i
F. F. W. r. C VAN DOORN.
•I
)aar
44su
i
wii
No. 9756.
Dinsdag 27 Juni 1905.
Bultenlandscli Overzicht.
FEUILLETON.
7-ei
aglijdens
dlf
cao
INT,
ien modellen te
ft,
•Mi 101
JLING,
iLA.m.
TTERDAM.
n, d« Echt»
jen, twamen-
lingen in don
n nu» dos
verrMrdifd
iet wereldb»-
lebr» StoU-
TOESPRAAK
Inzending van Advertentiën tot 1 uur des midd.
isconrant.
<ta
werkelyke hulp
briefkaart wordt
oegezonden door
tbom mol-
a 0.35
foor Madar-
1
den toepassingen
Iderde Por-
lerlg. Zy geven
cars niet kunnen
h, geen imitaties
o.
en aantal onge»
tis op aanvraag
irts «e co.
No. 2031.-
i voor de leverar.-
W1LD en GE-
Diners enz. enz
door geheel Ne-
Voor de herstemming voor een lid
van de Tweede Kamer der Staten-Gene-
raal in het Hoofdkiesdistrict Gouda op
WOENSDAG 28 JUNI bevelen wij ten
zeerste aan
gehouden op Zondag 25 Juni 1905
in de Remonstrant sche kerk te
Qouda, naar aanleiding van Mat-
thëus XIII vers 38» „De akker
is de wereld
>ntaon-
ixnnl>..ty
-Appre-
de beate
moeite
rzart en
te
en lette
rk. -
Lrnhem.
Wat onder die omstandigheden van het
vrijheidsbegrip in Rusland te wachten is,
behoeft niet te worden uiteengezet.
De bureaucratie heerscht oppermachtig en
matigt zich zelfs het recht aan, om de be
doelingen van de woorden van den alleen-
heerscher officieel te verklaren.
Dat is de Tsjin-opvatting, do merkwaar
digste aller opvattingen
De tijdsomstandigheden gaven mij bijzon
dere aanleiding tot de behandeling van dit
onderwerp.
Wij leven in dagen van politieken strijd,
waarbij herhaaldelijk de godsdienst in ’t perk
is getrokken.
Er is leven, opgewektheid, geestdrift; er
is een algemeene belangstelling in de publieke
zaak, als bijna nimmer te voren. Er is een
aan beide zijden zich met alle krachten in
inspannen en een zich tot de tanden toe
wapenen voor den strijd, die een in menig
opzicht beslissende veldslag zal zijn.
Wie maakt zich niet warm? Wie heeft
Naar de Koerjer Warschawski uit Lodz
verneemt over de straatgevechten die daar
hebben plaats gehad, begon de strijd in de
stad, nadat in alle fabrieken een werksta
king uitgebroken was, op twintig plaatsen
tegelijk. Daar waren barricaden opgericht
tot een hoogte van een huis van twee ver
diepingen. Omstreeks 6000 gewapende ar
beiders vochten tegen vier rogimenten infan
terie, een regiment kozakken en een regiment
huzaren, onder bevel van generaal Exten. De
troepen bestormden met behulp van sappeurs
de barricaden.
Een divisie infanterie en cavalerie is, tot
versterking van het garnizoen, Lodz binnen
gerukt.
ftOUDSClIE COllim
ïVtewws- en Advertentieblad roor Gouda en Omstreken.
reletoon lïo. S2.
De Uitgave dezer Courant geschiedt dagelijk
niet uitzondering van Zon- en Feestdagen.
De prijs per drie maanden is 1.25, franco por
post 1.70.
Afzonderlijke Nommers VIJF CENTEN.
dingen en vormen, als op een’ akker waar
het zaad der godsdienstige beginselen moet
worden uitgestrooid, ’k Zeg met opzet
moet. Dat is in overeenstemming met de
gelijkenis, want een akker die geen zaad
ontvangt, beantwoordt niet aan zijn bestem
ming. En ’t is geheel in den geest van Jezus
die aan de godsdienstige beginselen een door
niets beperkt gebied van werkzaamheid aan
wees. Óveral waar menschen zijn en de
mönschelyke verhoudingen bepaalde vormen
hebben aangenomenop elk terrein van
menschelyk samenleven, moet de godsdienst
tot haar recht komen, moet zij meespreken,
moet z\j al-beheerschend en al-doordringend
zijn. De akker is de wereld.
