fTHEfi.
Langs Vreemde Paden.
IEN,
Aïömws- en Advertentieblad voor (touda en Omstreken.
„Gouda Vooruit”.
Maandag 13 Ap il 1908.
47ste Jaargang.
I
•EU
FEUILLETON.
i
£OXE\,
Lap
meer.
tick en
No. 10613
>ende middel
a
zal om de machines in
gas op die wijze de voorkeur verdient, er
atis ge-
delaar
'i
(Wordt vervolgd.)
rturo, dat heeft u stellig mis,
i een
L£
sknipte
plaat.
EU
roon.
'IILD-
:nboek gratia
r doen, maar
direct naar
IK te lette»
M
'rden in Koffie,
Absint, Bier,
voedsel zonder
dat de dronk-
r weet.
eery Lane,
Engeland
rordt door
<r. verkr.,
>rn., ver-
vetzucht,
ndenpynen,
r van het
Coza poe
atis toege-
als perziken en druiven het eenige
weerhouden om naar Duitsch
dan kunt ge de reis gerust
De prijs per
post 1.70.
Afzonderlijke Nonfmers V IJ F CENT E N.
’oegsel. O
tomende J
RONEN V
p. tegen J
rjjgbaar
f
OEDERbe-
ligenschap om
drinken van
wijn, absint
nkaard op te
1ZA. PÓE-
onopgemerkt
auster of de
em toe kan
onder dat het
oeft te weten
heeft,
het huiselijk
ld, duixenden
ired, en deze
ge leden der
j persoon op
gelukkig ge-
iet menig jaar
naard poeder
o, die daartoe
ikbetuigingen
gewaarborgd
spondentie In
gbaar in alle
t, te Gouda
orden af gel e-
lakjea van v,
een Ned. om
Nommer er.
nevenstaan
Wet gedepo
}’ing van ge-
ende
r Li.
Teletoi n lïo, S*.
De Uitgave dezer Courant geschiedt dagelijks
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
drie maandën is 1.25, franco per
a 50 Centen; iedere regel
Groote lette:s worden berekend
naar plaatsruimte.
den. Wanneer op een gegeven oogenblik
te veel lampen worden aangestoken en men
niet uitkomt, heeft men eenvoudig zoo’n
transformator in te schakelen om de zaak
weder geh'ol in orde te brengen. Wy hebben
daarvan te Leiden meermalen de groote
voovdeelen gezien.
Terwijl de kabels anders by gelijkstroom
eenVoudig de x»dk zouden moeten opgeven,
kwam, doordat een toestel tusschengescha-
keld werf), op eens de oude toestand terug.
Het was in zeer vele gevallen mogelyk Stroom
te leveren, omdat de kosten voor de kabel-
legging niet zóó aanzienlijk waren, dat de
stroomlovering onmogelyk werd. Voor elk
bijzonder gev d moet nagerekend worden,
dat men niet in zulke hooge kabelkosten
vervalt, dat het hooge tarief de stroom*
levering zou doen vervallen.
In het rapport der Kamer van KWpliandel
en Fabrieken wordt er op gewezen, «kmen,
door aansluiting van zooveel mogelyk ge
meentelijke inrichtingen reeds een bedryt
kan opzeilen, waarvan van te voren de ren
tabiliteit al eenigszius verzekerd is, en dan
behoeft men niet te wachten tot de lampen
en motoren komen, welke de zaak eigenlijk
eerst goed moeten miken. Ik behoef niet
te beloogen, dat zoo’n geheele onderneming
toch uit den aard der zaak kauffmRnnisch
opgevat moet worden. Men moet een helder
inzicht hebben in de verhoudingen, welke
daaiby te pas komen.
Ik kom nu van zelf tot de quaestie van
hel tarief.
Het tarief voor de beweegkracht voor den
electromotor het ideale werktuig, moet na
tuurljjk zoodanig zyn, dat te concurreeren
is met anlere soorten beweegkracht. Het
zal u bekend zijn dat het tarief van een
centrale zeer afwisselt en in het algemeen
voor motoren lager gesteld wordt dan voor
verlichting en dat die verhouding zelfs op
hot eerste gezicht zeer abnormaal lijkt. Als
ik u zeg, dat te Leiden stroom wordt gele
verd voor 5 cent en voor 22 cent per een
heid, dan zou men haast geneigd zyn te
denken'de menschen die 22 cent betalen
worden afgezet. Toch is het mogelyk door
de bijzondere omstandigheden, waaronder
het bedrijf gevoerd wordt.
De kosten van een centrale kunnen ge-
voegeljjk gesplitst werden in 2 hoofdrubrie
ken de kosten, welke volkomen onafhan
kelijk zyn v in het gebruik dat van de
electriciteit gemaakt wordt, en de kosten,
welke evenredig zyn met het verbruik.
