MANTELS.
PELTERIJEN,
BINNENLAND.
J&T
rn:i\
Na zes jaren.
Stadsnieuws.
377 sto 3taats_40terij
OPRUIMING
Costumes, JaponstofiFen,
IIIoiiscii, l'elgiioii'N
vrees bjj de handelsverdragen wel niet aan
het woord te komen, en daarom zal ik mijn
redevoering na maar houdenwat in bet
Centrum groote onrust veroorzaakte. Maar
de ratificatie zal nog wat moeten worden
nitgesteld.
Opnieuw beginnen de verhalen overhet
huwelyk van prinses Clementine met prins
Victor Napoleon. Ditmaal schijnt de zaak
ernstig en de aangegane onderhandelingen
moeten eerlang op eene oplossing uitloopen.
Ik heb u vroeger de redenen medegedeeld
die zich tegen dit huwelijk verzetten. De
Koning heelt, toen do vraag hem werd gedaan,
zijne toestemming geweigerd, wat de ver
liefden niet heelt ontmoedigd, en vooral
prinses Clementine heelt op de krachtdadigste
wyze in haar voornemen volhard om den
Franschen pretendent te huwen Niets heelt
gebaat, noch familieredeneu noch politieke
redenen, door haren vader opgeworpen, de
prinses die in de maand Juli a.s. in haar
84ste levensjaar treedt heelt zich onver
zettelijk getoond, haar doorluchtigen vader
dreigende met de uiterste middelen om hare
huwelijksplannen te verwezenlijken. Leopold
II heelt, verzekert men uit goedo bron, toe
gegeven, slechts ééne voorwaarde stellende,
n.l. om van den president der Fransche re
publiek de lurmeele verzekering te bekomen
dat dit huwelfik niet met een slecht oog zou
worden aangezien en in geen enkel opzicht
de goede relatiën zou hinderen die op dit
oogenblik lusschen Frankrijk en België be
staan. Het is om van den president Loubet
deze dubbele verzekering te bekomen dat
prins Louis Napoleon, broeder van prins
Victor, generaal bevelhebber der Russische
troepen in den Kaukusug, en aide-de camp
des Keizers, Maandag te Parijs is aangeko
men. Indien prins Louis in zijne pogingen
b\j den president slaagt, zal hy vervolgens
te Brussel komen om den Koning voor zjjnen
broeder prins Victor de hand van prinses
Clementine te vragen. Men gelooft algemeen,
dat alles zich zal schikken, en zij die aldus
denken, voeren, tot staving hunner zienswijze,
het huwelijk aan van den hertog van Orleans,
dien anderen pretendent, wiens huwelijk met
eene Oostenryksche aartshertogin in geen
enkel opzicht de relatiën van Oostenrijk met
Frankrijk heeft verstoord.
Moge het ons gegeven zijn weldra bet
spreekwoord te mogen aanhalen, dikwijls
toegepast op tegengewerkte liefdesgeschiedo
nissen, die op een huwelijk uitloopen „Eind
goed, al goed 1"
Ondanks de tegenspraak van een telegram
uit Servië eergisteren op een onmiddellijk
voorafgaand bericht, dat koning Peter het
ontslag van het kabinet-Pasjits had bewil
ligd, staat het weLvast, dat het ministerie
inderdaad is afgetreden.
Een verzoek om verlof tot interpellatie,
gedaan door den afgevaardigde Ribaros in
de Skoepsjtina eergisteren, verspreidt licht
over de oorzaak. Hij vroeg of het waar
was, dat de Koning zich in bet officie rsca-
sino'had verklaard vóór vergelijkende proe
ven met nieuw geschut en of dat te ver
eenigen was met parlementarisme en consti
tutionalism». De voorzitter zei, dat hij deze
vraag aan den minister-president zou voor
leggen. En enkele oogenblikken later deelde
hij mee, dat het ministerie ontslag had aan
gevraagd.
Zóó voorgesteld zou het lijken of Pasjits
eensklaps een schrik had gekregen van Ri
baros' vraag of terugdeinsde voor de ver
antwoordelijkheid van 's Konings ongehoorde
grondwetsschennis om zich vóór vergelijkende
schietproeven (sic 1) te verklaren. De ware
reden is echter, dat Pasjits en zijn collega
van financiën het hebb-n afgelegd tegen de
intriges der hofkliek, zooals gister ochtend
gezegd, en tegen de poi«campagne, waaraan
vooral Baloegdits, 's Koniygs vroegere par
ticuliere secretaris en gewezen hoofd van het
persbureau, zich heeft te buiten gegaan.
Verspreide Berichten.
Frankrijk
Inznke de eischen van het personeel der
Parijscbe electriciteitswerken is nog geen
beslissing genomende Stad dea Lichts zit
dus nog niet in 't duister.
De nieuwe Kamergroep, die zich als de
democratische linkerzijde in de democratische
partij gevormd heeft uit de dissidenten, welke
in de onzekere houding van de meerderheid
dezer groep tegenover het door de Kamer
goedgekeurde en door het nieuwe Kabinet
overgenomen program van Combes geen ge
noegzame zekerheid zagen voor het voort
bestaan van een linksche meerderheid, bevat
thans 41 leden.
