van de 395 leerlingen op de Openbare Be
waarscholen genoten 322 kosteloos onderwjjs.
Voor 73 leerlingen werd schoolgeld betaald,
bedragende voor ieder 10 cent per week.
Op de Byzondere Bewaarschool van de R. K.
Inrichting van Liefdadigheid ontvingen 185
van de 280 gratis onderwjjs.
Inrichtingen tot opleiding van onderwijzers
en onderwijzeressen.
a. De Rijks-Normaallessen. De cursus be
gon op 1 April 1893 met 56 leerlingen, waar
van 2o manneljjke en 33 vronweljjke.
Gedurende den cursus verlieten 15 leerlingen
de lessen, waarvan 9 de acte van onderwjjzer
of onderwijzeres verkregen, 1 aan de kweek
school te Haarlem werd geplaatst, 2 door ver
trek uit de Gemeente aan eene andere Nor
maalschool hunne lessen voortzetten, I over
laad en 2 door gebrek aan geschiktheid eane
andere bestemming gingen volgen.
De plaats van deu heer Schriek bleef na
zyn dood onvervuld. De lessen werden ver-
daeld over de heeren Gonda, van Cittert en
Kropman.
b. De Inrichting tot opleiding van Bo-
waarschoolhoudereasen, (Directeur de heer J.
Gouda,) begon hare lessen op 1 October met
8 leerlingen. Hnn ouderdom was respectievelijk
21 (2) 19, 17, 16 (2) en 15 (2) jaren.
Twee leerlingen verlieten de school omdat
ijj eene andere loopbaan kozen.
De lessen werden geregeld gegeven, volgens
de bepalingen van het Reglement, 5 uren per
week, 3 door den Directeur en 2 door mej.
M. Visser-Schotel.
Verzuimen, behalve zeer enkele door onge
steldheid, kwamen niet voor en het gedrag der
leerlingen liet niets te wenschen over.
Neemt men in aanmerking, zegt de Com
missie van Toezicht, dat de leeftyd en ook de
mate van ontwikkeling der meisjes zeer uit
eenloopend zyn, en dat het daarom dringend
noodzakelijk zou wezen de leerlingen althans
voor eenige vakken in ten minste twee afdee-
lingen te verdeelen, dan behoeft er zeker njet
nogmaals op gewezen te worden, dat de 5 uren
bepaald onvoldoende zyn.
Met bet oog op al die ongunstige omstan
digheden, mogen toch de vorderingen der leer
lingen tameljjk bevredigend genoemd worden.
Eene leerling mej. A. Hoogendoorn verwierf
de acte van Bewaarschoolhouderes.
Scholen volgens de Wet tot regeling van
het Middelbaar Onderwjjs.
De heer H. J. Nederhorst, tot lid der Com
missie van Toezicht benoemd, bedankte voor
die benoeming. In zyne plaats werd de heer
J. W. Moljjn gekozen, terwjjl ter verhanging
van den heer H. Enno van Gelder de heer
L. Burgersdyk werd benoemd.
In de Gemeente zyn twee scholen
a. De Burger-Avondschool.
Bjj den aanvang van het jaar 1893 werd
de Burger-Avondschool bezocht door 95 leer
lingen, waarvan 86 voor het volledig onder
wjjs en 9 voor enkele klassen, die verdeeld
waren als volgt: le klasse 49, 2e 20, 3e 14,
4e 6 en 5e 6.
Tusschen 1 Januari en het einde van den
cursus 1892/93 verlieten 3 leerlingen de school,
1 wegens verandering van woonplaats, 1 we
gens verandering van beroep en 1 wegens
andere avondbezigheid, zoodat de cursns ein
digde met 92 leerlingen.
Aan het einde van Maart hadden de vol
gende bevorderingen plaats
Van de le klasse tot de 2e 30 leerlingen,
van de 2e tot de 3e 17. Aan 8 leerlingeu
der 3e klasse werd het getuigschrift na afge
legd eind-examen uitgereikt. Van de 4e klasse
gingen tot de 5e over 5 leerlingen.
Wegens getrouw schoolbezoek werden uitge
reikt 54 pryzen, wegens gemaakte vorderingen
22 aanmoedigingsprijzen.
By den aanvang van den cursus 1893/94
meldden zich 40 nieuwe leerlingen voor de le
klasse aan. Na het toelatings-examen werden
27 aangenomen en 13 afgewezen.
Van de leerlingen uit den vorigen curaus
werden 76 ingeschreven en bovendien voor de
le klasse een leerling, die in den cursus
1893/94 de school had bezocht.
