■N
Tweede- of Werkmeid.
Kuitenlaodsch Overzicht.
Directe Spoorwegverbindingen met GOUDA.
Zomerdienst 1896.
Aangevangen 1 Nel. T(|d van Greenwich.
KTJUSTIsriEUWS.
Concert-U it voering
,DE TEMPELIERS."
ONTVA-isra-Ensr
A. van OS, Al,
Beurs van Amsterdam.
ADVERTENTIEN.
Stoten-Oeneraal. Ie. Kamer. Zittiog van
Vrydag 10 Juli 1896.
Aangenomen zjjn de addit. overeenkomst
voor bet internationaal goederenvervoerde
natnralieatiewetten de heffing in Limburg de
onteigening voor Nijmegen.
Bjj de wjjziging der jachtwet, verklaarde de
Minister geen tijdstip te kunnen bepalen voor
een algebeele herziening der jachtwet.
In voorbereiding ie een ontwerp, houdende
voorziening in he' jagen en visecben in terri-
torafe wateren, waaronder ook de Schelde en
de Zeeuwscho stroomen zullen worden begrepen.
Het ontwerp ie goedgekeurd.
De grensregeling van Leiden werd door den
Min. van Binnenl. zaken verdedigd en de wij
ziging in tjjn voorloopig ontwerp gebracht,
niet bescboawd van dien aard om te rechtvaar
digen een opnieuw hooren der commissies.
Mochten andere gemeenten grensregeling
behoeven b. v. Leeuwarden, dan zon de Mi-
nieter gaarn6 die plaatsen afwachten. De beer
Engelberts was tegen het ontwerp wegens de
gioote uitbreiding aan de grensregeling ge
geven.
Het ontvrerp is aangenomen met 39 tegen
3 «temmen.
De beer Geertierua heeft van den miuister
van koloniën uitgelokt de toezegging van over-
eensr nota betrekkelijk den toestand
in At job. De miuister bracht buide aan de
nagedachtenis van generaal De Moulin.
Bevestigd werd gisteren ^oor de rechtbank
in Den Haag bet vonnis van deu Leidscbeo
kantonrechter, waarby een Haageche schipper,
voerende een achnit, gedreven door een petro-
lenru-motor, veroordee'd werd wegens bet niet
vertoonen van de noodige I cbten.
Van betrouwbare zjjde* wordt aan het
Volksdagbladbericht, dat een poging van
de hoeren A. C. Wertheim, A. Prins en jhf.
Alberda van Ekensteiu by dbn heer Louis
Hegout, lid der Eerste Kamer, om de werk
staking te doen eindigen, is mislukt.
Men vernoemt dat de Nederlandscbe justitio
de uitlevering beeft aangevraagd van deu
luitenant-kwartiermeester M. L. die zich te
Antwerpen bevond en zjjne papieren te Leiden
opvroeg ten einde te Antwerpon in het huwe-
Ijjk te treden. Alvorens evenwel de Belgische
regeering aan het verzoek tot uitlevering kon
voldoen achjjut de voortvluchtige luitenant lont
geroken Ie hebben en heeft bjj zjjn domicilie
naar Frankrjjfc verplaatst.
Het onderzoek, door de politie te Utrecht
ingesteld naar het voorgevallene met bet Gjnrig
zoontje van Z., dapdeed denken aan'het treurige,
feit met bet zoontje van Hoogsteden, heeft
aangetoond dat de gebeele geschiedenis, elders
reeds met byzonderhedeD wereldkundig gemaakt
en die ook in de groote bladen reeds baren
weg gevonden beeft, geheel verzonnen is, wat
de jongen dan ook ten slotte bjj de politie
bekend heeft.
Reeds Maandag werd ons het gebeele verbaal
in al zyn klenreo medegedeeld voorzichtigheids
halve meenden wjj echter met de mededeeling
van de ons zeer onwnarscbjjuljjk klinkende ge
schiedenis te moeten wachten tot aangifte bjj
de politie was gedaan en hebben ons toen
slechts tot de korte vermelding vau het feit
bepaald.
Bljjkbanr zich willende verontschuldigen voor
zyn lang wegblyven, beeft de knaap een leugen
opgedisebt en de ouders schjjnen dit verhaal
nog verder geillustreerd te hebben, coodat het
ten slotte geleek op bet te Rotterdam gepleegde
misdrijf en hier veel sensatie verwekte, daar
door de politie reeds eenige personen waren
aa -gehouden en bet gerucht ging dat de knaap
daaruit ook al den dader bad aangewezen. Men
heeft zich dus, ten gevolge van bet liegen van
den jongen, onnoodig ongerust gemaakt.
(V. D.)
De aMidd, Ct.c maakt n elding van een
praetische aau wending van den antomaat voor
de verstekking van duinwater, zooals die door
den heer P. Polst, den directeur van de ge
meentelijke gasfabriek en duinwaterleiding te
Middelburg, is ge«ocden en in werking ge
bracht.
Het inatrument 't is aitjjd nog maar een
model ziet er hoogst eenvoudig nit en beeft
den vorm van orakaste pomp.
In het bovendeel er van ia een raampje
aang bracht, waarin, als bet toestel gevuld is
bet woordje^ volvoorkomt, terwjjl er onder
de volgende gebruiksaanwyzing is te lezen:
Zet deu inet duinwater te vallen emmer
ooder den uitloop, en zie of bet aan den voor
kant achter glas aangebrachte peil op »vol«
staat. Is dat niet het geval, dan wacht men
een oogenblik.
Plaats het aan de voorzijde aanwezige han
deltje naar rechts, werp één cent in de aau
den zjjkant aanwezige sleufdraai bet han
deltje snel van reebts naar (inks en men be
komt een emmer duinwaters.