Als de centrale gereed is, zal over het
aanlegkapitaal rente moeten worden betaald
en er moet afgeschreven worden; er is be
diening noodig, er zal om de machines in
Teletuon i<«. 87
A 1) V E R T E N I E N worden gepliatst van
1 5 regels a 50 Centen; iedere regel meer
10 Centen.
gang te houden zeker bedrag moeten uitge
geven worden aan steenkolen. Dat alles
blijft volkomen gelyk, of men electriciteit
levert dan wel niet. Dat zyn dus de z.g.
vaste lasten, welke er zyn, zelfs al werd
geen enkele eenheid electriciteit afgeleverd.
Dan komt daarbjj bovendien voor elke een
heid, welke afgeleverd wordt een klein be
drag aan steenkolen, die gestookt moéten
worden. Men kan zeggen dat men in
centrale niets merkt van aansluiting voorn
stroomverbruik, alleen de stoker, die wat
meer kolen op het vuur moet werpen, welke
kolen dus de energie vertegenwoordigen,
welke naar buiten af'eleverd wordt. In
cijfers uitgedrukt, bljjkt dat voor elke een
heid electriciteit moet worden uitgegeven
H 1| cent aan steenkolen en de bediening.
Dat is dus zeer weinig. Jjfanneer de stroum
verkocht wordt voor 22 Tent dan zit daarin
daarin slechts 1| cent aan directe onkosten
til het andere dient tot dekking der vaste,
jaarlyksche lasten, welke dus verreweg de
overhand hebben.
Het zal u ook tevens duidelijk zijn, waarom
het mogelyk is voor 22 cent en 5 cent stroom
te leveren. De verhouding ligt dus geheel
anders dan by de meeste andere producten.
Wanneer men een artikel heeft van 10 cent
per stuk, en daarin zit aan grondstof 5 cent,
dan zal men natuurlijk daarvoor nooit zulke
varieerende prijzen kunnen bedingen als hier
bet geval is. Wanneer er slechts 5 cent
aan grondstoffen in zit, zou het een groote
dwaasheid zyn het artikel te verkoopen voor
mind -r dan 5 cent, want dan zon olk artikel,
dat verkocht werd, verlies opleveren. Hier
is dit niet het geval. Elke eenheid, welke
verkocht wordt voor meer dan Ij cent draagt
by om de vaste lasten te helpen dekken,
en dat geschiedt des te meer naarmate de
prys hooger is.
Waarom is het nu noodig zoo verbazend
met die prijzen op en neder te gaan Om
dat de waardeering van de electriciteit voor
de verschillende doeleinden zoo zeer ver
schillend is. Wanneer men met een prys
van 10 cent voor beweegkracht kan concur
reeren met een andere beweegkracht, dan
zou het een dwaasheid zyn om, waar de
rentabiliteit eener centrale toch al zoo-zoo
is, veel leger te gaan. Men zal dan toch
electriciteit voor dien prys af nemen. Voor
verlichting kan men altijd meer vragen. De
waardeering van electrische verlichting is
grooter dan van gasverlichting. By de tegen
woordige metaaldraadgloeilampen kan men.
als voor 20 cent stroom geleverd wordi.
concurreeren met gas. Men zou dus dwaas
doen met den prys lager te gaan. Men kan
het gebruik iets doen toenemen door prys-
hoe langer hoe fraaier. Ik zie, dat in Duitsch
land alles omgekeerd is; de vrouw doet het
werk van den man. O Dio mio, i poveri
tedeschi, wat zyn we nog ver ten achter
met de beschaving
Tevergeefs gaf Arthur zich alle denkbare
moeite om Pietro en den anderen aan het
verstand Ie brengen, dat de vrouw vóórzie
werkzaamheden de aangewezen persoon is.
Beata en de beide vrouwen waren nog wel
geneigd hiervoor iets te voelen, doch Pietro
breef styf en slrak b I zÖn meening volhar
den. Nochtans moest Arthur zich zelf be
kennen, dat hy nooit g zelliggr had gerede
kaveld dan met deze naïeve en onwetende
Siciliaansche familie.
Eerst laat nam men afscheid van elkaar,
en in opgewekte stemming keerde Arthur
naar zyn hotel terug.
„Dat heerlijke, naïeve schepseltje," zei hy
den volgenden morgen tot zyn vriend Theo-
door, „heeft me gisteren zooveel genot ver
schaft, dat ik 'feu vast besloten ben haar als
myn vróuw naaFWijBchland mede te nemen,
dat wil zeggen, ais zy er in toestemt."
„Dus werkelyk vast besloten een dommen
streek te begaan?" riep Theodoor geërgerd
uit.