De bevolking bedroeg dus in September 104
leerlingen, die over de verschillende klassen
verdeeld waren als volgtle klasse 41* 2e
klasse 26, 3e klasse 19, 4e klasse 8 en 5e
klasse 10.
Van de 16 leerlingen van den vorigen cur
sus, die niet zyn teruggekeerd, behoorden 5
tot de le klasse, 7 tot de 2e, 3 tot de 3e en
'1 tot de 5e klasse.
|jr Sedert deu aanvang van den cursus hebben
*rie leerlingen de school verlaten 1 uit de le
klasse eo 1 uit de 2e klasse wegens andere
verplichte werkzaamheden en 1 uit de 3e klasse
wegens gebrek aan belungstelliDg in het onder
wjjs, zoodat aan het einde van December het
geheel aantal leerlingen 101 bedraagt.
Door ongesteldheid van dan Leeraar in de
staathuishoudkunde en het boekhoudeu werd
sedert September in genoemde vakken geen
onderwjjs gegeven.
In het onderwyzend personeel kwam geene
verandering, omtrent den toestand der lokalen,
meubelen eu leermiddelen zijn geene bijzon
derheden te vermelden.
De uitgaven voor de school hebben bedragen
f 5941.23.
Aan schoolgeld werd ontvangen f 121.-—.
Het schoolgeld bedraagt voor eiken leerling
f 3.voor meer uit een gezin voor ieder f 2.—.
Zy die geen schoolgeld kannen betalen,
worden kosteloos toegelaten. Van 41 werd
geen schoolgeld gevorderd.
b. De Rjjks Hoogere Burgerschool.
By den aanvang van het jaar 1893 werd
de Hoogere Burgerschool bezocht door 66
manuelyke en 13 vrouwelijke leerlingen.
Hiervan volgden 64 leerlingen, waaronder 4
vrouwelijke het volledig ouderwijs, terwjjl 15
leerlingen en hieronder 9 vrouwelijke gebruik
maakten van het onderwjjs in enkele lessen.
Minvermogenden worden al meer en meer
van betaling der belastingen verschoond, en
de laatsteljjk ingevoerde vermogens- en be-
drjjfbelaating, gepaard aan de afschaffing der
zeep-accjjns met groote vermindering van die
op zont geven daarvan alweder het meeat
doorslaand bewijs en we mogen met
recht verwachten dat op het gebied der be
lastingen nog velo gewenschte verbeteringen
worden ontworpen en in praktyk zullen komen.
De militaire dienstplicht wettig geregeld.
Door loting worden nog in enkele Staten aan
gewezen zjj, die den moeielyksten aller bur
gerplichten moeten vervullen, doch in ver
reweg de meeste Staten zijn thans allen zonder
onderscheid verplicht de wapenen te dragen.
De legers daardoor echt nationaal, bezield
met echt waderlandslievenden geest, blakende
van liefde voor den geboortegrond.
De Nederlandsche jongelingschap, fier als
zy algemeen is, moest niet willen dat een
ander die plaats voor hen vervulde, maar zelf
die eervolle taak volbrengen.
Voor bevorderingen bjj het leger is de ge
legenheid voor allen, zelfs tot in de hoogste
rangen opteklimmen. Zoo ergens, dan is het
hier eene onomstootelyke waarheid, dat slechts
gelet wordt op getrouwe plichtsbetrachting,
bekwaamheid, nauwgezetheid en echt militairen
geest, om tot bevordering in aanmerking te
komen. Men vindt er kosteloos gelegenheid
tot het aanleeren van vele nuttige wetenschappen
zelfs de betaling voor geleiding aan de mili
taire A kademie bedraagt niet veel meer dan
een matig kortgeld.
De militaire overheid vaderljjk gehecht aan
hunne onderhoorigen. 't Hart klopt bjj allen
warm voor elkaar tot in lengte van dagen, en
lang na 't verlaten van 't leger zyn en blyven
ze meestal trouwe kameraden zoo goed is
algemeen de verhouding tusschen meerdere en
minderen. Onze jongens worden in het leger
meer zelfstandig, zy worden bezield met een
groote mate van zelfvertrouwen, zy genieten er
eene opleiding, die goeden moed en nobele
karakters vormt. Bnrgerlyke ambten eveneens
toegankeljjk voor allen, die zich zulks door
goed gedrag, jjver en bekwaamheid weten
waardig te maken treden in zijn vak, wegen
en wateringen algemeen beschikbaar en goed
onderhouden. Een net vac spoorwegen maakt
het de ongefortuneerden mogelyk naar alle
gewenschte oorden min kostbaar te reizen,
waar spoorwegen ontbreken zjjn tramwegen
aangelegd en worden uitgebreid.
