Nightcap
OOOMIWGKKKKIJ,
BINNENLAND.
Ontvangen
Wintermantels,
ADVERTKNTIKfM
Openbare Verkooping
Woonhuis,
VRRfiADERINfi VAN DBN GgMKENTKRAAD
BEÏÏRS VAN ROTTERDAM
HENDRIK BOUTERS
Notaris J. KOMMAN
WOONHUIS,
Halihoiit en Water,
invloed van liet volk op den vorst en zjjne
omgeving is natnurljjk beperkt, muur niemand
kan het volk verhinderen, zichzelf op te
voeden en zich zoodoende van de onverant
woordelijke invloeden van hofkringen te be
vrijden. Want ten slotte is de politieke
toestand tegenwoordig toch van dien aard
dat niets kan gebeuren, wat een mondig volk
in ernst niet wil. Maar men kan de zedelijke
vrijheid Aan een volk niet opdringen, zij moet
uit dat volk zelf geboren worden."
De ministerraad in Portugal heeft Dinsdag
besloten, dat zjj geen politieke bijeenkomsten
zou toelaten cu dat zjj de bladen op de stang
zou rijden. De Portugeeicho bladen mogen
zich voorloopig op politiek gebied enkel
wjjden aan akadcmiscbe bespiegelingen. Wat
de regeering b.v. vorboden heeft, dat is de
openbaarmaking en verkoop van berichten,
geruchten en besprekingen die het krediet
schade doen en van bericfTten die met spe-
cnlatieve doeleinden worden verspreid. Met
een zoo nitgebreid verbod blijft er van vrjj-
heid van drukpers al een bitter klein beetje
over.
De regeering van Franco is niet bang
voor daden. Eenige bladon zijn al voor den
tgd van 80 dagen van regeoringswege ge
schorst, de Correo da Noitc, Popular, Jour
nal do Commercio en de Lissabonscbe Dia
Epoca.
V erspreide Berichten
Frankrijk.
Admiraal Siegel, de marine-attaché van
Duitscbland in Parjjs, wiens naam meermalen
genoemd is in verband met do spionnagezaak-
Ullmo, is ter beschikking van het ministerie
van marine in Berlijn gestold en z .1 de be
scheiden van de vredesconferentie, betrek
king hebbend op het zeerecht, moeten uit
werken. Daarna zou bij den actieven dienst
verlaten.
Duitschlakd.
Kolonel Gaedke berekent in het Berliner
Tageblatt, dat. zonder buitengewone inspan
ning van Engeland, de Duitsche vloot, door
de nieuwe vlootwet, in 1927 even sterk zal
zijn als de Engelsche vloot. In 8 jaar tijd
zal Duitscbland zijn vloot verdobbelen.
Engeland.
De eerste minister Campbell Bannerman
zal over enkele dagen naar het Zuiden var.
Frankrijk ol naar Italië vertrekken tot hor
stel van zijn geschokte gezondheid.
De Dnitsche Keizer maakt het te Higb-
cliffe best. Hi) rijdt automobiel, speelt
kaart, doet regeeringszaken af en is ge
zond. Dat althans is de korte inhoud van
de telegrammen aan do Duitsche bladen.
Italië.
Te Martano hebben 2000 oproerige boe
ren, opgezweept door een oud-socialistisch
afgevaardigde, een aanval gedaan op het
gemeentehuis. Zij werden evenwel terugge
slagen. Daarop wierpen zij de karabiniers
met steenen. Hun houding werd nog drei
gender, toen hun bleek, dat de socialist en
de secretaris van de arbeidsbeurs waren
gearresteerdVele soldaten en politiebe
ambten zijn met steenworpen en messteken
gekwetst.
Oobtknrijk-Honüarijk.
De voorzitter der Kamer, Justh, heeft nu
tocB maar besloten, omdat men bet met zjjn
leiding niet eens is, been te gaan.
Rusland.
Volgens de Retsch is er kans, dat minis
ter Stolypin benoemd zal worden tot graaf.
Te Warschau is een generaalsdochter ge
arresteerd, die aan het hoofd taii een bende
stond, welke in den laatsten tijd talrijke
rooVerijen heeft gepleegd en een gebouw der
registratie in brand beeft gestoken.
Dinsdag is te Warschau een kleermakers
winkel in de lacht geblazen door een bom,
waarbij een onderwijzer, die passeerde, ge
dood werd.
*TATKN-(JKNERAAL.
T «I MC BC f> IC Mi J ff MC n
Vergadering van Donderdag 21 November,
Alvorens de behandeling der begrooting van
Landbouw wordt voortgèset, worden heden
«enige kleinere ontwerpen afgehandeld.
Bfl de voortzetting der discussie over de
begrooting van Landbouw bespreekt de heer
de Waal Maletjjt het raond-en-klaowzeer, en
geeft der Regeeriog «taarby oa. in erostige
overweging, om even scherp toe te zien op
invoer van \ee uit het buitenland, als het bui
tenland dit doet by invoer aldaar van ons vee.
