wiELCiiir
Emigratie naar Transvaal enz.
Directe SpoorwegverbindiiiKeii met «tiUDA. YV iuterdienst 1899-1900 Aangevangen I October - TUd van Greenwich.
(-)
r-
~r
STADSNIEUWS.
A. ran OS Az.
Honrs van
Amsterdam.
t
.1
B
«V.
Blouse». JaiMUistiiffeu, Pellerijen
li- SAM80M.
AD VER T E NTI N
EERSTE
üfEDERLANDSCHE RIJW1ELFABRIEK
VertegeuwoordiynrJ. C. DE RlilTËH, Gouda.
De heer De Hartogh wenschte opheffing van
de afzonderlijke militaire rechtspleging in
vredestyd in aansluiting met de aanhangige
wfjzlging v&n het militaire strafwetboek
voorts herziening van het tarief van burge-
lyke justitiekosten en salarissen in dien zin
dat niet voor alle diensten der griffiers moet
worden betaald. Nog besprak hy de nood
zakelijkheid van verhooging der traktementen
van de rechterlijke macht. Eu evenredige ver
mindering van de te hooge griffiers-bezol
diging en in verband daar ook mede rege
ling van den toestand der griffie-klerken.
De heer Pijnappel wenschte de thans in
de oude spelling geschreven wetboeken voor
taan te redigeeren in de nieuwe spelling en
bracht onder 's Ministers aandacht de mis
bruiken ten aanzien van kinderen, die wor
den verhuurd om in het buitenland te
arbeiden.
De heer Troelstra veroordeelde do straffe-
looze aanranding van het vereenigingsrecht
door werkgevers ten aanzien van vakverecni-
gingen wier groote sociale beteekenis b\j
schetste, alsmede haar karakter als rechts
middel tot wijziging der arbeiderstoestanden
in hun voordeel ten einde als organisatie op-
te treden tegenover de economische markt
der bevoorrechten.
Spr. de meening bestrijdende van Mr. Van
Houten, dat met de coalitiewet en andere
wetten alles voor de arbeiders is gedaan, acht
ntegendeel strafbaarstelling der patroons
die het vereenigingsrecht aanranden, noodig,
en h|j geeft verschillende voorbeelden, van
tegenwerking van het vereenigingsrecht door
de politieke en geestelijke macht, daarbjj
mededeelende hoe toen de sigarenmakers het
werk staakten te Boxmeer, de Roomsche prie
sters zich mengden in de moest intieme ver
standhouding tusschen de stakers en hunne
vrouwen.
Op het verzoek des Voorzitters om in zulke
bizonderheden niet af te dalen, repliceert Mr.
Troelstra te willen, dat de pastoors ook niet
in die bizonderheden afdaalden, (gelach).
Spr. vraagt optreden der regoering tegen
de schending van het vereenigingsrecht door
de economische macht der patroons, onder
bestryding van 's Ministers gevoelen, dat de
regeling der zaak thuis behoort in het arbei-
dersconti act. Immers het vereenigingsrecht
is voor de arbeiders, wat hot eigendomsrecht
is voor anderen en h|j hoopt dat deze regee
ring van sociale rechtvaardigheid niet do
onaantastbaarheid der patroonsvryheid zal
handhaven. Protesten van Patrimonium en
Roomsche vereenigingen bewijzen dat het hier
niet geldt een partyzaak.
De heer Ketelaar wyst op hot bedenkelijk
verschijnsel der toeneming van het aantal
loteryen en acht noodig bescherming tegen
over de gedano beloften, der deelnemers mee-
rendeels personen uit den middenstand en
der lagere klassen. Hy vraagt wettelijke be
palingen gelijk in Duitschland.
De heer Smeenge bespreekt de wensche-
lykheid van uitbreiding van het geldbeleg-
gingsveld van minderjarigen, van betere ver
zekering der oproeping van bloedverwanten
by voogdyregelingen, van spoedige maatre-
gelingen tegen het misbruik van gedwongen
winkelnering die vooral gedreven wordt in
de Langstraat in Noord-Brabant.
In de verdere discussie betoogde do hoer
Rothaan Macaré do volstrekte noodzakelijk
heid van eeno wettelijke regeling der politie
wegens de conflicten onder den bestaanden,
ongeriefelykcn toestand.
De heer Van der Zwaag betoogde de wen-
sclielykheid van schadeloosstelling aan bn-
schuldigen en facultatief-stelling van den eed.
By de beantwoording der verschillende
sprekers zegde de minister van justitie toe
overweging van beteugeling van misbruiken
in het vereenigingsrecht en gedwongen win
kelnering in het arbeidscontract.
Verder regeling van de gerechtskosten in
verband met het grifflerstractement.
Hetzelfde deed h|j ten aanzien van straf
bepalingen tegen ongeoorloofde loterijen, on
eerlijke concurrentie en meisjeshandel.
Verder de uitbreiding van de rechten der
verdediging en schadeloosstelling voor ten
onrechte gevangen genomen personen.
In myn vorig schryven gaf ik als myne
meening te kennen, dat de in ons land aan
hangig z|jnde kolonisatie- en stoomvaart
plannen uit een oogpunt van zuivere koop
manschap weinig kans van slagen hebben.
Een andere vraag is echter dezeof door
uitvoering dier plannen stel dan, dat wy
Hollanders zóó familieziek werden, dat wjj
gaarne bereid waren eenige millioenen in 't
belang van onze Afrikaansche familie te
offeren het nevendoel„instandhouding
van Hollandsch Zuid-Afrika" zou kunnen
worden bereikt. Man antwoord op deze
vraag luidtmogelijk maar niet waarscbjjnljjk.
