EENIS DEPOT TM THEE.
SXtSZT""*
Stadsnieuws.
MANTELS,
Onnavolgbaar
378 S taats-loterij
BEURS VAN ROTTERDAM.
De üouvcaiifés,
AOVKIlTKiynLN
)1. IIAVENSWAAY ZONEN,
staand boter-controlestation, reeds een hooge
beteekenia heeft verkregen, omschrijft de
minister van Waterstaat, Handel en Nijver
heid nader de verantwoordelijkheid, welke
de rcgeeriug op zich neemt door het ver-
leenen van het Rjjksmerk.
Het Rykastempel is alleen het bewijs, dat
do rechtmatige gebruiker ervan by eenig
onder Rykstoezicht staand controlestation is
aangesloten en dat zyn waar en zijn inrich
ting dus, overeenkomstig de door de Regee
ring gestelde voorwaarden, aan een geregelde,
strenge, geheel afdoende controle zyn onder
worpen. De Regeering overtuigt zich voort
durend of de bedoelde voorwaarden stipt
worden nageleefd en zal niet in gebreke
blyven, om by eenige handeling, die twijfel
zou doen ryzen omtrent de volkomen be
trouwbaarheid van de pontröle, door eenig
station gevoerd, het verleende recht onmid
dellijk in te trekken. Naar het oordeel der
regeering, hetwelk steunt op de bereids op
gedane ervaring, is voor een toezicht van
harentwege geen groote vermeerdering van
ambtenaren noodig, vooral daar zy reeds
voor de uitvoering van de Boterwet over
verschillende krachten beschikt, die tevens
ten behoeve der botercontrole worden werk
zaam gesteld.
Wat de moeilijkheid betreft om ook zoo
genaamde boerenboter te controleeren, merkt
de minister op, dat zich in sommige provin
ciën reeds verscheiden landbouwers boter-
producenten bij een controlestation hebben
aangesloten. Voor vele kleinere producenten
zou intU8schen op dit oogenblik een aanslui
ting wellicht nog te kostbaar zyn.
Aan het vraagstuk, hoe die toetreding voor
hen gomakkelyker te kunnen maken, wordt
echter de noodige aandacht gewyd en mis
schien zou door het oprichten van knede-
rjjen voor boerenboter, een middel zyn gele
gen om het beoogde doel te boreiken.
Wat betreft de stelling, dat van de ryks-
merken misbruik zou kunnen gemaakt wor
den, het verdient opmerking, dat de boter-
contróle nu reeds byna een jaar wordt uit
geoefend en dat van fraude tot dusverre
tengevolge van streng preventief toezicht niet
is gebleken, niettegenstaande zy repressief
door de bestaande Strafwet niet op afdoende
wijze zou kunnen worden bedwongen.
Het doel dor aanhangige wet is echter juist
om in die leemte te voorzien. Gevaar toch
voor misbruiken wordt door de R6geering
allerminst ontkend. Dit gevaar mocht echter
niet weerhouden van het nemen van maat-
rogelen, die in hot Verslag met recht van
meer beteekenis worden genoemd dan alle
boterwetten. Wel moet echter dit steeds
dreigende gevaar, belanghebbenden en Regee
ring een aansporing zyn tot steeds scherper
contröle er. een waarschuwing togen bedrie-
gelijke gerustheid.
Van een verbod van uitvoer van niet ge
controleerde boter kan, indien al ooit, voors
hands stellig geen sprake zyn.
De Tweede Kamer bestaat thans uit 58
leden der rechterzijde (28 anti revol,, 4
christ.-hi8tori8chen, 1 christen-democraat en
25 roomsch-katholieken) en 42 leden der
linkerzijde (25 liberalen, 9 vryz. democraten
en 8 sociaal democraten). Daarvan wen-
schen 12 niet voor een horkiezing in aan
merking te komende heer Travaglino, die
ook bedankt had, is dezer dagen overleden.
In zes kiesdistricten is Dinsdag de ver
kiezing van leden der Tweede Kamer reeds
afgeloopeu door de enkele candidaatstelling.
Er was geen strijd by gebrek aan strij
ders Slechts van één candidaat was aan den
burgemeester dor hoofdplaats van het district
opgaaf gedaan, toen hot vier uur sloeg
en daarop verklaarde de burgemeoster dezen
candidaat te zyn benoemd tot lid der Tweede
Kamer.
In vier van* deze districtenRoermond,
Veghel, Venlo en Weert zyn do aftredende
leden herkozen, de heeren mr. Bolsius, Van
Vlijmen, dr. Nolens en jhr. mr. Victor de
Stuers.
Te Helmond is de hoer Raaymakers ver
vangen door mr. R. Regout; te Waalwijk
de heer Mutsaers door mr. J. A Loeff,
thans minister van justitie. Laatstgenoemde
zal vermoedelijk de aanneming in beraad
houden totdat de verkiezingen zyn afge-
loopen en do vraag beslist of het Minis
terie in de nieuwe Kamer een meerderheid
erlangt.
In 1901 werden zonder stemming gekozen
elf leden en in 1897 zeven.
