DE NIEWE KIESWET.
IDE,
im
KIDL,
DE.® VAN LADY ADÏLMDL
184)
RAI»
ENT
No. 6998.
Dinsdag S3 Juni 1896.
36ste Jaargang.
cht.
BINNENLAND.
den.
Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
UDA.
I
50.000.
FEUILLETON
F»
chade.
da.
GOUDA.
tol
i 0.50
aag ver
wordt in de Sociëteit sOue
'£ms
Er ie aan
(Fonfl toreend.)
kman Zoon
i
De Uitgave dezer Courant geschiedt d a g e 1 ij k
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
De prijs per drie maanden is 1.25, franco per
post 1.70.
Afzonderlijke Nommers VIJF CENTEN.
Voorzitter
etaris.
.ar UTRECHT
Met dezen
Panaagler»
maal
vai
tem
Sociëteit
IAAT te-
liOI IMIIE lint1VI
>fj tegen
door één
u worden
ADVERTENTIEN worden geplaatst van
15 regels a 50 Centen; iedere regel meer
10 Centen. Groote letters worden berekend
naar plaatsruimte.
Inzending van Advertentiën tot 1 uur des midd.
genoemde
tjziging in
mda.
L tegen T
STAL. 1
ekerd zjjn,
Al» md rans heeft by er sicb recht togen in
geworpenmet ongekende krachtsinspanning
hoeft hg zich tegen het ontwerp van do vorige
regeering verzet. Juist daarom i» do heer Von
Houten by sommigen zoozeer gehaat, omdat
■en weet dat het welslagen dezer oppositie ten
slotte toch aan diens krachtige persoonlijkheid
te danken was. Doch nadat hetgeen hy en
velen met hem een gevaar achtten voor het
land, voor hot oogenblik was gekeerd, toon de
banjir was gewroken, heeft de afgevaardigde,
minister geworden, getoond, dat hy niet alleen
kracht bezat in het negatieve, doch dat by
eveneens in staat was do dreigende watoron in
eeno veilige bedding te leiden.
Nog vele woorden te wydon aan de deugden
of gebreken van het aangenomen wetsontwerp
daarvoor is thans de tyd voorby. Moge er
gezegd kunnen worden, dat door de wysbeid
van Regeering en Vertegenwoordiging op 19
Juni 1896 besloten werd aan een groot deel
van de Nederlandsche werklieden aandeel te
geven in do politieke leiding van het land, en
dat die daad tot zegen is geweest voor allen,
omdat zoowel do uien we als de oude kiezers
door deze daad van vertrouwen meer dan tot
dusverre den ernst van bet toegekonde recht
inzagen on de verantwoordelijkheid, die er
medo gepaard gaat, gevoelen.
Ten slotte willen wy voor onze lezers do
hoofdbepaling der nieuwe regeling in een kort
overzicht roeumoereu.
Zij maakt tot kiezer voor de Tweede Kamer
en voor de Provinciale Staten de mauneljjke
Nederlanders boven 25 jaar
lo. die tot welk bedrag ook zyn aangesla*
gen en hun laatste aanslagen betaald
hebben in do personeels- de vermogens* of
bedrijfsbelasting, en die ten minste f 1 in ds
grondbelasting hebben betaald.
2o. de niet aldus aangpslagenon die voldoen
aan één der volgende voreisebten, ul. dat zy
a. van 1 Ang. tot 31 Januari een woning
in huur hebben gehad van oen werkelyken
hunrprys van f 0.80f 2.50 per week (naar
gelang der gemeente) en niet meer dan een*
~s;l in dien tijd zyn verhuisd, of een
kartuig van ten minste 24 kub. meter krach-
ss eigendom, vruchtgebruik of huur hebben
bewoond
b. gedurende de laatste 13 maanden vóór
31 Januari by dezelfde persoon, onderneming
of instelling in dienstbetrekking zyn geweest
ook de inwonende zoon in bet bedryf der
ouders en daar over het laatste jaar een
loon hebben genoten van f 275-550 (afwis
selend naar de gemeente), of een gelyk pen
noen van een openbare installing, of gelyk
bedrag uit loon en pensioen te zamen. Gemis
GOUDA, 22 Juni 1896.
Wy herinneren den kiezers voor den Gemeen
teraad aan de openbare vergadering, die beden
avond gehouden rordt Iz dc Soc;cUit .2^
of vermindering van vast loon gedurende ton
hoogste 2 maanden wegens ziekte of verwon»
ding blyft buiten aanmerking;
c. gedurende een jaar vóór 1 Februari den
vrjjen eigendom hebben gehad van ten minst»
f 100 op het Grootboek of f 50 bij do Ryks-
postspaarbank.
d. voldaan hebben aan de eischen van oen
wettelyk vaotgeeteld examen voor eonig ambt,
beroep of hedrgf.