Was het niet Dr. Dozy, die, kort geleden,
beweerde, dat de boer niet wil zyn Engelsch,
ook niet wil zijn Hollandsch, maar
Afrikaansch." Ik meen van wel. Welnu,
Dr. Dozy heeft m. i. volkomen geljjk: in 't
algemeen wil de boer zyn en blyven Afri
kaansch, liefst „rech Afrikaans," dat wil in
goed Hollandsch zeggen; ongeveer niks en
niemendal. Dr. Dozy's uitspraak maakte
dan ook op mjj den indruk, alsof een Ge 1-
dersch boortje m|j kwam vertellen, dat hy
niet wilde zyn Hollandscb en ook niet Duitsch
maar achterhoeksch en dat dus Gelder
land eigenlyk achterhoeksch was. Met allen
eerbied voor den wil van 't boertje zou ik
toch antwoorden: „waarde vriend; zoolang
de beschaafde en ontwikkelde bevolking in
Gelderland uw Jaö en nee-taal hoogstens als
liuisdia'oct gebruikt, zoolang deze bevolking
niet gediend bl(jkt van achterhoeksche zeden
en gewoonten, zoolang hou' ik Gelderland
voor Hollandsch, ook al is er dan door dezen
of genen schryver wol eens iets in dat Jaö
en nee-dialect geschreven of gedicht. ,En In
dien zin heb ik in Afrika ook steeds den
Afrikaner geantwoord, die m|j met zy'n„ons
Wil zyn rech afrikaans" aan boord kwam.
Van dit myn standpunt uit bezien was en is
Zuid-Afrika, meer speciaal, Transvaal, En
gelsch. Met uitzondering van de Hollandsehe
kolonie te Pretoria spreekt het overgropte
deel van de ontwikkelde en beschaafde be
volking in dat land Engelsch en volgt En-
gelsche zeden en gewoonten; wat erger is,
het z. g. outnumbenng-systeem uittellingssy-
stoem der Engelschen heeft succes gehad
de Engelsche bevolking is numeriek sterker
geworden dan do Hollandsch-Afrikaansche.
Wat hieromtrent door Hollandsehe bladen
anders is beweerd, geldt voor de Kaapko
lonie, niet voor Transvaal, en is geen factor
ter beoordeeling, zoolang nidt met eenige
juistheid de verhouding van Engelsche Afri-
kaanders tot Hollandsehe Afrikaanders kon
worden aangegeven.
President Kruger, meer nog misschien
Christiaan Joubert, met wiep ik daaromtrent
eens van gedachten wisselde, en andere boe
renleiders wisten dan ook zeer goed, waar
de schoen wrong, en hebben gedaan wat zy,
de eigenaardigheden van hun volk in aanmer
king genomen, konden doen om het Afri
kaansch en daarmee tevens de Afrikaan
ders 1 wat te laten worden. Het onderwijs
werd verbeterd, een gymnasium gesticht,
vooral vakscholen werden tot stand gebracht,
Hollandsehe predikanten beroepen enz. enz.
Oom Paul was nu eenmaal geen Jan Brand
en hechtte te weinig aan het praedieaal
„Sir" om met Engeland te coquetteeren.
Dit was mede één der ongenoemde, maar
toch wèlbekende oorzaken van den bestaanden
oorlog. Niet het Afrikaanderisme van de
Kolonie, dat meer bespot dan gevreesd werd,
maar wél het Afrikaanderisme van Trans
vaal, dat, hoewel langzaam, ozoo langzaam,
met den Hollandschen zuurdesem werd door
trokken werd gevaarlijk. De kinderen der
„domme" boers dreigden op te groeien tot
een niet-Engelsch ras, niet minderwaardig
dan maar gelijkwaardig aan het Engelsche,
enwaar bleef dan feitelijk Engeland's
supremacy? Intusschen was er naar myn
vaste overtuiging meer mogelijk dan werke
lijk gevaarin elk geval lag dit gevaar dan
nog maar in verre, verre toekomst en was
het te gering om er acht op te slaan. De
verstandige Hollanders in Transvaal wisten
het maar al te goed en lieten niet na het
elkaar dagelijks te zeggen, dat het Hol
landsch en de Hollanders in Transvaal ston
den en vielen met de krachtige persoonlijk
heid van president Kruger en dat na diens
aftreden kwade dagen voor hen zouden aan
breken. Helaas, daar was in die Hollandi-
seering te veel kunstmatigs, ze was te wei
nig de spontane uiting van den wil der
boerenbevolking zelve om lang stand te hou
den. En dan, Engelschen en Hollanders
brachten om te halenmaar de eersten
brachten kapitaal, veel kapitaal, en dus
stoffelijke welvaart; en de laatsten
intellect, dat minder tastbaar voordeel af
wierp dan Engelsche ponden en door het
ineerendeel der boeren, die door Majuba-
hill versterkt waren in <|o meening, dat het
summum van alle menschelyke kracht en
wijsheid in een goed schutter- en ruiterschap
lag, niet eens werd begeerd. Dat datzelfde
itollandsche intellect feitelijk het schip van
staal drijvende hield verbood der boeren
nfisplaatste trots te erkennen, maar werd
des te beter ingezien door de Engelschen,
getuige hun „those damned-s v v-Dutchmen!"
dat in de Johannesburgsche bars schering en
inslag was, en hun groote welwillendhêid
jegens den tot het Anglicisme bekeerden
Hollander.