Voor de overblijvende 94 zetols zyn in 't
geheel 301 cnndidaten gesteld, waarvan 71
liberalen, 27 vryz. dern-, 75 soc -dem., 58
anti-rev., 20 chr.-hist., 15 chr.-dem., 1 nat.
bist., 33 r. kath., 1 vryz. kath-
Gemeng-de Berichten.
Een vreeselyk ongeluk overkwam den
vrachtrijder P., te Harderwijk. Terwijl 5Ü
een vracht steenen naar een naburig buiten
goed vervoerde, viel zyn driejarig kind van
den wagen met het ontzettend gevolg, dat de
gansche zwaarte over het lichaam van het
kind reed. De dood trad kort daarna in.
Aangaande de sigarenmakersstaking bij
de firma W. H. Voet Zonen te Haarlem
deelt de Haarl. Ct. mede, dat hedenmorgen
de stakers met den patroon een onderhoud
hebben gehad. De stakenden wenschten in
de voorwaarden van den heer Voet niet te
treden.
Thans is er door de stakende sigarenma
kers aangedrongen op een bijeenkomst van
de besturen der Patroons- en Werklieden-
vereonigingen, welke binnenkort waarschijn
lijk zal worden gehouden.
Gisternacht om een uur werd brand ont
dekt in het logement van A. Zaayer op de
Varkensmarkt te Tiel. De brund, welke op
den zolder schynt ontstnan te zyn, liet zich
aanvankelijk zeer ernstig aanzien, ook daar
het aangetaste pand aan drie zyden door
gebouwen is ingesloten.
Na een uur spuiten had de brandweer het
gevaar tot het aangetaste perceel beperkt,
waarvan de bovenverdieping afbrandde.
Verzekering dekt de schade.
Men meldt uit Amsterdam
Hedennacht is do stoomverfmalery des
heeren A. l'leging, da Costastraal 168, geheel
afgebrand. Oorzaak onbekend.
Men schrijft uit Uitdara aan de Zuiderzee:
Gisterochtend heeft een botter een waar
heldenstuk verricht. Met zwaar stormweer
zonk een tjalk op de Zuiderzee. Een man
had juist tijd in een roeiboot te springen
en bleef zoo achter het gezonken schip dry
ven, een ander er waren er gelukkig
slechts twee aan boord stond op de giek
en klemde zich aan het touwwerk vast. De
zee was vreeselyk ontstuimig, de noodvlag
hing in flarden en het schip zonk meer en
meer, torwyl de twee ongelukkigen in doods
angst verkeerden. Een botter, die geen kans
scheen te zien, iets tot redding te doen, was
reeds voorby gevaren, een andere, verderaf,
kwam dichterbij, maar 't was onmogelijk
het schip zoo te naderen. Den man in 't
bootje werd te kennen gegeven het touw los
te maken en zich te laten dry ven. Toen ge
lukte het den botter den man op te pikken
en het bootje achter zich te nemen. Nu
moeht de botter andermaal de volle zee in
om zoodoende vóór de tjalk te kunnen
komen. Er was veel moed en zeemanschap
voor noodig om 't zoover te brengen. Nadat
de botter met gestreken zeilen voor anker
was gaan liggen, sprong een man in 't bootje
van 't gezonken schip en wist zoo met
levensgevaar den anderen schipbreukeling in
hot bootje te krygen. Daarna kwamen de
twee gelukkig op den botter, die, met ach
terlating van hot anker, dat hy afkappen
moest, koers zette naar Amsterdam. De
pogingen tot redding duurden ruim een uur
en de botter zelf had het zwaar te verant
woorden.
Uit Briey, een plaatsje op de grens van
Frankrijk en Lotharingen, wordt mededee-
ling godaan van een grensincident.
Een gendarme, Clesse genaamd, zag op
Fransch grondgebied twee Duitsche soldaten
wandelen, en wees hen over do grens terug.
Plotseling vatten de beide soldaten den poli
tieman aan en poogden zy hem naar hunne
zyde van de grens mee te sleepen. Clesao
bood weerstand en klaagde er niet alleen in
zich los te rukken maar ook de nummers
der soldaten op te nemen.
De soldaten gingen heen, maar kwamen
een oogenblik later terug met een twaalftal
anderen, by wie een onderofficier. Door het
energiek optreden van den gendarme trokken
zy zich evenwel zonder handtastelijkheden
weder over de grens terug.
Te Napels is een rentmeester van een
graféljjke familie gevangen genomen, die zyn
meesteres waarschijnlijk ongeveer 500,000
lire heeft ontstolen en kunstverzamelaar
is go worden. Hjj had schilderyen, meubels,
porselein enz. voor een waarde van 300,000
ft 350,000 lire. Alles is in beslag genomen.
In Skootari, waar een hevige aardbeving
heeft plaats gehad, is geen huis onbeschadigd
gebleven, zoodat de bevolking in het veld
in tenten en loodsen moet kampeoren. Er
zQn reeds 170 dooden en 400 gewonden ge
vonden en de bazaar is wegens bouwvallig
heid gesloten. Zondagnacht zyn wederom
5 hevige schokken gevoeld, waardoor in den
bodera putten ontstaan zyn mot vulkanisch
zand.
Üe heer Bergmeyer, de sociaal-democra
tische candidaat in Den Haag I, is eergis
teravond stoutmoediglijk uit don sociaal-
democratischcn band gesprongen.
