GROOTE OTRMINO
BINNENLAND
a»vi:hti:\tiio\
Stadsnieuws.
M/Mtxnmmr
Vimiiiglnu «AIIM V 'L Oltli
388Bte Staats-loterij
Rechtzaken.
Gedurende de maand Augustus
tol Spotprijzen.
DUIT8CHLAHD.
Te Kronberg heeft een vrouw een brief in I
het rjjtuig des keizers trachten te werpen. I
Sedert 1 Janoari zijn over Bremen en I
Hamburg 67.000 menschen naar Amerika I
vertrokken, tegen 270.000 in de eerste zes I
maanden van het vorig jaar.
Italië.
De enorme droogte in Apulië houdt aan I
en de nood is nog steeds stijgende. De re- I
geering laat telkens water per scheepsge
legenheid aanvoeren, Het heet, dat een I
bronnenzo'ker met een wilgentak bezig is
naar water in den bodem te zoeken.
Turkije.
De door de Jong-Turken gevangen genomen
generaal Osman Pascha is vrijgelaten en te
Salonika met eerbewijzen ontvangen.
In Jeruzalem is de afkondiging van de
grondwet inet groote vreugde begroet. De
stad werd versierd en geïllumineerd en de
menigte, bestaande uit Mohammedanen, Chris
tenen, Joden en Armeniërs, juichte de voor
lezing van het besluit levendig toe. Allen
verbroederden zich en hielden een optocht.
Te (Jsktib is de bazar verbrand. Er zgn
600 magazijnen in de asch gelegd. De schade
wordt op 2 millioen geschat. De orde werd
tijdens den brand in het geheel niet verstoord.
Nederland en Venezuela.
Het pantsersclii|i „Heemskerck" vertrok
gistermiddag te half 1 uit Nieuwediep naar
de Caraïbiscke wateren.
Bjj de directie der Marine te Willemsoord
is Maandag bevel gekomen, „de Friesland"
gereed te maken voor eon bnitenlandsche
reis.
Van welingelichte zijde wordt gemeld, dat
de bestemming van dit schip, waarvoor het
bevel met 17 dezer wordt opgedragen aan
kapitein t. i. Cohen Stuart, oud-minister
van Marine, in gereedheid gebracht wordt,
hoogst vermoedelijk eveneens zal zijn een
tocht naar de Caraïbiscke zee.
Uit een brief van Curasao deelt „de T(jd"
o. m. het volgende mede:
„Men onderschatte in Nederland het kri
tieke van onzen toestand niet. Ook Neder
land heeft er het grootste belang bjj, een
eind te maken aan deze noodlottige crisis.
Niet alleen is het belang der koloniën een
levensbelangmaar ook de particuliere be
langen van burgers en belastingbetalende!!
in Nederland staan op het spel 1
„Nederlandsche maatschappijen, als de
Kon. West-Ind. Maildienst en de Holl. Han
del- en Industrie-Maatschappij, ondervinden
op gevoelige wijzo den terugslag der crisis.
Ook de belastingbetalers in Nederland zullen
dien ondervinden, als het subsidie van bijna
een half millioen guldens, dat Nederland aan
Curaqao geeft, zal bljjken niet voldoeode te
zijn."
Gemengde Berichten.
Ten huize van den heer 8. E, M., Rokin
120, te Amsterdam, had in den vorigen nacht
een droevig ongeluk plaats. Sinds eenige
dagen logeerde daar een 23 jarig nichtje,
mej. M. S. Toen zij gistermorgen, later dan
gewoonlpk, nog niet beneden was gekomen,
en er op het herhaald kloppen geen ant
woord werd gehoord, forceerde men de deur
van haar slaapkamer. In de slaapkamer
hing een sterke gaslucht bjj onderzoek
bleek dat de gaskraan openstond en mej.
S. lag bewusteloos te bed. In allerijl werd
de hulp van een geneesheer ingeroepen, maar
deze mocht niet meer baten.