Het gevaar voor de Engelsche supremacy
was alzoo m. i. zeer gering, te gering om
geweld te wettigen. Alleen Sir Milner en
Chamberlain dachten er anders over en hie
ven den reeds lang klaar liggenden stok op
dé groote gebreken der boerenregeering en
de politieke onmondigheid waarin de En
gelschen werden gehouden. Te beweren, dat
de door Sir Milner en Chamberlain geuite
klachten ongegrond waren gaat m i. zonder
meer niet aan. De Transvaalsche Regeering
had in ruime mate de groote gebreken, die
nu eenmaal elke familieregeering van een
klein volk aankleven en greep soms ook
daar, waar 'tniet noodig was, wel eens
naar autocratische maatregelen. Trouwens,
zy moest dat doen om zich staande te houden.
Dit werd echter met den* dag moeiel|jker.
Met het geven van gelyke politieke rechten
aan de Engelschen onderschreef de Regeering
haar eigen doodvonnis, met het weigeren
dier rechten werd de in abetracto niet te
rechtvaardigen toestand geschapen, dat een
intellectueel hooger staand en bovendien nog
numeriek sterker deel der bevolking beheer-
scht werd door een intellectueel Jager staand
en numeriek zwakker dito. Wat was hier
recht P
Ik weet het niet. Ik ben vol bewonde
ring voor myne landgenooten, die, niets
wetende van de feitelijke toestanden daar
ginds, zelfs nooit een Afrikaanschen boer
van aangezicht tot aangezicht aanschouwd
hebbende, by het uitbreken van den oorlog
zoo precies wisten te vertellen, dathetraAt
aan Transvaalscbe z|jde was, dat de boeren
zulke brave menschen en de Engelschen
zulke wreede en ontaarde dwingelanden
tvaren. 8)
Helaas, ik heb het nog niet zóóver kunnen
brengen en betwijfel zelfs of alle gedele
geerden ter vredesconferentie die ver-
«iakel|jkste aller conferenties, waarvan ik
niet eens begrijp, dat ernstige menschen er
ernstig er over hebben kunnen spreken en
er ernstige resultaten van hebben verwacht
in staat zouden zyn geweest om, uit te
maken wat recht was in deze zaak. Naar
myne meening staat de denkende mensch
hier voor een zoo goed als onoplosbaar ge
val en raadpleegt om er zich uit te helpen
-T- men moet wét zyn en niet ieder is 't
gegeven het in neutraliteit zóóver te bren
gen als Hollandsehe ministers den dik
wijls slechtsten aller advocaten: zyn sen
timent. Het wordt dan de oude geschiedenis
een stryd tusschen hoofd en hart; waarin
gewoonlijk het laatste de overwinning be
haalt; een overwinning, die het eerste accep
teert met de stille zucht„Och, make onze
ljeve Heer het maar spoedig in orde". De
oorlog was dus m. i. onvermijdelijk, nood
zakelijk 4)en onbegrijpelijk is het dat Hol
landsehe Hollanders van naam en gezag
vredespetities naar Engeland's Koningin kon
den zenden waar de eigen Transvaalscbe
Hollanders o. a. de redactie der Rand-
post die toch ook Engeland's macht wel
kenden, met onverdroten ijver den oorlog
predikten. Alleen kan men praten over
dje vraag of eenige jaren nitstel beter voor
de boeren ware geweest.
Maar, hoe noodzakelijk de oorlog ook
mocht z|jn, hy was dit oneindig meer voor
Transvaal dan voor Engelanden al kan
ook niemand hier uitmaken aan welke zijde
het absolute recht, de waarheid staat, de
waarschijnlijkheid is er, dat Engeland's
politici een groote fout begingen door niet
geduldig bet aftreden van President Kruger
af te wachten en den stryd thans aan te
binden. Met het uitlokken van dezen oorlog
zyn er in de aangrenzende staten sympathieën
gewekt, die velen meenden, dat zoo goed
als dood waren en slechts op een fatsoenlijke
begrafenis lagen te wachten en Sir Milner
9
(9)
L
limida.
7.20
7.38
8.19
8.88
9.02
9.14
9.26
9,38
9 64
Moordrecht
door
7.2 7
0
0
0.46
t
0
0
0
NiouworVerk
7.84
0
0
8.62
0
0
0
0
flapollo
7.41
0
0
8.69
0
0
Rotterdam M.
ft.80
7.60
0
0
9.08
0
9.83
9.46
10.1»
RoUordamD.P.
H
0
8.48
0
9.32
0
0
0
Rotterdam B.
0
0
8.1»
9,08
0
H
0
0
10,11
0
Alleen dee Dinsdags.
(d)
Alleen
le en
2e klssi
ie. Extra bijbetalen-
Op de*
treinen
GOUDA ROTTERDA M vioe versa.
11 li ll.il 12.1 H \i.bi 1.25 2 11 S.85
11.18
11.98
11.80
11.2»
11.86
11.42
11.51 12.82
1.-
1.01
1.14
1.28
1.64
".09
4.04
4 11
H
.57 4.29
4.08
4.15
4.87 4.-8
HAS
4.48
4.5b
5.1-2
1.09
6.18
5.22 S. 12 7.14 7.56
8.08
nu» 8.10
8.17
5.40 «.80 7.38 8.26
O
8.17 *.32
P
8.50
10.10 10.37
10.17
10.24
10.81
10.40 10.55
«.50
11.41
11.54
i Dinsdag tóndssgsche retourbiljetten voor de 8e kl. verkrijgbaar tegen enkelen vreohtprys.. (17) Hollendeebe Spoor. I Eitra supplement-bewijs
e
A
U
Rotterdam Beurs
0
e
7.82
0
0
0
9,89
Rotterdam D. P.