Als voorzitter is de afgevaardigde San-
monde gekozen.
Bblghb.
In de bekken van Charleroi is de staking
der mijnwerkers nagenoeg algemeen. Eer
gisteren bedroeg het g"tal dergenen, die
het werk neergelegd ïuu u 13000 en gis
termorgen reeds ruim 170 op een totaal
van 24000 man.
Het ziet er niet naar uit, dat het werk
spoedig zal hervat worden, daar beslist
geweigerd wordt op de loonsverhooging
van 35 pCt. in te gaan In enkele groeven
werd 10 pCt. aangeboden, doch geweigerd.
4)e voorraden zjjn zeer gering-
Oostenrijk - H ongabij*.
Tlit Praag wordt gemeld, dat in het dis
trict Brtix de stakingsbeweging wordt aan
gewakkerd door Duitsche manifesten, waarin
de mijnwerkers worden opgeroepen om te
staken en de arbeiders in bet Ruhrgebied
daardoor te steunen, dat geen Boheemsche
bruinkool-tot aanvulling van het veroorzaakte
tekort op de Duitsche markt komt. In de
laatste dagen werden daar vele, naar men
meent anarchistische, volksleiders gear
resteerd.
Spanje.
Uit Madrid wordt gemeld, dat de onder
handelingen over een huwelijk van koning
Alfons met prinses Victoria van Connaught
zijn afgesprongen
Ruseand.
Het Sfockolmsclie Af ton blad verneemt uit
Helsingfors, dat een man in officiersuniform
gekleed, eérgister den procureur van den
Senaat, Jonsson, in diens woning met een
revolver doodschoot. De zoon van Jonsson
werd gewond; eveneens de dader, die be
weert Alexander Gadd te heeten.
STAT ENG EN E li AA L.
i: i: M t e k AMe i«.
Zitting van Dinsdag 7 Februari.
Staatsbegrooting.
l)e heer van der Does de Willebois be
pleit pensionneering van gemeente ambtena
ren en regeling in elk geval van do positie
van de commissarissen van politie.
Voorts vra,agt hij inlichtingen nopens de
werkzaamheid vau de Werkgevers-risico-
bapk.
De minister van Binnenlandsche Zaken,
thans aan het woord komende, neemt met
genoegen acte van de verklaring van den
heer Siork, dat de door hem in zijn tweede
redevoering bij de algemeene beschouwingen
gesproken woorden niet bedoelden, spr.
eenige partijdigheid ten laste te leggen
nopens werknemers of werkgovers.
De grief van den heer van Houten, dat
sollicitanten naar de betrekking van burge
meester hun belangen behalve bij den Com
missaris der Koningin, nog bij een ander,
niet ambtelijk burger zouden moeten be
pleiten, is geheel ongemotiveerd.
De klacht van den heer van Leeuwen,
dat de taak der burgemeesters steeds zwaar
der wordt door de uitvoering van de vele
rijkswetten, die aan hen zyn opgedragen,
wordt door spr. gedeeld.
De minister zegt regeling toe van de ac
countancy en overweging o. a van subsidie
voor de bestrijding van de epileptie bij een
volgende begrooting.
De gewilde regeling van de positie der
politiecommissarissen heeft vele formeele
betwaren, doch ook deze zaak zal ernstig
worden overwogen.
Of het mogelijk is, bij o»»8 den volkszang
zoo te ontwikkelen als dat in Duitschland
het geval is, betwijfelt spreker.
Thans komende tot de uitvoering van de
Drankwet, wijst Z. Exc. er op, dat fele
thans in debat gebrachte bepalingen reeds
in de oude Drankwet stonden en er niet in
z(jn gekomen by de wijziging, waarvoor spr.
aansprakelijk if.
Het door de heereh Regout en Stork aan
gevoerde in zake de ziekt verzekering zal
ernstig worden overwogei
Dat wy niet wachten mei gezinsverzeke
ring totdat de imUv eele verzekering
eenige jaren heeft erkt, zooals in
Duitsehland werd geda daaraan toe te
schrijven, dat hier het naleven zooveel
sterker is dan elders. H treven van spr.
by het maken van zyn z ..teverzekerings-
ontwerp is geweest, de ziekteverzekering
bijna geheel aan het partienlier initiatief
over te laten, maar waar verplichting tot
verzekeren ontstaat, is ook noodig dat van
Staatswege een uitweg worde geopend voor
hen, die bij particulieren niet terecht kon-
nen of willen.
De Werkgevers-risicobank heeft spreker's
volle sympathie; wanneer haar verslag ver
schijnt, zal men alles kannen zien, wat men
wenscht.
Het koninklijk besluit nopens de eind
examens-gymnasium zal worden gewijzigd.
Gerepliceerd wordt door de heeren van
Velzen, van Houten, Regout, Vermeulen en
van Berckel, waarna de vergadering voor
een half uur wordt geschorst.
Na de pauie repliceert de heer Woltjer,
die by deze gelegenheid tevens opkomt te
gen de beschuldiging van partijdigheid by
benoemingen, aan dit kabinet gemaakt.
De heer van Leenwen houdt in zijn repliek
vol, dat zyn opvatting van de Drankwet in
overeenstemming is met wat zjj imperatief
voorschrijft.