De heer Schaper bepleit om in cultuur
brengen van veen- en aandpolders Spreker
komt ook op tegen vsrsnlppeiing van vale
onzer schoone landgoederen, bv in de omge
ving van den Haag- Desnoods sou een Staats
commissie deze zaak eens ter hand moeten
nemen
De heer Tydeman bestrijdt het sabsidieeren
van ontginning van woeste gronden. Er zijn
nog vele andere nuttige dingen, die op stenn
uit de Staatskas aanspraak hebben.
De heer Zijlma dringt o a. aan op een be
tere Vogelenwet en herziening van de Jacht
wet, en is 't eens met den heer Reyne en
andere sprekers, dat 't bij voo komen van
mond-en-klauwzeer voortaan alles/.ins een aan
beveling verdient het kwaad te laten uitzieke»
De heev Jannink ondersteunt o m het denk
beeld van dan heer Schaper, om de kwestie
der landgoederen door een Staatscommissie te
doen onderzoeken
De minister van Landbouw, de verschillen
de sprekers beantwoordende, verklaart geen
algemeene toezegging te kunnen doen tot gel-
delpken steun van Staatswege aan particulie
ren iu-zake ontginning van woeste gronden.
Wel zou subsidie kunnen overwogen aan ver-
eenigingen, die zich bebossching zonder winst
bejag ten doel zouden stellen Splitsing vau
schoone landgoederen betreurt de minister m t
den h ef* Schaper, maar van RegeeriiigsWege
is daartegen weinig te doen, gelijk spieker
breedvoerig uiteenzet
Iutusschen verklaart de minister het denk
beeld van instelling van een onderzoek in deze,
hetzy door een Staatscommissie, dan wel op
andere wijze, in ernstigs overweging te willen
nemen Protectiemaatregelen tot steun van den
kleinen landbouw, door den beer Beckers ge
vraagd, zjjn van de Regeering niet te wach
ten, als zeer nadeelig voor den landbouw;
subsidie aan tuinbouwbonden, om te geraken
tot een centraal tuinbouw-comité, kan de mfc/
nister niet in uitzicht stellen. Wat het mond
en klauwzeer betreft, bestrjjdt de minister den
raad vau hen, dat de Regoering bjj volgende
malen de kwaal maar moest laten doorzieken
Dit deed men vroeger en de gevolgen waren,
dat de grenzen vbor ons vee gesloten werden,
de veeprjjzen zeer ainmerkeljjk daalden, en
aldra press e op de Regeering werd uitgeoe
fend, om heropening van de grenzen te ver
krijgen, met de noodige ve wjjten aan onze
diplomatie als de Regeering niet slaagde.
Een herziening van de veewet zal de minister
bespoedigeneen herziening van de ^ogelwet
is in aantochtwat een herziening der Jachtwet
betreft, bet rapport der daartoe ingeitelde
commissie ia zoo goed als gereed bjj haar
ontwerp zjjn de kwesties zoowel van het
heerljjk jachtrecht als van de wildschade gere-
geld.
De heer Tydeman vraagt stemming over
den onderhavige» subsidie-post voor boeren-,
leenbanken. Spr is tegen.
De heer Bos verklaart zjjn stem voor, de
heer Fierson zjjn stem tegen
Na verder debat werd de stemming ovér'het
amendement verdaagd tot morgen
Regeling van werkzaamheden
De Kamer besloot na de begrooting van
Landbouw, de J ustitiebegrooting te behande
len en, bij deze laatste, de motie-Schaper in
zaVe de gratie-verleening aan twee Groningsche
fabrieken, die de Veiligheidswet hadden over
treden. Voorts werd, na een langdurig debat
besloten het aanhangige wetsontwerp betref
fende de salarisregeling der onderwijzers te
behandelen na hoofdstuk justitie, behoudens
een eventueel nader voorstel om van dat be
sluit af te wjjken, indien de beschikbare tjjd
dit noodzakelijk maakt.
Men schrijft aan de „N. R. Of.":
Na het bedanken van dr. Knyper voor de
candidatnur voor bet lidmaatschap der
Tweede Kamer in het district Sneek, zon
na daarvoor het eerst in aanmerking komen
de heer H. Pollema, lid var. de Gedep. Staten
van Friesland. Deze moet echter niet gene
gen zjjn het lidmaatschap van Ged. Staten
te ruilen voor dat van de Tweede Kamer,
en ook niet beide betrekkingen tegelijk wil
len bekleeden.
Bljjft de beer Pollema weigeren, dan zoa
naar beweerd wordt de geheele rech
terzijde in het district Sneek den oad-
minister van waterstaat mr. de Marez Oyens
willen candidaat stellen. y'
In de gisterennamiddag te Sneek gebon
den vergadering der centrale antirevolution-
naire kiesvereeniging is het volgende grostal
geformeerd dr. A. Kuyper, mr. J. Croles
te Leeuwarden en mr. S. De Vries te Am
sterdam.