0
7.16
0
0
0
9.40
Rotterdam M.
4.46
6.46
ft.10
0
7/5
".40
9.18
Oapolte -
4.66
6.61
0
0
0
0
0
0
Nieuwerkurk
6.04
6.06
0
0
V
0
M
0
u
Moordrocht
5.11
8.14
0
0
0
0
0
10.0
Gouda - -
6.17
6.S0
ft.29
7 44
f.Oft
8.11
9.00
9.38
ROTTERDAM - 90UDA vioe verse,
r r 11,80 12,88
h 11.47 v 12.34
11.85 12.14
-.58 10.19
e 10.29
10.3«
10.43
10.17 P 4*
11.54 11,01 12.84 1.05
1,56
8,33
0
H
0
0
0
1
8. 8
0
0,11
2.03
0
0
7.45
0
0
10.20
.39
0
2.62
4.06
4.40
6.26
5.36
6.17
0
4,
9.56
0
1.49
4.60
«.27
0
10.08
0
1. 6
n
4.57
«.84
0
10.15
2.08
6.0 4
«.41
10.12
0
2.0»
2.3".
.11
4.09
4.24
5.10
6.45
6.56
«.47
8,13
8.20
9.32
10.28
10.49
(d) Alleen 1« en 2e klasse (extra betelen), (c) Feeultetief, op den loop ken niet gerekend worden, (if) Hollandsehe spoor. L Extra supplementbands ren de Compagnie der Wagons Lifs.
Gouda
Zevenhuisen-Moorkapelle
Soetermeer-Zegwnc «-ti
Voorburg
i Hage.
7.25 8.09 8.41 9.11
7.37 8.58
7.4* -
8.02 9,14
8.07 8.96 t-,19 9 8<»
9.28 9.67
9.66 10.26
10.19 11.15 11.18
11.80
11.41
11.56
10.46 lt.*5 H.
12.45
M O U D A I) E N H a A G viee verse.
1.08 1.01 2.14 8.45 4.18 4.55 6 25
1.18 5.07
1.29 r k 5 18
n 1/8 u 5.82
l 80 1.48 2.42 4.15 4.45 5.87 5.55
.49 6.15 7.17
6.15 6 48 7.45
7.69 8.20 8.29 9.18
8.11 -
8 12
f.36 E
8.41 8 48 8.' 6 40
E
r.oo
ïo.oio.40
10.' 8
10.27
10.89
10.44 11 07
14) (17) (V)
- 8.55 9.08 9.45 10.11 11.27 11.85 12.1 9 1.80 2.4E 3.00 4.00 4,< 6 4/ 6 5.80 6.12 7.42 7-56 f.56 9.43 10.19
10.17 V 88 4.51 6.18 9.49
3 ifl.Si 1.60 5.05 6.80 10.03
10.14
1.60
'a IIage 5.42 6.05 1.05 7.20 7. <6 8 35
Voorburg. *8 -
Zeeterm -'.eg. *.Qf
7evenh.-Mo. «.18 P-43 2.91 B.i B «.84
Gouds. «.?4 ft. 2 7.' I 7 41 1 Ov 9.22 9.35 0.13 10/4 11.57 12.08 12.87 2.12 3.14 8 27 t.*7 5,02 27 «00 «.51 S 10 8.38 9.22 0,2 4 10.46
[d) Hermoniketrein, elleen le en 2e klesee, eitre betelen. (U) Reisigoes voor do lyn Breukelen—Amsterdam mogen vie Utrec^ rejnen.
Gouda.
Ondew.
Woerd.
Utrech'
6.90
5.85
6.48
6.03
6.64 7.5(1 5.18
4
9.07
H
9.40
l «19
7. 4 1.28
8.66
».89 10.14 10.51
KI I 1» A
19.57 12.00
11.14
U.2*
II.46 1 '.32
i K fit H vioe veraa H
12. O 2.15 4.i 7 4.32 1.47
2/2
2. tO 3.31 -r
3. 8 4. Ml 5.04 6.M
1.12
6.05
«.28
40
T
«.*5
7.1'»
7.13
7.39
TT
4.26
3.48
.59
HU»
10.48
10/6
1.-16
10.61
G O V I) A—A w h p K D k M viae rem.
ton u. 6. 9 8 09 8.18 9.28 10.10 10.57 12.08 1.06 2.36 8.28 0
6.03 85 8.16 V2« 9.28 9.36 0.68.
\mst.W. 8.01 8.53 9.09 10 10 10.54 12.48 12.57 1.58 8.23 4 15
4.«7 5.60 6.52 9.0010.0' 0.1010 0 1.46
Amit.C. 8 v v.05 9 28 10 26 11,09 1 03 1.10 2.09 8.41 4.80 6 12
6/ 5 9.18 10 8 10.25 10.8 t 12.00.
11.81
UtrnK'h:
WoaHun
Oudev.