Ook de heeren Stork. Bevers en van den
Biesen repliceeren, waarna de minister van
Binnenl. Zaken weer aan hst woord is, die
daarbij °- waarschuwt, dat hjj volstrekt
geen interpretatie van eenig drankwetsartikel
heeft gegeven.
Hoofdstuk V wordt aangenomen, en aan
de orde wordt gesteld hoofdstak VI
Marine.
De heer van Wassenaer brengt den minister
lof voor de wyze, waarop hij is opgetreden
tegen een zich in de marine indringenden
slechten geest.
De yiinister betuigt zich erkentelijk voor
het hier en in de schriftelijke gedachten-
wisseling vernomene.
Bij hoofdstuk VII B.
F i n a n o'i n,
verklaart de minister Harte op een des
betreffende opmerking van den heer Laan,
dat de afkondiging van het kohier van de
Rijksbelastingen door den burgemeester
niet leiden kan tot schending van het ge
heim, daar het inkomen niet uit het kohier
kan worden berekend.
Hoofdstuk VII B wordt dan aangenomen,
evenals hoofdstuk XI (Onvoorziene Uitgaven).
Te gelijk worden aan de orde gesteld de
Vestingbegrooting en hoofdstuk VIII (Oorlog).
Nadat de heer Scholten hierover het woord
heeft gevoerd, o. m. op opheffing van het
militair hospitaal te Groningen en het doen
verplegen van militairen in het Akademisch
Ziekenhuis heeft aangedrongen, wordt de
beraadslaging verdaagd tot morgen.
Velen onzer lezers kennen ongetwijfeld den
Heer GELTON, Boomgaardstraat 2, te Rot
terdam- Het publiek moet hem dankbaar
zijn voor zjjn open, eerlijke verklaring, waar
in hy zegt
Mijn dochtertje, Wilhelmina, oud zeventien
jaar, heeft gedurende zes jaren aanhoudend
aan een nierziekte geleden- De pijn in den
rag, die zy daardoor te Jyden had, was ver
schrikkelijk. De urine was steeds troebel en
liet buitengewoon veel bezinksel na.
's Avonds had zjj zulke dikke voeten en
enkels, dat het haar de grootste moeite
kostte haar schoenen uit te trekken. Reeds
verschillende keerea had zy voor deze onge
steldheid in het ziekenhuis gelegen, doch een
afdoend resultaat hadden we nog niet kun
nen bekomen Toen my de wonderlijke ge
nezingskracht van Forster's Rugpijn Nieren
Pillen voor deze ziekte ter oore kwam, ver
schafte ik my onmiddellijk een doosje en hoe
groot was mijn vreugde toen ik reeds dade
lijk verlichting kon bespeurende pijn ver
dween, het water was weer normaal en het
arme kind is thans zoo goed als hersteld,
na slechts één doosje te hebben ingenomen.
Ik zal haar thans nog eenige dagen verder
laten gaan met deze pillen, die haar reeds
zooveel verlichting hebben gegeven.
Ik ondergeteekende verklaar dat het boven
staande waar is en machtig U het publiek
te maken op elke wyze die U goeddunkt.
Verwaarloos nooit een pijn in de rug, gij
denkt dat het een lichte ongesteldheid is,
maar in werkelijkheid zjjn het Uwe nieren.
De natuur waarschuwt U op deze wjjze dat
Uw nieren de belangrjjkste Uwer organen
zwak zjjn, en lialp vragen. Zjj zjjn over
laden geworden en kannen hun werk niet
meer voleindigen. Daar de nieren de ver
zamelplaatsen van het lichaam zjjn, is het
hun werk het bloed te flltreeren en scheiden
zjj 30 gram onzuiverheden af per 24 uur.
Indien zjj hiertoe niet in staat zyn, hoopen
zich deze onreinheden op in het gestel, door
dringen het geheel® lichaam en veroorzaken
rheumathiek, neuralgie, heuppijn, jicht, len
denpijn, hartzwakte, schele hoofdpijn, flaaw-
teu enz.
Verzeker l) dat men U de echte Foster s
Rugpijn Nieren Pillen geeft, dezelfde die
de Heer GELTON gehad heeft. Zjj zyn
te Gouda verkrijgbaar by de heeren WOLFF
Co., Westhaven 198. Toezending ge
schiedt franco na ontvangst van postwissel
f 1,75 voor één of f 10,— voor zes doozen.
Gemengde Berichten.
De eerste groote kiezersbijeenkomst, eer
gisterenavond in de residentie gehouden,
stemt niet blijmoedig omtrent het karakter
dat de komende verkiezingsstrijd dragen zal.
De beide woordvoerders, de heeren Kolk
man en Talma hebben hun kracht voor een
groot deel gezocht in aardigheden van beden
kelijk allooi en in persoonlijke hatelijkheden.