Buizende stoombooten doorklieven de wa
teren, waardoor ook de aan- en afvoer van,
producten vergemakkelijkt en de productie
van den prjjs der eerste levensbehoeften
dus getemperd wordt, welk laatste vooral
grooteljjks ten voordeele komt van do min-
gegoeden. Zoo danken wjj steeds lang en
voortdurend goedkoop tarwebrood aan de ruime
aanvoer van tarwe uit Noord Amerika en an
dere overzeesche gewesten.
De stoom, zoowel te water als te land,
maakt de vele hulpmiddelen die deze eeuw ons
heeft verschaft, zoo heilzaam voor het
menschdom dat zelfs de bekwaamste penvoerder
nis» hjj machte is hierover genoeg lof te ver
melden. Hen, die het tegendeel beweren,
wensebte ik wel eens verplaatst te zien in eene
maatschappij waarin dat alles ontbrak.
Wanneer ze dan dat alles nagingen, dan
aanschouwden hoe 't menschdom zich voort
sleepte geljjk in de onde tjjden geloof ik wel
zy spoedig met de snelle beweogmiddelen zich
zouden verzoenen.
Bepalen we ons bij Nederland, dan weten wjj
dat iD die oude tjjden een reis van Rotterdam
naar Middelburg soms acht dagen vereisebte,
met al de ongeriefelykheden aan zoodanige
reis verbonden, en nu per spoor drie- per
stoomboot zes ureo. Gezegend zy den nieuwen
dageraad, met alle de vernuftige vindingen,
door zooveel vljjt eu talent tot staud gebracht
eu voltooid. Hoe meoige nederige jongen, hoe
menig eenvoudig werkman heeft niet zyn for
tuin nevens eenen eenig historisch grooten
naam verworven door die menigte nuttige vin
dingen dezer eeuw; hoe menigte eervolle namen
zyn geboekstaafd om met eerbied en bewon
dering door alle verdere geslachten te worden
vereerd
Zoo was de stoom Watt, de locomotief Ste
phenson, de naaimachine Howe, de electriciteit
Edison, en velerlei meer, oorlogvoeren naast
revolutie, wel de grootste kanker van het
menschdom; ook in deze aangelegenheid is men
met groote schreden vooruitgegaan. Hoe
schadeljjk de helaasbestaande gewapende vrede
ook moge zyn, in de constitutiën der beschaafde
Staten is de willekeur der machthebbenden
gebreideld, doordien de volksvertegenwoordiging
de benoodigde gelden, (de ziel van den Oorlog)
moeten voteeren en das ook kunnen weigeren.
B.
De ltaliaan8che bladen wjjden lange artike
len aan den aanslag op Crispi en spreken
hunne sympathie nit voor den minister-pre
sident. Sommigen dringen aan op nog stren
ger maatregelen tegen de anarchisten, opdat
zulke voorvallen voor 't vervolg onmogelyk
gemaakt worden. De dader van den aanslag
is een bekend anarchist, die herhaaldelyk nit
Spanje en Frankryk over de grenzen is gezet.
Voor den rechter van interactie sprak hjj zyn
leedwezen uit, dat de aanslag mislukt is.
Paolo Lega, op nieuw door den rechter van
instructie ondervraagd, heeft verkliutrd, dat hjj
als anarchist van niemand last heeft ot|*angen
om den minister Crispi te dooden. Ook i§
by met niemand in overleg getreden. Persoon
lijk had hy ook niets tegen den minister.
Nooit had by hem vroeger gezien. Maar hij
heeft hem willen dooden, omdat erin bet arme
Italië om hem lieden ran honger sterven.
De tPall Mall Gazette* zegt wel te veel
als zy beweert dat Italië gered is door
de dombeid van den anarchist, die den aan
slag op Crispi pleegde den derden aan
welken de Italiaansche staatsman blootstond.
Toch moet ontwijfelbaar het gevolg eene ver
betering van Crispi's populariteit zjjn. De
aanslag heeft hem tot den held van den
dag gemaakt en van beteekenis waren de
telegrammen van graaf Caprivi, waarin ge
zegd werd dat Crispi's leven »zoo kostbaar
is voor den voorspoed van Italië en den vrede
van Europa*, en van prins Bismarck, die sprak
van >den aanslag tegen u en tegen Italië.*
Crispi is iu Italië uiet bemind, maar hy ia
de krachtigste en iuderdaad een onontbeerlyk
staatsman. Bjj iedere politieken storm wordt
hy geroepen als de eenige loods die het roer
hanteeren kso.