Grtnda
6 27 6.53 7.63 8.81 8.49 9.20 10.16 10.88 i 1.38 Ü.Si 1.37 3.08 8.i0 3.69 ».48 5.88 |5. 1 «.5- 7.68 9.19 10.00 10.84
5.15 6.53 8. 4 10.38 11.55 12.27 4.22 7.2 9.G 10.64
5.10 7.02 8.22 10.46 1 85 - 4 8 7.3 9.49
5.60 7.17 7.27 8.86 9.01 9.23 9.52 10.59 11.10 12.11 12.61 9 3.40 8.53 4.48 s.20 «dl> 7.1» 7 6» 3.26 10.02 10.15 11.10
•t C —6 8» 7.' 8 15 36 9 18 9.46 1.15 12.0112.2 2.16
M5 8.31 4 4i 6 20 7. 6 b.10 9.46.
Hémt W. 5.43 6.50 7.85 8 20 8 60 80 10 00 11.50 12/1 11.40
2.45 8.80 8.46 5.0 6.85 7.30 8.25 ln.0Q.
hmde 7.17 7.84 8.18 9.09 9.84 10.18 10.48 12.511.021.24 8.88
4.17 4.28 5.47 7.52 8.14 9.12 11.10.
zal te laat ervaren, dat met het planten van
den Union Jack op het gouvernementsgebouw
te Pretoria het Afrikaanderisme niet is ver
nietigd, noch het gevaar voor een Hollandsch
Zuid-Ajrika is verdwenen. Het waren niet
uitsluitend humanitaire beginselen, die Glad
stone in 81 bewogen den vrede te herstellen.
Gladstone was bang - Lord Kimberley beeft
het gezegd en zijn verklaring stemt wonder
wel overeen met wat mij een Kaapsche heer-
boer te Kaapstad eens ongevraagd daarom
trent mededeelde voor een opstand in de
Kolouie. Maar Chamberlain is niet bang en
zal straks gaan schryveu op de lei, die Trans
vaal zoo netjes voor hem heeft schoongemaakt.
K|j schrijve heel voorzichtigwant waarschijn
lijk zal het blijken, dat het door hem toegedien
de geneesmiddel erger is dan de kwaal, en dat
een politiek van vrede en vriendschap En
geland op den duur geheel had gegeven wat
het thans door een politiek van zwaard en
griffel slechts ten halve zal verkrijgen. Hoe
't ook zy, dit land zal veel hebben goed te
maken wil het in Zuid-Afrika weer op het
standpunt komen waarop het vóór den oor
log stond. Daarom, hoe vredelievend men
ook raogo zyn, men kan als goed Hollander
den oorlog slechts toejuichen. Beter geen
Transvaal dan een Transvaal bij Albion's
gratie en liever Engelschman to the backbone
(op en top) dan Afrikaander in den trant
van Du Toit consorten. De oorlog geeft de
eenige waarschijnlijk de laatste kans voor
een Hollandsch Zuid-Afrika in de toekomst,
hij is misschien het eenige middel om den
tot heden nog vry indolenten boer tot hoo-
gere krachtsinspanning te prikkelen, hem de
wijsheid te openbaren, dat de waarachtige
vrijheid iets anders is dan de patriarchale
losbandigheid, die hy soms daarvoor aanziet,
kortom hem geschikt te maken voor het
moderne staatsleven. Jammeren helpt niet,
voor troost is ruimte; want door al onze
scboone vredes- en arbitragetheorieën wordt
toch het historische feit niet te niet gedaan, dat
zoo menige staat opkomt en bloeit eerst na
harden en bitteren stryd verkreeg. Dezen
strijd strijdt thans Transvaal. Wachten w|j
den uitslag gedu'dig afen beslissen wy
daarna óf, en zoo ja, waarmee wy de Trans-
valers kannen helpen. Op grond van wat
vroeger gebeurde men vrage de Redactie
van de Standaard maar eens, die de ge
schiedenis van Suikerboschkop beter kent
dau ik kunnen wy wel aannemen, dat
emigratie van landbouwers in 't algemeen
niet aan te bevelen is. Bovendien, in 't land
der boeren zyn geen boeren noodig, maar
menschen, die in staat zyn uit die boeren
een burgerij te vormen.
J. BOS.
Gonda, 6/12 '99.
D Evenals de meeste andere oorlogen is ook de
Transvaalsch-Engelsche oorlog het resulteerend
gevolg van vele oorzaken, niet van één enkele.
Terloops zij hier aangemerkt, dat de bewering,
dat Engeland alleen om het bezit der goudmijnen
'den oorlog voert een bakerpraatje is; een baker
praatje, dat tot mijn eigen verbazing in Engeland
nog hier en daar opgeld doet. Niet het goud
zelve maar het feit dat door de goudmijnen een
zeer sterke, hoofdzakelijk Engelschebevolking zich
vestigde in een land waar zonder die mijnen slechts
eenige tientallen Engelschen te vinden zouden zijn
2) Men meene hier overigens niet, dat alle
Hollanders in Transvaal aan de zijde der Re
zijn Hol
het
Legeering
Integendeel, daar zijn Hollanders ginds,
zeer Kngelschgezind zijn, daar zijn er nog
r, die, anti-boersch zijn, maar indachlig aan
«spreken is zilver maar zwijgen is goud" niets
voorstanders der bekende alleen -zaligma-
eit
Men beoordeele het Engelsche volk toch
vooral niet naar de wandaden der Engelsche sol
daten. Het Engelsche leger is een leger van
huurlingen en wordt voornamelijk uit die klassen
der maatschappij gerecruteerd, waarin het mensch-
dier zich gswoonlijk bij de geringste prikkeling
openbaart. Gevolg is, dat de moraliteit van den
Engelschen soldaat vrijwel omgekeerd evenredig
is met zijn militair moreel.