Troelstra is voor my geen pausal stemt
hy ton slotte vóór het blanco artikel, daarom
kan ik, Bergmeyer, er nog wel tegen stem
men 1 Aldus ongeveer het fiere woord van
dezen socialistischen individualist.
Maar het is de vraag of zoo groote zelf
standigheid tegen den partijleider door de
S. D. A. P. zal worden geduld. En of zy
het wel goed zal keuren, dat over mr.
Troelstra op zoo oneerbiedige wyze door
een der mindere goden gesproken wordt.
Allicht zal de heer Bergmeyer zonde moeten
belyden en beterschap beloven.
Met dat al blyft het een curieus feitje,
die uitlating van den sociaal democratischen
candidaat eergisteravond in Concordia".
Een feiCje, dat bewijst hoe zelfs de sociaal
democraten, wanneer men even het vernisje
hunner partyeenheid wegschrapt, het heel
niet eens blijken over de tactiek van hun
rotsvasten stryd om het algemeen kiesrecht
en hoe een der candidaten der S. D. A. P.
zich tegen het blanco-artikel, voor nu en
later, durft verklaren, niettegenstaande zyn
party besloot by de herstemming ook die
vrijzinnigen te steunen die het algemeen
kiesrecht willen trachten te bereiken juist
door middel van het blanco arfikel. (V.)
In de halfjaarlyksche vergadering van de
weldadigheidsvereeniging Trein 8 28 H. IJ.
S. M., te Amsterdam gehouden, deelde de
voorzitter mede, dat het ledental steeds flink
vooruitgaat en thans ruim 450 bedraagt.
Besloten werd dit jaar 50 kinderen voor vier
vyf weken naar bosch of zee te zenden.
Vijf kinderen waren dit jaar reeds uitgezon
den, waarvan een voor 2 maanden, 2 voor
10 weken en 2 voor 7 weken Vrijdag 16
dezer vertrekt een groep van 20 kinderen
voor 5 weken naar Zeist. Tot de leden
werd het verzoek gericht don verkoop der
„steentjes" voor het eigen gebouw der ver
eeniging zooveel mogelyk te bevorderen. Van
de bestuurstafel werd er nog eens nadruk
kelijk op gewezen, dat, volgens de statuten,
de vereeniging uitsluitend kinderen van min-
gegoeden en niet van onvermogenden uit
zendt.
Een der aanwezigen maakte nog de op
merking, dat by verschillende menschen, ten
onrechte, nog de meening heerscht dat dev
vereeniging uitsluitend bestaat uit handels
reizigers en handelsagenten, terwyl weer an
deren haar beschouwen als eene verooniging
van beambten der H. IJ. S. M. Niets is echter
minder waarieder die het doel der ver
eeniging kinderen van mingegoeden,die tot
versterking hunner gezondheid eenigen tyd
naar buiten moeten, wenscht te steunen, kan
als lid der vereeniging toetreden.
Door de politie naar school gebracht.
De Haarlemsche raad behandelde eergister
de voorgestelde verordening tot toepassing
van art. 29 der Leerplichtwet, met een voor
stel van mr. J. H. Thiel, dat, volgens diens
toelichting, bedoelde de macht der politie
buiten werking te stellen, inuien niet blijkt
dat 't schoolverzuim plaats heeft buiten
weten der ouders, voogden of verzorgers,
terwyl de bewoordingen der commissie
z. i. aan elk politieman een bevoegdheid
zouden verleenen, die kan ingaan tegen de
voorschriften der wet en tegen den regel,
dat de vader oordeelt over de wettigueid van
een schoolverzuim.
Nadat was opgemerkt, dat door dit voor
stel van den heer Thiel eigenlyk de voor
gestelde verordening een doode letter zou
worden, werd het voorstel der commissie met
20 tegen 9 stemmen verworpen, maar
daarna eveneens het voorstel Thiel.
De raad zal nader beslissen wat er nu
wèl zal worden voorgeschreven.
Graanoogst-voorspelling
Een Engelschman, W. N. Shaw, heeft aan
de „Royal Society" te Londen een rapport
ingediend, waarin hy betoogt dat de graan
oogst te grooter is naarmate, er in Septem
ber November van het vorige jaar minder
regen is gevallen.
By de feesten te Berlyn tijdens het hu
welijk van den kroonprins heeft de politie
15 zakkenrollers gesnapt. Sommigen hadden
prachtige zaken gedaanhun zakken zaten
vol met portefeuilles, portemonnaies, horloges
en horlogekettingen Den grootsten buit had
een zekere Ehrlich, een oude bekende van
de Berljjnsche politie. Twee Russische „da
mes", die samenwerkten, bleken ook buiten
gewoon veel buit te hebben gemaakt.
Twee Italiaansche arbeiders te Brooklyn
hebben geduelleerd om uit te makeu of Julius
Caesar Gallië in drie of in vier deelen had
gesplitst Het tweegevecht, op pistolen, ein
digde, nadat twee kogels waren gewisseld,
met het gevangen nemen van de beide kam
pioenen.
Waaruit alweer blijkt, hoe nuttig een klas
sieke opleiding is Want anders zouden zy
geweten hebben, dat, volgens Caesar, Gal
lia est divisa in partres tres".