Frankrijk berichtte men, dat die nota de
toestemming tot het houden der Marokko-
confcrentie zou bevatten. Toen bot later
bleek, dat dit niet het geval was, kwam do
vrees op, dat Duitschland daarin aanleiding
zou vinden om Frankrijk den oorlog te ver
klaren.
Nu is het zeker, dat men in Duitschland
eenigszins teleurgesteld was door deze nota.
Maar van teleurstelling tot oorlogsverklaring
is nog een heel, heel lange weg- En het is
niet waarschijnlijk, niet aannemelijk, dat
Duitschland dien wil afleggen.
Frankrijk is niet ongeneigd zyn toestem
ming te geven tot de conferentie, doch het
wil vooraf het programma voor die conferen
tie opstellen en wol zoo, dat daardoor het
eigen Marokkaanscho program wordt gered.
Het wordt to Washington onwaarschijnlijk
geacht, dat een wapenstilstand zal worden
gesloten vóór dat de formeele ontmoeting
der gevolmachtigde van de oorlogvoerende
partijen heeft plaats gehad en deze wordt
niet verwacht vóór midden Augustus.
Hoewel er te Fez tot dusver geen aan
wijzing is om aan te nemen dat de beslissing
van de Maghzen in zake Borjsaide niet ern
stig is op te vatten, wordt in enkele kringen
vermoed, dat de Maghzen waarschijnlijk de
bedoeling heeft door de bekendmaking van
een dergelyk voornemen invloed te oefenen
op Frankrijk om de opheffing te verkrijgen
van het verbod van wapenvoer naar Oejda.
In elk geval echter acht men het zeker, dat
Frankrijk in de bedoelde plannen niet kan
toestemmen zonder een noodlottig verlies van
prestige. De Duitsche invloed is thans in
het paleis van den sultan oppermachtig.
De sociaal-deraocratische Vorwfirts stelt
vandaag de volgende vragen
Is de Ryksdag plotseling gosloten, omdat
de regeering zoodoende elke interpellatie en
oppositie in de Marokkaansche kwestie wilde
ontwijken
Is het waar dat prins Bülow, toen hij zijn
onverwachte zwenking in de Marokkaansche
melk gekookt
ank voor «b-
heelepeh vm
jcolate) Ata
geval van
te gebruiken,
«nata H. Tk.
Toen de Tsaar voor eenige dagen de leden
der Zemstvos en Doemas ontving, die hem
de besluiten der bijeenkomst te Moskou
kwamen overhandigen, hield hy een toespraak
waarin hy de byeenroeping van een volks
vertegenwoordiging een uiting van zyn kei
zerlijken wil noemde, terwijl hy er aan toe
voegde dag en nacht voor de uitvoering
ervan te zullen waken.
In sommige Russische kringen werd deze
belofte van den Tsaar met blijdschap begroet.
De optimisten zagen daarin een toespeling op
een betere toekomstzy voorspelden wyziging
der staatsregeling, een constitutioneelen toe
stand, afschaffing van het gehate bureau
cratische stelsel, dat trouwens in de toespra
ken van prins Troebetzkoi en van Feodorof
scherp was afgekeurd.
Pessimisten wezen er op, dat zulk een
vage belofte, zonder eenige omschrijving niet
veel zeide, vooral in Rusland, waar al zoo
ontzettend veel beloofd werd, dat niet is
nagekomen.
Gedurende eenige dagen werd in de pers,
die eerst de redevoeringen had medegedeeld
nadat zy al in Europeesche bladen waren
voorgekomen, druk gesproken over de feite
lijke bedoeling van het keizerlijk woord,
waaraan men toch „nicht drehen oder deu-
teln soil”.
Totdat gisteren de opper-censuur-directie
een streng verbod uitvaardigde om verder
de redevoering van den Tsaar te bespreken
als reden daarvoor wordt aangevoerddat
enkele bladen de woorden van den Tsaar
hadden uitgelegd in den zin, dat de bijeen-
roeping van een volksvertegenwoordiging op
West-Europeesche grondslagen te wachten
-was, terwijl daarvoor toch in de redevoering
geen enkele reden aanwezig was
Het verbod is merkwaardig de reden
voor het verbod nog merkwaardiger maar
het merkwaardigst is zeker wel het feit,
dat de opper-censuur-directie als officieel
verklaarder van het keizerlijk woord of van
des keizers bedoelingen optreedt, en aan de
pers verbiedt er verder over te spreken.
als godsdienstige menschen, ons oordeel laten
gaan over alles wat de menschheid beweegt,
drijft of vervult.
