lY zonen,
1
AUTHBB.
DE VERDOMEN SCHAT.
1TEE
UTS.
i Laarzeniuayazijn
rijs Haar
moer1
\ieime I omlon
de gryze haren
rjjnen, maakt bet
det het uitvallen
i Let hoofd weg.
uif
FEUILLETON.
Buitenlandse!) Overzicht.
No. 944».
43ste Jaargang
z
in, (JOUDA.
(Wordt vervolgd.)
{RINKMAN Zn
beg
niel
legl
SCHOENWERK
E 30.
de Kleiwegsteeg.
goheele aarde
verspreid.
laagschen
ip is Odol
t beste middel
end en tanden.
Patentflacona.
Pil
London.
>0 per flacon.
NDAAL M 9, by
ms,
gemeten werk.
TIER
'EM W
r
i AO ets., 75 ct.
kers en Drogisten
ANKEK!
Rotterdam.
GER, Apotheker,
o. V/esthaven 198.
fiOgDSfflE f OMT
Na den strijd.
MERK te letten
S VAM
EM.
DN worden afgele
ide pakjes van vijt
If en een Ned. ons
g tan Hommer en
van nevenstaand
de Wet gedepo
uitvoering van ge*
,nbevelende
BUL,
EEBAART Lz.
65)
Hij kon rich dus zeer wel voorstellen hoe bitter
het wezen moest voor een man als de baron, die
rijn goed, eeuwen lang het eigendom van zijn
geslacht, liefhad boven alles ter wereld, hoe bitter
het voor zulk een man wezen moest, dit goed
voor altijd te moeten verliezen, enkel doordien
een vrouw de voorkeur verkoos te geven aaneen
armen vrijer boven een rijken. Zoo levendig zelfs
kon hij zich daarin verplaatsen, dat er een twijfel
in hem rees, ot hij wel behoorlijk handelde met
nog steeds een hopend oog op Ida gevestigd te
houden. Ten slotte, na veel peinzens, schreef hij
aan den baron het volgende:
Ik heb uw brief ontvangen, evenals van Ida.
En ik hoop dat gij mij geloot zult willen schenken
wanneer ik u verzeker dat ik de beweegredenen
die u blijkbaar tot schrijven hebben aangespoord,
begrijpen en daarmede tot zekere hoogte instem
men kan. Ongelukkig, hoewel ik het tot dusver
nooit betreurd had, ben ik onbemiddeld, terwijl
mijn mededinger zeerrijk is. Ik zal mij natuurlijk
strikt aan uw uitnoodiging houden. En ten over
vloede wil ik tegenover u de belofte afleggen, dat
ik, wat het mij ook moge kosten, noch recht
streeks noch zijdelings iets doen zal ora op Ida’s
eindbesluit invloed te oefenen. Zij moet voor haar*
om den procureur zeer hoffelijk, zeer leedbetui-
gend. maar zoo onverbiddellijk als een molensteen
te vinden Dienselfde morgen had hij bovendien
een schrijven uit Londen ontvangen, dat zijn
allerlaatste hóóp op het verkrijgen van geld
tot aflossing der hypotheek in rook ha I doen
verdwijnen.
Het pad liep een eind verder langs een rij eiken.
Hier vonden zij Georg, die, met zijn instrument
tot merken in hand, aandachtig eenige tot de
bijl gedoemde boomen stond te bekijken.
„Wat voer je daar uit vroeg de oude heer,
met zijn lustelooze stem.
„Merken, baron.”
„Dan dot je monnikenwerk, man.”
„Monnikenwerk
,.Ja, die moeite kan je je wel sparen, want het
goed zal aan een ander toebehooren, voor het sap
nog in de boomen rijst
„Komaan, baron, praat nu toch zoo niet, want
ik geloot het niet. Dat zal niet gebeuren, neen
neen I”
„Dat zal niet gebeuren, jou ezel I dat zal niet
gebeuren 1” antwoordde de baron met een scham
peren lach „Wal, kijk dan maar eens I en hij
wees naar een rijtuig op den straatweg, zóó
geplaatst, dat de pers men, die er in zaten, gezien
konden worden zonder dat zij hen konden zien.
„Ziedaar! ze zijn den boel aan het opnemen.»
