ADVttin^vnuN
fISELBESfELINS
SAMOSWIJN.
iVOUVKALTÉS
Firma Horman Zoon.
Bulleiiliiniiscli Overzicht.
Stadsaieuws.
VKRGMKING VAN DKN GKMEKNTkRAAD
(«nn'i\skiiiiillK« (jyimiaMiek en
Massage.
D. VAN DUUREN,
INWONING
DE GROOTE OF ST. JANSKERK
Dinsdag 23 Juni 1908,
land bij de 'iet zelve een sluitingsuur
wordt vastgesteld, waartegen toch inder
daad moeilijk eenig bezwaar is in te
brengen, zal in ieder geval aan de ge
meentebesturen de plicht moeten worden
opgelegd de vervroegde winkelsluiting
binnen zekere grenzen te regelen. De
wetgever zelve zou in ieder geval aan
het personeel behoorlijke rusttijden moeten
verzekeren.
In het belang van al de bij het win
kelbedrijf betrokken arbeiders en patroons
is het te hopen, dat de Nederlandsche
wetgever dezen niet omvangrijken arbeid
spoedig ter hand zal kunnen nemen.
Beoter seint uit Bomu, d.d. 19 Juni.
De onderstaatssecretaris van buitenland-
sche zaken zeide, dat alles er op wijst, dat
Moolay Hafld een overwegende positie zal
gaau innemen. Italië heelt geen staatkun
dige belangen in Uarokko, liet bepaalt zich
ertoo de aan het land door de Acte van
Algeciras opgelegde plichten te vervullen.
De ouderstaatssecretaris verklaarde over-
tuigd te zijn, dat Frankrijk en Spanje hun
speciaal mandaat inet volmaakte loyanteit
zullen vervullen Kr is geen enkele reden
om te betwjjielen, dat z(j voortdurend de-
zeilde gedragslijn zullen volgen. Do jongste
verklaringen van minister Pichon kunnen als
waarborg daarvoor strekkeu.
Keuter seint uit ParjjB, d.d. 19 Juni.
Keu telegram van den Franscben consul
te Casablanca meldt, dat oen reeks gevochten
in de omstreken van Marakesj heelt plaats
gehad tusschen den stam der Sraghna en
andere stammen tegen troepen van Moulay
Hafld, die ten nadeele van de partijgangers
van den pretendent uitvielen.
Do verwachting, dut keizer Wilhelm bjj
de inwijding van den Hohkönigsburg in den
Elzas eenige mededoelingon zou doen over
do plannen van de Kijksregeeriug voor do
tookomst van het Iiüksland, werd teleurge
steld. De Keizer zeide niets.
En toch verwachten de Elzassers groote
voranderingen. Zg achten den tjjd voorbij,
dat zjj alB .kroonkolonie" kunnen worden
behandeld en vragen autonomie. En telkens
verwachten zjj, in antwoord op hun verzoek,
verandering in het bestuur als voorbereiding
voor den nieuwen toestand. Elke kleine
aanleiding is genoeg, om dadelijk tongen en
pennen in beweging te brengen.
De stadhouder van het ltjjksland, die zjjn
taak steeds als een voorloopige beschouwd
heelt, zal altreden, zegt de .Mülhauser Ex
press" en het blad weet reeds mede te doe
len, dat bjj zal worden opgevolgd door den
derden zoon des Keizers, prins August Wil
helm, die thans te Straatsburg studeert en
wiens huwelijk binnenkort verwacht wordt.
In plaats van den minister Von Kotier,
die ook wil altreden en die zyn villa in do
Vogezen reeds verkocht heelt, zal dan de
onlangs tot slotvoogd van den HohkOnigsburg
en tot kamerheer dos Keizers benoemdë
onder-minister, baron Zorn von Hulach, -op
treden. Onder dit nieuwe bewind zal do
quaestie der staatsregeling voor het Rijks-
land worden besproken, en als oplossiug zal
dan eerst het regentschap, lator de monar
chie komen. Een monarchie, erleiyk in de
jongere linie van het Huis Hohcnzollern,
welks hoold prins August Wilhelm worden
zou.
Dezellde meeningen worden verkondigd in
een brochure, die dezer dagen door den
advocaat dr. Urtli word geschreven, onder
den titel,Zur Elsass-Lothringische Ver-
lassnngslrage".
Doch Paul Daband, de redacteur van het
.Archiv Kir Ollentliches Recht", acht de
verwezeniyklng dier meeningen uit een juri-
diek en politiek oogpunt voor onwaarschijnlijk.
V
Aan de .Daily Mail" wordt uit Beriyn
geschreven, dat iu de Duitsche bladen mel
ding gemaakt wordt van uit Kopenhagen
overgewaaide geruchten, betrellende door
een Engelsche vloot van 56 oorlogsschepen
op de Deensche kust hij Esbjerg te houden
landingsmanoeuvres. Die vloot zou oen macht
van 80.000 man met zith voeren. De door
de samenkomst te Reval toch reodr In Duitsch-
land hier en daar opgewekte zenuwachtige
stemming, wordt er door zulke geruchten
nlot beter op en men herinnert zich nu weer
het, tydens de Marokko-crisls, aan Delcassé
toegeschreven plan eenor landing van 100 000
man EnuelBche troepen in Sleeswyk-Holstcin.