Te Maasniel bad een automobiel-ongeluk
plaats, dat betrekkelijk goed aftiep Een
automobiel, waarvan bet nummer door de
verbazende snelheid niet kon gelezen wor
den kwam uit de richting Roermond over
den Rijksweg Maastricht-Nijmegen. In het
gehucht Broekhem wilde een fietser, die
door do hooge huizen de automobiel met kon
opmerken, aan het kruispunt Leeuwen-
Maasniel den weg oversteken. Hp werd door
do automobiel gegrepen, met het gevolg, dat
zijn fiets onder de automobiel geraakte en
totaal verbrijzeld werd. De fietser kwam er
wonder boven wonder met eenige lichte
kneuzingen af.
De automobilisten namen van het ongeval
niet do minste notitie en reden door.
Een bieroorlog. Braunau in Opper-Oos-
tenrrjk en Simbaek in Neder-Beieren zijn
twee sedert eeuwen in vreugde en druk ver
bonden, maar rlechts door de rivier de Inn
politiek gescheiden zusterstadjes. In Brau
nau is evenwel de prijs van het bier ver
hoogd, zeer ten spijt en tot groote ergenis
van de bewoners van dat stadje, vertelt de
Hotelh. Een protestvergadering in de open
jacht, waaraan 4000 mannen, vrouwen en
kinderen deelnamen, was daarvan het ge- I
volg, welke tot resultaat had, dat men be- I
sloot, de Braanaaer bierhaishonders te boy- I
cotten. Na afloop der vergadering trokken I
deze 4000 protesteerende Braonaners met een I
muziekkapel en vliegende vaandels voorop de I
Inn-brug over naar het Beiersche Simbach, I
waar het bier op den ouden prijs is gehou- I
den, en overstroomden de café's en de tui- I
nen der Simbacher koffiehuishouders, die I
zich van pleizier de'handen wreven, terwijl I
de Brauuauers dito leege stoelen hadden en I
lange gezichten.
De Braunauers hebben gedreigd dezen uit- I
I tocht iederen avond te zullen herhalen, tot I
dat de koffiehuishouders het bier weer op I
denzelfden ouden prijs hebben teruggebracht. I
Zondag is de groote wegwedstrijd voor
beroepsrijders langs de grens van Frankrijk I
te Parijs in de wielrgbaan van het Pare- I
des-Princes geëindigd. Den 13en Juli is hg I
I begonnen en in veertien ritten eergisteren I
I volbracht. De geheele baan is ongeveer
5000 K.M. lang.
De wedstrgd is gewonnen door Petit Breton. I
Maandagochtend hebben zetters en druk
I kers aan allo courantdrukkerijen van Deue-
I marken het werk gestaakt. Er staken on-
I geveer 5500 man.
De letterzetters staken alleen om den eisch
I der steendrukkers, die den achturendag in
I plaats van een werkdag van 8l/g nur eischen, j
I te steunen.
De meeste kranten verschijnen niet, uitge-
I zonderd de sociaal-democratische.
De Tielsche specialiteit in 't uitbreken is,
I .,nadat hg van de binnenplaats der gevangenis
I over een muur geklommen en zoo op zgn
I kousen en blootshoofd ontsnapt was, door
I de Rijks- en gemeentepolitie ontdekt boven
I ineen boom in een tuin nabij de ouder-
I lgke woning. Spoedig was hjj toen weer
I gepakt en naar de gevangenis teruggebracht.
Ditmaal genoot hij slechts drie kwartier
van de vrijheid.
Gisterenavond zijn bij het uitgaan der
werkplaats van M. Bogaerts te Tilburg door
uitgoslotenon ruiten vernield. Na een som
matie van den commissaris om uiteen te
gaan, waaraan niet onmiddellijk gevolg werd
gegeven is do menigte uiteengedreven
met de blanke sabel, waarbij enkelen wonden
opliepen.
Uit Dinxperlo meldt men aan de „Geld.":
Dezer dagen hadden we hier het volgende
grenstafereoltje. Er zwierf hier een dronken
vrouw uit Oldenzaal bedelend rond, welke
om het medelijden op te wokken wees op
een barer voeten, waaraan zij de vijf teenen
miste. De politie had heel wat met haar
te stellen. Ze had nog eenige dagen gevan- I
genis te goed en hield zich toen de politie I
I verscheen op Pruisisch gebied achter de I
paaltjes schuil. Eenige straatbengel?, die I
haar trouw achtervolgden, gaven haar een I
dnw, zoodat ze op Hollandsch gebied ver
zeild raakte en onze politie haar in arrest I
I kon brengen. I
Hollandsche straatjongens die Hollandsche 1
I politie helpen 't is wel een zeldzaamheid!