In een gisteravond ie honden vergade
ring, waarin ds. A. S. Talma tegenwoordig
zon z(jn, zon een definitieve candidaat wor
den gesteld. (Leeuw. Ct.)
Gemengde Berichten.
Departementsambtenaren. Naar de Avp.
verneemt, is het bestuar van den Bond van
ambtenaren bij departementen van Algemeen
Bestnnr en Hooge colleges van Staat een
paar dagen geleden op audiëntie geweest bij
den minister van financiën. Het heeft dien
toen een request overhandigd, met het ver
zoek bij de te verwachten nieuwe regeling
der tractementen enz. gehoord te worden.
De minister zegde dit toe, daarmede das
erkennende de vakvéreeniging, wat tot dos- j
verre niet was gedaan, en vroeg verder het J
bondsbestaar een regeling te ontwerpen ter
uniformeering van dc eischen van bet examen
tot benoeming als 2e klerk.
Het bondsbe8tnur beeft zich dadelijk met
grooten ijver aan de vervulling van die op
dracht gezet.
Omtrent bet ongeluk den beide brieven
bestellers te Maastricht overkomen, wordt
ons vandaar nader bericht:
De beide bestellers waren belast met liet
afhalen der Belgische brieven van den trein
van Hasselt. Daartoe begaven zij zich 's mor
gens ten half zes naar bet station. Toen nu
de trein arriveerde, staken zjj de rails over,
doch zagen door den zwaren mist die er
heersebte de locomotief niet die nan het
rangeeren was. Door deze werden zjj ge
grepen en op slag gedood. De geheele stad
is onder den indruk
(N. R. Ct.)
Men meldt aan de N. R. Ct.
De lijkstoet, die gisterochtend te Drieber
gen het stoffelijk overschot van den zoo
grnwelyk vermoorden Hendrik Drost ten
grave voerde, trok onder doodsche stilte van
het sterfhuis langs de woning van dei* pa
troon van den vermoorde, den heer Prince,
naar den doodenakker. Daar spraken aller
eerst woorden van deelneming den burge
meester van Zeist, mr. Ciotterbooke Patijn
van Cloetinge en het hoofd der gemeente
Driebergen, d'Aumale baron van Harden-
broek. Daarna trad ds. Wisse, bij wien Drost
ter catechisatie ging, naar voren om in een
aangrijpende rede den dood te schetsen van
den flinken jongen man en den ouders troost
te breng n over bet droevig verlies. De
ouders waren diep onder den indruk de
vader moest ondersteund worden. Ten slotte
word gezongen Psalm 103, vers 8. Nog
bracht de beer Prince een laatsten groot
aan den afgestorvene. De treurige plechtig
heid was, vervuld.
Toen werd de doodenakker langzaam ver
laten do<r do talrijke menigte, onder welkp
vele autoriteiten waren.
Tengevolge van den Russisch-Japanschon
oorlog zijn de huizen en de eerste levens
behoeften in Japan aanmerkelijk duurder,
geworden en arbeid wordt alom schaarscher.
De werf te Jokohama ontsloeg in Juli i. I.
ongeveer 2000 werklieden. De soldaten, die
naar huis teruggekeerd zijn, vermeerderen
nog het aantal werkloozen, on arbeiders, die
tijdens deu oorlog hooger loon verdienden
gevoelen thans dubbel bet gebrek.
Eeue Internationale Tentoonstel ing van
Voedingsmiddelen en Kookkunst en alle aan
verwante njjverbeden zal, in den loop der
aanstaande maand Januari, te Weenen
(Oostenrijk) plaats grijpen.
Deze Tentoonstelling wordt ingericht door
bet Wiener Hausfrauen Verein".
Programma en verdere inlichtingen wordeu
gezonden door het algemeen Commissariaat
voor België en Nederland, Coupure, 15, te
Gent (België).
Men meldt aan de N. R. Ct.
Te Drouweu (Dr.) overleed gisteren een
75-jarige ongehuwde vrouw, die 68 jaren dag
en nacht in een bedstede bad doorgebracht.
Op 12-jarigen leeftjjd bad zij bij üe mazelen
haar gezichtsvermogen verloren en daarom
deze zonderlinge leefwijze aangenomen.
Men schrijft uit Uitgeest aan bet „Hbl."
De kwaadwilligen, die hier den toestand
onveilig maken, hebben altijd nog vrij SP01
en hebben er zoo den schrik onder gebracht,
dat velen, die vermoedelijk Ran de justitie
wel belangrijke inlichtingen zouden kunnen
verschaffen," er de voorkeur aan geven te
zwijgen uit vrees voor wraak. Liefst spreekt
men bier zoo weinig mogelijk over de da
den der bende, maar van tijd tot tijd lekt
er toch wel iets uit.
Zoo werd Donderdagavond nit bet hotel
„de Ooievaar" een fiets gestolen, die later
in een tuin werd teruggevonden.