Zou Engeland nu eens de uitvoerbaarheid
van zulk een plan bp Esbjerg willen beproe
ven? vraagt men zich al.
Dit valt samen met de verschyning van
een nieuwen oorlogsroman van de hand van
een Doonsch oiflcler, die in apn ,De Dag
der Oordeels" hel onderwerp behandelt van
den aanstaanden Dultaok-Engelsohen oorlog.
De Engelsche bladen deelen mede, dat
hier alleen sprake is van gewone oeleningen,
en dat de invalsplannen geheel in de ver
beelding bestaan.
Uit San Francisco wordt aan de „8t. la
me's Gazette" geseind, dut de boycot van
den Japanscben bandei door de Cbineezen
dagelyks grooter afmetingen aanneemt. Fei
telijk eik in die haven aankomend Japnosch
stoomschip heeft noch passagiers, noch han
delsgoederen, uit China afkomstig, aan boord.
De „Tenyu Maru" vertrok onlangs, geheel
ledig, van Hongkong naar 8au Francisco.
De Chineesche boycotters maken zich sterk,
Japan een verlies van 30 millioen ponden
sterling te doen lijden met hunne beweging,
die overal, waar Cbineezen gevestigd zjjn,
hare vertakkingen heeft. Meer dan 200 der
grootste Chineesche huizen hebben de boycot-
overejnkomst geteekend, waarbij een boete
van 40 ponden sterling voor elke inbreuk op
de bepalingen daarvan is gesteld.
Minister Bitfell heeft ecu wetsontwerp
ingediend tot bestriding van tuberculose in
Iorlaud. Hot wetsontwerp bepaalt, dat ge-
neesbeereu verplicht zgn, alle gevalleu van
tubercalose, die zjj te behandelen krijgen,
aan te geven. Een doktor, die zich in dit
opzicht aan verzuim schuldig maakt, zal met
een boete, die tot 40 shillings kan gaan,
g08tralt worden. Do graalschapsraden kun
nen, volgens het ontwerp, gasthuizen en con
sultatie-kantoren voor do teringlijders in
het graafschap oprichten. Andere bepalingen
handelen over de bestrijding van do kosten
en het verhaal van de onderhoudskosten van
patiënten.
Niemand, dio opgenomen en verpleegd
wordt in een gasthuis, als ia de wet bedoeld,
zal deswege zyn kiesrecht, oi oen ander
recht ol voorrecht kannen verbenren.
V
Zooals Reuter reeds meldde, is het minis-
terie-Pasits afgetreden. Na de jongste ver
kiezingen, die oen verzwakking voor de
regeeringspartp brachten, was dat niet an
ders te verwachten. Koning Peter heeft nog
niemand van de partyleiders bp zich ont
boden, om over den toestand te beraad
slagen. Men denkt dat hp beginnen za! met
het Skoepsjtina-burean bp zich te ontbieden
om te trachten den parlementairen toestand
in het reine te brengen. Die is op 't oogen-
blik onhoudbaar door den vinnigeh strijd
tusschon oud- en jong-radicalen, van wie
laatstgenoemden vooral het handelsverdrag
met de Donan-monarcbie bestrijden. au h.t
mocht golukken deze beide groepen met el
kaar te verzoenen, zon wellicht een coalitie
kabinet gevormd kunnen worden. Er zal
nog wel eon poosje mee heengaan, oer een
oplossiug gevonden ia.
Verspreide Berichten.
Fkxkkbijk.
De Chineesche regeering heelt haar leed
wezen uitgesproken over het gebeurde
aan de Indo-Cliineesche grens en haar har-
telgken dank betuigd aan Frankryk, voor
den door dit land verleenden steun by de
onderdrukking van den opstand.
De rechtbank te Brost heelt uitspraak
gedaan in den eiscb der Russische regeering
tegen een Franscho firma, die in den ltussisch-
Jzpanschen oorlog mot RuslaDd een contract
gesloten bad over de levering van 100.000
ondoordringbare pantsers, voor 5 millioen
irancs. De Rnssische regeering eisebte'nie
tigverklaring der overeenkomst, maar de
rechtbank kooit dien eiscb algewezen.
DuITSCHI.AKD.
De Beiersche sociaal-democraten zyn van
plan de toespraak van den keizer te Düberitz
Iu den Landdag ter sprake te brengen.
Eon anarchist, die te Hamburg een anti
militaristisch schrijven had gericht tot de
militaire overheden, heeft in hooger beroep
zes jaar gevangenlsstral gekregen.
Esoblakd.
Het boven Londen hangende roetgordpn
was Donderdag zoo dicht, dat hot van elf
tot drio uur zoo donker was dat de lampen
moesten aangestoken worden.
De suffragettes varen nu met een bootje
op de Theems en komen zoo de menschen
dio op het terras van het parlementsgebouw
zitten, toespreken.
Oostsnruk-Hosüabuz.
De panselylte nnntins, die zich indertijd
tot de regeering heeft gewend met den eisch
tot afzetting van prof. Wahrmund, over welke
inmenging heel wat te doen is geweest, heelt,
naar nu bl\jkt,*geen officieoio invitatie ge
had by den feesttocht.