Het groote nut, het groote gemak en bet
groote voordeel, dat deze duin water-automaten
hebben, springt direct in get oog als men be
denkt, hoe men tbans zonder kostbare buizen-
leiding op verschillende plaatsen den inwoners
gelegenheid geven kan om voor een luttel
bedrag, 1 cent per 10 liter, elk oogenblik van
den dag zicb van zuiver water te voorzien
boe na ook do armste van deze onderneming
kan profiteeren, terwjjl ook de ezploitatia d-r
waterleiding er mede vooruitgaat
Wanneer wjj nog melden dat de automaat
registreert de hoeveelheid water, die verstrekt
is en zoo dus controle op de kas uitoefent,
gelooveu wjj voldoende aangetoond te hebben
dat de nienwe vinding van den heer Polet van
groot algemeen belang is.
Aau bet Verslag der 61emeen to Gouda over
1895 ontleeueu wjj liet volgende
Plaatselijke verordeningen door den Raad
gedurende bet jaar vastgesteld.
1. Strafverordeningen. Gcene.
2. Belastingverordeningen. Besluit van 12
Februari tot wyziging en nadere vaststelling
aener^niauwe Verordening op de heffing van
Schoolgeld op de Lagere Scholen der Gemeente.
Besluit van 12 Februari tot vaststelling
eener Verordening op de heffiug van reebten
voor het gebruik of genot van openbare Ge
meentewerken, -bezittingen of -inrichtingen of
voor door .of vanwege het Gemeentebestuur
verstrekte diensten, goedgekeurd bjj Kouiakljjk
besluit van 2 April 1895, no. 9.
Besluit ven 8 Maart to' wijziging en nadere
vaststelling eener nieuwe Verordeuiug op de
heffing van Schoolgeld op de Lagere Scholen
der Gemeente, goedgekeurd bjj Kouiukljjk be
sluit van 1 Mei 1895, no. 8.
Besluit van 17 Mei tot vaststelliog eener
nieuwe Verordening op de beffing van begrafe
nis- en grafrechten op de Algemeene Begraaf
plaats.
Besluit van 17 Mei tot vaststelliog eener
nieuwe Verordaoiug op de beffing van rechten
wegens de uitgifte van stukken, de verrichtin
gen van den Burger! jjken Stand en andere door
of vanwege bet Geraeentebehtuur ter Secretarie
Verstrekte diensten, goedgekeurd bjj Kouinkljjk
besluit van 17 Juli 1895, no. 40.
BeBloit van 6 Augustus tot wyziging vau
bet Besluit tot beffing eener plaatselyke be
lasting voor het gebruik vau de Waag, goed
gekeurd bjj Kouinkljjk besluit vau 6 September
1895, no. 30.
Bes)ait van 6 Augustift44*t wyziging der
nieuwe Verordening op de beffing van begrafenis-
en grafrechten op de Algemeene Begraafplaats,
goedgekeurd bjj Koninkljjk besluit van 6 Sep
tember 1895, no, 30.
Besluit van 11 October tot vaststelling eeuer
nieuwe Verordeniug op de heffing eener Plaatse-
Ijjke directe belasting naar bet Iukoinen, goed
gekeurd bjj Koninkljjk besluit van 28 Decembèr
1895, no. 8.
Besluit ven S November tot wyziging der
Verardening op de heffing van reebten voor
bet gebruik cf genot vau openbare Gemeente
werken, -bezittingen of -inrichtingen of vóór
do >r of vsn wage het Gemeentebestuur ver
strekte diensten, goedgekeurd bjj Koninklyk
besluit van 27 December 1895, no. J3.
3. Verordeningen van verschillende aard.
Herziening van het bestaande en vnststelling
van een nienw Reglement van Orde voor de
vergaderingen van den Gemeenteraad dd. 20
December.
Instructie». Besluit van 17 Mei tot wyziging
der Instructie voor den Direbteor der Alge
meene Begraafplaat" ran 29 October 1862.
De Frantche Kamer beeft Donderdag niet
behandeld artikel 1 vsn het ontwerp Doché y
betreffende de directe belastiugen, dat het be
ginsel der wet bevat. De beer Delorabre, rap
porteur der begrootiogscominissie, stelde voor
oomiddelljjk over te gaan tot behandeling vau
art. 2 en de volgende bepalingen.
De oud-minister vau financiën Dcomer pro-
inteerde en vroag hoe men over de verschil
lende bepalingen kon beraadslagen zonder vooraf
het beginsel der inkomstenbelasting te hebben
vastgesteld.
De minister Cochéry bestreed den spreker
met de opmerking, dat men eerst de grond
slagen moest vaststelleu, voordat gesproken
kon worden over de formule.
Het ministerie behaalde de overwinning;
met 316 stemmen tegen 227 besloot de Kamer
artikel 1 voorloopig te laten rusten en te bo
ginnen met artikel 2, regelende de belasting
op gebouwde eigendommen. Het eerste lid
van dit artikel wordt aangenomen met 333
tegen 206 stemmen.
Op de aanvankelijke zegepraal der regeering
is spoedig een nederlaag gevolgd. Het tweede
lid van artikel 2, bepalende het bedrag der
belasting, werd met 10 stemmen meerderheid
verworpen. De regeering vond hierin aan
leiding om bet outwtrp in te trekken: de
minister-president Méline verklaarde, na over
leg met dè begrotingscommissie, dat de regee
ring een nieuw ontwerp zal gereed maken.
Misschien zal daarin niet voorkomen derente-
beiasting, die het meest bestreden punt van
bet bestaande voorstel nit maakte en het leven
van het kabinet wezenljjk in gevaar bracht.
Tbans is bet ministene, ten minste voor-
loopig, gered de beraadslagingen over de in
komstenbelasting zullen worden hervat in een
aanstaande buitengewone zitting. Inmiddels
heeft de minister van financiën ontwerpen
ingediend betreffende vier directe belastingen.