Den 4en raakte er op de Laan te Schagen
een kind te water. Een meisje, gekleed in
lief crème-japonnetje en met fijne witte
schoentjes aan, meende, naar het geroep
van haar zösje, dat het haar broertje was
en sprong pardoes den jongen na. In het
water vond ze wel één kind, maar het ver
meende broertje niet, reden waarom ze ze
nuwachtig den spartelenden jongen naar
broertje vroeg. Het te water springen van
een
om
derde, een a.nken jongen, wu hoodia
«m kind en meisje behoeden weer aan wal
te brengen Het scheelde anders wetnig rf
GOUDA, 9 Juni 1905.
In d° z\"in* Vau den Gemeenteraad, die
door 15 leden werd bijgewoond (afwezig
waren de hh. Prince, Nederhorst, Furtuün
Droogleever en van Eyk, inet kennisgeving)
werden benoemd tot leden van het stem-
bureau, in het 1ste distiict de hh. Jongen
burger en van de Velde, in het 2de district
de heer J. van Galen als voorzitter en als
leden de hh. Dessing en van Eyk en in het
3de district als voorzitter do heer Engols
en tot leden de hh. Herman en Vingerling.
Vastgesteld werd het le suppletoir kohier
van schoolgelden op de burgerscholen.
Gisteravond hield Jhr. van Doorn alhier
ia de zaal der sociëteit „Ons Genoegen" een
politieke rede. Zyn onderwerp was De Poli
tieke Toestand. Nadat de vergadering ge
opend was door den heer Schim van der
Loeff, werd het woord gegeven aan den
spreker. Deze begon met de verklaring, dat
waar hy was candidaat gesteld door drié
fracties, hy voor zich er een eer in stelde
kennis te komen maken met de kiezers, die
onder de tegenwoordige kieswet, aan één
der gestolde candidaten gebonden er recht
op hadden ten minste te weten en den persoon
te kennen, op wien ze hun stem zouden moe
ten uitbrengen en tevens in de gelegenheid
moeten gesteld worden kennis te nemen vaa
de politieke denkbeelden van hun candidaat.
Men heeft gezegd: „de Juni maand is de
apothéose van het cliché, 't Is waar, telkens
wordt op de politieke vergaderingen onge
veer 't zelfde gezegd Toch heeft de spreker
niet geschroqmd te voldoen aan het verzoek
van de Liberale Kiesvereeniging, een spreek
beurt te komen vervullen, zy het ook als
vreemdeling in een gedeelte van 't district
Gouda. Zyn politieke meening komen bloot
leggen vond de spreker een be ero inleid ng,
dan die van een der candidaten in 't district
Gouda, die reeds van te voren te kennen
heeft gegeven, dat wanneer hy elders ge
kozen werd, hy Gouda zou laten varen.
De spr. verklaart, met de candidatuur
aangenomen le nebben, niet te komen spreken,
om zyn persoonlijk belang te dienen, 't Ver
tegenwoordigen van een district moge eervol
zyn, gemakkelijk is het niet. Doch 't be
lang van 't land eischt volgens do liberalen
'1 3trcvan naar een ander regeeringsstelsel.
Daartoe wil de heer Van D. gaarne mee
werken Alles in de Wbreld streeft naar
vooruitgang, 't Is evenwel nog de 'vraag
of al die vooruitgang de menschen werkeljjk
gelukkiger gemaakt heeft.
De liberale party heeft zeer goed ingezien
dat met de voortdurende vooruitgang moet
meegegaan worden. Daarom heeft zy steeds
getracht uan te passen aan de veranderde
omstandigheden en dink zy haar streven is
er werkelijk ook wel vooruitgang te be
speuren, waarvan zeker gezegd mag worden
dat die diende tot bevordering van 't geluk
van vele. Er is door haar, de liberale partij,
gestreefd naar verbetering van den gezond
heidstoestand zy heeft de volksontwik
keling tot een voorwerp van hare zorgen
gemaakt in 't algemeen getracht den
mensch oen meer waardig bestaan te be
zorgen.
De liberale partij heeft steeds hare invloeds
sfeer uitgebreid, 't Staatsgezag heeft zich elk
gebied toegeeigend voor zoover zy mocht.
In zaken als de verhouding tusschen ouders
en kinderen, opvoeding der kinderen, ver
houding tusschen man en vrouw, tusschen
patroon en arbeiders is de staat dringend
opgetredeh, onder liberaal bewind is de staat
gekomen tot beperking van vrouwen en kinder
arbeid. 't Liberale bewind heeft gestreefd
naar bevordering van de belangen van 't
algemeen door bevordering van de belangen
van het individu, op velerlei gebied heeft de
staat zich laten gelden. Een botsing was
daarvan 't gevolg - -, een botsing met de
kerken, in wier sfeer de staat heeft inge
grepen. In vroeger tyd wist de kerk haar
gezag hoog te houden door banbliksem.