In het leger wordt een proef genomen
met het geven van veel melkkost aan de
soldaten.
Amerika.
Toen het itoomsohip „Potsdam" der Hol-
land Amerika-Ljjn Woensdag van New-York
virtrok, moesten ongeveer 1000 landverhui
zers wegens plaatsgebrek achterblijven. Zij
trachtten evenwel met geweld aan boord te
komen en de politie had de banden vol om
het oproer te bedwingen.
De „Lotfitiania" is by bet invaren van
New-York Harbour bijna in den grond ge
schoten door de forten, die aan het oefenen
waren. Alleen door den knal dar schoten
is voir 48.000 galden glaswerk aan boord
gebroken.
Verschrikkelijke nachtelijke folteringen.
De ondervinding van een inwoner van
Gonda.
Jeukende, benauwende, dolmakende aam
beien.
Hoeveel slapelooze nachten hebben zjj U
niet veroorzaakt
Welk een doodsangst gedurende den dag.
Te vergeefs hebt gy een groot aantal
voorgewende middelen gebrnikt en tóch
bestaat er een echt geneesmiddel voor, lees
hetgeen een Uwer landgenooten zegt:
De Heer W. van Rynsoeder, wonende te
Cothen in Utrecht, deelt ons medeIk heb
reeds veel aangewend om te worden ge
nezen van een onuangenaam iets, waaraan
ik gedarende dertig jaren geloden heb, na
melijk droge, uitwendige uambeien. Ik heb
hierdoor heel wat moeten doorstaan, zoowel
door de jeuking als dóór de pjjn en wat ik
hiervoor ook gedaan had, niets hielp. De
goode berichten omtrent Foster's Zalf gaven
my aanleiding biervan een dooRje te laten
komen en ik kan U niet zeggen of ik meer
verwonderd, dan wel meer gelukkig was,
toen ik na tien dagen de zalf geregeld te
hebben gebruikt, volkomen van myn onge
lukkige kwaal genezen was. Waar ik kan,
zal ik gaarne dit uitstekend geneesmiddel
bekend maken.
Ik ondergeteekende verklaar dat bet boven
staande waar is en machtig U bet publiek
te maken op elke wjjze die U goeddunkt.
Zie^toe dat gy de échte Foster's Zalf be
komt, dezelfde soort die de Heer van
Rjjnsoeder gehad heeft. Ze is te Gouda ver
krijgbaar by de Heeren Wolff Co., West
haven 198. Toezending geschiedt franco na
ontvangst van postwissel k F. 1.75 voor één-
of F. 10.— voor zes doozen.
INDISCH NIEUWS.
West-Sumatra.
Onze correspondent te Batavia seint ons
dd. gister het volgende:
„De beweging in West-Sumatra is op
touw gezet en wordt beheerscht door do
geestelijkheid.
De telegraaflijn in de kloof tusschen Padang
Pandjang en Kajoe Tenam werd bjj Ajer
Mantjoer doorgevyld, maar is weder hersteld.
Op de rails van den spoorweg waren rots-
stoenen gelegd. De spoorweg wordt thans
bewaakt.
In de nabijheid van Fort De Koek werden
de kapitein P. van Royen en de 2e-luitenant
T. H. Cheriei van het wapen der infanterie
gewond.
Batipoeh verkeert formeel in opstand.
Kajoe Ttnam en Padang Pandjang wordep
door de optrekkende bevolking bedreigd.'
Het 2de bataljon infanterie vertrekt van
avond nlar Padang." (Hbld.)
Gemengde Berichten.
Alkololvrjje opvoeding der Jeugd.
De naatregel van den Volksbond tegen
Drankmisbruik in -amenwerking met al
de Ond»rwg«ersgenootschappen, inzonderlieid
voor Gemeentebesturen en de besturen
der Byiondero Scholen, aan 't Centraal
Bureau van den Volksbond te Utrecht, kaar
ten verkrygbaar te stellen met een waai-
scbnwing tegen alkoholgebrnik door kinderen,
bestond ter uitreiking aan de Ouders die
bnnne kinderen voor bet Lager Ouderwijs
komen aangeven, biykt Al dadeiyk by tal
van Gemeentebesturen instemming te vinden.
Reeds nu, nauwelijks een paar dagen na
de verkrjjgbaar-stelling kan worden gemeld,
dat in de volgende gemeenten deze kaarten
sollen worden uitgereikt: Baarn, Bnssnm,
Dordrecht, Drenmel, Franeker, Hardinxveld,
Heerde, Horssen, Limraen, Maasdam, Peize,
Schoonhoven, Sliedrocht, Tiel, Uithuizen,
Varik en Winschoten. Ook op de Herhalings
school voor de jeugdige arbeiders der Al-
nielo'ache Ververij en Wasscherjj van Gebr.
Palths zullen ze worden uitgereikt, terwyi
mede van een groot aantal hooiden van
scholen aanvregen om kaarten zpn ingeko-'
men.
Mede in verband met de staking in de
vorig» week is Donderdag door den heer
H. Straling, te Nieuwe Pekela, het geheeie
personeel, 16 man sterk aan syn steeniabriek
te Kteln-Ulsda (bp Nieuwe-Schati's) ontslagen.