Zooals aitjjd bjj verkiezingen, is men bjj
beide pnrtyen in België rijkeljjk bedeeld met
opportunisme met bet oog op de herstemmin
gen op a.s. Zondag. De katholieke bladen
schroeven zicb op tot hoogdravende triomf
kreten en jubelgezangen, ofschoon er aan de
clericale overwinning ditmaal toch wel iets
ontbreekt. Men denke aau de herstemming te
Antwerpen en te Brussel en de reusachtige
vermeerderiug der socialistische stemmen, zelfs
in arrondissementen, waar men den arbeiders-
partjj tot dusver geenerlei invloed toeschreef.
Ook schijnt duideljjk tuischeu de regels der
katholieke bladen door, dat men volstrekt niet
in den grond van bet hart aau die zjjde
triomfaal gezind en zoo zeker is van bet soc-
ces op Zondag.
Vun baar kant zwelgt de radicale Réforrae
in zoete toekametdroomen en Georges Lorand
ziet reeds bat clericale gouvernement ten grave
dalen, sis ieder slechts Zondag zyn plicht doet.
Nu komt bet er maar op aan, hoe ieder
zich dien plicht denkt. Zoo bjjv. de ruim
40.000 liberale kiezers, die Zondag II. voor de
oandidaten der doctrinairen stemden. De Liga
heeft hen hou vrjjheid terug gegevenhet
bestuur beeft verklaard het als zyn plicht te
beschouwen bjj de herstemming niet te moeten
tusscboubeide komen. Aan bzar leden laat zjj
het over vin volkomen vryheid te bandelen
volgens bun zienswjjze over den politieken
toestand.
Hoevelen van die 40.000 kiezers, die, bljj-
kens bun op 5 Juli uitgebrachte stem, aan de
politiek der gematigden, der oud-liberalen, de
voorkenr geren boven de politiek der g.-avan-
ceerden, zullen op de Ijjst der radicaal-socia
listen stemmen Hoevelen zullen misschien
alleen uit angst voor bet roode spook naar
den ouden vjjand overloopen en dezen de over.
winning verzekeren En de talloozen, die
vermoedelyk zicb van deelneming aan de stem
ming zullen ontbonden, brengen er eveneens
bet huDue aan toe om de reactie te handhaven
tegenover de democratie.
Alleen als de liberalen bet als hun plicht
beschouwen tegen de clericale» te Brussel te
stemmen kan de Réforme met haar partij-
geoooten op de zegepraal rekenen. Af aar nog
eenshoevelan zullen dit doen.
Wil de Liga, d. w. s. baar bestuur, zicb
ouzjjdig houden en zoo indirect de clericalen
begunstigen, verscheidene organen der oud-
liberale partij bepleiten echter het stemmen
voor de radicaal-socialistische Ijjst te Brussel,
ware het alleen reeds uit opportunis isobe gron
den, wjjl dan op hun beurt de socialisten
buiten Brussel, zoo o, a. te Antwerpen, de
liberalen bjj de herstemming zullen steunen.
Nog optimistischer dan over het raogelyk
resultaat der herstemmingen te Brussel denkt
Georges Loraod ten opzichte van dat te Ant
werpen. Hoewel in 't algemeen aan geen
succes bier voor de liberalen geloofd wordt,
scbjjnt bet herkozen progressist'sche kamerlid
zich met alle hoop te vleien. Te Antwerpen
heeft men den strjjd eerst ter elfder ure zonder
groote verwachtingen en zooder enthousiasme
begonnen. Van liberale zjjde werd weiuig pro
paganda gemaakt. En toch komt de clericale
ljjst in herstemming. Behalve nu op de on
geveer 10.000 stemmen der socialisten, rekent
Lorand op een goed aantal stemmen der christen
democraten, die te Antwerpen den uitslag iu
de band hebben. Hot zou ons verwonderen,
als deze zoete verwachting zicb ver wezenljjk te.
De geestelijkheid zal toch niets onbeproefd
laten om de kleine afdwalende kudde door
vriendelijkheid, door bedreiging terug te lokken.
Het zou ons zeer verrassen, indien niet de
cbristen-d mocraton met hun 5000 stemman
de zegepraal verschaften aau de regeeriugs-
partjj. Maar het is waar, verrassingeu zijn by
verkiezingen mogelyk en vooral in België ouder
het ni«nwe kiesstelsel.
Een vjjand, geduchter dan de Derwischen,
bedreigt de Engelscbe expeditie naar Soedan
de cholera. Zelfs tot de uiterste ponten die
de Engelscbeu bezet hebben, Abashcb en Ferkeb,
is de ziekte reeds doorgedrongente Wady
Haifa is de he<r Valium, hoofdopzichter der
werkplaatsen, er aan bezweken. Al het moge-
Ijjke wordt gedaan om de ziekte te beteugelen,
maar een strenge quarantaine ia onmogeljjk
daar het leger voortdurend toevoer van pro-
viaud enz. nit bet noorden krjjgt. De officieren
van gezondheid hebben voorschriften gegeven,
wat er moet gedaan worden als iemand door
cholera wordt aangetast, en deze voorschriften
zjjn in druk onder de soldaten verspreid. Ieder
bataljon heeft een hospitaal ingericht, bestaande
uit strooieu hutten, buiten de kampementen
gelegen. De ziekte is tbans door bet gebeele
land verspreid en eischt dagelijks honderden
slachtoffers.
INGEZONDEN.
De Tempeliers in Gouda.
Zjj zyn gekomen in de Sociëteit »Ons Ge
noegen* Vrjjdag 10 Juli 1896 des avonds half
acht en met hen een breede schare van be
wonderaars, die door het opschrift de Tempe
liers,* met een hand wjjzende naar hunne ver-
gaderplaata gemakkeljjk den weg daarheen
bonden viudeu. Wat kwamen ze doen Zingen-
Wie bracht ben hier De heer Marts. J. Bonman.