Wel duidelijk bljjkt hieruit, met hoe weinig
recht de antirevolutionaire en katholieke pers
te keer gaat tegon sprekers en propagandis
ten van de linkerzijne, die folie woorden aan
het adres van dr- Kuyper richten. Hier waren
nu een paar leiders van de rechterzijde aan
het woord, van wie men kon verwachten dat
zy den toon zonden aan geven voor bet te
voeren verkiezingsdebat. Als Talma en Kolk
man zóó spreken, wat hebben we dan niet
nog te wachten van de mindere demagogen
Waar moet het heen, als men een rede
naar als ds. Talma het onzalig vuur van de
geloofsverdeeldheid ziet aanblazen door de
hateiyke bewering, dat de qualificatie van
„heidenen" voor de liberalen nog veel te mooi
is, aangezien vele heidenen som9 nog jfverig
zjjn in hun godsdienst
Inderdaad, wanneer met zulke wapenen de
strjjd door de voorgangers gevoerd wordt, dan
vraagt men zich af of de „gemeenschap der
liefde", welke zjj aanprjjzen, iets anders is dan
een van die mooie woorden, welke zjj behoe
ven om veel leeljjks te bedekken.
Door den Directeur van het Musoura van
Kunstnijverheid te Haarlem worden pogingen
in het werk gesteld om in den loop van dit
jaar in genoemd Museum «ene tentoonstelling
te organiseeren betrekking hebbende op de
aesthetische ontwikkeling van het kind.
Hjj verzoekt allen, die daartoe in Btaat
zjjn en roeping gevoelen, aan deze tentoon
stelling hunne medewerking te verleenen
door goede wenken te geven en bijdragen
te leveren, zich met hem in verbinding te
stellen.
Er zal worden onderzocht hetgeen op
genoemd gebied in het buitenland werd ver
richt, terwjjl het voornemen bestaat den
catalogus, die van deze tentoonstelling zal
uitgaan, zóó in te richten, dat hjj voor
belangstellenden als leiddraad zal kunnen
dienen.
Nadere bijzonderheden omtrent organisatie,
alsmede het juiste tijdperk, waarin deze ten
toonstelling zal worden gehouden, zullen
later worden bekend gemaakt.
Een bakkersknecht te Schoonebeek (Zuid-
Dr.), een echte fietsersbaas, kreeg dezer
dagen van iemand permissie om eens een
ritje op diens motor te maken.
'tWas.de eerste maal dat onze vriend een
tuf-tnf besteeg; doch goed bekend met de
gewone wielersport als hy was, gevoelde hjj
zich dadeljjk thnis op zyn nieuw ros.
Hy bleef wel wat lang uit, zoodat de
eigenaar er reeds aan begon te denken dat
de knecht er met zjjn motor van door was.
Ma&r foei I was hy dan geen eerljjk mensch?
O zeker; hjj had er ook geen oogeublik
aan gedacht een dergeljjke fraude te begaan
en was stellig op tjjd thuis geweest, zoo hjj
niet vergeten had, hoe den motor tot staan
te brengen.
Zoo ging de motor er met hem yandoor
en aldus onderhevig aan de onverbreekbare
continuïteit der machine, moest hy togen wil
en jank al maar doortuffen, tot eindeljjk de
benzine was verbruikt en dus door opheffing
van de drijfkracht de fiets stop hield. Hij
was nu tot Lingen (Duitschland) doorgetyft
en keerde met de eerste spoor huiswaarts.
(Tel.)
Maandagavond zyn in de Braamfjtraat te
Utrecht door een persoon eenige schoten
gelost op eene aldaar wonende weduwe. De
politie heeft iemand aangehouden die ver
dacht werd dit gedaan te hebben, doch bjj
gebrek aan bewysj moest de mau weer op
vrjje voeten gesteld worden.
Uit Oude Tonge meldt men
Op 't gerucht dat A. K., een der bewonen
van de eergister uitgebrande arbeiderswonin
gen nit het gehucht Kranendjjk, vóoi1 enkele
weken zjjn inboedel zeer hoog tegen brand
schade verzekerd had, is hjj door de mare
chaussees aan een scherp verhoor onderwor
pen en al spoedig bekende bjj de stichter
van den brand te zjjn. Gistermorgen is hjj
naar de strafgevangenis te Rotterdam ver
voerd.
Hoe kan echter ook, zon men willen vragen,
een brandverzekeringmaatscnappjj den inboe
del eener schamele werkmanswoning zoo
hoog (910 galden) verzekeren?
GOUDA, 8 Februari 1905.
Naar wjj vernemen zal a.s. Zondag 12
Februari, uitgaande van den R. K volksbond
eene groote vergadering plaats hebben in
„Concordia".
Hiertoe zonden tot medewerking zjjn aan
gezocht of reeds stenn hebben toegezegd,
o.a. de bond van R K bjjzondere onderwijzers,
de plaatselijke R. K. kiesvereeniging, bet
krnisverbond, propaganda-clnb en andere
doel zon zjjn het propageeren voor de
onderwij8-novelle, in aansluiting met opwek
king tot lauwe kiesgerechtigden Als spreker
werd genoemd de Heer Moerel, hoofd eener
school te Ondewater, terwjjl dr. Hoffman het
geheel zou presideeren.