Wij kunnen dat alles thans echter niet
verder uit werken, doch wijzen slechts
hierop, dat de leus: „vóór of tegen de
democratie’” de eenige is, die op wet
gevend terrein een juiste scheidingslijn
vormt tusschen het streven der vertegen
woordigers van ons volk, de eenige, die
een richtsnoer geeft voor de maatregelen,
op dit gebied al dan niet gewenscht, de
eenige tevens, die in staat ia eene natie
te bezielen en tot krachtige actie aan te
zetten, zonder te leiden tot haat, verket
tering en onverdraagzaamheid. 4
Dat dan allen, die dit inzien, trachten
de bedriegelijke leus: vóór of tegen den
Christuste doen verstommen en te doen
plaats maken voor de vruchtdragende
leuzevóór of tegen de democratie
Slechts onder die banier kan onze schare
met vertrouwen voortstrijden, zeker, ten
slotte te zullen overwinnen!
Wederom is de stembus gunstig geweest
voor het verbond van de partijen die den
godsdienst misbruiken voor politieke doel
einden. Drie jaren van stilstand op het
gebied der sociale wetgevingen van reac
tie in velerlei opzicht schijnt de meer
derheid der kiezers, althans in Zuid-Hol-
land, nog niets te hebben geleerd. Dat de
Hoogeronderwijswet de geestelijke, de Ta-
riefwet de stoffelijke belangen van ons
volk met ernstig nadeel dreigt, werd door
een breede schare onzer medeburgers niet
verstaandat met het omzetten der meer
derheid van de Eerste Kamer in een cle-
ricale, de laatste dam zou worden weg
geslagen die het land nog behoedde voor
den teugelloozen stroom der reactie, liet
hefi koud of werd zelfs als wenschelijk
beschouwd. Het feit valt niet te looche
nen, hoe ook de herstemmingen mogen
uitvallen, het kiezersvolk heeft een votum
van vertrouwen uitgesproken in het tot
nu toe gevoerd Regeeringsbeleid, waar
door de positie van het Kabinet sterker
is geworden dan ooit te voren.
De vrees is dus gewettigd, dat in 1905
de uitslag niet minder gunstig zal zijn
voor het Ministerie-Kuyper. Toch mag die
vrees niet tot ontmoediging leiden. Om
te overwinnen moet*men bezield zijn door
vast vertrouwen in de mogelijkheid van
overwinning, zoo niet terstond, dan toch
op den duur. En waaruit valt dat ver
trouwen anders te putten dan uit het
geloof in de juistheid der beginselen die
wij voorstaan, de overtuigende kracht,
van de verkondiging dier beginselen uit
gaande, de bezieling en geestdrift, daar
door gewekt bij allen die door die be
ginselen zijn gegrepen in het hart en
vervuld van vurige begeerte, door de wet
geving te verwezenlijken wat door hun
geest en gemoed als hoogste waarheid,
als aantrekkelijkst ideaal op het gebied
der menschelijke verhoudingen in eene
geordende samenleving is erkend!
Maar met die beschouwing is tevens
gegeven eene verklaring van het succes
der kerkdijken. Zij waren ongetwijfeld
beter georganiseerd, werkten door middel
der kleine provinciale pers voortdurend
op het volk in en schroomden daarbij niet,
leugenachtige voorstellingen te versprei
den, te schermen met het „roode spook”,
de kiezers bang te maken met den „geest
des verderft” der linkerzijde zeker,
dat alles heeft in niet geringe mate tot
hun overwinning bijgedragen gelijk niet
Er schynt in Rusland eenige vrees te be
staan, dat generaal Stackelberg is afge
sneden. In de berichten uit Petersburg
wordt sedert de gevechten van Wafangan-
Telissoo niet meer over Stackelberg gespro
ken. Doch uit verschillende berichten, en
voornamelijk uit de offlcieele mededeelingen
van generaal Sacharof, den chef van den
staf in Mandsjoet'ije, is het nu duidelijk, dat
Japansche troepenafdeelingen zich bevinden
tusschen Kaiping en Haitsjeng, aan den
spoorweg van Port-Arthur, naar Liaojang,
op grooten afstand benoorden de plaats,
waar generaal Stackelberg geslagen is.
Hot. blijkt verder, dat generaal Koeroki
zyn troepenmacht in zuidwestelijke richting
heeft doen oprukken, klaarblijkelijk om ver
binding te krygen met Okoe, die volgens
andere berichten reeds tot stand is gebracht.