Niemand der werklieden wilde het bon voor
gelegde contract teekenen. De fabriek Btaat
than! Btil.
M»n meldt nader
In den nacht van Woensdag op Donder
dag, ongeveer 3 nar, hebben de hooldegent
van politie Spaohak en de agent la klas»
Wielink den 20-jarigen M. D. W., vroeger
machinist op een sleepboot, thans souder
beroep wonende in de Bleekerstraat teZwolle
op heeterdaad betrapt, toco by in 't
onsgebouw te Zwolle, inbraak pleegde. Hg
was bet steeds ongesloten stationsgebouw
binnengegaan en had in de 3e klas wacht
kamer met een beitel de toonbanklade ouen-
gobroken om daarnit een hoeveelheid ai»Ir.«
te ontvreemden.
Daarna begal lip zich in de 2de klasae
wachtkamer, waar genoemde agenten die
gedurende eenige nachten| aldaar waren opge
steld, zagen, dat W. met een valscheo sleutel
de toonbanklade opende en zich daaruit toe
eigende bet daarin aanwezige wisselgeld en
een gesloten blikken trommeltje met geld.
Toen de inbreker de agenten zag te voor
schijn komen, ging hp op de vlucht, de Wes-
terallée in.
De agenten achter bem aan, maar de in
breker gaf liet niet op, zelfs niet toen de
agenten bun revolvers afschoten om hem
schrik aan te jagen. Dit ging zoo door tot
in do Emmawpk, waar bp in den tuin van
R. zich trachtte te verbergen. Maar daar
werd lip ten slotte toch gegrepen. Hp werd
in bet bezit van liet ontvreemde geld en de
sigaren gevonden. Toen de heer G. W. van
Dnn in den morgen van 7 Juni geld vermiste
uit de toonbanklade der 2a klasse wachtka
mer, gat bp daarvan kennis aan de politie,
met de mededeeling, dat zulks een tiental
dagen vroeger ook al was geschied zonder
dat by er toen aangiite van bat! gedaan.
Een nauwkenrige bewaking van liet sta
tionsgebouw door do politie beeft er nu
too geleid, dat do dader is betrapt en be
kend heeft de diefstallen in den nacht van
26 op 27 Mei en van 6 op 7 Jnni aldaar
ook te hebben gepleegd. (Zw. Ct.)
GOUDA, 20 Juni 1908.
A. s. Maandag en volgende dagen zal de
Commissie voor Openbare feesten hare ge
wone jaarljjksche collecte houden voor de
feestelijke herdenking van den verjaardag van
H. M. de Kooingin. Waar de Commissie bet
plan beeft opgevat een Historische optocht
te boaden, wat voor Gonda iets bijzonders
is en alles in het werk stelt dit plan te
doen slagen, daar bevelen wp de iogezetenen
ten zeerste aan de Commissie te steonen door
mot ruimer baud te geven dan andere jarta.
De kosten toch aan zulk een optocht ver
bonden zpn enorm groot en wanneer de op
brengst der collecte dan ook niet flink is,
dan zal, vreezon wp, het plan der Commissie
waarvoor zich al velen als medewerkenden
hebben opgegeven, in duigen vallen.
Daarom wekken wp lie ingezetenen op de
Commissie te stennen door bot geven van
een flinke bjjdrage.
Voor bet eindexamen van bet gymnasinm
alhier zpn geslaagd voor getuigschrif A
F. Anker, Mej. J. J. Geitel, J. S. Hoek-;
voor beide (A en B) G. W. Rnpke.
Een algewozen. Met een leerling wordt
het examen voortgezet.
De Vereeniging .Gonda Vooruit" zal op
Vrijdag 26 Juni a.s. des avonds ten 8j uur
in de Soeieteit „de Reünie", Oostliaven alhier
een ieden-vergadering bonden ter bespreking
der mogelijke verplaatsing van het garnizoen.
Een kleine 206 schoolkinderen van school
No. 4, dio wekoliikscb iols afzonderen om
een uitstapje te maken, zpn gisteren onder
geleide van bet hoold en bet verder onder
wijzend personeel naar den Haag en Sche-
veningen geweest. Zooais to begrppen is,
hebben die kinderen zich bizonder geamu
seerd, bet weder vooral was uitstekend.
Bp kon. Besluit van 9 Juni 1908 No. 64,
i< erkend én zpn goedgekeurd de statuten
van de Vereeniging „Gonda Vooruit".
ARBEIDSBEURS.
Gevraagd 1 leerling-menbelmaker, 1
dienstbode, 1 dagmeisje, 1 werkster, 1 loop
jongen, 3 jongens boven 15 jaar.
Aangeboden 1 schoen makers half was, 1
kantoorbediende, 1 timmermanshalfwas, 1
winkelbediende, 1» pakhuisknecht, 2 losse
werklieden, 1 voor lichte werkzaamheden,
1 brood- en beschnitbakker en 1 opperman.
Geplaatst1 dagmeisje, 2 werksters, 1
voor lichte werkzaamheden.
In de gisteren te Utrecht gehouden open
bare terechtzitting van de Centrale Raad
van Beroep (Ongevallenverzekering), had de
volgende nitspraak plaats
Hooger beroep van de Rpksverzekeruigs-
bank tegen de uitspraak van don Raad van
Beroep te Dordrecht, waarbjj met vernieti
ging eener beslissing van de Bank, aan G.