Gisteravond fjprak Ds. W. H. Oosten Uit
IEnkhnizen is de zaal „Kunstmin" der Socië
teit „Ons Genoegen" over „Het aanhangige
Wetsontwerp betreffende het Lager Onder-
wjjs", in verband met eenige stellingen. In
't kort lnidden deze stellingen
Het wetsontwerp Kuyper tracht een einde
te "maken aan de beperkingen en de onge
lijkheid, dio nog bestaan voor het bijzonder
onderwjjs dat zich in den loop der tjjden naast
't openbaar onderwjjs heeft geplaatst Het
ingediende wetsontwerp is niet in strjjd met
artikel 192 der grondwet, noch met de
Pacificatie van 1889, doch 't is een voort
zetting van 't geen door de ministers Maclcay
en Borgesias gedaan is- Het wetsontwerp
dient zoo spoedig mogelijk een plaatsje te
verkrijgen in het Staatsblad, opdat een eiüde
kome aan den schoolstrijd en een gemeen
schappelijk streven moge ontstaan naar de
verkrijging van deugdelijk, ontwikkelend en
op de praktjjk berekend Volksonderwijs. De
Heer Dercksen opende als voorzitter de ver
gadering met gebed. Hjj sprak den wensch
nit dat de vergadering een ordelijk verloop
mocht hebben en dat na het debat velen de
overtaiging zonden hebben verkregen van't
goede der onderwjjsnovelle.
De heer Oosten ving aan met de pnnten
op te geven, die in de onderwjjs-novelle voor
komen, o. a. verhooging der snbsidiën aan de
bijzondere scholen, wijziging der percentsge
wijze bjjdrage voor den bouw van die scho
len (Borgesius wilde geven 4 pet., in de
novelle wordt gevraagd 4,6 pet.) Meerdere
bijdragen aan bjjzondere kweekscholen, 't Jas
promovendi, de bevoegdheid aan eigen com
missies tot het afnemen van de onderwijzer s
examens, verbetering van de rechtspositie
der bjjzondere onderwijzers en herziening van
de maxima der jaarwedden voor de hoofden
van scholen. Regeling van het onderwjjs aan
zwakzinnige en afchterljjke kinderen, 't Ver
wondert den spreker dat van liberale zjjde
de novelle niet met sympathie ontvangen
wordt. Het Nederlandsch Onderwijzers Ge
nootschap heeft oen commissie gewild waarin
o. a. drie anti-liberalen zitting hadden, die
zon onderzoeken boe *t onderwijs rijkszaak
kon zjjn. Wat subsidie betreft ging deze
commissie verder dan de novelle. Vreemd
vond ook de spreker, dat men van vrijzin
nige zjjde geen aanmerking gemaakt had op
't geen aangaande de onderwijsplannen in de
troonrede gezegd was, terwjjl men nu toch
bljjken geeft niet van de voorgestelde her
vormingen gediend te zjjn.
'J Mr. Levy had het noodig gevonden het
oude strjjdros nog eens te bestjjgen! Hjj schreef
een heel dunne en heel dare brochure „De
jongste aanslag op de openbare school".
Hiervan begreep de heer Oosten heelemaal
niets. „Een aanslag op de openbare school P
Wie pleegde die En de jongste Waren
er dan al aanslagen voorafgegaan Verder
werd aangehaald iets, gesproken door de
hoeren dé" Regt en Haaikens De Christe
lijke school zon gif en kanker zjjn. Volgens
een ander zon men op de Christelijke scholen
de kinderen dol maken en moest men bjj
iédere Christelijke school een hok boawen
tot opberging van de krankzinnig gemaakte
kinderen
Er zjjn tweeërlei levensbeschonwingen. De
moderne en de Christelijke, 't Is nn maar
de vraag boe de overheid deze beide be
schouwingen beoordeelt. De spreker wees er
op hoe de verschillende wetten betreffende
het onderwjjs na 1806 waren geweest. Hoe
langzamerhand het Christelijk onderwjjs was
geworden wat het nn was, hoe het g» worsteld
had, en dat het Christelijk onderwjjs in 1889
niet een aalmoes had ontvangen, daar de
genen, die een christelijke school wenschen
toch ook bijdragen aan de gelden waaruit
die aalmoes gegeven zon zjjn. De neutra
liteit van het openbaar onderwjjs kwam ook
ter sprake. Niets, zegt de heer Oosten kan
neutraal zjjn. Ook het onderwys niet Een
neutraal mensch of liever wie in de school
neutraal zon willen optreden, son moeten
beginnen met zjjn beginselen aan den kap
stok te hangen. En men kan toch de be
ginselen van iemand niet vergelijken bjj een
jas Men is met zjjn beginselen homogeen
of behoort dat te zjjn, niet homo geen. Er
is haast geen vak waarin men niet van tjjd
tot tjjd de neutraliteit schenden moet, alleen
bij 't breien kan men geheel neutraal zyn.
In de school heeft men kinderen op te voe
den. Bjj die opvoeding heeft men rekening
te honden met uitgang, methode en doel.
In de eerste plaats, vervolgt de heer Oosten
heeft men sich de vraag te stellenHoe
beschouw ik het kind. Verschillende per-
sonen zullen een kind als iets zeer ver
schillends beschouwen. Dit hangt af van het
standpunt waarop men zichzelf plaatst. Men
kan 't kind beschouwen als mensch-dier en
ook als beelddrager Gods. Men diene ook
onderscheid te maken tnsschen dresseeren en
opvoeden.