Tijdens een uitvoering op een bovenzaal
ia datzelfde hotel, werd uit de koffiekamer
een barometer gestolen. De ongewenschte
bezoekers drongen daarop de .buiskamer
binnen en namen vandaar de werken van
Justus vac Maurik en een paar albums me
de. Een ladder werd tegen de achterzijde
van bet hotel geplaatst en met behulp daar
van verra8tte men de gasten der uitvoering
met een tafelkleedje, dat als werptuig werd
gebezigd naar den rijksveldwachter, den
vertegenwoordiger der gemeentepolitie en
den nachtwaker, die by de uitvoering voor
de handhaving der orde zorg droegen.
Vervolgens werd een bezoek gebracht aan
bet station der H IJ. S. M. waar men zich
op do ste''nkolenopslagplaats voorzag van
wintervoorraad. Onderweg werden nog een
tiental roode kolen van een spoorwegarbeider
goeden prjjs verklaard.
Gisterenavond ontmoette te Rotterdam een
koopman nit Hamburg, die in bet hotel
Coomans aan de Hoofdsteeg logeerde, op
atrant een persoon die hem in bet Duitsch
aansprak. De man was zoo verheugd
Duitsch te hooren, dat de kennismaking
spoedig tot stand kwam en besloten werd
samen een glas bier te gaan drinken in een
café in de Wijnstraat.
Daar zaten twee pers men kaart te Rpelen.
De Duit8chers schoven bij en speelden spoe
dig mede. In korten lijd verloor de Ham
burger aan een hunner, den bekenden
„kaartspeler" David Vet nit Amsterdam, al
het geld. dat iiy by zich had, zynd® HO
Mark. Hy gaf echter den moed niet op en
spoedig waren ook zyn ring met juweelen
steen ter waarde vin 900 Mark en zyne gou
den horloge verspeeld. David was intusschen
„op zjjn manier" ook niet gelukkig in het
spel, want hy verloor op zyn beurt alles
weder aan de persoon die den Hamburger
had aangesproken en die niemand anders
was dan den eveneens bekenden „kaartspe
ler" Waltbausen.
Intusschen begon de Hamburger in te zien,
dat hy „genomen" was, maakte drukte en
van de verwarring maakte Waltbausen ge
bruik er met den buit van door te' gaan.
De |politie nam David Vet en den vierden
persoon, dienrf broeder, die echter niet had
meegedaan, mede naar het politiebureau
Joch daar op ben niets bevonden werd en
Waltbausen met do winst zoek was, kon de
politie er weinig aan doen.
In het zuiden Italië gist het weder onder
de boerenbevolking, speciaal in de Apuliscbe
dorpen Martano, L^cce enz. Sedert eenige
dagen zyn daar de boeren in staking. Dins*
dag besloten zy in eene vergadering, onder
voorzitterschap van den gewezen socialis-
tischen afgevaardigde Prampolini, tot geweld
over te gaan.
Kort daarop trachtten 200J boeren bet
stadhuis binnen te dringen, maar werden
door de politie teruggedrongen,
Toen begonnen de betoogers met steunen
te werpen, waardoor een karibinier en een
agent werden gewond.
De overheid liet daarop Prampolini arres
teeren, hetgeen de onbegrensde woede der
boeren tengevolge had.
Uit wraak begonm n zy de karabiniers te
bestoken met een hagelbui van deunen,
waardoor een groot aantal soldaten werd
gewond.
TOOïsTECIEJL,.
Wat hebben we gisteravond genoten van
de voortreffelijke opvoering van „Kleine
Dora" in „Ons Genoegen!" Do Nederland-
sche Tooneelvereeniging heeft eer van haar
werk. Inderdaad 'tis bewonderingswaardig,
hoe juist de typige personen ait den beroem
den roman van Dickens werden voorgesteld 1
Zoo hadden we ze ons juist gedacht. En
dat is een groote verdienste! Immers hieruit
blijkt boe de vertaler, de heer J. C. van
der Horst, zich volkomen heeft ingewerkt iu
de correcte uitbeelding der personen 1 De
gezonde humor, zoo volop in de romans van
Dickens te genieten, wordt steeds afgewis
seld door hartroerende tooneelen! Natuurlek
was dit ook 'tgeva! in „Kleine Dora". De
artistfn deden ons door bun uitmuntend spel
beurtelings schadden van 't l ichen en dan
weer stil zyn bij ecne treffende scène, die
een hartverheffende!) indruk maakte.
Mej. Tilly Lus had er slag van om haar
hoorders te boeien Hoe innig lief met dat
van aandoening trillende stemmetje zong ze
't liedje: „Daar is een kindje geboren!"
Mooi dat juist daarna 'teerste Bedrjjf ein
digde.
Wat een oplettendheid in de zaal en hoe
geestdriftig klonk 't applaus, waarmee men
anders hier nog al zuinig is't Heele stak
door heeft „Kleine Dora" gespeeld zoo keu
rig in den toon, dat het een lust was.