D. vrachtrpder alhier, voorioopig is toege
kend eene rente van f 0.84 per werkdag,
ter zake van een ongeval, waardoor zpn
linkerbeen en heup werden gekwetut, De
Central' Raad vernietigde de nitspraak en
met ingang vu 30 December 1907 voor
ioopig eene rente iz toegekend van f 0.63
pat werkdag.
Donderdagmiddag geraakte het 5 jarig
toontje van den schoenmaker B. te Nieuwer-
kerk a d IJsel, bp het hengelen te water.
Gelukkig hadden eenige grootere kinderen
da tegenwoordigheid van geest het ventje
dat reeds midden in het kanaal lag, den
bengel toe te steken, en met vereende
krachten den drenkeling op hetdrogetehelpen
Haastebcht Door Burg. en Weth. dezer
gemeente is Woensdag aanbesteed: „het
droogmaken en droogbouden der Hnvenslnis
met de Voorhaven tot den IJselhet ont
ruimen der walbescboeiing en terzelider
plaatse bet maken van oen bazaltmnnr op
paalfuodeering en van een afsluitingsmnnr in
de sluis.
Minste inschrijf er: de heer L. C. Straver
alhier foor f 2659. De begrooting was f 2730.
Stolwijk. Maandag j I. was hot roor den
heer N. Zjjderlaan alhier, hoogheemraad van
de Krimpenerwaard, een ware,IéesldftK- Het
was n.l. dien dag 25 jaar geleden, dat hjj
voor het eerst als zoodanig was opgetreden.
Aan belangstelling van hen, die weten, wat
hy iu die betrekking heeft gedaan, beeft het
hem zeker niet ontbroken. Namens zyn mede
bestuursleden werd hem een kenrig schrijf
bureau aangebeden, terwyl hy namens het
personeel, aaó de Waard verbonden, nl. de
heeren A./B. Swets, fabriek-landmeter, D.
de Jong/en H. de Jong, dykopziebters en
F. UiUénbogaart, klerk en bode, een zeer
fraaiwbarometer in ontvangst mocht nemen.
Moordrecht, 17 Juni. De in de Ned.
Herr. Kerk alhier gehouden collecte ten
behoeve der zending heeft f 8 opgebracht.
Door de heeren W. 8. van der Sterro
en G. van Erkel, ondernemers tot het in
exploitatie brengen eoner Acetyleen-gasver-
Uchting in "deze gemeente, zyn de ingezetenen
per circulaire uitgenoodigd, om zich aan te
sluiten.
De prijs /al hoogstens f 1.10 per M' zyn,
voor kookga8 20 ct. per M4 minder.
Voor gasmeters moet 25 cent per maand-
huur worden betaald.
De aanleg verder dan 5 M. van de hoofd
huis komt voor rekening van dou verbruiker.
VRIJDAG 12 JUNI 1908.
(Vervolg).
De Voorzitter: Ik geloof den heer v. d*
Torren wel de verzekering te konnen geven,
dat bet in de bedoeling ligt van den heer
Nederborst, dat definitief nitgemaakt zal
worden of een centrale al of niet in bet
leven zal worden geroepen. Het beoogt niet
wederom plannen te doen indienen door B.
en W. en daarofêr later to beslissen.
De heer Vingerling: Ik had dezelfde op*
vatting als de heer v. d. Torren, M. d. V.
Uit het voorBtel zelf heb ik de bedoeling
niet duidel(jk kunnen begrjjpen.
De heer NederhorstM. de V„, mijne
bedoeling is wel degelijk geweest in principe
aan te nemen, dat er een electrische cen
trale zal komen. B. en W. moeten dan
natuurlijk toch mot plannen komen en het
zal den Raad vrij staan ze al of niet goed
te keuren. Maar een centrale moet er m. i.
komen. M. de V., nu ik toch aan het woord
ben, won ik meteen even mijnheer van der
Torren antwoorden, waar hy zegt, dat de
heer Muylwjjk en ik- te optimistisch gestemd
zyn. Ik ontken dat. M. de V. Ik ben zelfs
ook nog te pessimistisch en dat moet ook.
Het is altijd beter dat bet mee dan tegen-
valt. Ik ga geheel mee met den heer Nngt-
glas Versteeg op twee punten na, ui. het
getal paardekrachten en de tarieven. Ik
f** «JS in den lo°P van 2 3 jaar wel
150 k 200 paardekracht aangesloten zullen
zyn. En als dé Raad er zich <lan nog mee
Tereenigen kan om in plaats san 8 cent 12
cent te berekenen, dan ben ik ei»vast van
overtuigd, dat de rentabiliteit in eenige in-
ren verxekerd is.
De heer Jongenbnrger: M. de V ik
wensch kort té «yn, maar heb toch het woord
gevraagd, omdat ik volkomen beaam hetgeen
gezegd ia door den heer IJsselstyn, nl. dat
m een dergelijke voor de gemeente xoo be-
Iingrgke xaak het op den weg ligt van de
leden van den Hand om hnn atom te moti-
veeren. M. de V., de aanleiding tot hetgeen
wj thans bespreken is geweest de motie
van den heer Huyiwyk by de behandeling
van de^ begrooting voor 1907. Die motie
erond van het feit, ditbin-
Ü.Li. 5L ,,W Je gasfabriek een
groote uitbreiding sal moeten ondergaan,
waarasde circa f 100.000 gemoeid aal «yn.