Wat had dien heer nog meer hier doen komen
Het Utrechtscb Stedelyk orkest. Nog meer?
Niet doen komen, maar oen koor van 160
dames en heeren, uit deze stad was op zyn
verzoek gekomen, om met eenige ridders van
St. Jan eene Concert-uitvoering te geven van
De Tempeliers. Gesteand door eene commissie
van bjjstand, waarin de edelste krachten van
Gouda waren vereenigd kon het niet andera
dan een feestavond zjjn, indien >De Tempe
liers* gaf wat het beloofde.
J- U 1. J1 ILIBBBMÉWI
GOUDA ftOTTIRDAM.
Gouda,».
Moordrecht.
Nieuwerkerk
Oapelle
Rotterdam
Rotterdam
Oapelle
Nieawerkerk
Moordrecht
Gouda
6.80
T—
7.86
7.88
7.8»
7.46
7.88
6.—
8.10
6.1»
6.86
6.88
8.88
6.87
6.08
6.16
6.84
6.80
8.40
8.47
8.64
9.1
9.10
10.-
10.86
7.86 7.47
7.46 8.07 8.18
GOUDA DEN RAAG.
40.60
11.12
18.18
12.25
1.84
3.50
3.57
4.50
5.19
5.51
16.67
r
a
18.32
a
a
a
4.57
a
a
11.4
r
a
12.82
a
a
a
6.4
a
a
ll.U
V
18.46
a
a
5.11
a
a
11.80
11.18
18.82
18.56
1.44
4.8
4.11
6.20
5.89
6.10
KOTt
8 R D A M—O O U D A.
8.66
9.81
9.51
10.19
11.60
13.87
1.44
2.60
8.44
4.7
e
r
r
16.8»
a
a
i.54
a
a
r
t
a
a
10.86
a
a
8.01
a
a
r
a
a
a
10.48
a
s
8.08
a
a
a
9 15
9.60
10.11
10 40
18.08
18.47
8.14
3.09
4.04
4.27
7.11
7.80
4.40
4.60
4.67
6.04
6.10
7.68
7.6»
8.6
1.13
8.88
6.81
8.61
$.47 9.8
».S7 10.18 10.48 11.18 18.10 18.88 1.17 8.47 4.48 8 II 8.14 7.14 7.4S 8.88 8.64 >.14 11." 8
11.— 11.40 4.17 8.01 10.00
11.11 18.48 1.01 8.11. 1011
foorb. 8.07 9.08 11.86 1.08 6.80 aas 8.16 10.87 f
aHage 8.119.1810.7 10.48 11.80 11.46 18.46 1.08 1.67 4.17 6.86 6.68 6.98 7.44 8.81 8.66 9.8810.88 11.46
Gouda 7.30 8.81
Zev.-M. 7.48 8.47
Z.-Zeg w. 7.68 8.58
Gouda. 6.86
Oudew. 6.60
Woerdeo 5.69
Vtreeht 6.18
7.86 8.08 9.88 10.1»
8.18
8.88 8.41
9.54 10.51
O O I'D A-U TUCHT.
10.57 18.56 8.80 3.17 4.86 6.67 6.66
11.14 s 8.87 a s 'U®
11.88 3-46 8.84 a 6.17 7.18
11.46 1.37 3.08 8.60 6.07 6.86 7.8»
8.81
8.48
9.04
Gouda M7
Amsterdam O.St. 1.14
GOUD A-A U8TBXDAM.
1.81 9.K8 10.67 18.10 4.11 6.10 7.11 10.17
9.87 10.16 1.- IJ* 6.11 6.10 I.K» 1UI
10.17
10.14
10.41
11.07
10.80
6.17
6.87
6.64
6.41
•&1 6.47
DEN HA A G—GOUDA.
7.86 8.5
7.46 8.86
9.57
10.4
10.11
10.18
10.37
9.48
9.47
9.14
10.01
10JB7
11.80
10.4
10.84
*aHage 6.11 7.90 7.48 8.50 9.1» 9.46 lotll 11.8113.881.85 8.44 8.40 4.04 4.8*3 5.17 6.187.18-7.18 9*18 9.18
Voorb. 5.67 a a a a a 10.17 a a 1.41 a a a 4.8» a «.18 a a ».84
Z.-Zegw6.il aa est 10.38 a a 1.66 af v 4.68 a 6.80 g 9.48
Zev.-M.6.98 a a a 10.48 a 8.06 v a a 5.04 6.89 a a 9.69 a
Gouda 6.88 7.60 8.18 9.18 9.47 10.1610.6419.05 19.69 9.17 3.14 4.08 4.896.16 5.47 6.507.488.1810.1010.98
Stopt te Bleiawtik-Cruisweg em Nootdorp-Leidtchendam as Hekendorp.
UTRICH T-G O U D A.
Utrecht 6.88 7.609.88 10.— 10.88 11.88 18.50 8.08 S.5S 4.45 6.86 7.60 8.08 9.07 10.34
Woerdei 6.18 8.11 10.18 a 11.65 a a 4.16 6.68 a a 8.88 10.64
Oude water 7.07 8.18 10.81 a a a a 4.94 aar» 9.13
Gouda 7.98 8.89 9.34 10.10 M.44 11.1018.11 1.88 8.46 4.87 6.17 7.89 8.99 1.41 8.49 11.10
Amsterdam G. St.
Gouda 7.99
AM 5 TIB DA 11-00 U DA.