Uitgesloten zijn
lo. zy wio het kiesrecht by vonnis is
ontzegd
2o. zy die in gevangenschap of hechtenis
zyn
3o. zjj die by vonnis do beschikking of hot
beheer over hun vermogen hebben verloren
4o. zy die in het vorig burgerlijk jaar van
een instelling van liefdadigheid of van oen
gemeentebestuur onderstand hebben genoten.
Onder onderstand verstaat do kieswetelke
ondersteuning in gold of andere benoodigd-
heden, tot leniging van nood, aan behoeftigou
verstrekt.»
Wat militairen betreft, wordt voor allen
beneden den graad van sergeant en daarmede
geljjkgastelden, de uitoefening geschorst
a. voor vrijwilligers bij do zeemacht gedu
rende bun diensttijd
b. voor vrijwilligers by do landmacht zoo
lang zy onder do wapenen syn (behalve Gij
beide soorten de kiezers krachtens belasting
betaling of huur)
c. de miliciens zoolang zo niet mot gioot
verlof zijn
d. de mariuoreserve zoolang zo in actievon
dienst is.
Omtrent het kiesrecht voor de gemeente
raden bevat de regeling deze beperking, dat
degenen die geen ryksdirocto belasting betelen,
ovor 't volle laatste jaar in de plaatselyko
directe belasting ten minste f 0.80—f 2.50
(naar gelang der gemeente) moeten hebben
betaald.
Het is te verwachten, dat deze kieswet ge
durende oon reeks van jaron onzon politiek en
totntaud bebeorschen zal, want aan een weder
oploveu dor agitatie in den eersten tyd geloo-
veu wy niet.
van de hand. Hij was niet gewoon, een afzonderlijk
onderhoud te verleenen aan personen, die des nachts
bij hom inbraken. Als Lydney iets tot zijne verde
diging bij te brengen had, kon hy er openlijk voor
uit komen. Wij laten ons met geene praatjes af
schepen. Als gij niet voor deze vefgadering verkiest
te bekennen, waarom gij op dat uur in mijn huis
waart, zonder my te wokken, weet ik, wat ik don
kon moet. Zeg al, wat gij te zoggen hobt, hier
openlijk en zondor omwegen in tegenwoordigheid
van Lord Dane en deze hoeren, of zwijg.
Dan geloof ik dat mij niets anders over
blijft dan te zwygen, hernam de heer Lydney, na
eene korte aarzeling. Ik bon niettemin onschuldig
in deze aaak. Ja; voor het oogenblik moet ik zwygen.
Lord Dane deed een tred voorwaarts Gij hebt
u voor een gentleman uitgegeven I zeido hij spotteud.
Lydney scheen boos te worden, want ook bij deed
eenige schreden voorwaarts en zeide
Ik ben even goed gentleman als uw lordschap
en wel in alle mogelijke opzichten, was het stoute
antwoord. Als hot or op aan kwam te toonen, wie
hoogsr staat in rang en stand, zou ik hot u mogelijk
afwinnen.
De buitengewone bedaardheid, waarmede hy dit
zeido, werkte op do lachspieren van lord Dane. Het
gansche gezelschap staarde Lydney aan, verbaasd dat
hij dit durfde zeggen; en men kwam algemeen tot
het besluit, dat hij een groote deugniet was.
Intuseohen dicteerde de heer Lester den heer James
hei bevel tot inhechtenisneming van William Lydney,
omdat deze beschuldigd werd, te Danesheld Hall te
hebben ingebroken.
Hot doet my lood, dat ik hiertoe verplicht
stemmen. Terecht zegt dan ook hei Va
derland
De houding der 17 van de Borgeaias-groep
heeft zeker den sebijn voor zich oeuer onwrik
bare consequentie, maar toch zmden wymeo-
non, dot zy zich zeer vergiuon, als zy by de
kiezers, die met geestdrift met hen voor Tak’s
kiesrecht hebben gestreden, op algemeene be
wondering van hun houding rekenen. Aanne
ming onder protest van een kiesrechtuitbreiding,
zy het volstrekt geen bevredigende, dan toch
een niet onbelangrijke, ligt'op de lyn van hen
die de finale kiesrechtuitbreiding wenschen.
Evenzoo is de houding van een deol der
katholieke (Harte c.s.) onbegrypelyk, die naar
een uitdrukking van hetzelfde blad, in de
verwerping van den stemdwang een stok vonden
om dezen electoraten hond te slaan. Blykbaar
werkten by deze fractiën persoonlijke grieven
mede tegen den minister Van Houten, wien
men het aan de eene zyde niet vergeven kan,
dat hij met zyn machtigen invloed en snydende
critiek Taks kies we toleed vallen en aan den
anderen kant, dat hy met zyn styven nek, zooals
de Maasbodes het aitdrukte, wilde buigen voor
hetgeen de Katholieken als noodwendig com
plement van zyn wet hadden pasklaar gemaakt.