Thans mist de kerk dien banbliksem 't
wapen om de wereldlijke macht te keer te
gaan. Audere middelen moesten gezocht wor
den. Welnu, die heeft men gevonden. Nu
zegt men, wie niet gehoel zich voor onze
leer verklaard is ongeloovig. Nu verspreidt
mon de leuze op politiek gebied
„Voor of tegen den Christus." Volgens de
Maasbode zou de stryd die gevoerd wordt
een strijd zyn tusschen de ^christelijke
leer en materialisme. Dat is onwaar. Waar
is de liberale regeering opgetreden als de
vyand van den godsdienst De liberalen
hebben alben hunne rechten oogeëischt om
geèeenscnnppelijke zorg»u te kannen uit
oefenen. De tegenwoordige leuze voor of
tegen de Christus is een valsche leuze. Deze
leuze is alleen geschikt om de menschen
tegen elkaar aan te hitsen, geenszins is zy
bruikbaar als grondslag van politieke actie.
Wanneer we uagaan de actie gedarende vier
jaar, dan vinden we in 't geen we gedurende
die 4 jaren gezien hebben een bevestiging
van het gezegde, dat de politieke leuze van
1901 onwaar was Men heeft van alle kan
ten beweerd dat de aard en de beginselen
der liberale party onchristelijk, onzedelijk
zelfs was, nu, die liberale party beeft zoo
ongeveer 40 A 50 jaar, met kleine tusscheu-
poozen aan 't roer gezeten. Indien dan alles
wat zy gedaan had onchristelijk, onzedelijk
was geweest, dan had men van het nieuwe
kabinet in 1901 toch kannen verwachten,
dat het zou zijn begonnen met terug te
werken op datgene wat door de liberale
party tot stand gebracht was Men heeft
in alle toonaarden gezongen over de
ontkerstening van het volk, maar welke maat
regelen heeft nu het Christelijk kabinet
genomen om iets te doen dat tot strekking
hgirt door de liberalen gedane weer onge
daan te maken- De nieuwe koers van 1901
heeft nergens uitgesproken.
Wel zijn in 1901 allerlei zaken van nieuwe
richting voorgespiegeld. Nu zou men wat
auders zien, dan van die ongodisten. Zon
dagsheiliging en Zondagsrust zouden aan de
orde zyn. Wat is er van gekomen. By oen
pogen betreffende den dienst by de spoor
wegen is 't gebleven. Niets is verder te
bemerken geweest met betrekking tot de
gehate vaccinewet alles op deze wet, 't
uitvloeisel van liberaal despotisme, betrek
king hebbende is op bet achterbankje ge
schoven. De drankwet. Maar men zal toch
deze wet niet noemen als een voorbeeld van
Christelijke wetgeving. Een plaagwet by
uitnemendheid, zy wordt aanbevolen als be
teugelende do volkszonde, inderdaad bena
deelt ze onschuldige menschen. Neen, wel
beschouwd heeft het huidige kabinet niets
gedaan ora de leuze van 1901 waar te
maken niets om 't ontkerstenen tege.i te
houden j De tegenpartij heeft niet geaarzeld
hen, die toch van ouder tot ouder de naam
Christenen hebben gedragen voor te stellen
als staande buiten de Christelijke zedeleer.
Alzoo heeft men 't niet gelaten by leuzen,
maar heeft zelfs niet geschroomd, beelddra
gers van alle mogelijke ondeugden te schep
pen, met de tot de liberalen gerichte mee-
deeling: „dat zyt gij nu eigenlyk." De
liberale party heeft nooit getoond de toege
dichte ondeugden te bezitten.
Een punt springt vooral van dit ministerie
in het oog. Dit ministerie heeft zich name
lijk als hoofdarbeid gekozen het onderwijs,
'tls niet alleen by een poging gebleven,
neen, men is er in geslaagd 't tegenwoor
dige onderwijs onder den voet te halen- Dit
alleen is reeds voldoende om de overtuiging
te hebben, dat dit ministerie niet meer aan
't hoofd van 's lands zaken moet staan. Hoe
veel zou een man als de tegenwoordige
minister van Binnenlandsclie Zaken met zyn
talenten, met zyn gaven niet hebben kunnen
doen in 's lands belang indien hy. buiten
de gebruikelijke leuzen om samenwerking
had gezocht. Na hebben we alleen verkregen,
in '8 sprekers oog. partywetten. 't Is begon
nen met 't Hooger Onderwijs.
Wie de Geschiedenis van een minister van
Binneuland8che zaken kende, vreesde reeds
dat 't Hooger onderwijs niet ongedeerd zon
blyven. Tegenwoordig is het et op inge
richt de vrye baan te laten aan kleine Hooge-
scholen, onder het mom van vrylieid. De
Staats hoogescholen worden daardoor omver-
Wat het lager onderwijs betreft, heeft men
den Staat verwelen een gebied betreden te
hebben, dat aan de kerk behoorde. In 't
oegin der vorige eeuw heeft de Staat niet
het onderwijs ter hand genomen om de kerk
tegen te werken, maar om het verwaai -
loosde volksonderwijs omhoog te brengen
doordrongen als men was van de waarheid,
dat een eerste voorwaarde voor voli.soniwik
keling is volksonderwijs. De staat neeft toeu
ingezien, dat ze in ons kleine landje met
zyn vele godsdienstige sekten, niets anders
kon geven dan de neutrale schoolmet eer
biediging van ieders godsdienst aan ieders
confersie eigen reent latende- Van kerke
lyke zyde is daartegen gereageerd. Scherp
geaccentueerd was het verzet misschien
dat men door lydige tegemoetkoming uad
kurnen tot bedaren brengen.