7.15 10.49 8.84 9.68 4.46
8.1» 18.10 18.11 8.48 8,16 1.49
6.19 7.46 9.46
7.66 9.49 11.19
En dat heeft het gedaan en omdat het dat
zoo uitnemend heeft gedaan, won ik n vragen,
Mjjnheer de Redacteur, of het niet mogelyk
zou zyn, dat de Tempeliers nog eens in Gouda
kwamen en dan op de Markt. Al was het
alleen maar die prachtige koren. Wat zou
dat een genot zyn voor het volk om die eens
te mogen hooren. Tegen een vleugel van het
Stadhnis aan, dan behoeft de roaziektent niet
eens te komen. Want die muziektent, bah
Volksconcerten, tien voor tweehonderd galden,
dat komt het volk niet toe. Zoo wordt hier
immers geredeneerd en besloten. Och, commissie
van bjjstand van de Tempeliers, geef het volk
eens volop te genieten van zulke edele muziek.
Het zal u uitermate dankbaar zyn.
Een lid der Sociëteit Ons Genoegen
VAN DB
NE DE RL AN DSC! HE OPERA
Woorden van JAC. PHILIPPI. Muiek van MART. BOUMAN
De uitvoering van een oorspronkelijk Nader-
landsob toonwerk van grooten omvang ia een
te zeldzaam feit, dan dat men niet met inge
nomenheid er van zon gewagen. Hoe veel te
meer nu dat werk voor bet tooneel is bestemd,
en een aanwinst kan zyn voor het repertoire
der Nederlandscbe opera, moest ik my tot die
uitvoering voelen aangetrokken. Evenwel, niet
ieder componist is in de gunstige gelegenheid
eene auditie' van zyn werk te kunnen geven
zooals zulks gisterenavond beeft plaats gehad.
Eere daarom aan ben, die den beer M. Bouman
op onbekrompen wjjze daartoe in de gelegen
heid stelden. Zjj die van nabjj met de muzikale
toestanden vertrouwd zyn weten al te goed hoe
veel opofferende zorgen, moeite en kosten aan
dergelijke opvoeringen zyn verbonden. Hulde
daarom aan »de Commissie van bjjstand* welke
totdeze reusachtige taak bet initiatief nam,
buide aan de •dames en beeren van 't Koor,*
die door hunne belanglooze medewerking de
uitvoering zoo uitmuntend hebben doen slagen.
Allen te sameu hebben getoond welk een
krachtig muzikaal leven er te Gouda heerscht
en wat er onder de ziuspreuk eendracht maakt
macht* kan tot «tand worden gebracht.
Na deze inleiding eene kleine beschouwing
over deu tekst van »de Tempelier».* Over de
meerdere of mindere letterkundige waarde zal
ik bier niet uitwyden, gaarne laat ik die taak
eau meer bevoegden over. Tegen bet dramatisch e
(handelende) van den tekst heb ik echter ern
stige bedenkingen. Naast zeer goed en effectvol
geschreven tooneelen komen dikwerf gedeelten
ran besehrijvenden aard, die wel in het Oratorio
doch niet in de Opera thuis behooren. Het
gevolg daarvan iagebrek aan, of stilstand
der handeling, iets wat op bet tooneel doodend
werkt. Op het tooneel moet alles gemotiveerd
zjju, zoowel voor de aanwezigheid of opkomst
der koren als die der hoofdpersonen en niet
ohgestraft laat men hen lange bespiegelingen
over natnursehoon, godsdienst, gemoedstoestan
den enz. bonden. Handeling en nog e ns han
deling is de allereerste eiach vooT een dramatisch
werk. Die handeling nu is voor een werk in
vier bedryven niet bjjster groot en vooral in
da twee eerste bedryven van te weinig beteeke-
ais. Een geheel bedrjjf alleen om te vertellen
dat de Kruisvaarders op weg gaan naar Jeruzalem,
dan een geheel bedrjjf alleen om twee gevangen
vrouwen ten tooneele te voeren ia geeu hande
ling. Voor een Oratorio, waar bet absolunt
muzikale meer op den voorgrond treedt, kan er
dat mee door, doch niet voor het tooneel.
Na deze beschouwing zal meu begrjjpen, dat
ik vau een dramatisch standpunt bet 3e en 4o
bedrjjf het beste geslaagd vindt, al zyn daar
ook aanmerkingen te maken door stilstand der
handeling, door te lange alleenspraken. Zoo
b.v. het tooneel waar Willem van Boraelen
zich aanmeldt bjj Saladjjn en de overgave eischt
van Jernzalem. Saladjjn beantwoordt dien
eisch op boogen toon (zeer goed), doch begint
daarna eene bespiegeling te honden (waarom
Van Boraelen moet dat aanhooren en zonder
verder een woord te zeggen kan fay vertrekken.
Ondnideljjk geteekend is ook in het 4e bedrjjf
het samentreffen ran Aldemar en Palmira en
vooral dat van Palmira on Melnaine. Zeer
goed daarentegen is het geheele slot, vnnaf de
opkomst vnn den raad van eer, dat op het
tooneel zeker een machtigen indrnk zal maken.
Dat de componist, tengevolge van de hier
boven omschreven dramatische gebreken, er
piet aitjjd in is geslaagd opera-mnziek te
scjtrjjven, laat zich gemakkeljjk verklaren. Van
een snivcr masiknnl standpunt heeft hy zoo
veel sohoons geleverd, dnt men hem vao harte
mag gelnk wenschen met de voltooiing vaa
dit belnngrjjk opus. In het byzonder sehryft
hij zeer fraaie koren al doen zjj soms meer
Mn zangvereeniging of liedertafel dan aan
opera denken dia door polyphonisohe be
werking uitmunten. De behandeling der solo
stemmen is 07er het algemeen zeer goed in
het karakter der voorstellende personen ge-
daeht, nl mag hierby niet verswegen worden
dol aan de partjjen van Wilhelmus van Tyrus
en Saladjjn (Bas) zeer shooge» eitclicn ge
steld worden. De behandeling van het orkest
is somwylen meesterlijk zooals b.v. de in
leidingen van het 3e en 4e bedrjjf soms
echter te vluchtig opgevat. Over het algemeen
komt bet injj voor dat het werk niet »aus
einua Guss* is geschreven. Naast een zeer
lofwaardig streven naar oorspronkeljjkbeid, be
geeft de componist zich souis op Wagnersche
paden. Hij unakt evenals Wagner en bijna
alle componisten vso den hutsten tijd, gebruik
vau z. g. leit motie ven deze zyn niet aitjjd
belangrjjk genoeg, om het daarmede beoogde
doel te bereiken.