En dan de heer Ternooy Apèl! Wét eeu
uitmuntende type uit Dickens heeft hy ge
creëerd! Het goedmoedig lachje of't ernstig
kyken met die veelzeggende oogen, wie zal
't hem zoo precies na doen Prachtig spel
heeft hy geleverd vooral ook in 't laatste
bedryf, waar hy zoo te koop loopt met zyn
geld! Fjjn komisch was zjjn doen en laten
en zoo geheel in overeenstemming met de
bedoeling van Dickens.
Mej. Post heeft daartoe ook niet weinig
bijgedragen; haar werk was boven onzen
lof. Spel en gebaren waren onbetaalbaar en
al weer volkomen in den trant van Dickens!
Ze heeft ons door haar aanstellerigheid en
haar opwinding dikwijls hartelijk laten lachen.
De overige artisten hebben allen gedaan
wat ze konden om het succes te verhoogen.
En een socces was deze degelijk verzorgde
uitvoering!
Van alle kanten boorden men in de Pauze
over 't spel der artisten roemen.
Het stuk heeft gegeven, wat Dickens zoo
meesterlijk zoo onnavolgbaar kon teekenen
sprekend gelijkende beelden nit het leven,
die ieder op zjjn weg wel kan aanwijzen 1
Hiervoor zjju wjj de Ned. Tooneelvereeniging
bijzonder erkentelijk.
VRIJDAG 22 NOVEMBER 1907.
Voorzitter De Burgemeester.
Tegenwoordig de bh. vau de Velde, Neder-
horst, de Jong, Prince, van der Torren, van
Ejjk, Knuttel, van Galen, Bokhoven, van
der Ree, IJsselstgn, Jongenburger en Mojjl-
wyk.
Afwezig zyn de bb. Dercksen, Herman,
Vingerling (allen met kennisgeving), Vergeer,
van Iterson en Dessing.
De notulen der vorige vergadering wor
den voorgelezen en onveranderd goedge
keurd.
De voorzitter deelde mede, dat door Ged.
Staten was vastgesteld de rekening der
gemeente van 1906 en dat waren goedge
keurd de begrooting voor 1908, bet raads
besluit tot uitzicht op gemeentegrond aan
M. van Tok, het raadsbesluit tot verhuur
van gerioleerden grond aan A. Nederhof, bet
raadsbesluit tot wyzigiug van bet huurcon
tract met den beer I. van der Want, bet
raadsbesluit tot verhuur van gerioleerden
grond aan bet kerkbestuur van St. Joseph
en I. Oats, bet raadsbesluit tot overname
van een gedeelte van de Krugerlaan en tot
rioleering en bestrating.
Tot leden van het scheidsgerecht zyn be
noemd tot lid de heer W. A. Piets door de
werklieden en door B.' en W. de beer S. D.
Boon en de heer J. H. de Wilde als plaats
vervangend lid door de werklieden en door
B. en W. de heer J. de Brnyne.
Al deze mededeelingen worden aangenomen
voor kennisgeving.
Ingekomen
1. Aanbevelingen voor periodieke aftre
dingen in verschillende colleges.
Voorgedragen worden voor
Regent van bet Gasthuis de bh. A. W.
Roes (aftr.) en C. A. B. Bantzinger.
Regent van bet Bestedelingenbuis de hh.
H. J. Nederhor8t (aftr.) en J^Brtebaart Lz.
Leden der Commissie van toezicht op bet
Lager Onderwys, Mej P. j. Schelling (aftr.)
en P. W. van Amerom, de hli. Dr. S. S.
Hoogstra (aftr.) en G. L. Brouwer. R. Moer
kerk (aftr.) en A. Dortland.
Libryemcester de heer H. vari Assendelft
(aftr.) en Dr. S. S. Hoogstra.
Lid der Commissie voor het Masenm van
Oudheden de bh. Dr. A. van IJsendyk (aftr.)
en H. Knuttel.
Lid der Commissie voor de Volksgaar
keuken de bh. I. J. Bonueur (aftr.) en G.
Krook.
Lid der Commissie voor de Bank van
Leening de hh. D. Hoogendyk (aftr.) en A.
W Roes. Ter visie.
2. Brief van de Commissie voor de Straf
verordeningen verzoekende het kenteeken
van onbewoonbaarverklaring volgens art. 18
der Woningwet op de deur te schroeven.
Ter visie.
8. Brief van dezelfde Cum missie betref
fende bet rijden met vrachtwagens in bet
van Bergen-IJzendoornpark en bet keuren
van melk.
•4. Brief van de Commissie voor het van
Iterson-ziekenbuis, daarbij inzendende een
kostenberekening van de firma Groenewegen
en Zii. te de Bilt voor den aanleg van den
tuin by genoemd ziekenhuis.
Ter visie.
5. Een voordracht voor onderwyzjr aan
de le Bargerschooi voor Jongens.
6. Een voordracht voor onderwijzeres
aan de le Burgerschool voor Meisjes.