De «eenheid van Italië* dreigt in de laatste
jaren een leeg woord te worden. Bjj het
zoeken naar middelen tegen den geldnood is
een verwonderlijke tweedracht aan den dag ge
komen in zoowel als buiten het parlement. De
heer Crispi moet thans zyn ministerie wjjxigen.
Een nieuwe crisis zou groote gevaren ople
veren en de oplossing der financieele quaeetie
onbeperkt doen verdagen. De algemeene ver
ontwaardiging over den aanslag helpt wellicht
die ramp voorkomen.
't Is reeds by herhaling gezegd dat in
Frankryk do geheele politiek beheerscht wordt
door de aanstaande Presidentskeuze. De»Libre
Parole* is daarom op het denkbeeld gekomen,
deze groote qaaestie alvast eens aan een soort
▼an referendum of plebisoit te onderwerpen
op kleine schaal. Van de by het blad inge
komen stembriefjes zjjn er reeds 18515 geopend,
en wel met het volgende merkwaardige resul
taat: Uitgebracht werden op prins Victor
Napoleon 11.508 stemmen, op den graaf Tan
Parjjs 1461, op den ood-minialer Flourens
1101, op den heerCasimir Périer 374, Constans
264, Carnot 262, Dnpny 214, Cavaignac 163,
Challemel-Lacour 108, prins Roland Bonaparte
148 enz. Een volksstemming* was dit on
derzoek natuurljjk slechts ten deele. Toch is
het van beteekenis dat betrekkelyk zulk een
groote meerderheid van stemmen op prins
Victor Napoleon werd uitgebracht. De»Figaro*
schryft dit entel toe aan een, bjj de onop
houdelijke wisselingen van het parlementair*
stelsel, meer en meer gevoelde behoefte aan
gezag tot bescherming der vryheid, aan wnt
hjj noemt >nn sentiment d'autorité.*
Door de Pregressistische Vereeniging te
Brussel waren tot afgevaardigden naar bat
aanstaande progressisten congres, dat bet toe
komstig verkiezings-programma der party zal
vaststellen, benoemd de heeren Panl Janson
en Emile Feron. Beiden hebben dit mandaat
van de hand gewezen. Uit een schryven van
den heer Feron aan den secretaris der Pro-
gressistische Vereeniging te Brussel bly kt om
welke redenen.
In de vergadering, waarin beide gedelegeer
den voor het congres waren benoemd, werd
de volgende motie aangenomen.
De vergadering is tan oordeel dat de af
schaffing van het meervoudig stemrecht, in
welken vorm ook, een eisch moet zyn van het
progressistisch programma by de aanstaande
verkiezingen en dat het congres de qnaeeti*
der verkiezings-alliantie ter beslissing moet
laten aan de partygenooten van elk arrondis
sement. Wat het arrondissement Brussel be
treft, verklaart zy zich voor het democratisch
bondgenootschap met de arbeidersparty, met
uitsluiting van de Liberale Liga.
De heer Feron ka, ofschoon zioh verklarend
ten gnnste aan een stemrecht onafhankelijk
van elk privilege van fortuin of diploma,
beschouwt het als een eisch der rechtvaardig
heid, dat een dnbbele stam wordt toegekand
aan de hoofden van gezinnen x tot z*lfs de
armsten. Eerst op den dag dat de vrouwen
zelve het kiesrecht verkrygen, zou hy ophouden
de dubbele stem, die iu plaats van de politieke
gelykheid te schenden, deze ten volle erkent,
te verdedigen.
Een nienwe herziening van art. 47 der
grondwet acht de heer Feron als plateforme
voor de verkiezingen in October a. niet ge-
wenscht, wjjl het land zich in de eerste plaate
heeft bezig te honden met sociale vraagstukken.
Wat het tweede pont der motie betreft, ook
hiermede kan de beer Feron zich niet ver
eenigen. Hoewel hy het bondgenootaohap met
de democratische abeidersparty wil, acht hy
evenzeer de medewerking der gematigde libe
ralen aan deze alliantie wen schel ijk.
Ofschoon in de kolendistricten van de Ver-
eenigde Staten de arbeid aan verscheiden
plaatsen hervat is eo men de werkstaking
feiteljjk voor gebroken houdt, blyft het bier
en daar nog spannen. Met het kolengebrek
zal het thans spoedig gedaan zyn, vooral na
de kolendelvers in de Pittsbnrg- en Clearfield-
districten en aangeboden schikking hebben
aangenomen. Maandag zal in de meeste mynen
het werk hervat worden. In het Westen van
Pennsylvania en onder de coke-arbeiders gist
list nog. Menr; freest zelfs een hernieuwd
uitbreken f|i ^tapten, hoewel in haar geheel
'de werfcttakin£ «7« geëindigd wordt beschouwd.
