)E,
BS
b zw.
DE MARSKRAMER.
1 i
95.
JEN
BINNENLAND.
drukte
ten.
lage,
7-79.
he
is
an den
Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
S.
Zaterdag 6 Juli 1895.
streken.
ÏRVEBIJ
FEUILLETON.
I en Zn.
MER,
rdam.
a Koning
No. 6703.
34ste Jaargang.
DE KIESWET.
Inzending van Advertentiën tot 1 uur des midd.
IW,
De Liberaal, die het
i
stoomon van
ïken zyn de
I
I.
hoesten,
lemingB-
bewezen.
warme
jevelens-
i.
5 cent.
GODDA, 5 Juli 1895.
De heer J. P. van Breukelen is benoemd
tot onderwgzer aan de R. K. Jongensschool
te Oudewater.
B
De Uitgave dezer Courant geschiedt d a g e 1 ij k
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
De prijs per drie maanden is 1.25, franco per
post 1.70.
Afzonderlijke Nommers VIJF CENTEN.
Hofrad
m
door
{Haar het Duittch.)
v afleverbaar
a eene week.
ie Heer
kZ.
i verven van
alsook alle
Naar aanleiding van het onrustbarende tele
gram gisteren door »Het Nieuws ontvangen
omtrent overstroomingen op Java, heeft een
der groote firma’s te Amsterdam aan haar
correspondent te Batavia telegrafiisch naden-
bijzonderheden omtrent die bandjirs gevraagd.
Het code-woord, als antwoord gezonden,
melde kort en bondig het bericht is onwaar.
(illUM.HE COARAVL
een goeden sprong voorwaarts doen. Als
behalve de bezitters van f 100 op het
grootboek of 50 in de spaarbank en de
zoogenoemde capaciteiten, in de gemeente
Gouda ieder kiezer is, die een woning van
1.75 per week bewoont of 450 jaarlijks
inkomen heeft, dan zullen de meeste ge
zeten werklieden wel kiezer worden. De
groote gebreken van ons tegenwoordig
kiesstelsel zullen zijn verholpen en de
ondervinding zal, bij monde van de
nieuwe vertegenwoordigers, spoedig kun
nen beslissen of de deur onvoorwaardelijk
moet worden opengezet voor ieder meer
derjarig Nederlander.
versche sigaar on stak ze aan.
//Van hot standpunt onzer oudvaderlandscbe zede-
leer kunt u gelijk hebben, mijnheer Von Helmstedt,'*
antwoordde hij vervolgens, «maar ik ben het geheel
oens met de doelmatigheidstheorién der Yankee’s en
als ik mijn doel maar bereik, is de toestand van den
weg modderig of droog, mij tamelijk onverschillig.
Ik begrjjp uwe verontwaardiging zeer goedu bent
hier nog kind in Amerika, maar zult me anders be-
oordeelen, als u mettertijd gemerkt hebt, dat mjjn
beginsel de grondslag is van de Amerikaansche staats
machine, van den Amerikaanschen handel en ten
slotte van bet geheele leven aan deze zydo van den
Oceaan. Enfin, als u *t goed vindt, moesten we
eerst het bewuste souper nuttigen, want ik heb een
honger als een wolf!”
Zij stonden op en verlieten het parkSeifert aan
houdend zwetsend, Helmstedt, met tegenzin luisterend,
naast hem voortgaande. Des anderen daags avonds
zat de jonkman weer op zijne oude plaats in het
plantsoen bij City—Hall, zonder voor de wandeldrukte
één blik over te hebben. Met bewolkt gelaat staarde
hij naar den grond. Het beeld van het wanhopig
uiteinde van zoo menig jong Duitscher, hetwelk
Seifert hem den vorigen avond geschetst had, was
hem dieper gaan zitten, dan hij zich wel bekennen
wilde. Hij had nog dienzelfden avond zijn geld
overgeteld en met schrik al eene belangrijke ver
mindering waargenomen. Onmiddellyk daarop had
hij bij al zyne vrienden en kennissen de ronde ge
daan om een juist denkbeeld van zyuo vooruitzichten
te krijgen, maar de geheele buit, die hij thuis bracht,
wasvoor het oogenblik weten wij goene geschikte
betrekking voor u, maar houd moed, met den tijd
ADVERTENTIEN worden geplaatst van
15 regels tl 50 Centen; iedere regel meer
10 Centen. Groote letters worden berekend
naar plaatsruimte.