Mr Mujjlwyk heeft xich toen op het
„Laten we niet over-
jfnan tot het uitbreiden der gasfabriek maar
M daantellen eener electrische
centrale Die motie ie aangenomen en bet
fCMlg Is geweest, dit da heer Versteeg is
benoemd als deskundig; ingenieur, die aan
de gemeente advies zou geven. Deze heeft
zyn denkbeelden uiteengezet en B. en W.
hebben tep slotte het denkbeeld van de cen
trale afgewezen. Daarop hebben we gekre
gen een nader voorstel van den heer Neder
horst om wel tot de oprichting daarvan te
besluiten. No baseert zich de heer Neder
horst weer op datzelfde standpunt van den
heer Muyiwyk, dat wy door bet daarstelfen
der electrische centrale coapeeren die uitgave
van één ton voor de uitbreiding der gasfa
briek. Maar, M. de V., in de openbare ver
gadering is ook over deze kwestie gespro
ken en ik dacht, dat het vaststond, dat, welk
een beslnit ook genomen werd, de uitbreiding
der gasfabriek zeer zeker moest plaats vin
den. Dat staat vast en laat ik daarom be
ginnen to zeggen, dat dat argument vervalt.
Welke reden kan er dan bestaan om over
te gaan tot het oprichten eener electrische
centrale naast een uitgave van f 100.000.
voor de gasfabriek? M. de V., ik heb het
meermalen gezegd en ik herhaal het, de
heeren kennen geuoeg den geest van onzo
gemeente om te weten, dat er hier niets voor
gevoeld wordt. Ik heb er verschillende vak
lui en deskundigen over gesproken en die
hebben my verzekerd, dat als Gouda ooit
een dwaze stap zou doen, het zou wezen het
daarstellen van een centrale. Bovendien,
M. de V., ik beaam volkomon de woorden
van den heer v. d. Torren, wjj hebben 2
deskundigen gehoord, mannen van naam die
genoemd mogen worden, dio zich niet gunstig
voor de oprichting eener centrale hebben
durven uitlaten. Als men die rapporten on
mededeelingen, stelt tegenover do optimisti
sche beschouwingen en cijfers, hier in don
Raad gehoord, dan vraagt men zich af
„Waar zyn wy na, en hoe zit het? Dut
is voor my een groot raadsel. Er schijnt
toch iets aan te haperen, M. de V. De heer
Muyiwyk heeft cijfers gegeven, do heer Ne
derhorst ook, er wordt gezinspeeld op uit
gaven en inkomsten, maar van een finantieel
succes hoor ik niets. De heer Nederhorst
heeft als voorbeeld aangehaald Hengelo.
Maar ik zou hem wel willen vragen „hoe
staat het daar met de gasprys?"
Ik ben n.l. in Maarssen geweest, waar
men ook een centrale heeft, waarmede men
aanvankelijk zeer heeft moeten tobben En
toen ik informeerde naar de gasprys, bloek
die 13 cent te zyn. Ja, M. de V., dan wil
ik wel gelooven, dat de centrale zich op slot
van zaken bedt nipt. Zoo iets kan in Hengelo
ook wel het geval zyn.
De beer v. d. Ree stelt zich op een ander
standpunt en laat de finantiëele zijde geheel
waaien. Dat is wel heel gemakkelijk om
er zich van af te maken. Hy zegt: „we
moeten onze industrie tegemoet komen."
Maar, M. de V., als dan het belang van de
indostrio daarbij 200 gebaat is, moest er
toch in de Gemeente één roep zyn om znlk
een centrale te hebben. Doch daarvan merkt
men niets.
De heer Muyiwyk heeft zich beroepen op
de verlichting. Als ik het rapport van de
Kamer van Koophandel lees en daarin zie,
dat het electrische licht by den metaal
draadlamp niet dunrder zal vgorden dan' 1
cent, en ik hoor dan van don heer Muijlwyk,
dat het niet zal meevallen, dan strydt dat
toch eenigermate met elkanr.
M. de V., ik kom tot de conclusie, dat
we moeten beschouwen de bolangen van de
burgerij in haar geheel. En nu moge het
waar zyn, wat door de heeren Muylwyk en
v. d. Ree is gezegd, dat by een dergelijk
geval in den Haag, wanrbij ook te voorzien
was, dat in de eerste jaren een tekort van
7 8 dnizend gulden zoi^ontstaan, door
Gedep. Staten i» goedgevonden de leening
zoo groot mogelyk te maken om het tekort
te dekken, ik ben te veel koopman om niet
dergelijke methoden van handelen sterk af
te keuren. Ik weet, dat dan in ieder geval
het succes zeer, zeer twijfelachtig is. Tpn
slotte nog heeft de heer Muylwjjk gewezen
op het belang, dat particuliere inrichtingen
bij electrische beweegkracht hebben. Maar
ik stel mij de "vraag hoe het komt, als dat
werkelijk waar is, dat in een Gemeente als
deze van 20 k 30 duizend inwoners, niet
reeds lang door particulier initiatief zulk
een centrale Is opgericht. In Boskoop heeft
men wel een gasfabriek gebouwd, geen cen
trale en ook in Waddinxveen is enkele we
ken geleden het voorstel tot het oprichten
eener centrale afgestemd. En dat is toch wel
een gemeente waar veel industrie is en waar
men veel aanslniting aan de centrale zou
hebben kunnen verwachten. Men zeide even
wel algemeen: „Ik dank je wel, wjj nemen
steenkolen-gas". Yoorloopig zal ik bet hierbij
laten. Dank u M. de Y.