Is het doel van 't onderwys dat, volgens
Plato: 't vormen van goede staatsburgers,
of gast men uit van wat 't Humanisme zegt
kennis is dengd of volgens 't Realisme ken
nis is macht?
Men spreekt er wel eens over dat 't Chris-
telyk onderwys geen waarborgen genoeg
geeft. Volgens den heer Oosten is dit nn toch
eigenlijk een praatje, dat 't Chr. O. geen
goed Onderwys zou zyn.
Zeker, er zjjn minder goede Chr scholen,
maar onder de openbare zjjn er ook waar
bet onderwjjs ni6t dengt. Een van de
hoofdzaken, waarop de rede van de heer
Oosten neerkwam was de bewering van
sommigen, dat do onderwjjsnovelle niet grond
wettig zon zjjn. Van vrijzinnige zjjde is die
grondwettigheid echter reeds toegegeven. De
heer van Oosten zon gaarne willen, dat iemand
die ongrondwettigheid aantoonde. In artikel
192 der grondwet staat dat 't openbaar on
derwijs een voorwerp van aanhoudende staats
zorg zal zyn. Doch, zegt de heer Oosten,
dit slait niet nit, dat ook aan het Chr On
derwjjs een gedeelte der staatszorgen.gewjjd
wordt.
De zorg ook voor chr. onderwys belet
immers 'niet de zorg voor 't openbaar onder
wjjs. De spreker wees er ook nog op dat
de christelijke party zelf meer voor haar
onderwys doet dan eenige andere party. Hy
wees op gemeenten als Baflo en Roodeschool,
waar de schoolgelden aan de openbare scho
len verre beneden die van de Bjjzondere
scholen zjjn. Die schoolgelden brengen soms
minder op dan de hondenbelasting. Jnist
door een hoogere heffing o(» de openbare
scholen zon men het christelijk onderwijs
gelegenheid geven tót een eerljjke concur
rentie. die de,heer Oosten van ganscher harte
wenscht. "Hjj roept het den vrjjzinnigon toe
„Waagt dan mot ons die vrjji concurrentie,
gjj, die zoo tegen protectie zjjt. Laat ons
werkelijk vrjj concnrreeren. Laat de ouders
kiezenSpreker kwam ook op tegen wat
men noemt „de Eeuw van het kind. Odk
hy" wil toegaven, dat onze eeuw de eenw van
het kind is, maar in geheel anderen zin
als door de yryzinnigen bedoeld wordt. Ook
werd nog gewezen op de bjjzondere scholen
in 't Zuiden en op de Velnwe en op Urk.
De heer Oosten wil dus vrjje concurrentie.
De Christelijke school naast de openbare
met geljjke rechten, niet met minder
recht. Wel is de openbare .school de oerst-
geborene, maar 'tis niet noodig hier de
Éngelsche wet toe te passen dat de eerst
geborene in een gezin de erfgenaam is, en
dat de andere kindertjes worden tevreden
gestéld met een nitkeering en een douceurtje.
Nogmaals betnigt de heer Oosten, dat hy
hoopt dat de onderwpnovelle spoedig een
plaatsje zal krijgen in liet Staatsblad.
Van de gelegenheid tot debat word gebruik
gemaakt door de heeren Lamer s en An-
driessen uit Amsterdam en de heer Begeer.
Deze laatste had slechts een vraag te stellen.
Ieder der debaters werd twintig minuten
tjjd toegezegd. De heer Lainers begint met
zieh te beklagen over den korten tjjd die
hem gegnnd is. Hjj zal zich moeten be
perken. Hjj komt op tegen de bewering
van den heer Oosten, dat de openbare
school niet neutraal kan zyn. Men behoort
in de school geen dogma's te brengen, die
het kind niet begrjjpt.
De heer Oosten had beweerd, dat de
dogma's waarvan het kind dan niets begreep,
wel als ballast meegenomen konden worden,
zonder schade te doen.
De heer Lamers zegt, dat ballast nood
wendig schaden moet Geef de maag wat
niet te verteren is en zjj verhindert de
opname van goed voedsel. Geef het kind
iets dat 't niet begrjjpt en 't zal eindigen
met 't begrjjpeljjke niet meer te kunnen op
nemen, zooals 't behoort. De heer Lamers
komt op 4t echt christeljjk beginsel. Men
moot op de school het beginsel hebben, dat
men de kinderen opleidt tot wat de Christus
geleerd heeft- En dan valt er over 't op
wekken van da naastenliefde op de christe-
teljjke en katholieke scholen nogal wat te
zeggen. Spreker citeert eenige zinsneden
uit geschiedenisboekjes bjj het bjjzonder on
derwjjs in gebruik. Voor alles zegt hjj ver
der, dienen we in de school mengchun te
maken- In de laatste vjjftig jaar is slechts
een feit te noemen van schending der neu
traliteit op de openbare school,
De openbare onderwijzer is het meest
gecontroleerde wezen, dat er bestaat. Hjj
woont in eefi glazenhais. Volgens de spreker
mocht de Christelijke school in veel op
zichten geen aanspraak maken op den naam
van Christelijk. De minderwaardigheid van
het Christeljjk onderwjjs kan bljjken nit 't
geen we in Belgie zien. Daar is het per
centage der analphabeten in sommige streken
zeer hoog- De heer Lamers komt nogmaals
op tegen 't geven van onverteerbare kost
aan de kinderen. Na den heer Lamers
voerde de heer Andriesse het woord. Vol
gens hem heeft de heer Oosten een enkele
onjuistheid gezegd. Iy het werkelijk het doel
van het Christelijk onderwjjs naast het open
bare te komen Neen, wel degeljjk zegt
de beer Andriesse, wel degeljjk moet de
openbare school er onder. Knyper sprak in
Amsterdam er in dien zin over, dat waar
de Christelijke scholen een derde deel vor
men van 't geheel, dit een derde moet wor
den twee derden en eindelyk drie derden.