Bij tegemoetkoming vau liberale zyde zou
wen«chelyk geweest zyn 't geven vau legeleu
en waarborgen van het onder rys zooals die
by 't openbaar onderwijs zijn. Doch nu een-
ben we jnist 'i omgekeerde gezien, 't Ryi.
zal subsidie geven, doch 't mag tevens too
kijken. De staatskas zal subsidie geven
zonder zekerheid te nebben, dal die subsidie
gebraikt wordt, voor 't geen ze gegeven is.
Er is gezegd dat de waarborgen toch al zoo
groot niet waren. Sommigen ontkennen den
Staat 't nredezeggingschap in zake onderwijs
Wol is waar heeft de Staat nog eenig toe
zicht op den bouw van schoollokalen en
meedeeling van 't leerplan, 't Volksonderwy°
wordt na den Staat uit handen genomen en
overgeleverd aan vereenigingcu en genoot
schappen. Zeker, een jaar of zes zal 't wel
goed gaan onder de nieuwe schoolwet,
einde zal zyn, dat de openbare school wordt
leeggepompt. Men heeft getracht de zaak
goed te praten door te zeggen, dat 't onderwijs
de taak der ouders is, uit de te geven subsidie
blijkt dat de Staat de ouders toch moet
bijspringen, terwyl uit de leerplichtwet en
de noodzakelijkheid van deze valt op te
maken, dat vele ouders gedwongen moeten
worden tot de taak van het onderwijs. De
Staat moet zorgen voor voldoend onderwijs,
omdat dit een eerste vereischte is voor
volksontwikkeling. Wie den Staat het on
derwijs uit de handen neemt, miskent den
Staat. Ook op verder gebied zal dit minis
terie voortgaan met de ondergraving van
de grondslagen van ons volksbestaan. Men
denke b.v. aan hel middelbaar onderwijs.
Wat stellen de liberalen tegenover wat
er uitgaat van 't christelijk ministerie Daar
voor spreekt de gansche geschiedenis Alles
is gegrondvest op wat de liberale party
heeft gewrocht. Staatsvoogdy willen de libe
ralen niet. De liberale party is er op uit
geweest elk individu zoo sterk mogelyk te
maken. Wat de liberale party gedaan heeft
was gegrondvest op wat in 1848 reeds be
stond. Misschien hebben de liberalen ge
dwaald. Zy zyn evenwel altijd van meening ge
weest dat men ieders overtuiging, ieders mee
ning moest eerbiedigen en huidige de vrijheid
van gedachte. De overzijde sluit ieder van de
gemeenschap uit, die zich niet neerlegt by
hare dogma's. Elk liberaal is daarvan een
tegenstadder. Waarom erkent men van
de rechterz jde niet de neutrale zone. Indien
men van die zyde de leuze voor of tegen
Christus liet varen, zou men misschien tot
veel gezondere politiek kunnen •komen.
Heemskerk heeft ergens gezegd „De ver
draagzaamheid is onder geen party meer
bevorderd dan onder dit kabinet." Intusschen
is er geen krant of de onverdraagzaamheid
waait on3 daaruit tegen. Zeker, er zal altyd
verschil van gevoelen zyn. Er zullen steeds
zyn vrijhandelaars en protectionisten enz.
Doch waarom zou men die verschillen niet
vreedzaam kannen uitvechten P
De tegenwoordige leus doet niets dan
ophitsen als men zich thans niet neerlegd
by de dogma's der overzijde wordt men aan
de kaak gesteld. Er is toch nog wel wat
anders te doen voor Nederland dan zich bezig
te houden met godsdiensttwisten. In Indie
hebben we nog genoeg te behartigen Dat
men ophoude met die kerkelijke leuzeen
dat men zich late| leiden alleen door 's lands
belang
lu de pauze gaven zich de Heeren Sam-
som en van de [Werf (S Dals debators
op De heer Samsom begint met als eenig
nul van verkiezingen op le geven, dat de
rogeeringsparlyen elkaar daar >jj nog eens
flink uitkleeden. Alle partijen van or.le ver-
wyten elkaar, dat ze niet goid regeereu.
De liberale party spreekt van partywetten,
de antirevolutionnaire zegt nagefloeg 't zelfde.
Volgens den heer Samsom worden deaibei-
ders geueten zoowel door liberale als anti
liberale ueeren. Doen wij, zegt de deuater,
willen niet langer gebeten worden. Vervol
geus kreeg de liberale verdraagzaamheid een
beurt. De heer S. was in staat een lijstje le
pnbliceeren van hen die onder een iioerale
regeering iu de gevangenis gekomen zyn om
ver-ouilleude uilingen bii propaganda. De
liberalen bekennen dat ze gedwaald nebben,
maar nu tneenen ze op 't recüte spoor te
zyu. Zeker zegt de lieer Sge z\jt vau
aw d valing terug gekomen na van de rooien
een fllnken duw in den r.;g gekregen te
nebben. Gy liberalen, zegt by. zyt door de
Socialisten wakker geschud.