De beer Dessing: M. de V., na bet ge
sprokene gehoord te hebben, meen k ook
mjjn stem te moeten motiveeren. Ik heb den
eersten spreker, de heer Nederhorst gehoord,
die op zoo uitstekende wjjze de exploitatie
van zulk een centrale heeft uiteengezet, dat
wjj er naar zouden haken dergelijke voor
dealen allen te mogen innen. Ik heb er geen
berekening van gemaa' t en zaL dan ook de
cjjfers van den heer Nederhorst en die van
deopboér Majjlwjjl haast bfh niet trachten
te bestrijden. Evenwel, afgaaude op de be-
cyferingen van de heareu Nagtglas Ver
steeg en Holleiuan, moet ik zeer sterk be
twijfelen of die berekeningen van de geachte
raadsleden, die ik zeer op prjjs stel overi-
wél juist zijn. Want of de een of de
moet
gen», wi
k®* mis hebben en dan houd ik
het by de deskundigen.
Bovendien laat ik my leiden door plaat
sen als Leiden, Maarssen en zelfs ook Dor
drecht, die niet dan met veel moeite aan
hun verplichtingen, wat de rente en uitga
ven betreft, kunnen voldoen. Maar er is
meer, M. de V. Neem aan, dat een centrale
hier in de gemeente zou worden geplaatst en
geëxploiteerd. Verschillende kleinere indus
trieën, die thans met andere kracht werken,
zullen geleidulyk overgaan tot electrische
beweegkracht. Die krachtwerktuignn gebrui
Ke0 a's gegevens goed zyn,
circa 20000(1 M*. gasdoor de gasfabriek
wordt dus daardoor volgens de gewone be
rekening ten bate der gemeente een winst
gomaakt van f 3000.—. No«m verder aan,
dat do Staatsspoor zou overgaan tot elec
trische verlichting. Ik heb ook al weer van
ter zyde gehoord en liet zal rajj genoegen
doen als bet juist is, dat daarvoor moet be
taald worden een som van f 300(1. aan
gas. Voor de gasfabriek zal daar een winst
van f 1500. in zitten. Zoo zjjn or meerdere
gevallen te noemen, zoodat, aangenomen dat
de ccntralo ziel» in de eerste jaren zon be-1
druipen, toch aanzienlijke winsten van de
gasfabriek zouden verloren gaan. Daagop
heb ik willen wjjzen, M. de V., en daarin
ligt ook voor een groot deel de reden,
waarom ik geen vrybeid kan vinden om met
het voorstel van den heer Nederhorst in te
stemmen. Ik heb gezegd, M. de V.
De heer Muylwjjk: Om maar eerst even
den heer Dessing te beantwoorden. Hot be
vreemdt tnjj, dat hjj or voorstander van is
winst te maken uit de gemeentebedrijven.
Ik dacht, dat indertyd dezft zaak al lang
was uitgevochten en dat men algemeen
meende, dat de gemeente er geen bedrjjf op
na hield om de kas te vullen, maareenvon-
dig om er voor te zorgen, dat do bnrgorjj
een zaak die zjj op andere wjjze niet kan
krijgen, van gemeentewege kan verkrjjgon
Wat het verplichtend Rtellon der electri
sche verlichting aangaat, waarover dis hoer
v. d. Torren gesproken heeft, M. do V„, ik
kan er aanstonds tegenover stellen, dat er
aan alle kanten gehaakt wordt naar elec-
trisch licht. Er is gesproken, ik weot niet
meer door wien van de heeron, over het
wachten, totdat de stroom goedkooper kan
worden geproduceerd. VVaehten, ja maar
waaróp moeten we dan wachten? De dy
namo's hebben tegenwoordig een zoo verba
zend hoog rendement, dat er geen kwestie
van is, dat hot voorioopig nog noemenswaard
kan stjjgen. Wachten op voordoeliger stoom
machines? MAar ook dat zal niet heel voel
meor kunnen verbeterd worden. En ook do
laatste metaaldraadlampen hebben eon zoo
gering stoomverbruik, dat we daarop ook
niet behoeven te wachten. Het eenige wat
we kunnen doen, is wachten op een nieuwe
uitvinding. Maar dan kunnon we wel nooit
iets beginnen op het gebied der industriêele
ondernemingen en staan we over 100 jaar
nog net precies op hetzelfde standpunt. Wat
de heer Jongenburger heeft gezegd omtrent
de verhouding tusschen de prjjs van olectri-
citeit en gas, is mjj een raadsel. Als wjj
aannemen, dat een metaaldraadlamp van 30
kaarsen 33 uar kan branden van 1 k.Walt.
terwyl de stroom 1 kwartje kost, is het niet
duurder dan gas.