7. Een voorstel van B. en W. tot afkoop
van een lijfrente aan G Bouwman.
8. Een voorstel tot verhoor van het bo
vengedeelte van de Stadswaag.
9. Een voorstel van B. en W. tot het
aangaan van een tijdelijke geldleening met
de Spaarbank alhier.
5-9 zyn gedrukt rondgedeeld en voor
heden aan de orde gesteld.
Wordt vervolgd).
INGEZONDEN.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
Evenredige Vertegenwoordiging.
(Vervolg).
Zuiverder uitelag.
Eene verkiezing heeft ten doel de meening
der kiezers te doen kennen. Dat doet zy
echter onder ons tegenwoordig kiesstelsel
niet. Drie oorzaken beletten hethet kies
verzuim, de verloren stemmen, en de onge
lijke waarde der stemmee.
Voorzoover kiesverzuim zyn oorzaak vindt
in bloote onverschilligheid, laten wjj het
thans buiten bespreking. Daartegen toch
bestaat geen remedie, zoolang men, m. i.
terecht, bezwaar blgit maken tegen stem-
dwang.
Maar wij mogen gerust aannemen, dat
voor het grootste gedeelte het kiesverzuim
voortvloeit uit andère oorzaken. Het is
immers zeer goed begrijpelijk, dat in districten
waar de uitslag van te voren met tamelijk
groote of ook met volkomen zekerheid kan
voorspeld worden, tal van kiezers nit moede
loosheid, of uit zorgeloozbeid te btüi bljjven.
Het is immers geen wonder, dat men weinig
lust gevoelt tot een arbeid, die men te voren
weet dat, óf vergeefsch, óf onnoodig zal
blijkenEn dit zal zoo blyven, zoolang bet
„de helft -f- 1" een eisch stelt, waaraan in
vele districten de eene kiesersgroep onmo
gelijk en de andere veel te gemakkelijk kan
voldoen. Zoodra echter die eisch vervalt,—
zoodra, door E. V., de stem van een niet-
Roomsche in Limburg, die van een Anti
revolutionair in Drenthe, die van een Liberaal
op de Veluwe werkelijk waarde krijgt, zal
het aantal thuisblijvers heel wat kleiner
worden dan bet tot nu toe is geweest.
Sterker nog dan door het kiesverzuim,
wordt de uitslag vervalscht door wat wij
noemen kannende verloren stemmen.
Verloren stemmen zyn die stemmen, die
worden uitgebracht op de niet-gekozen. Hoe
talrijk die zyn, kannen de volgende cijfers,
ontleend aan de verkiezingen van 1905, ons
leeren
Nemen wy eerst de 54 districten, waar
bet pleit in eens werd beslist, dan zien wy,
dat daar werden uitgebracht 322696 stemmen,
waarvan op de gekozenen 196840 en op de
niet-gekozenen 125856. Beschouwen wy
vervolgens de 40 districten waar herstem
ming moest plaats hebben, dan blijkt ons,
dat bjj eerste stemming in die districten
werden uitgebracht 260278 stemmen, waar
van op hen, die later, bjj herstemming, ge
kozen werden 105313, op hen, die bij her
stemming in de minderheid zouden blyven
106202. en op hen die reeds dadelijk afvielen
48763. Deze laatsten zyn diegenen, die bij
de herstemming „tusschen twee kwaden
moesten kiezen". Zy zyn, dit doende, deels
op de by herstemming gekozenen, deels op
de bjj herstemming gekozenen, deels op de
bjj herstemming gevallenen overgegaan. Hoe
zich daarbjj die groep van 48763 kiezerR
gesplitst heeft, is niet na te gaan, daar aan
de herstemming óók nog is deelgenomen door
een aantal kiezers, die bjj eerste stemming
waren te buis gebleven. Om nu van den
gang van zaken de meest gunstige voorstelling
te geven, zullen wy aannemen, dat van die
48768 op de bjj herstemming gekozene is
overgegaan en op de gevallenen Wjj
kunnen da o al de .op 16 Juni 1905 ter
stembus gekomen kiezers verdoelen in de
volgende groepen
a. 196840 kiezers (33.5 pCt.) bereikten
dadelyk bun doel.
b. 105313 kiezers (18.5 pCt.) bereikten
bun doel na dubbele moeite.
c. a/» VRn 48763=32509 kiezers (5 5 pCt.)
bereikten na dubbele moeite een secundair
doel.
d. 125856 kiezers (21.5 pCt.) zagen direct
hun stemmen verloren gaan
e. 106202-p/g van 48763=122456 kiezers
(21 pCt.) zagen na dubbele moeite hun
etemmen verloren gaan.
Van groep c. nu de stemmen half verloren
rekenend, en dns de belft van 32509 optellend
bjj de groepen d. en e., krjjgen wy voor de
verloren stemmen een totaal van 248312,
dat is dus op een totaal van 583574 niet
minder dan 42.55 pCt.8) Onder een stelsel
van E. V. zonden de verloren stemmen nog
geen 4 pCt. bedragen.