De Engelsche officieren zijn daarentegen op en
top gentlemen wien het zeker niet aan ridderlijk
heid en humaniteit ontbreekt.
Dat de oorlog komen moest en komen zou
heelt President Kruger al, voor jaren, begrepen.
Niet na Jameson's inval, maar veel vroeger toch
werd door hem het «zoo gij den vrede wilt, be
reid U ten oorlog," in toepassing gebracht.
Zoo bezocht ik in 88 het artilleriekamp te Pre
toria en telde ik daar, herihner ik mij goed, een
to k 25 tal stukken geschut, waaronder van zeer
nieuwe constructie; Zoo werden reeds toenmaals
dagelijks artillerieoefeningen gehouden, zoo wer
den in het daarop volgende jaar aan de burgers
op applieatie een modern geweer verstrekt enz.
Gemengde Berichten
De helft Yan de klip bij Hoogland, waarop
hetRnssische pantserschip Generaal-Admiraal
Apraxin was vastgeloopen, heeft men met
dynamiet in de lucht laten springen. Het
schip, bleek niet beschadigd te zyn. Daar
het nog stormt, zyn van het eiland Rustsin-
salmi reddingbooten afgezonden.
Een nieuwe vereeniging is in de maak
ill. eene van houders van tenten, draaiwer-
ken, hippodromes, gebak- en ververschings-
kramen, galanterie-, suiker- en koekkramen,
in het algemeen van alle belanghebbenden
by de kermissen. Men wil trachten deze
vereeniging in eene te Amsterdam te hou
den vergadering tot stand te brengen.
Eergisteren heeft zich aan 't parket van
den officier van justitie te 's-Hertogenbosch
aangemeld de voortvluchtige postbode P. W.
H. uit Udon, die verleden jaar zich met
den der posteryeu uit de voeten had gemaakt
en zich naar Duitschland had begeven, waar
liy te vergeefs was gezocht
Hy is terstond naar de gevangenis over
gebracht.
Men schrijft uit Haarlem
Gisteravond te 88/i hut werd brand ont
dekt in het perceel 35'Kleine Houtstraat,
waar Philip Mok een uitverkoop houdt van
sajet enz.
Er was niemand in het huls, zoodat de
deur moest worden opengebroken.
Daar zag de commandant van de 10 vlam
men in eon kast en een bedstede, doch die
namen zoodanig toe, dat spoedig de vlam naar
buiten uitsloeg en de hulp der spuiten noodig
werd.
Het perceel is van binnen nagenoeg uit
gebrand.
De politie is bezig de oorzaak te onderzoeken.
Men schryft aan de „N.«R. Ct.":
Naar wy vernemen zal van den voorge
nomen verbouwing en groote uitbreiding van
het station Delftscbe Poort alhier voorloo-
pig wel niets komen. Van den Raad van
Toezicht moet althans eergisteren een schrij
ven aan de Maatschappij tot Exploitatie van
Staatsspoorwegen zya uitgegaan, waarbij in
overweging gegeven wordt door den aanleg
van eenige nieuwe sporen in de zich open
barende behoeften te voorzien.
Onder het opschrift „Aangeworven" schryft
Z. aan het „vaderland"
1 Dec. in den trein van Keulen naar
Gouda zittende, had ik een ontmoeting, die
mijns inziens wel de moeite waard is, bekend
gemaakt te worden.
Ik reisde 3e klasse en had behalve een
mijner ondergeschikten tot reisgenooten een
paar jonge mannen Duitschers -- waar
mede ik'al spoedig in gesprek raakte.
„Waarheen gaat de reis, vrienden?"
„Naar Londen."
„Ah! werd door my gekscherend daarop
gezegd „zeker aangeworven om tegen de
„Boertjes" te vechten, hè P"
Helaas, het antwoord van de jongelieden
luidde bevestigend.
Men bemerkte waarschijnlijk dat ik dit op
zyn zachtst uitgedrakt vreemd vond, en een
der a. s. Boerenbestryders vervolgde„Ja
mijnheer, wat zal ik u zeggen. Geen werk,
geen brood dus we hebben het aanbod „vrije
overtocht naar Afrika en 100 thalers per
maand" gretig aangenomen."^
„Maar, jongens, ik dacht dat Duitsche jon
gelingen liever de zyde der Boeren zouden
kiezen."
„Ach mynheer, den llen dezer gaan we
eerst scheep, dan is de oorlog zeker al af-
geloopen, als we in Afrika aankomen, en
is dit niet het geval, welnu, dan loopen we
over naar de Boeren."
Ik was te verontwaardigd om het gesprek
voort te zetten, maar dacht by my zeiven,
dat de Boertjes met zulke sujetten zeker niet
gediend zouden zyn.
Toch had ik, vooral met één der twee
Duitschers, diep medelijden. Men kon het
den knaap aanzien, dat werkelijk de nood
nijpende was, hy leek me heusch niet het
type vah het Gerraaansche ras een schamele
kleeding dekte een tenger lichaam, ik kon
dan ook niet nalaten om den miniatuur-
Duitschers toe te voegenmaar jongens, je
aralt spoedig als mikpunt voor de kogels der
zekertreffende Boeren vallen.
Wat in vredesnaam moet Engeland met
zulke soldaten doen P Geen van beiden ver
stond een enkel woord Engelsch, daarbij
blijkens het bovenstaande lichamelijk en ze
delijk zwak. „Maar wat nood! Engeland
heeft soldaten noodig. Het gehalte doet er
niet toeNog meer kanonnenvleesch dus
Naar men zegt, is de schadevergoeding,
welke mevr. de wed. J. Arendsen de Wolff
vraagt van de Spoorweg-Maatschappij wegens
de ramp-Capelle groot f 60,000, zynde f 3000
lijfrente 'sjaars.