Tot rajjn spyt is hier, M. de V., die kwes
tie van den nieuwen gashouder in gemengd.
Ik had die er liever buiten gehouden, en
heb er dan qj>k met opzet over gezwgen.
Men zal zeggen„de borging is zoo klein."
M. de V„, ik heb hier een boekje bjj my,
waarin een Ijjstje voorkomt van een massa
gasfabrieken. Daarait inerk ik, dat er fa
brieken zjjn met een gasberging van 27 pUt.
Dat is natunrljjlj beel laag en ik zal mjj
wel wacbtdh daarvoor te pleiten, mnar toch
als we dan zi^n, dat Wé hier nog een per
centage van 62'/, pCt. hebben en in plaatsen,
die met Gouda vergeleken kunnen worden,
een berging is van 40, 50 of 60 pCt., dan
behoeven wjj nog niet bevreesd te zjjn. Ik
wil er geenszins een pleidooi voor houden
den toestand te laten zoo als bjj is; er moet
verandering komen. Maar ik vind den toe
stand toch niet zoo, dat wij k bont portant
moeten besluiten tot bet >bonwcn van een
nieuwen gashouder.
En dan,i8 er gezegd, dat er geen behoefte
gebleken Is aan een een'rale, dat er geen
drang van de burgerjj achter zit. .Maar, M.
de V., hoe kunnen, wö verlangen, ddt de
bargerjj er dwang op uitoefent. Onbekend
maakt onbemind en over het algemeen' is
de burgerjj niet op de hdogtp met de voor-
deelen en gemakken, die dó electrische vor-
lichting en krachloverbrenging ons bezorgt.
-Derhalve zegt dat argument absoluut niets.
Laat de burgerjj het eerst zien, dan zal zjf
van zelf zich ervan willen bedienen 4
De vergelykiog met Maarssen begrjjp ik
niet. Maarssen is nu toch geen plaatsje, dat
met Gouda vergeleken kan worden. Een
plaatsje, dat uitgestrekt gebouwd is en waar
van de buizen op geruiuien afstand van elkaar
staan! Bovendien is er weinig industrie.
Wat de prjjs van het gas aangaat, ik wjjs
op Hilversum, M. de V*. Daar is het gas
goedkoop, het kost 67, cent per M4.
(Wordt vervolgd.)
VERSCHEIDENHEID.
Op do Leidschegracht te Amsterdam reed
Donderdag oeu fietsende boodschapjongen op
de kleine steentjes. Ken voorbykomoude kus
sierskueeht gaf den kwajongen zou'n govoe-
ligeu duw, dat deze met rijwiel en al in de
gracht terechtkwam.
ltappe handen bcaeliteu drenkeling en
fiets spoedig op den wal, «raar zich tusschen
do toeschouwers een heftig gesprek ontspon
Vóór en tegen den jongen.
't Liep voor den kassiersknecht nog goed
afwant het publiek dat andors veelal
voor zulke kwajongens party trekt liet
hem ongemoeid gaau, toeu hy nu eonigen tyd
doorliep.
IN
Costumes tailleur, Mantels,
Itlouscn, Hokken en .liipoiisiofton
In zeer groote k;,eitae lot de meest con-
curreereudo prjjzen.
Burgerlijke Stand.
GEBOREN i 16 Juni. Maria Philippina,
ouders L. van Scheer» on M. Tritton. - 18.
Willem Johannes, anders J. Ander» en M.
de Rotte. 19. Jacob, ouders J. van dor
Kemp en A. Spieringshock. Ohristiaan,
ouders C. van Mourik on M. Heorkon».
Marinus Jacobus, ouders S. Tak en O. Mes.
OVERLEDEN 17 Juni. J. Klejjweg,
70 j, 18. G. J. Trooster, 3 m. -- 19. ,J.
de Jong, If) d. -- 20. J. Brinkman, 9 m.
ONDERTROUWD: 19 Juni. S. van der
Klein te Venlo en A. A. Schouten. M
Burger te Boskoop en F. do Bruin.
Met zeer gunstig resultaat wordt door
ondergeteekende behandeldruggegr. verkr.,
lichaamsmisvorm., bowegingHstoorn., ver
stuikingen, spierverrekkingen, enz., vetzucht,
rhcjjmntiek, Ischias, rug- en lendenpijnen,
verstopping, enz. en af.
KATTEN8INGEL 143.
WORDT GEVRAAGD voor rrn Moivjë
do H. B. 8. bezoekend
en famlllcverkcer, "met toezicht op de slndie.
Brieyen met voorwaarden onder no. 2619,
bureau van dit blad.
IN
Of
de» avond* tl/§ uur,
door den Hoor./. H SPA AM If HUM A K
met welwillende inodewerking vnn
Mejuffrouw EMMA 8IMONS (Mezzo-Hopman)
en den Heer ABN. VAN K ESTER EN (Fluit),
beiden nit 's Gravenhage,
Programma's teven» be wjjzen vnn toegang,
zjjn tegen betaling van 10 cent verkrijgbaar
bjj de boekhandelaars J. VAN BENTUM «fc
KOON en bjj den koster.
cent er Jlegch
Aanbevelend,