rden naar de
rfd.
d of geverfd
rondheid en
lieken luidt dan ooklaten wij deze kies
wet maar zoo spoedig mogelijk aannemen
en dan trachten iets beters er voor te
krijgen. De Standaard keurt wel de be
lastinggrondslag af, maar erkent dat Van
Houtens werk niet den stempel draagt
van het conservatief bekrompene. Het
Centrum (fractie Schaepman) acht het ge
vorderde loon van den werkman-kiezer te
hoog, maar erkent, dat deze Regeering
niet anders kon voorstellen. De Volksstem
aanvaardt de wet als eersten stap naar
het algemeen stemrecht. Wel zijn er
onder de dagbladen, die het ontwerp-Tak
voorstonden, die aandringen op verruiming
der voorgestelde grenzen, die gaarne zul
len zien dat de vopruitstrevenden hun
best doen om den minister nog meer links
te drijven, maar de grondtoon blijftaan
vaarden, wat thans aangeboden wordt, liever
dan gevaar te loopen, dat een ander staats
man den kring der geroepenen enger trekt.
Juist dat streven van den minister om
overeenkomstig zijne opvatting der grond
wet zoover te gaan als met letter en geest
overeen te brengen is, maakt de echt-con-
servatieven, waartoe inzonderheid de meer
derheid der katholieken behoort, wantrou
wend en ongerust. Wel is de heer Haff-
mans van meening dat de wet-Van Houten
gunstig afsteekt bij de wet-Tak, omdat de
toon niet zoo apodictisch is, maar het
meerendeel zijner partijgenooten denkt er
anders over. De Maasbode ziet geen
verschil met het vorig ontwerp, dan dat
in den vorm aan de grondwet wordt vol
daan. Naar haar meening blijkt alleen,
dat de heer Van Houten beter tactitus is,
doch even radicaal als Tak. Zonder het
correctief van den kiesdwang wil zij niets
van de wet weten.
De Tijd prijst den vorm van ’t ont
werp en ziet er een finale uitbreiding in.
Maar daarom vraagt zij, of het ontwerp
niet in vele opzichten te ver gaat. Zij
betreurt dan ook geen correctieven tegen
het uitgebreid kiesrecht te vinden, terwijl
voor haar een onoverkomelijk bezwaar is
de regeling van het gemeentelijk kiesrecht
dat, behoudens een onbeduidend verschil,
aan dezelfde voorwaarden gebonden is als
het kiesrecht voor de Kamer,
Volkomen tevreden toonen zich alleen die
barst er wel oen gat.
Helmstedt zag zijn toestand nu heel anders in dan
gisteren, eu met huivering stelde hij zich hetoogen*
blik voor, dat hij met zyn laatsten dollar op zak
dezelfde troostredenen zou moeten aauhooren. Diep
besefte hij dus de noodzakelijkheid, zelf zoo spoedig
mogolyk de hand aan de ploeg tc slaan, maar waar
do ploeg te vinden, die voor zijne hand paste? Hy
was Pruisisch referendaris gewoest, had gedurende
de verongelukte revolutie van *48 met den staat en
zijne positie gebroken, en was ten laatste met de
laatste ondersteuning, die de vaderlyke hand hem
reikte, zonder plan, maar welgemoed naar het land
der vrijheid getogen. Hij bad juist zooveel geleerd
als zijne betrekking en eene algemeene ontwikkeling
vorderden, dus alle practisohe kennis, om hior voor
uit te komen, ontbrak hem geheel on al. Hoe meer
hij zyno bekwaamheden aan «eene strenge critiek
onderwierp, des te meer erkende hij de gegrondheid
van Seifert’s beweringen dienaangaande.
Tot leeraar aan eene hoogero Duitsche onderwijs
inrichting ontbrak de. noodige kennis, want als ge*
woon hulponderwijzer zou hij nauwelijks weten hoe
te beginnen, al was dit nu juist niet absoluut on
bereikbaar. Voor winkelbediende of boekhouder
ontbrak hem het allernoodigste, kennis van het En-
gelsohom dezelfdereden zou hij niet aan eene
courant geplaatst kunnen worden. Hij speelde vrij
goed piano en orgel, maar hoeveel broodelooze mu
ziekonderwijzers ^had bij hier al niet ontmoet!
Hulponderwijzer dus, of liever huisonderwijzer! Maar
hoe zou hij aan lessen komen Morgen zou hij gaan
informeeren, en dan van den ochtend tot den atoud
op de been zyn. {JPurdt verrolgd.)