Jn 't terugkomen van 'lie dwaling steekt
voor Cl geen verdienste. De arbeiders
moeien uiot zijn een staalt vau een der
burge.ljjke partypn, b v. vau de libeiale
patty die, zonder levende ideale»» te uebben.
uiigaat van 't denkbeeld hou wat je üebt en
zie te krygen, wal je niet hebt. Samsom
noemt de aangehaalde schoolwet 't parade
paard der liberalen. Hij stelt de vrarg of
men hem en zyn partygenooten nu ook sub
sidie zal geven voor eventueel op te richten
libertaire scholeu. Als eeilyka menschen
tneenen de vry-socialisten ook meegeteld te
moeten worden. tVy. zegt Samsom, zullen
ramoer genoeg maken, men moet ons mee
tellen.
Verder herinnert S. nog aan de tuchthuis
wetsontwerpen ven den heer Cort v. d. Linde.
Deze, vpu liberale zyde, zyn nog eiger dan
de stakiugswetteu. Dok oneer liberaal be
wind is arbeidersbloed gevloeid. Ura ver
schillende redenen verklaart dat het hem
lood om oud yzer is (is er na nog niet weer
eens een nieuw beeld op le schommelen
dit is al zoo oud of liberaal dan wei
clericaal aan 't bewind komt.
Hamsoi.i beschouwt de arbeiderspartij als
de fnmoering vau 't gehoor der kapitalisten,
alle icgeeringspjtrlgen zullen blyken niet in
staat te zijn de gebeele gemeenschap, dus
èu kapitalisten èn arbeiders te dienen. Tas
schen patroons eo arbeiders kan geen re
geering-yiaitö verzoenend ootreden. Na eenig
klagen over Jen beschikbaren tyd en ver ooi
tot colporteeren zoekt de heer Samsom zyn
plaatsje iu de zaal weer op. Na hem *prak
de Heer v. d. Werf. Deze verklaart niet
tegen de liberalen te zyn om de huidige
regeering aan 't roer te houden. Daarnaar
heeft 't ministerie de arbeiders niet behan
deld. Sociaal Democraten staan evenwel
zoowel legen liberalen als tegen clericalen.
Daarom hebben ze een eigen candidaat ge
steld, die voor algemeen kiesrecht is, terwyl
de heer van Doorn voor 't blanco artikel en
tegen algemeen kiesrecht is Nergens zegt
de heer van der Werf heeft de spreker iets
laten liooren over 't liberale program.
Reeds onder Van Houten ontstond een com
missie om het pensioenvraagstnk te on
derzoeken. Van de liberalen verwacht
de debater ook geen voldoend pensioen
en dit verwyt hy ook den liberalen, dat ze
een arbeiderspensioen zouden willen met
bydragen van den arbeider zelf. De vrijzin
nige fracties hebben byna niets gedaan voor
een volksleger. Men zie o. a. de stemmin
gen iu de Kamer over het voorstel Van
Gilse, betreffende den diensttijd van 81 /8
maand- Verder noemt de heer v. d. Werf
de legerwet en de snelvuurkanonnen en ver
goeding aan dienstplichtigen, die kostwin
ners van het gezin zyn.
De kapitalistische klasse is ontstaan zegt
de debater uit 't geweld - denk maar aan
de Fransche revolutie. Hy brengt een eere-
saluut aan die Christelijke arbeiders die den
heer Staalman candidaat hebben gesteld.
Verder wekt hy de arbeidors op dr. Gorter
te stemmen. Laat ons arbeiders niet zeggen
Dr. Gorter komt er niet. Als we ons best
doen kon hy er misschien wel eens komen--
en in elk geval zyn wy, sociaal democraten
liever met eere er onder, dan met schande
er boven.
In zyn repliek bracht de heer van Doorn
hulde aan den toon dor beide debaters. Van
een verbod aan den heer Samsom om ge-
heelonthouderslectuur te colporteeren weet
hy niets af.
Aan 't adres van den heer Samsom wordt
gezegd, dat in elke vergadering een leider
noodig is. die het recht heeft in sommige
zaken te beslissen Ook in don Staat is een
leider noodig. In my>> zegt de heer v. D
zult gij kiezers iemand vluinden die steeds het
gezag zal trachten hoog te houden. De hoer
van Doom kan zich geen maatschappij zon
der kapitaal voorstellen. Alle menschen zyn
velschillend en .daarom zullen sommigen
steeds de anderen voor zyn, ook op gebied
van kapitaal. Do zaak der gebroeders Hoo-
geruuis, door don heer Samsom te berde
gebracht, wordt door den heer van Doorn
ook nog even aangehaald. Hy verklaart
o. a. niet te begrijpen hoe door Sociaal De
mocraten de geschiedenis der Hoogerhuizen
ah wapen gebraikt kon worden. (De heer
Samsom interrompeert herhaaldelijk) Wan
neer de liberale party zegt de spreker, door
een duw der Soc. Dem, wakker geworden
is steekt daar toch nog wel verdienste in
voor ons land.