Dan bljjft er das voor de openbare school
niets over. Is dat dan geljjk recht En de
heer Oosten heeft wel gesproken over de
wet op 't L. O. van 1806, maar hoe was
het voor 1806. Toen was het onderwys uit
sluitend christeljjk en wat waren de resul
taten. Menschen, die lezen konden waren
zeldzaam. De openbare school heeft de bjj
zondere omboog geholpen. Nu tracht de bjj
zondere school de openbare omlaag te
drnkken. De revolutie heeft ook het on
derwjjs gegeven met de vrjjheid. De heer
Oosten heeft gezegd dat Thorbecke, de vader
van het Unie-rapport, geen onderwijswet
heeft gegeven. Waarom niet Wel, zegt de
heer Andriesse, omdat, voor hjj dit kon doen,
de predikanten hem er uitgejaagd hebben.
De liberalen honden het onderwjjs hoog
en de openbare school geeft waarborgen.
Geen dogma's op de school. Geen steenen
vopr brood. Dogma's hebben alleen waarde
als levensbeginsel en eerst nit strjjd komt
men tot dogma's. De kinderen moeten niet
leeftn napraten de dogma's van anderen.
De lieer Andriesse spreekt ook over de
bjjzon,dere kweekscholen, een en-dertig in
getal. Veel in Noordbrabant en Noord
Holland, 't Onderwjjs aan kwoekelingen kan
niet goed, niet karaktervorraend zjjn, waar
degenen die onderwjjs geven, hun eigen per
soonlijkheid, hnn karakter, alles, onderge
schikt hebben gemaakt aan den wil van
anderen en zoo is de toestand op vele
dier bijzondere kweekscholen
De heer Begeer vraagt hoe het to rjjmeo
is met de woorden van den heer Oosten
aangaande de onmogelijkheid van neutraal
sjjn» dat minister Knyper de eed van neu
traliteit heeft afgelegd.
De heer Oosten braclft don heer Andriesse
dank voor de waardeering die uit zjjn rede
bleek. In een zeer nitvoerige narede be
streed de heer Oosten de debaters- Niet een
van ben had, zei hjj, gesprokoc over de
ongrondwettigheid der onderwjjs novelle.
Men was begonnen over onderdeelen, doch
men had niet bewezen, dat de novelle tegen
de 'grondwet is.
i Verder sprak de heer Oosten nog veel
pver de verdraagzaamheid, waarbjj o.a. een
bekend voorval in onze goê gemeente Gouda
werd aangehaald. De waarborgen van het
Christeljjk onderwys waren zoo gering niet,
zelfs voor 1806 was het zoo erg niet ge
steld met het onderwjjs. De zeventiende
éouW bjjv. was een tijdperk van bloei, men
denke aan de schilderkunst enz. enz- Over
de verdraagzaamheid sprekende vroeg de
heer Oosten ook nog wie 't dan geweest
waren die bjjv. een da Costa steeds uit alle
staatsambten gebonden hadden, wie een
Bilderdijk gehoond haddon. Was dat ver
draagzaamheid geweest Ds. Oosten wees
er op dat door een der debaters gezegd
was, dat naastenliefde ingeprent moest
worden aan de kinderen Hjj wenscht
evewel voor de naastenliefde de liefde tot
God in het hart te prenten en dat niet na
de 'Schooljaren maar gedurende die jaren.
De heer Oosten wil geen zout geven na
het eten, maar het zont en bet eten te zamen.
Wat die drie derden van Knyper betreft
zegt de spreker, dat de bedoeling van Kny
per niet was allemaal christelijke scholen,
maar vrjje scholen De school is een zaak
der onders.
Aan de onbekwaamheid der onderwijzers
aan de bijzondere kweekscholen gelooft de
heer Oosten niet De leerlingen dier scholen
doen toch examen voor dezelfde commissies
als de jongelni van andere kweekscholen.
(De heer Oosten vergat dat de debater ge
sproken had over karaktervorming bjj die
leerlingen en niet over bekwaamheid, dit is
een verschil)
De heer Oosten eindigde met een opwek
king aan de openbare onderwijzers om lie
ver gezamenlijk met de bjjzondere onderwij
zers te strjjden. Alleen de gelegenheid om
de christeiyke collega's een beter bestaan
te bézorgen moest reeds een reden zjjn om
ze ,de hand te reiken. De eed van neutra
liteit door Kayper afgelegd is den heer
Oosten onbekend.