MaAr ook onder de stemmen die uitwer
king hadden was het nog lang niet alles
zuivere waar. Want nu komen wy tot de
derde oorzaak van onzuiverheid in den
uitslag: de ongelijke waarde der stemmen.
De ongelijke waarde der stommen is een
gevolg van de zeer verschillendo grootte der
districten, Enkele voorheelden daarvan
In 1897 telde Enkhuizen 6968 kiezers,
Rotterdam I slechts 2745. Een groep van
1373 kiezers kon zich dus in Rotterdam I
van de ove? winning verzekerd houden, terwjjl
daarvoor in Enkhuizen een groep van min
stens 3485 kiezers noodig was. Bijgevolg
had een stem in het eerste district 2' maal
zooveel waarde als een in bet tweede.
Een nog sterker voorbeeld levert ons in
1901 de vergelijking tusschen Enschedé en
Amsterdam II. Het eerste district telde
10638 kiezers en het tweede slechts 2475,
zoodat das een stem in Amsterdam II ruim
4 maal zooveel waarde had als in Enschedé. I
Men heeft dan ook zien gebeuren, dat in
Amsterdam II iemand gekozen werd, die bii
eerste stemming 521 en bjj herstemming 929
stemmen kreeg, terwjjl in Enschedé in de
minderheid bleef een candidaat, die eerst
4256 en bjj herstemming 4563 stemmen op
zich vereenigde. Dus konden 521 kiezers
bereiken wat voor een ruim 8 maal grooter
aantal onbereikbaar bleef 1
Nu nog een voorbeeld nit 1905. In En
schedé bedroeg toen de helft-f 1 der kiezers
7199, in Amsterdam II slechts 1741. Een
8 tem in bet laatste district was dus ruim
4 maal meer waard dan een in het eerste.
In 1873 verzuimde 30 pCt. der kiezers,
in 1888, 29 pCt.'in 1891 j 22 pCt.'in
28 pCt. in 1901, 18.5 pCt. in 1905.
De verloren stemmen beliepen 43.75
pCt. in 1888, 42.85 pCt. in 1891, 41.80 pCt.
in 1897.
Ook kan eene vergelijking tusschen deAm-
sterdainsche districten, uiteenloopend van
12748 tot 8481 kiezers, ons leeren, dat men
slechts van de eene straat naar de andere
behoeft te verhuizen om de waarde van zjjn
stem geducht te zien dalen
Ten slotte verliezen de stemmen ook nog
ia waarde als een te groot aantal gelijk
gezinden in enkele districten is opgehoopt.
Daarvan leveren Brabant en Limburg het
sterkste voorbeeld. De kolossale macht der
Roomsch Katholieken die daar in 18 districten
is samengeperst, zoo, indien zjj gelijkmatig
over 30 districten was verdeeld, over 80
zetels te beschikken hebbeo.
Nu spreekt bet' toch van zelf, dat onder
de gecombineerde werking van kiesverzuim,
verloren stemmen en ongeljjke waarde der
stemmen de verkiezingen wel moeten leiden
tot de meest onzuivere uitkomsten 1 De
invloed van het kiesverzaim valt nit den
aard der zaak niet na te gaan, omdat men
de richting der thuisblijvers niet kent. Maar
over deo invloed der beide andere factoren
zjjn de cjjfers van elke verkiezing welspre
kend genoeg. Hoor die van 1905:
Iq de 54 districten waar het bjj eerste
stemming tot eene beslissing kwam, werden
uitgebracht op de candidaten der rechter
zijde 181470 stemmen, op die der linkerzijde
137559, en daarmede kreeg de rechterzijde
38 zetels, de linkerzijde slechts 16. Bjj de
herstemming in 40 districten werden uitge
bracht op de candidaten der linkerzijde
133899 stemmen, op die der rechterzijde
105230, en daarmede kreeg de linkerzyde
36 zetels en de rechterzijde slechts 4.
Laat ons toch boel dien rotten rommel
(het is geen mooi woord, maar het geldt
ook geen mooie zaak), laat ons toch heel
die poespas van onwaarheid en dom toeval
overboord werpen en ons beil zoeken bjj de
evenredige vertegenwoordiging welke bet
kie8verzoim sterk zal doen afnemen, bet
getal der verloren stemmen tot een onbe
duidend minimum lerugbreogt, aan elke stem
goljjke waarde geeft, on de Kamer zal maken
tot eene getrouwe afspiegeling van de meeninz
der kiezers.
Laat mjj ten slotte nog zeggendat men
bjj mj| zich als lid kan aanmeldendat elk
zelf zjjn contributie kan bepalen, mits niot
boneden f 0 25 per jaar; en dat bet drie-
maandeljjksch tijdschrift onzer Vereen, voor
de leden verkrijgbaar is tegen f 0.50, voor
niet-leden tegen f 1.25 per jaar.