Pietro.
„Wel, de vrouwen!"
„Wat, de vrouwen? Maar dat is de ver
keerde wereld
Arthur moest zich andermaal geweld aan
doen om niet in lachen uit te barsten.
„Dan brengen de vrouwen zeker ook de
kinderen naar school?" vroeg Pietro verder.
„Zeker!"
Vol verbazing zag Pietro hem aan. Ein
delijk bromde hy, het hoofd schuddende:
„Daaraan kan men zien, dat zy toch nog
barbaren zyn!... En wie gaat er op de
markt inkoopen doen?" vervolgde hy,
„Do vrouwen natuurlijk."
„Natuurlijk! Dat is volstrekt niet na
tuurlijk hier gaat de man met de mand naar
de markt."
„Maar dat is juist de verkeerde wereld
„Verkeerd? Ik geloof, signor Arturo, dat
u schertst. Waar heeft men ooit gehoord,
dat de vrouw naar de markt gaat?"
„Nu, dat is, met uitzondering van Italië,
overal bet geval."
„Per Jwcoo, misschien trekt de vrouw in
DuitschHntf dan ook wel den kinderen de
dierenvellen ik wil zeggen: de kleeren
aan? En worden daar de kinderen door de
moeder gewasschen en gekamd?"
„Zonder twijfel!"
„Indubitamente! Prachtig! Hel wordt
hy:
„Nu, t
zyn, wat u zom
land te gaan/
doen, want dié zyn daar genoeg."
„O, signor At' _”.'o
want perziken\ en druiven vereischen
warm klimaat |A
„Nu, wie zegt\dan, dat het in Duitschland
zoo koud is?"
„Maar signor krturo, weet u dat niet
eens! Dan weet uxiog minder dan wat ik
op het conservatoriuingeleerd heb
„Zoo?" riep Arthur molyk uit. „Men
leert hier dus op het conservatorium, dat
de Duitschers wegens de vreselijke koude
in bun land in dierenveiien ioojïen, bun spij
zen rauw eten en Reen ooft kennen
„Zeker," bevestigde Beata ernstig
„Nu, daar blijft my het verstand toch by
stilstaan!" riep Arthur in vaderlandslievende
verontwaardiging uit. „Dan moeten uw pro
fessoren wel groote ezels zyn!"
„Ma, signor Arturo, u beleedigt myn
leeraren!"
Arthur, door heiligen ijver bezield, haastte
zich om den aanwezigen een betere meening
omtrent zyne landgenooten te verschaffen,
wat hem eerst na lange debatten gelukte.
„Maar wie kookt dan het eten by de
Duitschers, als ze het niet rauw eten vroeg
fiOIBSCHE I <11RIVI
Inzending van Adverientiën '<n 1 uur inrdd.
Dit No. bestaat uit twee bladen,
EERSTE BLAD.
Vervolg.
Tegenover het voordeel dat men het ma-
ihinebedryf kan stopzetten, staat het nadeel
dat de spanning, waarmede men werkt, slechts
tot een bepaalde hoogte kan opgevoerd wor
den, tengevolge waarvan men een zeer duur
kabelnet krjjgt, By het draaiatroomsysteem
echter, dat niet het voordeel van accumula
toren heeft, die zyn daarbij niet toe te pas
sen, beeft men het zeer gewichtig voordeel
dat het kabelnet belangrijk goedkooper is
en veel gemakkelyker uit te breiden.
Zoo zyn wy b.v. thans te Leiden bezig
een électrischen motor van 40 P. K. aan te
sluiten aan het eind van het netde overige
ve. bruikers bemerken daarvan niats. Wan
neer men gelijkstroom had z >u bet niet mo
gelijk zyn dan zou men tot belangrijke ver
zwaring van de kabels moeten overgaan, wat
de kosten dadelijk zoo zou opvoeren, dat er
geen sprake van zou zyn dat men er kwam
met een prys, als thans gevraagd wordt, en
dat men zon kunnen concurreeren met an
dere beweegkracht.
De accumulatoren geven gelegenheid do
electriciteit op te zamelen, maar die gelegen
heid is tamelijk beperkt. Zy is duur en het
nuttig effect van die opzameling is uiterst
gering. Wanneer de batteryen goed werken
geven zy slechts 75 pCt. terug van de elec
triciteit die er i 1 gegaan is. Er valt dus geen
vergelijking te maken met de gashouders,
waaruit mep alles terttgkrygt, wat men op
zamelt. Het prijsgeven van de accumulatoren
is werkelyk niet zulk een ernstig nadeel. De
gasfabriek kan gelijkmatig produceeren en
kan op uren, dat veel gas gevraagd wordt,
dat is in de avonduren, het gas afgeven met
behulp van de gashouders, terwyl de cen
trale op elk oogenblik juist zooveel electri
citeit moet produceeren als gevraagd wordt.