Het college van brandmeesters te Schoon
hoven heeft gezamenlijk ontslag aangevraagd
tegen 1 Augustus, omdat de Raad bezwaar
maakt, de ingrjjpende veranderingen in bet
brandwezen tot stand te brengen welke door het
college van brandmeesters zyn voorgeeteld.
Ten einde de mogelijkheid tegen te gaan, dat,
gelyk dikwerf voorkomt, door het reizend pu
bliek meerdere keeren tuasehen dezelfde stations
op een en zelfde baanvak wordt gebruik ge
maakt van de door de H. IJ. M. verleende
bevoegdheid om op de terugreis aan ieder
station éénmaal uit te stappen, zonder ver
plichting tot het doen afteekenen van bet
kaartje, is thans door die Maatschappij op al
hare Ijjuen een maatregel’ ingevoerd, waardoor
het den contrölebeambten bij den eersten oog
opslag blykt dat de reiziger op hetzelfde station
reeds een keer van zyn recht heeft gebrnik
gemaakt.
dat verscheidene onzer «Upper Tens” in New-York
met niets beters begonnen zijn dan ik, luitenant
Seifert, die eene geweldige hoogachting voor zulke
lui bezit.”
Von Helmstedt kneep de oogen dicht en zuchtte
diep.
«Waar logeer je eigenlijk na je uittocht uit dat
boardinghouse?” vroeg hij na eene poos, om het
drukkende stilzwygen te verbreken.
«Voorloopig in het hotel Park I” was het ant
woord.
«Hotel Park, waar staat dat?”
«Wat, kent u het grootste en interessantste hótel
van New-York nog niet? U bent nog ver bij uw
tijd ten achter. Kijk, zoover u hier gras en boomen
ziet, strekken zich de kostelooze slaapzalen van hotel
Park uit en 's nachts vindt u hier de ongelukken
van alle hemelstreken vertegenwoordigd. Daar ginds
achter City-Hall tusschen twee prachtstukken van
boomen heb ik mijn nestje gemaakt. Het is ruim
voldoende, maar ik vind het alleen maar jammer,
dat een mensch er geen ander ontbijt dan dauw
droppels krijgt, zoodat ik maar zeggen wil, vandaag
heb* ik nog niets genoten en gevoel ik mij in staat,
mij met eene evontueele uitnoodiging tot een souper
zeer vereerd te gevoelen.”
Met toenemende verbazing zag Von Helmstedt zijn
landgenoot aan.
«Ik moet u eerlijk zeggen, Seifert, dat ik me ver
baas over bet gemak, waarmee een man van uwe
opvoeding zich in hot slijk der vernedering rond-
wentelt. Zeg eene ronduithoe vindt je dat leven
Seifert zette een half lachend, half nadenkend ge
zicht, nam uit den op de bank liggenden koker eene
(8
Verscheidene hotels van naam, in mijne ontwik
keling, voorkomen, taal en terreinkennis een bruik
baar werktuig voor hunne welvaart ziende, hebben
mij vroeger al eens aanbiedingen gedaan, maar eerst
heden heb ik besloten, eene daarvan aan te nemen,
die hoop voor de toekomst geeft. Morgen treed ik
in functie en hoop over twee jaai mijn eigen welge
vestigd etablissement te bezitten."
«En van welken aard zullen die function zyn?”
vroeg Helmstedt nieuwsgierig.
«O, die zyu van zeer menschlievenden aard I”
antwoordde Seifert en wierp het laatste eindje zyner
sigaar weg.
«In de eerste plaats zal ik de pas aangekomen
vreemdelingen aan een goed hotel helpen en in de
tweede plaats verleen ik hun bijstand in alle verle
genheden des vleeaches of der portemonnaie, en in
*t algemeen in al die kiesche zaken, welke minder
in het openbare handelsieven passen.”
«Met andere woorden, je wordt looper, koppelaar
en woekeraarsknecht.”
«Wat zou dat, mijn waarde heer? Wij zyn hier
in een land, waar alles, wat «money makes* gere
specteerd wordt. Alleen de domheid en de luiheid
worden hier gebrandmerkt. En ik kan u vertellen,
liberalen, welke wel kiesrechtuitbreiding
wilden doch niet naar Taks formule.