.Met dank voor de plaatsing,
i Hoogachtend,
C. E. VAN KOETSVELD.
Rjjsenbarg, Nov. 1907.
L.K. H.K
Staateleemnqen.
Portugal. Oblig. 3e Serie fr.
050 3 59'/,. -
Oblig. 3e Serie Ir. 2500 3 59'/,. -
RoSLiMD.Iwang Üouibr. Obli-
gallen 496'
Aziz. Japan Obligatieu 1899 4 77'/, 44
Colombia. Geconsolideerde Bui-
teulandscbe Schuld. Recepis.
L 100 IV, 24i/i, -
Hypotheek-Banken
Aandb. idem idem 4 9 'j
Pandb. Rotterd. Hypb. 4 101",,
Pandb. Rotterd. Hypb. 3'/, 97'/,
Pandb. Standaard Hypb. 4V, 100V,
Pandb. Stedelijke Hypb. 4 99',
Pandb. Utrechtscbe Hypb. 4 100
Pandb Westlandsche Hypb. 4 100'/.
Pandb. Znid-Holl. Hvpb 499'
Pandb. le Algem. Groninger
Scheeps-Hypb. 4'/. 100
Pandb. Nederl. Hyp. Pand-
brielbank 4 99'/,
Pandb. Ned. Scheeps-Hypb. 4'1, 101
Bewijzen van Deelger. Nortbw.
Pac. Hyp. Bank 96'/, -
Pandb. Bataafscbe Hypb. 4 100
Alg. Hypothbr. Eerste Ned.
Hypotheekbrielbank 44 99"/,
Pandb. Hollandache Hypb. 99'/»
Scheepnaart-Maatechappijen.
Pand. Hoiland-GnU Stv.-Mjj. 35
Pandb. Nationale Hypb. 3'/, 98'/,
Pandb. G. Hypotheekbank te
Amsterdam 4 100
3pooru>egleeningen
talie, Oblig. Znid-Italiaansche
Spw.-lMjj. A. 367', -
Premieleeninqen.
bsuiiz. Loten Stad Antwerpen
1887 2'/. 02- 1"/'
D.vereen
Mij. tot Eipi. Laan van
Meerdervoort 1902 1 89'/,
de NOUVEAUTÉS in
COSTUMES TAILLEURS, JAPONSTOF
FEN, BLOUSEN, PELTERIJEN enz., tegen
de meest concnrreerende prijzen.
Heden overleed tot ons diep
leedwezen de Heer
proenratiebonder onzer firma, die rnim
37 jaar bjj ons werkzaam was.
WQ verliezen in hem een tronwen
medewerker.
Gouda, 21 November 1907.
Koninklijke Stearine Kaaraentakriek
Gonda.
Namens het Bestnnr
Dr. H. IJSSEL DE SCHEPPER,
I. IJSSEL DE SCHEPPER,
Dirsctenren.
Predikbeurt bij de Remouitranteobe
Gereformeerde Gemeente alhier.
Zondag 24 November 's morgens 10'/, onr
Ds. H. VAN ASSENDELB'T,
te GOCJÜA,
op MAANDAG 16 DECEMBER 1907, 's mor
gens II uren, in bet Koffiehuis „Het Schaak
bord" aan den Kleiweg.^ Gouda, ten over
staan van den te Hiastrecht gevestigden
▼Rn 4
No. 1. Een goed onderhooden, van vele
gemakken voortien
met afzonderlijken opgang hebbend BOVEN
HUIS, ERVE en TUIN en een GANG daar
naast, aan den Fluweelen Singel te Gon0«,
wjjk R Nos. 661 en 661a, groot 1 «re 76
centiaren.
Verhuurd tot 1 Mei 1908 voor f 440.—
per jaar.
No. 2. Een goed onderhouden, van vele
gemakken voorzien
met afzonderlijken opgang hebbend BOVEN
HUIS aan de Tqrfmarkt te Gonda, wjjk H
Nos. 122 en 122a, groot 59 centiaren.
Het lienedenhnis is verbnurd voor 1144.
per jaar. Het Bovenhuis is niet verhuurd.
No. 3. Een
liggende in de tweede Kade, achter de Kar-
nemelksloot te Gonda, belendende de Staata-
spoorweg Sectio A Nos. 1175 en 1178, groot
52 aren.
en No. 4. Een perceel
liggende nabij perceel 3 belendende da tram
weg Gonda- Schoonhoven to Gouda, Seclia
A Nos. 1342, 1343 en 1344, groot 54 aren
70 centiaren.
Betalingen der kooppenningen 16 Januari
1908.
Te bezicbligen drie werkdagen v6ór den
verkoop van 10-12 en 2—4 uren en op dien
dag van 9—11 urén.
Nadero inlichtingen geeltNotariaKOEMAN
voornoemd.
NK.MTCAP
Eolito Oude Jenever
P. HOPPE.
Verkrijgbaar bij
PEKTKKS JZ.
Ut of coekel om kurhhramd.