Wij gelooven vas*, dat beide fractiën niet zoo
onverstandig gehandeld zouden hebben, indien
niet vóór de stemming nagenoeg vaststood,
dat de wet ook zonder hunne medewerking
zou tot stand komen.
Alle bladen zyn het eens, dat den heer Van
Houten al e eer toekomt voor de wyze waarop
hij zjjne moeilyke taak voorloopig tot een
goed einde gebracht beeft. Het Handelsbladv
zegt in zyn Kameroverzicht van Vrydag:
Vooral voor den vroegeren afgevaardigde uit
Groningen was het een merkwaardige dag,
het eindpunt van een stryd van jaren. De
beweging ten gunste van kiesrechtuitbreiding
is hier te lande voor een overwegend deel zyn
werk geweest. Meer dan iemand heeft hy,
aanvanMyk nagenoeg alleen, later gesteund
door meerderen, gestreden voor het toekennen
van politieken invloed van dat gedeelte der
werkliedenklasse, hetwelk zich naar zjjne op
vatting tot een gezond bestanddeel van de
maatschappij h.eftpweten op te werken.
Toen echter eenige jaren geleden de stoo-
ming zoo machtig geworden was, dat zy dreigde
te gaan buiten deze grenzen toen werd voor
gesteld eene kiesrechtni breiding, die naar veler
oordeel een overbeerschenden invloed zou ver
zekeren aan hen, die zich het meest aangenaam
weten te maken aan dat gedeelte der bevolking
hatwelk behoort tot het proletariaat of daartoe
althans nadert heeft de heer Van Houten
zich door dezen stroom niet laten overweldigen.
De aanneming der Kieswet is voor ons volk
een gebeurtenis van het grootste gewicht,
waarvan de gevolgen by voorbaat door nie
mand zyn te berekenen. Er komt een einde
aan een jarenlangen stryd, die de geregelde
ontwikkeling van ons staatkundig leven te
genhield en alle actie verlamde, omdat dit
vraagstuk, eenmaal opgeworpen, beurteling*
door alle partyen werd gebruikt om elkander
ie bestoken. Men mag nu verwachten, dat
andere quaeetiën, inzonderheid regeling der
gemeente-fioanciën en de verbetering der mis
standen in de arbeiderswereld met ernst zullen
worden ter hand genomen.
Natuurlyk zyn niet allen met den afloop
tevreden. De voorstanders van de kieswet-
Tak zien in de door den minister Van Hou
ten ontworpen en met zooveel talent verde
digde regeling niets dan peuterwerkeen
sscbeopke van voos en kwasterig hout< en
blijven nog steeds gelooven, dat de natie binnen
een niet al te lang tjjdsverloop te bewegen
zal zyn tot eene nieuwe kieswet-agitatie.
Aan de andere zyde zyn er voor wie het
ontwerp te ver gaat, die strenger eischen
gesteld wilden zien aan den kiezer of we]
door correctieven ala don etemdwang oou
tegenwicht verlangden van den grooten toe
vloed van nieuwe kiezers uit de lagere stan
den. Deze onvoldanen ter linker- en tet
rechterzijde zien, dunkt ons, de omstandighe
den voorby, waaronder deze wet tot stand
komt. De geschiedenis met het vorige ont
werp ligt achter ons en kan niet ongedaan
gemaakt worden. Na de stellige uitspraak
der kiezers vau ’94 moest de wet positieve
kenmerken aangeven en kon er van Taks
eenvoudig stelsel geen sprake meer zyn ter-
wyl aan den anderen kant de grenzen zoo
ver moesten worden uitgezet, dat er eenigs-
zina voldaan werd aan de verwachtingen, die
in de werkliedenwereld door de vorigs Regee
ring waren opgewekt. Reeds by de stembus
van '94 was dan ook door alle partyen de
belofte gedaan, dat men een zeer ruime uit
breiding wilde goedkeuren. Het logisch gevolg
der gebeurtenissen van twee jaar geleden wae
das, dat de zoogenaamd voorniistrevenden zich
zouden moeten uederleggen by een buns inziens
niet finale kieswet en dat de conservatieve
partyen veel verder zouden moeten gaan dan
zy anders voornemens waren. Daarom ver
wondert ons de houding van de nieuwe groep
Borgesius, die o. i. geen blijk gaf van juist
politiek inzicht, toen zy besloot tegen tc
Ik kou de anderen niet herkennen, omdat zij zwart
gemaakt waren, maar hy was niet zwart.