Daar is dus geen opzamelen mogelyk. Men
moet bet dus beschouwen als een gasfabriek
zonder gashouder. In de avonduren zouden
in dat geval alle 'ovens moeten worden aan
gestoken, om ze weder overdag te dooven.
Ik behoef niet te zeggen hoe onvoordeelig
dat zou worden.
Daarmede moet dus wel degelijk rekening
worden gehouden en ik geloof ook dat men
als men beide bedrijven elk afzonderlijk be
schouwt, zonder naar bet andere te zien, niet
goed zou doen. Er zyn gevallen, dat het
10)
„Die is kostelijk!" riep hyschaterlachend
uit. „Ik geloof byna, dat gy allen denkt,
dat mjjn landslieden nog in dierenvellen ge
kleed gaan!"
„De Engelachej/iniet," antwoordde Beata
in allen ernst, „maar de Tedeschi zeker."
Arthur hield op mét lachen en staarde
Beata verbluft aan.
„Is het mogelyk, Beata? Gelooft ge in
ernst, dat de Duitschers nog dierenvellen
dragen?"
„Wel zeker! Het is immers zoo schrik
barend kond in hun land, dat ze zich daar
tegen toch moeten beschutten! Poveretti!
De arme menschen moeten ons heerlijk ooft
missen; het is recht treurig. Ik zou niet
gaarne naar Duitschland gaan; wat moest
ik beginnen, als ik geen perziken en druiven
had!"
Arthur lachte weer uitgelaten. Dat naïeve
schepseltje met haar echt Italiaansche onwe
tendheid vermaakte hem bijzonder. Toen hy
weer wat tot bedarei^ gekomen was, zeide
zyn andere gevallen, dat de electriciteit den
voorrang krjjgt.
Die combinatie brengt ook dit mede, dat
men er meer doordrongen van zal zijn, dat
liet niet alleen de centrale zal moeten zyn,
maar dat ook de gasfabri-k zooveel mogelyk
moet word Ti ontwikkeld. Het is niet de
bedoeling, dat de centrale wordt opgericht,
^igTjijk ten koste van de gasfabriekMvii
zal ek. dus nooit toe moeten overgaan om
te zegden nu hebben wy een centrale, de
gasfal risk kunnen wy voorloopig laten voor
wat zy jis. Men zal goed doen met beide
bedrjjve/ geheel in orde te houdentot
zekere Zoogte vullen zy beiden elkander aan.
Om een voorbeeld te noemen, de omstandig
heid dat in de avonduren veel verlichting
gevraagd wordt en dat overdag haast geen
licht verbruikt wordt, brengt mede, dat een
electrische centrale in de avonduren zeer
zwaar belast zal zyn. Heeft men b.v. een
of ander industrie, welke juist in de avond
uren zeer veel kracht noodig heeft, dan
stelle men het avondtarief hooger en dan
blyft het ryk aan den, gasmotor. Dat is ook
volkomen goed, want het zou niet mogelyk
zyn economisch uit de centrale stroom te
leveren aan do motoren, terwijl aan de gas
fabriek, wegens de aanwezigheid van de
voortdurende reserve in de gashouders daar
tegen geen bezwaar is.
In het rapport van den heer Nagtglas
Versteeg vond ik voor het kabelnet uitge
trokken f 75000. Ik heb niet in alle bij
zonderheden nagegaan wat de besparing zou
zijn geweest, wanneer men het draaistrqpm-
systeem had aangenomen, maar toch durf ik
haast wel schatten, dat het een f 15000 4
f 20000 zal zyn. Bovendien heeft men by
laatstgenoemd systeem het voordeel, dat de
uitbreiding van het kabelnet* veel geleide-
lyker kan geschieden Tot toelichting hier
van wensch ik enkelo bijzonderheden mede
te deelen.
Wanneer men bet draaistro imsysteem aan
wendt, legt men een hoogspanningsnet. Men
brengt den stroom onder zeer hooge span
ning in de stad, onder zoo hooge spanning,
dat hy zoo direct voor den verbruiker zeer
gevaarlijk isde aanraking van zulk een
geleider is in den regel doodelyk. Het voor
deel is echter dat men volstaan kan met
zeer dunne kabels. Die vormen dus als het
ware een primair net, dat men in hoofdzaak
in de stad verdeelt. .Waar verbruik optreedt
kan men die hooge spanning met zeer een
voudige en betreJtWjjk goedkoope toestellen
lot lage spanning tahugzetten. Er worden,
van die toestellen uitgaande laagspanning-
kabels gelegd, welke ten allen tyde door de
hoogspanningskabels geholpen kunnen wor-