In ’t kerkgebouw laten wy op alles vallen
't licht onzer godsdienstige en zedelyke over
tuigingen, om, waar ’t noodig is, te loven
of te laken. Wy kunnen hier niet doen,
alsof de dingen die ons in deze dagen be
roeren, niet bestonden wy mogen niet na
laten de vraag te stellen, wat in dien gees
telijken strijd het lot is der beginselen die
ons heilig zyn.
Politiek up den kansel, dat is spreken over
of ijveren voor opvattingen die betrekking
hebben op de organisatie der maatschappij.
Vraagstukken als koningschap of republiek
algemeen of beperkt kiesrecht; vrijhandel’
of protectie, behooren niet thuis in een
kerkgebouw, en wie ze daar binnenleidt,
misbruikt zyn vrijheid of verlaagt zyn gods
dienst.
De godsdienst mag niet verdeden, maar
moet vereenigen. Wie haar als partyleuze
gebruikt, doet haar daarom onrecht.
Partyleuzen zyn de uiting van verdeeld
heid. Op politiek terrein steekt daar geen
kwaad in dat er partyen zyn, met eigen
inzichten, is goed, is bevorderlijk voor de
ontwikkeling; en dat nu de ééne, dan de
andere de meerderheid heeft en in de prak
tijk verschillende beginselen worden toege-
1)
Deze woorden, M. Vr. komen voor in de
verklaring, die Jezus aan zyn leerlingen geeft,
van de door hem uitgesproken en ons allen
welbekende gelijkenis van hetjj onkruid in
den akker.
Het is niet de eenige maal, dat Jezus,
sprekende over de menschenwereld, de maat
schappij, zich daarby ,van deze beeldspraak
bedient.
Zy is duidelijk genoegde maatschappij
een akker’t goede, ’t geestelijke, de gods
dienst het zaaddaar tusschenin onkruid dat
moet worden uitgeroeiden in de toekomst
de oogst, als het goede zaad is opgegroeid
tot halmen met volle aren de vrucht van
het goede.
Die beeldspraak wijst op de maatschappij
ala ’t gebied waar de godsdienst haar taak
heeft te vervullen, op ’t menschelyk samen
leven in zijn verschillende kringen, verhou.
De koning van Spanje heeft zyn goedkeu
ring gehecht aan de lyst van ministers, voor
gestold door Montero Rios. Wy willen zo nog
eens noemen president van don ministerraad
Montero Rios, binnenlandsche zaken Garcia
Piotro, buitenlandscbe zaken Sanchez Roman,
financiën Urzaiz, obrlog Weyler, marine Vil
lanueva, landbouw Romanones, justitie
Gonzales de la Pena, onderwijs Mellado.
Zaterdag hebben de nieuwe ministers hun
eersten ministerraad gehouden. Zy zullen
zich niet in de vergadering der Cortes ver-
toonen. Het heette dat vandaag het bosluit
zou verschijnen waarbij de Coftos ontbonden
worden verklaard. Een ander bericht spreekt
echter van ontbinding der Cortes in Augus
tus. Maar dat do Cortes ontbonden zullen
worden, hetzy dan in Juni of Augustus,
schijnt wel vast te staan.
Men is over de keuze van Montero Rios
wol oenigermato verbaasd. Morot, do hoofd
man der moest conservatieve fractie der
liberalen, hoeft geen zitting in hot kabinet,
wel eenige staatslieden, die tot de groep
Moret worden gerekend. Moret zelf schijnt
zyn steun aan het nieuwe ministerie to hebben
toegezegd. Ook Canalejas heeft geen porte
feuille gekregen on zyn groep, de liberalen
van links, is zelfs niet vertegenwoordigd in
hot ministerie. Van een ministerie der liberale
coalitie mag dus niet gesproken worden. Het
is oen ministerie uit de gematigde en conser
vatieve groepen der liberale party Er gaan
dan ook al stemmen op, die het Ministerie
Montero Rios geen langer lovon vóórspellen
dan hot ministerie Villaverdo. Anderen hopen
dat do verschillende liberale groepen, voor
dat de nieuwe Cortes samen zullen komen,
het over hot regeeringsbeleid eens zullen zyn
geworden.