Motieven als dat der Kruisridders I en ID,
het Liefdesmotief VI» maken niet genoeg een
den hoorder bijbijjvemieu indruk, zoodat de
verweoding dasrvao, hoe meestertjjk ook gedaan,
niet genoeg tot deo hoorder doordringt. Het
werk heeft dus over bet algemeen bjj booge
muzikale verdiensten iets tweeslachtigsch (m. i.
veroorzaakt door den tekst), dan is de compo
nist in bet oratorio, dan wesr op bet gebied
der opera. Men zal moeteu toegeven, dat bjj
zjj het dan ook tweeslachtig op elk ge
bied voortreffelijke zaken beeft ge&Cursreu eu
dat men vau hem in de toekomst nog vele en
betere vruchten van vjjn talent zal inogen
verwachten.
Hier volge nog een beknopte beschouwing
over eenige oaderdeeleu van het werk en over
de uitvoering.
Eene korte inleiding (geen onvertnre), waariu
bet krjjgsmotief eerst door hoorns, later ver
bonden met een sterk strjjkmotief, optreedt eu
gevolgd wordt door een feesteljjke inzet van
het koper afgewisseld door eene zoete canti
lene voor Violoncellen, waarbjj zich lator Hoorns
en Hobo aauslaiten, zeer eigenaardig ia
bierbij reu Hobo solo waartegen zich als uit
de verte bet krygvmotief doet hooren be
reidt ons na drie plechtige nccoorden voor op
het le tooneel.
Orgeltooueu weerklinken (het orgel was te
zwak) een maunenkoor laat bet Iu te Domine
speravi hooren. Het volk komt uit de kerk
en na de in het orkest eigenaardig gvteekende
begroetingen enz. wordt een algemeen koor
als daakliod aangeheven een koor, dat met
fraaien klank gezongen oen goeden indruk
maakt. Willem van Borseleu (de heer Djjksr)
als een ware Tempelier (immers als men deu
volksmond moet gelooven dan waren die beeren
eebte drinker*) wil daaraan ook vreugde en
wyn verbinden. Haast zou meu gaan dausen
als Wilhelmus van Tyrus (de heer van Duinen
verschjjnt en de feestvreugde verstoort. Is bet
misschien daarom dat dezu zeker t6 lange*
aanspraak waarbjj de meer moderne qua i-
recitatief-vorm meer indruk zou maken
niet vermag groote beUngstelliug te wekken
of was het dat de heer vao Duinen bljjk-
baar slecht gedisponeerd was? Ia het interlu-
diom na Vervalt uw p icht en wreekt den
hoou* wel gemotiveerd? Herman de Perigod
(de beer Urtu») weet dooreen vurige aanspraak
zjjn raederidders op t« wekken lot een tocht
naar Jeiuzalem «en zeer fraai gedeelte het
daarop volgende duet is overbodig en verzwakt
den pas ontvaugen indruk. Ook de woorden
van Aldemar (de beer Orrlio) aL aitjjd voor-
trefljjk bjj stem en zeer duideljjk articulerend)
zjjn te veel in liedvorm geschreven. Ze«r
scbooa vau coutrspontische bewerking ia hef
daaropvolgende raanuentr o en de daaropvol
gende oproep van v. Boraelen en bet algemeen
ensemble van Solisten en koor in marschvorm
maakt een flinken eu tooneelmatig gunstiger»
indruk. Het daaropvolgende gebed (soli en
koor) zal ondanks den oratoria-stjjl een groot-
schen en rffectvollen iudruir maken.
Weer neemt Wilhelmus van Tyrus het woord
(een zwak gedeelte, ook wat de orchestratie
betreft), waarbjj motief II optreedt. Ik zou
den componist willen aanraden alleen bet
laatste deel daarvan, aansluitende met bet koor
der kruisvaarders, te behouden eu onmiddelljjk
over te gaau op de pakkende slotscène, waarbjj
ik een levendiger tempo zou aanbevelen.
Het tweede bedrjjf voert ons in het leger
kamp dur Tempeliers. Herman de Périgord
ia alleen en zingt een daukbaar lied, waarvan
het tweede gedeelte als brengend* geen
tegenstelling moest vervallen. Bjj het slot
had ik den beer Urlos, die dit nummer met
fraaien klank zong, willeo toeroepen voor
zichtig Waarom zooveel kracht by* zulk een
stemmig lied Hetgeen nu volgt is mnzikaal
zeer schoon, doch brengt ons weer geheel terug
iu 't eerste bedrjjf, waar ook steeds sprake is
van op te trekken naar Jernzalem. De koren
»Ons doel is één* enz. zijp zeer friscb eu
brengen eene gewensebte afwisseling ten goéde.
Van hier af (zoo heb ik in mjjn tekstboekje
aangeteekend) begint er beweging te komen en
gevoelt meo zicb eigenljjk voor eerst in de
opera. Ook de componist komt beter op dreef
en gevoel! met van Boraelen dat na zulk een
lange tocht de beker» wel eens mogen rondgaan.
Het drinklied met zyn pikant^inferludinm
na de woorden laat ons den wjjn^ok vieren is
eeo geeetvolle compositie en werd door den beer
Djjker met fraaie stem gezongen en goede op
vatting voorgedragen. Ia bet echter niet aan
te bevelen het derde couplet weg te laten. Op
bet tooneel roo men de tempelridders zooveel
zien drinken dat de velksoitapraak nanscbou-
Weljjk tot waarheid zon worden.