Eerlang zal de Doode zee verdwijnen. De
rivieren, die aan de zee met haar sterk zout
gehalte water toevoerden, worden nl. tegen
woordig zoo zeer in beslag genomen voor
bevloeiingen, dat ze byna niets meer aan de
zee leveren. En zoo kan het zyn, dat by de
snelle verdamping, die in de Doode zee plaats
vindt, het groote meer weldra niet meer dan
een zoutlaag zal zyn.
GOUDA, 8 December 1899.
By Kon. Besluit zyn by de dienstdoende
schutterij alhier benoemd
tot le-luitenant-kwartiermeester, met den
personeelen rang van kapitein, M. Kuneman,
gepensionneerd kapitein der infanterie van
het Oost-Indisch legertot kapitein H. Knut
tel, thans le-luitenanttot le-luitenant E.
(Jassuto, thans 2e-luitenanttot 2e-luitenant
dr. D. W. IJssel de Schepper, thans schutter.
Wy herinneren heeren Leden van het Ned.
Onderwijzers-Genootschap aan de vergade
ring, die Zaterdagavond wordt gehouden.
Tevens zal dan de herstemming plaatshebben
voor een lid van het hoofdbestuur, terwijl
dan tevens verkiezing van 2 leden in het
atdeelings-bestuur moet plaats hebben. De
aftredende Hh. J. Slop en Ed. v. Dantzig
zyn herkiesbaar.
Gisteravond had op de bovenzaal der
Harmonie de jaarlykscho algemeene verga
dering plaats van „Providentia".
Nadat de voorzitter, de heer J. M. do
Jong de vergadering met een korte, maar
krachtige toespraak had geopend, kreeg de
heer J. A. de Peer, de secretaris-boekhou
der het woord, die in een keurig uitgewerkt
verslag een kijkje gaf in den toestand der
vereeniging.
Met veel lof maakte hy melding vayjde
donateurs, die de vereeniging zoo steunden
en vooral van de commissie de hh. Prins
van Doesburgh en Mr. M. M. Schim yan
der Loeff, welke de vereeniging met raad
en daad terzijde stonden.
Het aantal leden bedraagt pu 512. bene
vens 66 donateurs en. 3 donatrices.
Het feest ter herdenking van het 25jarig
bestaan op 18 Nov. in de Sociëteit „Qna
Genoegen" gegeven, was dank zy de feest
commissie bepaald goed uitgevallen.
De reköhing en verantwoording van dit
boekjaar luidde:
Uitgegeven f 3913,291 en ontvangen
f 3636.32, dus een nadeelig saldo van
f 276,97;.
Daarvoor was van het spaarbankboekje
een som van f 300 gelicht.
De reservokas had aan ontvangsten ^7007
en aan uitgaaf f 105 das een batig saldo
van f 596,37.
Het kapitaal der vereeniging bedroeg by
het einde van 't boekjaar.
Ter Spaarbank f 1035,4$
In Kas - 53,611
Reservekas - 696,37
Alzoo te zamen f 1685,401
Tot bestunrsleden werden herkozen
a. Uit de donateurs-commissie de* héér J. J.
Prins van Doesburgh.
b. Uit het bestuur:
l)e HH. J. M. de Jong, P. J. Jansen, A.
den Held, J. N. de Groot, J. Halsöber en
C. Sanders.
De rekening en verantwoording van den
penningmeester werd nagezien en in orde
bevonden door de HH. Bosman en Verbruggen.
Het gezin van den vrachtrijder 8., wonende
tusschen Bodegrave en Zwammerdam, is zeer
zwaar beproefd geworden. In een week tyds
zyn er van de 5 kinderen, die in dit gezin
waren, 4 aan diphtheritis overleden.
Ook het nog eenig overgebleven kind is
door deze kwaadaardige ziekte aangetast en
is niet buiten gevaar.
Stolwijk, 7 Dec. 1899. Door den Kerke-
raad der Ned. Herv. Gemeente alhier is als
predikant beroepen Ds. B. Boers, predikant
té Kedicbem.
Ouderkerk a/d. IJsel. Beroepen by de
Ned. Hervormde Kerk te Stellendam en te
Oosterland en Stroe de heer M. Jongébreur,
cand. alhier.
VERSCHEIDENHEID.
De correspondent te Utrecht van het Hbl.
schryft van Dinsdagavond:
Wat is er toch weinig geest onder de
menschen! Dat mocht men wel uitroepen by
't aansèhouwen van den jaarlykscher), door
geen de minste regelmaat gekenmerkten op
tocht, dien de Utrcchtsche studenten hielden.
Eerst was er sprake van, dat die grappen
makerij niet zou doorgaan. Zestienhonderd
galden was bijeengebracht voor de grimeering
en die zou men nu voor Transvaal bestemmen.
Had men 't maar gedaan! Wat er voor in
de plaats is gekomen, was een bedroevend
iets.
Boeren natuurlijk, met een pseudo-Kruger
er tusschen inde Duitsche Keizer met zyn
grootje een ambulance, waarin tegen de re
gelen der Geneefsche Conventie, een Engelsch
man geranseld werd, in plaats vau liefderijk
verpleegd, dat was zoowat alles 1 Toch
was het centrum der stad zwart van menschen.