De liberalen hebben toch de vermogens
belasting ingevoerd en reeds in 1872 zyn
zonder Soc.-Dem. duw de accynsen afge
schaft en heefl men nit de code penal 't
artikel gelicut, dat vereeniging van arbei
ders verbood.
fie liberale party is de party der gelydelyk-
heid. Nergens, noch in de natuur, noch in de
politiek gaat iels met een sprong, 't Blanco
artikel dient om den hinderpaal voor algy-
ineen kiesrecht weg te nemen. Dit is al veel
gedaan dus. In elk geval meent de heer van
Doorn voorloopig mot degenen mee te kunnen
gaan, die laler algemeen kiesrecht willen
eischen. Anarchistische scholen zyn by de
wel niet verboden. Dc onderwijswet is geen
parade paard voor de liberalen, maar ze is
wel degelijk een zaak van liet hoogste be
lang. We zullen zien, zegt de heer van
Doorn, hoe 't mot die nieuwe wet zal gaan.
Wanneer we op Belgie letten, dan lacht ons
het vooruitzicut onder de nieuwe onderwijs
wet niet toe. De kerk heeft zich vroeger
onbetaigd gelaten in zake 't onderwijs, we
henbeu maar af te wachten hoe het na zal
gaan.
Ora elf uur sloot de heer president de
Vergadering, en wekte de kiezers op hun
stem uit te brengen, op Jhr. van Doorn.
5e Klasse. Trekking van Vrijdag 9 Jnni.
No. 18556 I 10.000 en premie van f 30,000.
9247 premie van f 3000.
3745 en 9491 ieder 100.
Prjjzen van 70.
471 26 4733 8633 10598 12992 19662
1024 38 5105 9453 11095 13738 20055
1997 2988 6024 959.1 ll43n 17416 20177
2131 3217 7785 10032 12493 17642 20439
2255 3891 8117
ZATERDAG 3 JUNI.
L.K. H. K
Staat8leemnqen.
Portugal. Oblig. 3e Serie fr.
050 3 598/ia
Oblig.3e Serie fr. 2500 3 591/,,
RusLAND.Iwang Dombr. Obli
gation 496' 4
Azie. Japan Obligation 1899 4 748/4 747/g
Columbia. Geconsolideerde Bni-
tenlandsche Schuld. Recepis.
L 100 1»/, 24»/u -
Hypotheek- Ban ken
Pandb. idem idem 4 99
Pandb. Rotterd. Hypb. 4 1018/1#
Pandb. Rotterd. Hypb. 31/8 977/„
Pandb. Standaard Hypb. 41/, 100'9
Pandb. Stedelijke Hypb. 4 998/4
Pandb. Utrechtsche Hypb. 4 100
Pandb. Westlandsche Hypb. 4 1001/»
Pandb. Zuid-Holl. Hypb. 4997/„
Pandb. le Algem. Groninger
Scheeps»Hypb. 41/» 1001/»
Pandb. Nederl. Hyp. Pand-
briefbank 4 998/4
Pandb. Ned. Scheeps-Hypb. 41/, 101
Bewijzen van Deelger. Northw.
Pac. Hyp. Bank f 96'/#
Pandb. Bataafsche Hypb. 4 100
Alg. Hypothbr. Eerste Ned.
Hypotheckbriefbank 4 99* 4
Pandb. Hollandsche Hypb. 4 998/4 --
Pandb. Nationale Hypb. 31/9 988/,
Pandb. Ged. Hypotheekbank te
Veendam 4 100
Spoorweg leeningen.
Italië. Oblig. Zuid-Itnliaanscho
Spw.-My. A.H. 367'/4 -
Premieleeninqen.
buiiOiE, Loten Stad Antwerpen
1887 2'/. 102'/, -
Scheepvaart- Maatêehappijen
Aand. Holland-Gulf Stv.-My. 35
Diversen
My. tot Expl. Laan van
Meerdervoort 1902 89'/»
IN
Costumes, Itlousen, Hokken en Peignoirs
zyn voor hot aanstaande Seizoen in zeer
groote keuze ontvangen van de goedkoopste
tot de beste soorten.
Predikbeurt bij de Remonstrantsch-
Qereformeerde Gemeente alhier.
Zondag 11 Jnni, 's morgens 10' uur, Ds.
H. VAN ASSENDELFT.
Collecte voor het Nederl. Zendeling genoot
schap
zyn thans door nieuw govondon toepassingen
onze in olieverf geêchlldertle Por
tretten M'einture- Mtogaert*. Zy geven
kracht en diepte, die namakers niet kunnen
bereiken. Men overtuig® zich, geen imitaties
voor de echte te ontvangen.
Geïll. Prijscourant met een aantal onge
vraagde getuigschriften gratis op aanvraag
Boxtel. H. ItO GA li HTS Co.
Agont voor GOUDA
Firma A. QUANT,
Kunsthandel, Kleiweg, by wien modellen te
bezichtigen zijn.
(Men wordt verzocht op 't Mtilth te letten
UIT HET MaöIZIJN VAN
QOBINCHEM.
Deze THEEEN worden afgele
verd it» verzegelde pakjes van vijf
twee en een half en een Ned. ons
met vermelding van Nommer er.
Prys, voorzien van nevenstaand
Merk. volgens de Wet gedepo
neerd.
Zich tot de uitvoering van ge-
eerde orders aanbevelende
4. C. BIJL,
voorheen J. BREEBAART Lz.