De N. Rott. Courant raamt het aantal
kiezers op meer dan 600.000. Aan deze
groote uitbreiding schenkt zij gaarne haar
adhaesie. Haar algemeene indruk is, dat
de Regeering ernstig er naar gestreefd
beeft om langs verschillende wegen die
genen in het bezit van kiesrecht te bren
gen. die zij, in verband diet het voorschrift
der Grondwet, daarvoor kon aanwijzen.
Naar haar meening levert het thans inge
diende wetsontwerp een geschikte basis
voor vruchtbare behandeling van het kies-
rechtvraagstuk op.
Even voldaan is De Liberaal, die het
een groote verdienste vindt, dat het ont
werp niet eenvoudig is. Zij constateert,
dat met ernst er naar gestreefd schijnt
te zijn, overeenkomstig geest en letter der
Grondwet, werkelijke kenteekenen voor
geschiktheid en maatschappelijken welstand
vast te stellen. Hoedanig die kenteekenen
zouden gekozen worden, liet zich wel
eenigszins voorzienin meer dan éen
bepaling wordt, men aan het amendement-
Van Houten herinnerd. Goede hope heeft
De Libdat dit ontwerp worden moge
wat'de Regeering destijds een „nationale**
wet noemde.
Zoo blijkt, dat de bondgenooten die bij
de stembus zegevierden, een verschillend
gebruik wenschen te maken van hun
zegepraal. Geen wonderhet verschil der
motieven bij de gemeenschappelijke actie
was algemeen bekend.
De vraag is nu, hoe het verloop der zaak
verder zijn zal. Indien de liberale fractie
der kamer, die men gewoon is als Tak-
kianen te bestempelen, zich nederlegt
bij hetgeen thans bereikbaar is en met
de overige liberalen samenwerkt om de
wet-Van Houten, al of niet gewijzigd, in
behouden haven te brengen, dan kan dit
vraagstuk althans voor geruimen tijd van
de baan raken. Zoo niet, dan zal ook deze
poging afstuiten op den onwil der katho
lieken, die eigenlijk heel weinig vooruit
willen. Het komt ons voor, dat het
bovenmedegedeeld advies der vooruit
strevende bladen het meest is in het
belang des lands.
Zekér is het dat wij met dit ontwerp
Een oordeel te vellen over de ingediende
kieswet-Van Houten is thans in bijzonder
heden niet mogelijk. Het is ook niet
noodig; eer zij uit den smeltkroes der
beraadslagingen te voorschijn komt, zal er
nog menig woord over gewisseld worden.
Er kan hoogstens sprake zijn van een
algemeenen indruk en deze is over het
geheel niet ongunstig, In de tegenwoor
dige omstandigheden mag het ontwerp een
geschikte grondslag geacht worden voor
de oplossing van het kiesvraagstuk.
Met gemengde gewaarwordingen zal de
wet zijn ontvangen, al naar de politieke
sympathiën der beoordeelaars. Niet onbe
grijpelijk is het leedwezen van hen, die
met het voorstel-Tak ingenomen waren,
dat zooveel oponthoud is veroorzaakt ter
wille van wat zij een ijdele theorie achten
immers van grondwetschennis waren zij
zich niet bewust. Aan den anderen kant
kunnen wij ons de teleurstelling der
Katholieken voorstellen, die zooveel moeite
deden om het uitgebreide kiesrecht te
weren en thans een voorstel ontvangen,
dat hun veel te ver gaat. Alleen zij, die
in gemoede het stelsel-Takonvereenigbaar
achtten met de grondwet, maar overigens
in een flinke uitbreiding der kiesbevoegd
heid geen gevaar zagen, hebben reden tot
tevredenheidtrouwens van den heer Van
Houten was een voorstel in dien geest te
wachten.
De voornaamste bepalingen der wet
hebben wij reeds medegedeeldhet nader
onderzoek in de Kamer en de pers zal
wel in het licht stellen of de juiste for
mules zijn gevonden. Het is voor het
oogenblik meer interessant na te gaan,
hoe de ontvangst van het lang verwachte
ontwerp geweest is bij het publiek. Naar
het ons voorkomt is de indruk over het
geheel deze, dat de Regeering moeilijk,
na al wat er gebeurd is, iets anders had
kunnen voorstellen. Practische mannen,
die aan staatkunde doen, begrijpen, dat
door de laatste verkiezingen uitgemaakt
is, dat de kieswet positieve kenmerken moet
aangeven, waaraan het kiesrecht wordt
verbonden. Het advies van de radicalen
en de vooruitstrevende liberalen en katho-