Wel heeft Kayper onder eede beloofd de
grondwet te zullen handhaven.
Om kwart voor twaalf werd de vergade
ring met gebed gesloten. D.
Haastrecht. Den löden Augustus- a.s. zal
het 40 jaren geleden zjjn, dat de ZeerEerw.
heer M. Nolet, pastoor alhier, tot Priester
werd gewjjd.
Zevenhuizen. Zaterdag zagen een paar
hengelaars aan de Rotte een drjjvenden man
liggen. Zjj waarschuwden een molenaar aan
de overzjjde (onder de gemeente Bergschen-
hoek) die hem met haken naar die zjjde
haa)do. Het scheen een man tnsichen de 20
en 30 jaar te zjjn. Bljjkbaar' had hjj al
eenigen tnd te water gelegen. Naar men
verneemt had hjj f4.371/» op zak, benevens
een b|ief nit Den Haag en een sigarenzakje
•it Löosdninen.
Reeuwijk. In plaats van den heer A.
Dekker is voor deze gemeente voor de be-
teekening van stnkken in zake plaatselijke
belasting, m. a. w. tot gemeente-deurwaarder
en tot schatter van lokaliteiten, waar sterken
drank in 't klein wordt verkocht, benoemd
de heer 8. Braams te Gouda.
Zondag middag ontstond, doordat de
vlam ih een pot met vet sloeg, in de kenken
van den heer J. Kaptejjn, graanhandelaar
alhier, een begin van brand, hetwelk zich
vrjj ernstig liet aanzien, doch door het
krachtdadig en beleidvol optreden van man,
vrouw en eene aldaar logeerende jonge dame
in de geboorte gesmoord werd. Dit optreden
kon evenwel niet verhinderen, dat er in
kenken nogal wat brandschade viel to con-
stateeren.
5q Klasse. Trekking van Woensdag 8 Febr
No. 380, 1599, 3007, en 10808 ieder f 100o!
1092, 12531 en 19160 ieder ("400,
4880, 6403, 19387 en 18272 ieder
1 200.
1368, 2637, 2796, 2800, 3156 3513,
4296, 7149, 7886, 8115, 9224, 10070, 12882,
14421, 14518 en 16652 ieder f 100.
Prijzen van 70.
93
2535
5710
7711 10344 13573 17002
96
2608
33
65 10402
13620 17124
125
38
61
7823 10
14235 62
40
2807
5833
7910 24
14303 17277
222
2920
5931
34 58
74 98
28
66
6037
8126 10600 14457 17351
86
99
73
69 10702
89 17441
419
3005
6185
75 94
14609 88
56
3110
6207
8322 10865
52 95
76
57
72
25 10986
61 17529
653
3201
6410
78 11047
14722 48
56
51
29
8444 54
14994 17820
764
3304
70
8594 55
15025 70
18
3415
6603
8733 11147
38 18031
854
44
6708
8878 75
15127 18117
62
928
3580
36
8965 11232
74 18257
84
44
9010 38
15242 95
63/ 3619
73
9176 11383
15330 18477
1005
3934
77
9412 11406
41 18689
48
81
6833
16 11692
99 18 69
73
4065
6913
32 11824 15561 18886
1285
4276
37
92 12061
73 19227
1405
4306
84
9602 68
15604 55
1514
52
7128
21 12109
33 19532
75
66
56
30 53
81 19695
1823
4427
97
58 12258
16184 19726
1939
'4527
7267
96 1236
16245 50
97
4620
7373
9761 12627
91 72
2013
4761
92
80 12634
16375 19929
39
4848
7407
9833 12859 16410 82
47
53
42
53 99
26 20240
2213
76
44
9918 13210
16536 20561
2376
4994
46
10020 81
16888 20687
82
5049
71
40 13413
95 20767
H408
6346
7679
10206 80 16958 20854
5e Klasso 14e Lijst No. 7790 m. z. 8790
70.
van
en
tot zoor veel verminderde prjjzen.
V Voor de vele bewyzen van deelneming,
ontvangen by het overlijden vnn on'4e ge
liefde Znster
ELISABETH PELETIER
Weduwe van wijlen A Vrijlandt,
betuigen ondergeteekendèn hunnen vriende-
lyken dank.
Amsterdam, Wed J. A. van de GARDE
Peletier,
Zalt-Boramel, Wed. A! VALKENBURG
—Peletier
8 Februari 1905.
GEVRAAGD eenige bekwame Plateel-
bchildérs, aan de Plateelbakkerij „Pnr-
merend". Jb. VET Co., Purmerend.
Het beate, onachadalykate en ga,
jQSk makkelykate poetsmiddel voor Heeren
IlLKI tn vooral damea en Klnderachoenwerk.
Mam-. l>de Appretuur van C. M Mtlller Ca
BerlinBeuth-Str 14. Men lette goed
op naam en fabriekamerk.—
Vsekryitaar hyHaartn Winkalltn In ickotnwait, galanterlta,
+a«aryaa au. tn.- B.«.r..i-D.pot by: W. Strftaiaaa, Arthi*