Een St. Jana-ridder (door den heer Spaan
derman met kloeke stem voorgedragen) komt
met eenige tempelridders twee gevangen vrou
wen (Meluaine eu Palmira) binnenbrengen.
Uit de verte blinkt (geetnpte Trompettouen)
motief V en later Vla wat een uitstekend
effect maakt. Hermen de Périgord acht de
schoone Ooeterscbeu geen blik waardig; waer-
•chjjüljjk is bet daaraan toe te sobrjjven dat
dit gedeelte mjjn* sympathie niet kan verwer
ven al moet ik bekennen dat het effect oer
Hoorns bjj de woordenNoch dorst oaar
krjjgslaurierenzeer goed is aangebracht.
Melostoe (mej. Hanau) heft een klaaglied
aan. Voor eene bartatochteljjke vrouw (teoor-
deelen naar den tekst) vind ik de opvatting
te kalm, al werd dit gedeelte ook door mej.
Hanao, begaafd met een schoone Altstem
zeer goed voorgedragen. De overgang uaar dit
gedeelte is door Hoorn en Klarinetten zeer
schoon geteekeud en de contrapuntuche bewer
king in bet tweede gedeelte (door de Klarinet
uitgevoerd) voert tot eeo fraai slot. De Inchtige
Palmira (mevr. Engelen) heeft eeu vroolyker
levensopvatting. Geheel in het karakter is dit
gedeelte een der glansnummers der partituur
en werd door mevr. Engelen met hare heer-
Ijjk frissehe stem uitstekend weergegeven.
Jammer dat dit fraaie gedeelte door Herman's
drooge beschouwingen wordt bedorven, al is
daArbjj van een fraai orchestgedeelte te gewa
gen. Met een friach koor wordt dit bedrjjf
besloten.
Vreesde ik niet te uitvoerig te worden dan
zoo ik gaarne vau het derde eu vierde bedrijf
een zeer uitvoerige beschouwing geven, want,
ontegenzeggelijk zjjn deze twee bedrijven èn
muzikaal èn dramatisch de besten van bet werk.
De componist toont zich bier ook in bet orkest
eu in de muzikale bewerking van Arabische
en Perzische raelodiën een moester. Ik behod
slechts te wyzen op de effectvol geïnstrumen
teerde inleidingeu do (te lange) solo van
Aldemar (de beer Orelio) het onderhoud van
v. Borse'en en Saladjjn (ook te lang) waarin
zeer goed gedeclameerde gedeelten voorkomen,
maar vooral bet liefdes-dao en de dansen zang
der Odalisken dat zeer traai van klank en kleur
mag genoemd worden. Op hel tooneel zal dit
gedeelte zeker een groote indruk teweeg brengen.
Mevrouw Engelen traehte echter bjj de zeer
dankbare solo »De lotusbloem in 't baar* bet
vibrato weg te laten.
Door het daaropvolgend koor dat weer
vau bescbrjjvendeu aard is -- al is het eeu
eabinetstnkje voor een Dames-Zangvereeniging
en zeer mooi geïnstrumenteerd wordt de slot-
indruk vei zwakt.
Het vierde bedrjjf brengt eeo prachtig dubbel-
koor ^van Tempeliers dat even prachtig werd
uitgevoerd. Eer* aan de Goudacbe /angeri I
Het duet vau Palmira en Meluaine Ijjkt my,
wat men noemt, er met de haren bjjgesleept.
Zeker is bet een zeer mooi nnmmer, maar wat
komen die dames diar doen? Het gebeele slot
dat nu volgt is dramatisch zeer goed en zal op
het tooneel zjjn effect niet missen. De aanwen
ding der leitmotieveri VI, de herinnering aan
het liefdesduo (3e bedrjjf) VIk, VIII enz. de
wanhoop en de moord op Aldemar door Pal
mira Aldemars dood en bet «lot Miserere dat
bovan bet tooneel door de vrouwen herhaald
wordt, dat zjjn alles bladzjjden rol muzikaal-
dramatiscbe schoonheden.
Na mijn buide te hebben gebracht aan den
Componist, die, ik hoop bet, mjjne oprecht-
eerljjke beschouwingen even welwillend zal op
nemen als ik ze geef, breng ik Solisten, Koor
en het Utrechtsche Orkest al was het niet
aitjjd op de hoogte zyoer tnoeieijjke taak
kortom aan allen die medegewerkt hebben aan
deze zoo uitmonlend geslaagde uitvoering mjjn
welgemeenden dank. Moge eene spoedige op
voering bij de Ned. Opera te Amsterdam bet
resultaat zjju vau zooveel talent, opoffering en
toewjjding.
C. VAN DER LINDEN.
Burgerleken Stand.
GEBOREN8 Juli. Franeiacus, ouders
A. J. Kouwenberg en E. A'. M. Ooms. 9
Margaretba, ouders J. vau Wjjk eu J. G.
Hogeues. Francina Wilbelmiua, ouders D.
L. Djjkxhoorn en C. Verboef. 11 Adrianus
Jobauotz Alpbonsus, ouders A. J. J. Vos en
A. M. Noordman Adrianus, ouders L. de
Hejj en M. Stolwijk. Alida, ouders D. Kemp
eo A. van de Poll.
OVERLEDEN 9 Juli. J. G. Bnckmanu,
47 j. E. B. H. van den Berg, 5 m.
10 M. Okkerse, wed. J. Langerak, 76 j.
ONDERTROUWD: 10 Juli. B. E. Troos
ter, 22 j. en J. B. Stolk, 19 j. - A. J.
Verkooter, 31 j. en M. van Piert, te 's-H#r-
togenboacb, 27 j.
Moordrecht
GEBORENJoanna Elisabeth Theodora,
ouders C, van Hamert eo S. Bouwman.