Ik ben gisteren nacht éénmaal uw buis binnen
getreden, mijnbeer Lester, doch slechts éénmaal, zeide
Lydney, zeer bedaard. Als het waar is, dat iemand
uit uw hui» ging, voor dat ik binnen kwam, zoo ala
uwe meid beweert, dan was dit een ander persoon.
Men verwonderde zich algemeen, dat hij zooveel
bekende. De heer James kneep zyn mond spottend
toe.
Ik bevond my op dit oogenblik toevallig dicht
by den Hall, vervolgde Lydney. Ik hoorde een
pistoolschot, ik zag, dat de voordeur open waa, on
ik ijlde, zonder mij te bedenken, naar binnen en
kwam de mannen tegen, die het huis uitliepen. Mijne
voornaamste" beweegreden, toen ik hier binaen kwam,
was, om in geval van nood byatand te bieden.
Ala gy u niet beter verdedigen kunt, ia het
ellendig met u gesteld, seide de heer Leater op ru
wen toon.
Vergun my u een paar minuten afsonderlijk
te mogen spreken, opdat ik in staat zij, mij te ver
dedigen, antwoordde Je jongeling. Gij zult daarna
voldaan zyn, mijnheer Leater.
De heer Looter woes dit verzoek verontwaardigd
u alleen, mij te blyven vertrouwen.
Hij had haar beidon aangesproken, maar sijae laatste
woorden waren klaarblijkelijk tot Maria gericht. Zy
zag hem vol vertrouwen aan -t hij scheen tevreden
mot dit antwoord, en or lag eene wereld van trouw
en oprochheid in zyn toederon blik en ia doa glim
lach, waar mede hij haat bij het heengaan aanzag.
Ik ben gereed, mijnheer Bent. Gij behoef mij
niet te boeien. Ik zal u gewillig volgen.
Zy ver wy derden zich te zemen on do ach tor-
blijvenden behielden na beider vertrek oen onaan
genaam, pynljjk gevoel. Lady Adelaide zag op, alsof
zij uit een droom ontwaakte.
Ik erken, dat hij mij schrik aanjaagt, ontviel
haar onwillekeurig.
Wie, Lady Adelaide? vroeg lord Dane.
Die jonge man, die Lydnoy. Toen hy u daar
straks tegemoet trad en zijn hoofd met dien kalanou
trotschen blik ophief, was er zulk eene treffende
gelijkenis tusschen hem en de Danes, dat ik or vau
ontstelde gy hobt mogelyk gesion, dat ik onwil
lekeurig terugdeinsde. Lord Dane maakte somwijlen
volmaakt dezelfde beweging Harry Deny, hoewel
in mindere mate, eveneens.
Hfi is onbeschaamder dan al de Danes zamen
genomen. Hoe durfde de vent het wagon, u ou
freule Lester aan te sproken? Ik zou hem oen
opstopper hebben kunnen geven.
Do vergndoiiog was afgeloopen. Toen do heer
Jams» op zyn kantoor terug kwam, vond hij daar
don hoor Apporly. De advocaat was ongeveer eou
uur geleden aangekomen, en bet nieuws waa roede
door Daneshoid verspreid.
bon als gij onschuldig sijt, zeide de heer Lester,
spottend. Deze zaak zal morgen door hot gericht
publiek onderzocht wordenzoo lang moet gij in
verzekerde bewaring blyven.
In verzekerde bewaring waar? vroeg de heer
Lydney, terwijl hij zich tot hem wendde.
Do Squiro antwoordde zeer beleefd
De hoer Bent ul voor u zorgen,
het politiebureau plaats voor dergelijke gasten.
Maar, mijnheer Lester, dit wordt al te (Haas,
merkte do heer Lydney aan. Gy kunt niet veron
derstellen, dat ik by u heb ingebroken
Het ul uitgewezen warden, wm het antwoord.
Bent, ik geef den gevangene aan u over.
Maar, mynheer Leater
Zwijg, mijnheerbeval do Squire. Ik wil niets
meor hooien.
En do heer Lydney zweeg, niet zoozeer uit ge
hoorzaamheid dan wel omdat hy scheen na te donken.
Hy begreep, dat hij den schijn togen zich had, en
hij ug geen kans om zich te rechtvaardigen, tonder
Wilfred Lester te verraden.
Gy zult my toch wel op borgtocht loe laten
Neon, zeide de heer Lestor, bodurd. Bent, de
zaak is afgedaan.
Dit wm eon wenk voor den heer Bent, om zich
met zqn gevangene te verwyderen. Maar de gevan
gene trad eerst vooruit, naderde Lady Adelaide on
freule Looter, en sprak
De schyn ia nu tegen mij, mur ik smeek u,
te gelooven, dat er daingende beweegredenen bestaan,
die mij verhinderen, mij op dit oogenblik te recht
vaardigen. No£ een korten tyd, on dan ul allee,
wat nu nog duister is, opgezolderd worden. Ik vraag