Prachtige DASSEN, met Goud bekroond
LINNENGOED. Een fijne collectie HEEREN-
en DAMES PARAPLUIES en HAND
SCHOENEN, enz. enz.
Kleiweg E. 73, GOUDA
J.elephooH mo. 31.
5 DKCEMBEB.
.1 u l,y Hop. 1889-90 4
«I to iu jcouii. leon. 1883 fl
dito dito ditc 3
dito dito dito 3
Uünüah. 0->I. Gou II. 1881-93 4
IrAXiK. luaohr..Ting 1862-81 5
Oostenh. Obf. in papier 1868 5
dito in silver 181!8 6
l'oKTUOAii. Oi l. met coupon 3
dito tiolcet 3
Ru-land. OW. BintumL 1894 4V,
dito Gecons. 1880 4
dito bij Ruths. 1889 4
dit» dito dito I8S4 5
dvAsjs. Purpi t, tchul.1 1881
Tu«a*u.Gepr.Couv. loon. 1890
Ge.\ Lening serio' D.
G«c. leem it. sor e C.
Auiu-Akk. Rep. v. oblg 1899 5
Mexico. Obl. Buit. Soh. 1890 6
Venisukla. Old. 4 onbep. 1881
Wbtkkdam. Obligatieu 1895 3
IIottïrüam. Steil, leen. 1894 3
Nkd. N. Afr. H nde 8v. Rand.
Arond-b. Tab -My. Cerüfit ateu
Geli-Maatschappij dito
Ara. Hypotheekb. paudbr. 4*/«
Cult.-Mij. der Vorsten*, aand. i
Gr. Hypoth -ekb. paudbr. i'/fl
Nederlandsche bai>k aand. I
Ned Handelinaatseh. dito j
N.-W !t Pao Hyp. b. pandbr. 3 96
Rott. Hy otlieekb. pandbr. A*/al
Utr. Hypotheek b. dito 41/,1
Oost en r O 'St-Hong. bank aand.
Iloai liypothoekbank paudb 5
Amerika Eqw. hypoth. pan 'b. 4 90
Maxw. L. G. Pr Lino <ert. 8 991/.
Ned. Holl. IJ -S|»o.,r-v..My.amd. 114
My. t t Kxpl. v. 8t 8p*. aand. 10 1 /g
Ned. I' d S.'oorwegm aa/ d. j 224 J
Vrkra.
Slot k ra
81%
617/,
93»%.
937/
93/8
93
100%
88%
SSrt/i.
9*Vl.
66
96%
96"/!.
96%
1017
67%
6T«/s
92%
9
«6/,,
1007/g
34%
90%
91
99
a»'
631
ia.
436
Jl
102
9047
is*»/;
128
110%
235»/,
100%
55
55
181 Va
97%
Ned. Zuid Afr. 8pm. aand 6
dito uito dito 1891 dito 6
[talie Spoor>« 1. 1887/89 A-Kobl.8
Zuid-lui. 8p« mij. A-H b!. 8
I'olpin. Wirsohnu Woeneu aand.
Rusl Gr. Rui». 8ptv.-My.obi. 4
B tltisohe dito aan I.
Fa-town dito aand. 5
Iwaug- Domhr. dito aand. 5
Kursk Ch. Atow-8p. kap. op!. 4
dito dito oblig. 4
Amerika. C-ui. f'ac. Sp.Mij. oM. 6114»/«
Ch'c. It North. W.pr. O. v. aand.'
dito dito Win. 8t. Peter. obl. 7 j 141
Denver k Rio Gr. 8pm. eert. v.a, 62
Illinois Central obl. in goud 4 j 105
Louisv. 8t Na >hvilli Cort. v.aand, 74
Mexi o. N. Spw.M lehvp.o.
Mis«. K tn-a-> v.4pCt. preL aand.
N.-York OuUs o It West. aand.
Ponn. dto Ohio ohlig. 6
987/,
100"
100
Vl. T-
104»/,
87
25"/,.
76%
961/,
«!/w
160
210
108
10
9J11 1(
100
117%
U7%
101
34%
Oregon. Calif. I o hyp. in goud 5 9//,
8t. Paul. Mio'i, k Manit. ob'.
On. Pac. Hoof Iyn ob ig. 6
dito dito Li"0. Col. le hyp. 0 5
Canada. Can. South. Chert.v.aand.' 5 8%
Ven. C. Rallw, Na. lo h. d. e. 0,
A'lislerd. Omnibus My. aand.
Rottord.Tramwo -Mams, and
Ne». Stad Amsterdam aand. I
^tad Ro terdnm aand 8
Belqie.Stad Antwerpen 1887 2'/.
Stad Brussel 1886 2"/,
Hons. Theiss Regu'lrG u-halt. 4
OosTitra. Staatsieenig 1860 5
K.K. Oost. B. Cr. 1880 3
SfANjR. 8tad Madrid 8 1868 841 3
Ned. V.-r. It r. AvK. Spoel. cerl.
Zoowel voor Dames a!s Kinderen.
in groote verscheidenheid, billijke prijzen.
Directeur tl li U II O K ti S
DI.VKN TKH.
Model zonder rem en schermen l 87.50
Model .1" met - 90
Model I,- HO.
Model AA- 125.—
Model AAA- 145
LUXE RIJWIEL- 160.—
GEWONE ACATENËS - 155
LÜXE ACATmNË 180.
P.S. DAMES KETTINGRIJWIELEN op
alle prijzen f 5hooger.