GEHUWD: J. Oosterom, 22j. en E. Aret,
23 j. te Gouda.
nieuwe prachtige
Kleiweg E 73-73«, GOUDA.
slotkrs.
•iy.
100»/,
M
10 JULI. Vorkrs.
Nederland. Cert Ned- W. S. i »lty|
dito dito dito 8 100</a
dito dito dito 8 160#/w
Hongar. Obl. ftoudl. 1881-88 4
Italië. Iasohrjjving 1862-81 5 88u/w
Oostinr. Obl. in papio 1868 »4u/ia
dito ia silver 1888 b 86,/g
Portugal. Oblig. met coupou 8
dito ticket S 96*/,,
Rusland. Obl. Bi«neul. 1894 4 68»/M
dito Geoous. 1880 4 981/,#
dito bjj Roths.1889 4 98'/,
dito bjj Hope 1889-90 4 99
dito in goud. leen. 1888 6
dito dito dito 1884 5 106
Spanjb. Perpet. schuld 1881 4 «l1/*
Turkru. Gepr.Couv. leen. 1890 4 76l/«
Goc. leening serie 1). 907/|
Gec. leening serie O. 31l/i
Zuid-Apr. Rrp. v. obl. 1892 6 110 I
Mexico. Obl. Buit.Soh. 1890 6 94*/»
ViNiEUELA. Obl. 4 oubep. 1881 48*/,
Amsterdam. Obligation 1896 8 100 i
Rotterdam. Sted. loon. 1894 8 971/*
Ned. N. Afr. llaudeliv. aaiul. 48
Arendsb. Tab.-Mjj. Certificaten 565
Den-Maatschappij dito 5 511
Arnh. Hypothoukh. pandbr. 4 i00*/4 j
Cult.-Mij. der Voratenl. aand. 581/»
'a Gr. Hynothookb. pandbr. 8'/# lOl'/a
Nedorlanuache bank aand, 201
Ned. Haudelmaa'. rh. dito 188*/4
N.-W. k Pao. Hyp. b. pandbr. 5 68
Rott. Hypotheek!», pandbr. 8'/| 100*/4
Utr. Hynothookb. dito 8»/i 100
Oobtinr. Óoat-Hong. bank aand. 185*/4
Rusl. Hypotheekbank pandb. 4
Amerika. Kquit. hypoth. pandb. 5
Maxw. L. G. Pr. Lien oert. 6 877/»
Nrd. Holl.lJ.-8poorw.-Mjj. aand. 10»*/4
Mij. tot Ezpl. v. St. Spw, aand. 987|
Ned, Iud. spoorwegm. aand. 300
Nod. Zuid Afrik. 8pm. aand. 6 216
dito dito dito 1891 dito 6 10i*/4
TALiE.Spoorwl. 1887/89 A-Kobl.8 5""/,,
Zuid-Uaf. Spwmjj. A-li. obl. 8 58%
Polen. Warschau Woonen aand.4 üO'/s
Rusl. Gr.Rusa. Spw-Mjj. obl. i'/t
Bahisohe dito aand. 60
Kastowa dito aand. 5 81%
Iwang. Dombr. dito aand. 5 102%
Kurtk Ch.Asow-Bp. kap. obl. 4 101%
dito dito oulig. 4
AMtaiEA.Cent. Pao. 8p. Mij obl. 6 lOO'/i#
Chic. k North. W.pr. C. v. aand. 144'/*
dito dito Win. St. Peter. obl. 7 136%
Denver It Rio Gr. 8pm. eert. v.a. 18%
Illinois Central obl. in goud 4 108
Louisv. k NaabvilleCert.v. aand. 49'/»
Mexico. N. 8pw. Mjj. lebyp. o. 6 101%
Miss, Kanaas v. 4 pet. prof. aand. 11%
N.-York Ontario It Woat. aand. 18%
dito Penna. Ohio oblig. 6 101
68
50'*/,
53%
88%
102
I3l,/ia
77'/.
Oregon. Calif, le hvp. in goud 5 77%
St. Paul. Minn, k Manit. obl. 7 105"/,
Un. Pac. Hoofdlijn oblig. 6 101
dito dito Lino. Col. le hyp. O 6 29
Canada. Can. South.Cert.v. aand. j 49%
Vsn. G. fial/w. k Nar. le h. d. e. O, 14 1
Amsterd. Omnibus Mjj. aand. 201
Rottqrd. Tramweg-Maats. aand. 201% j
Nzi>. 8tad Amsterdam aand. 3 l«8% j
Stad Rotterdam aand. 8 107Vj#
Belgis, 8ta<l Antworponl887 2% 108l,/,#
8tad Brussel 1886 8% 104
Hong. Theis» Regullr Gosellscb. 4 117%
Oostenr. Staatsloeuing I860 6 1 (21%
K. K. Oost. B.Cr. 1880 3 I 167% 1
Spanjr. Stad Madrid 8 1868 37% 4
Nsi). V«r. Bus. liyp. Spobl oert. 1 1
V Den 19 JULI hopen onze ge
liefde Ouders
PIETER ADRIANUS IJ88BLSTE1JN
MASJE van VLAARDINGEN
hunne 35-Jarlge KcMcereent-
ifin ff ie herdenken.
Hunne dankbare Kinderen
Vtreeht11 Mi 1896.
Zjj die iets te vorderen hebben van- of ver
schuldigd zjjn aan- de nalatenschap van den
Heer CORNELIS CHRI8T1AAN HERMAN
PRINCE, overleden te Gouda den 3 Juni
1896, worden verzocht daarvan opgave of
betaling te doen ten Kantore van den No
taris GROENENDAAL te Gouda vóór 24
JULI 1896.
Er b- z. a. tegen 1 Aug. een Geldersch
MEISJE, als
Fr. Br. letter B. Boekbl. W. O. T»« WERK
HOVEN, HüTtUrvnjk.