Dan js de lijn Kaiping—Sioejer. afgesloten,
en als Stackelberg zich niet met snellet
inarschen naar Liaojang heeft teruggetrok
ken is zyn insluiting tusschen Haitsj ng en
Telissoe voltooid.
Volgens de offlcieele Russische berichten
hoeft Koeropatkine zelf het bevel üVer dü
troepen aanvaard. Dit zou aanduiden, dat
oen veldslag ten zuiden van Liaojang te
wachten is. Het is natuurlijk Koeropat-
kine’s bodoeling om Liaojang, dat door de
Russen als een belangrijk steunpunt wordt
aangezien, zoo lang mogeljjk te behouden.
Generaal Koeropatkine heeft dus zijn stel
ling naar het zuiden uitgebreid, en staat nu z
tegenover de Japanners, die in belangrijke
getalsterkte in den Tej ipanlin pas en ten
zuiden daarvan positie hebben genomen, en
die Wafanfoen aan den weg naar Liaojang
en Tsjalindzi, in het dal van de Tsaohg, W
wersten ten noorden van Fengwangsjeng,
hebben bezet, wat duidt op een gecombi
neerd vooruitrukken door do Japdnnors-van
het zuiden en het oosten, op Liaojahg.
minder van beteekenis was de invloed,
op de kiezers door middel van de kerken,
door de geestelijkheid, geoefend en de
afgodische vereering door velen voorden
persoon van den Minister-president ge
koesterd.
Doch dat alles raakt niet de kern der
zaak. In den diepsten grond is de over
winning der kerkdijken toe te schrijven
aan het gemeenschappelijk beginsel, dat
hen bezielt, het ideaal, dat hen voor
oogen staat: de eere van den levenden
God, van den Christus, hoog te houden
.in het staatsbestuur.
Dat dit beginsel bedriegelijk, dat de
leus„vóór of tegen den Christusvalsch
is dat alles doet niets ter zake voor
het feit, dat deze positieve leus, dit dui
delijk omlijnd beginsel, samenhangend en
in veler oog geheel samenvallend met
wat voor een groot deel onzer natie
hoogste waarheid is, de schare kon ver
vullen met een bezieling, kon opzweepen
tot een fanatisme, waardoor alle feilen
en zonden van de coalitie in het niet ver
zonken tegenover de geweldige drijvende
kracht, uitgaande van het voorgespiegelde
ideaalde redding van Nederland uit de
klauwen van het ongeloof.
Daartegenover kon de linkerzijde slechts
negatieve, weinig omvattende leuzen stel
len, die niet de kracht hadden weifelende
kiezers aan te trekken en aan te vuren
tot een groote gemeenschappelijke actie,
door één centraal, pakkend beginsel be
zield. Het beginsel van haat, neergelegd
in de voorstelling van den klassenstrijd,
kan een kleine groep der sociaal-demo
craten stellig aanVt ren tot onverflauwde
actie, doch in dat beginsel staat die groep
alleen, eigenlijk nog minder thuisbehoo-
rende bij de linkerzijde, die niet bij dog
ma’s zweert dan bij de rechterzijde, die
evenals de sociaal-democraten haar
opvatting van de wereld in het algemeen
en de ontwikkeling der maatschappij in
het bijzonder uitsluitend put uit een ge
loof op gezag van een bepaald boek of
een zeker persoon. En voor het overige
wordt de linkerzijde slechts bijeengehouden
door het negatief vrijzinnig beginsel, dat
zeker als strijdmiddel zoowel tegen de
sociaal-democraten als tegen de kerkelijke
partijen zijn waarde heeft, doch voor hem
die niet tot louter anarchisme wil ver
vallen, geen positief richtsnoer aan de
hand doet voor de ordening onzer samen
leving.
Hoe kan er dus kracht uitgaan van de
actie van de linkerzijde tegenover de
eenheid van beginsel der tegenpartij?
zelve beslissen.
Ook aan Ida schreef hij, veel uitvoeriger.
„Liefste Ida”, zoo eindigde hij, ,,ik kan u niets
meer zeggen. Gij moet zelve beslissen. En ik zal
in uwe beslissing, hoe zij ook uitvalle, eerlijk be
rusten. Hoe volslagen myn levensgeluk daarvan
zal afhangen, ik behoef het u niet te zeggen. Maar
toch wensch ik geen invloed er op uit te oefenen.