Er heeft een paar dagen lang te Parys en
te Berlijn een groote bezorgdheid gehoorscht.
Naar buiten bleek die uit de daling der
staatsfondsen aan do beide beurzen, en uit
de nawerking die deze had op de noteeringen
in het buitenland. Maar daaruit niet alleen.
Vooral in Frankrijk was do stemming zeer
gedrukt; het was of de oorlog voor de deur
stond. En de chauvinistische pers stookte
deze bezorgdheid aan, door allerlei fantas
tische verhalen en berichten.
En toch was er klaarblijkelijk voor on
rust of bezorgdheid gein reden. Do groote
Fransche bladen zien den toestand kalm in,
en manen tot koelbloedigheid, tot gerustheid,
tot kalmte. Zelfs de Gaulois betoogde gis
teren „dat de toestand in twee dagen niet
zoo veranderd kan zyn, dat er reden tot be
zorgdheid bestaat”.
Rouvier achtte het noodig de opgewon
denheid in de couloirs met een paar beza
digde en geruststellende woorden te doen
bedaren. Hy zeidedat er voor ongerustheid,
voor pessimistische opvattingen geen aan
leiding bestaat. Elke vrees voor verwikke
lingen is ongegrond
De oorzaak van al deze bezorgdheid is de
nota van Rouvier, die Woensdag aan de
Duitsche regeering is toegezonden. Uit
niet zyn hoop of zyn vrèes Wie blyft on
verschillig voor do vraag welke beginselen
zich een regeeringsmeerderheid zullen ver
werven
Niemand dan de gehoorzamen der kerk
die zelfs hun staatsburgerlijke rechten hebben
neergelegd in de banden der geestelijkheid,
doende wat de kerk voorschrijft en voor ’t
overige eiken uitslag goed vindend.
Maar daartegenover staat de krachtsont
wikkeling van vrye en zelfstandige mannen
daartegenover staat, dat duizenden en dui
zenden stryden voor een beginsel, een idee.
En daar ligt, als de stryd tenminste eerlijk
is en de wapenen geloorloofd zyn, toch iets
verheffends in. ’t Brengt beweging in onze
spreekwoordelijke kalme gemoederen er
komt actie in onze tot rusten geneigde na
turen. Er spreekt een plichtsgevoel, een
verantwoordelijkheidsbesef, te schooner, als
overwegingen van persoonlijk voordeel zyn
buitengesloten.
Wy juichen die warme en geestdrift toe,
al woten we, dat ze by velen staan in den
dienst van partyzucht en partybelang, en
daardoor, belaas, van leugen en verdacht
making.
Als ik deze dingen uitspreek, zal wel
niemand dat noemen politiek op den kansel.
De kansel is daar geen plaats voor. Dat
weet ik. Maar dat sluit niet uit, dat wy,
politiek ondernam, aan het legerbestuur de
vraag heeft gericht, of het klaar voor een
oorlog was
Het is noodig dat het Duitsche publiek
dienaangaande opheldering ontvangt, omdat
de juistheid van deze beweringen de gegrond
heid van de in het buitenland heerschende
vrees voor oorlogsverwikkelingen zou bevesti-
gon en omdat daaruit de zeer dringende
noodzakelijkheid volgt, dat het Duitsche volk
de. tegenwoordige gebeurtenissen van de
buitenlandscbe politiek met alle aandacht
en ernst gadeslaat.
Het gaat Lord Curzon niet naar den zin.
Eerst in de Tibetaansche, toen in de Afgaan-
sche politiek en nu weer met de regeling
van het legerbestuur in Indië. De beslissing
van de Engelscbe regeering is tegen Curzon’s
verlangen in genomen. De Daily News, anders
geen vriend van den feilen imperialist die
de onderkoning van Indië is, schaart zich nu
aan diens zijde. Het blad acht de beslissing
der regeering uiterst bedenkelyk. De opper
bevelhebber in Indië wordt nu feitelyk onaf
hankelijk van do Indische regeering, en dit
vindt het blad een stap op den gevaarlijken
weg. Het burgerlijke gezag moet steeds het
hoogste blyven.
Telefoon >'o. S3
ADV E 11T E N T I E N worden geplaatst van
15 regels a 50 Centen; iedere regel meer
10 Centen. Groote letters worden berekend
naar plaatsruimte.