Mijns inziens is het zekerlijk niet rechtvaardig,
dat een jonge vrouw er toe gedreven wordt haar
geheele leVen te offeren, teneinde een geldelijk
voordeel te verwerven voor haarzelve of voor
anderen. Maar ach, de wereld is vol van onrecht
vaardigheden. Ik kan u niet raden, want ik weet
niet hoe ik u zou moeten raden. Ik tracht mijzelven
geheel buiten rekening te laten, en slechts aan uw
belang te denken. Maar zelfs dan nog vrees ik
dat mijn oordeel niet onpartijdig is In elk geval,
hoe minder wij voor het oogenblik elkaar ont
moeten, des te beter; want ik moet zelfs den
schyn vermijden alsof ik eepig voordeel over u
zocht te behalen. Indien wij bestemd zijn voor
elkander, dan tal deze tijdelijke verwijdering ons
niet derenzijn wij daarentegen tot levenslange
scheiding gedoemd, hoe eer wij dan beginnen, hoe
beter. Dit is een harde wereld, en somtijds ont-
zinkt mij de moed, als ik van jaar tot jaar al
worstelend mijn hand uitsteek naar een geluk, dat
telkens verdwijnt, wanneer ik het denk te grijpen.
Doch, indien het mij zoo te moede is, hoe moet
het u dan wel wezen, die zooveel zwaarders te
dragen hebtMijn lieveling, wat kan ik
tot u zeggen l Ik kan slechts met u zeggen God
helpe ons
Eén oplossing slechts is mogehjk. In
de eerste plaats dient aangetoond en door
ijverige propaganda in de hoofden der
het meest door de clericale suggestie
bevingen kiezers ingehamerd en inge
stampt, dat en waarom de leus: „vóór
den Christus I” op wetgevend gebied een
valaehe. bedrieglijke is dat het kerkge
loof een zaak is van het hart, rail het
gemoed, die noch door de wetgeving aan
ons volk kan of mag wordeu opgedrongen,
noek tot richtsnoer kan strekken bij het
maken van wetten.
Maar tevens en bovenal, dient een
positief beginsel, een principe, vruchtdra
gend op maatschappelijk terrein, een leus,
die kan bezielen en opwekken tot krach
tige actie, gesteld tegenover en boven de
kunstmatige theologische of Mar^
leuzen, waarmede thans het kiezersvolk
&elWedleusr,zij kan geen andere zijn dan
de democratische, die van: maatschap
pelijke rechtvaardigheid boven geloofsver
deeldheid en klassenhaathet hooghouden
van het recht der natie in al haar gele
dingen op ontwikkeling, op haar aandeel
in*et bestuur, op ontplooiing van al haai
gaven en krachten m vollen omvang. zon
der onderscheid van geloof of opvatting
omtrent den groei der maatschappijhrt
*hsel dat onze wetgeving met slechts
land hinderpalen in den weg mag
en om zijn aanleg vrijelijk te ont-
èlen voorzoover deze niet schadelijk
i9 ivoor zijne medeburgers, doch dat bo-
vendien door de wetgeving krachtig dient
bvWeril dat ieder individu zijnf verbor
gen talenten, zijne bijzondere gaveni ten
nutte der maatschappij kan ontwikkelen
M volledige rijpheid. De democrats W>1
trachten allen in staat te stellen hun
roeping te volgen, het leven rijker, voller
te maken, alle onnatuurlijke t0*vaU,«°’
kunstmatige verschillen tusschen mdm lu
en individu tot den kleinsten omvang
‘"ËVdieX-rte, dat streven spruit
voortuit een onverwoestbaar gevoel van
recht en mededoogen, levend in het ge
moed van ieder weldenkend mensch.
De democratie, -ó opgevat en begre
pen is in haar wezen vrijzinnig, kim met
wid’ers zijn daar zij geen andere verschi
“n X noodzakelijk erkennen kan dan
«orden voor zoover zij met sUiaaeiijK
zijn voor de ontwikkeling der enkelingen.^
'Xe brie. "iel Be^dl -UI,
beminde, dat het vraag hij ,e
- d. rijde van den phcht Zlj had
:;T“uklel7k, «ri /“rin XXriMe dóen'?
telende^’strijdvraag, en ^di^van^ag^tot^d^g ri
dringender en nijpend vroegere
somber ging haar hartelijkheid waren onder
Indien dit nu reeds het geval w«,wa
"offeren houden,helderen^