I Op de binnenplaats in een huis aan de I
I Groote Houtstraat te Amsterdam is gisteren-
I middag ten gevolge van het spelen door
I kinderen een brandend petroleumtoestel om-
I gevallen, waardoor de kleederen van een
I 13-jarig meisje vlamvatten en het kind ern-
I stige brandwonden bekwam. Nadat haar in
I de brandweerkazerne op het Haarlemmer-
I plein de eerste hulp was verleend, is zg naar
I het Binnengasthuis vervoerd", alwaar zg ter
I verpleging werd opienomen.
Vrijdagavond gingen een paar zestienjarige
meisjes, de jonge dames Zwart, wonende
Reinwardtstraat hoek Dapperstraat, en btal-
I pers, Czaar Peterstraat te Amsterdam, eenige
I boodschappen doen. In de Dapperstraat
I werden zij plotseling door een paar opge-
I schoten jongens aangegrepen en een der
I jongens wierp juffrouw Zwart een kleverige
I vloeistof in 't gezicht en op haar blouse,
I terwijl de andere held, blijkbaar mede ge-
I prikkeld door het voorbeeld van den inkt-
I werper, juffrouw Stalpers onder handen nam
de verschrikte meisjes vluchtten weg, de
lnmmals holden den anderen kant uit. Toen
de jfejes thuis waren, bleek het, dat zg
geheel bemorst waren met een erg onaange
naam riekende roode vloeistof, een soort
bedorven verf. Juffrouw Zwart had een
geheele lading in haar gezicht gekregen, ge-
lokkig niets in haar oogen de lichte blouse
was totaal bedorven, de kwalijk riekende
vloeistof was door de voering en zelfs door
de onderkleeding gedrongen. Juffrouw Stal
pers had alleen een deel op den arm ge
kregen. Zg droeg een mantel en kwam er
dus beter af. Zaterdagochtend had juffrouw
Zwart het roode goedje nog niet van gezicht
en h ils kunnen verwijderen, ondanks was-
ichen, sella met bezine. De politie, gewaar-
8cbnwd, een onderzoek ingesteld, tot dus
verre zonder resultaat. (Echo)
Men schrgft uit Siberië dat daar een krach
tige beweging ontstaat tegen den toenemende
boternitvoer. In het laatste jaar was in
west-Siberië noodig de melk van 1.300.030
koeien ter vervaardiging van de nitgevoerde
boter. De geheele veestapel telt 1.430.000
melkkoeien de exportboter vroeg dns 90 pCt.
van de geheele inelkopbrengst. De zucht
om klinkende munt te ontvangen verleidt
de bevolking, zich het belangrijkste voedings
middel to ontzeggen, en in het district Perm
is dientengevolge de kindersterfte van 50
tot 75 pCt. gestegen.
Nog een tweede gevaar is verbonden aan
den boterexport en welde achteruitgang
van do veeteelt. De kalveren kunnen zich
n\et tot krachtige koeien ontwikkelen, als
de melkvoeding geheel wordt vervangen door
minderwaardig voedsel.
Bij de plaatselijke besturen bestaat nu het
voornemen, bg de r»'geering aan te dringen
op maatregelen tegen den overdreven boter
nitvoer.
Te Erfurt zijn op de wielerbaan bg een
wedstrgd op den langen afstand ernstige
ongelukken gebeurd. Eerst kwam een gang
maker op zijn machine onder het publiek
terechteen agent van politie werd een
been gebroken en twee kinderen werden
licht gekwetst. Vervolgens reed de gang
maker van een wereldkampioen een anderen
wielrijder aan, waardoor alle drie vielen en
een hersenschudding en andere verwondin
gen bekwamen.
GOUDA, 12 Augustus 1908.
Tot recht begrip van den historlschen op- I
tocht, dien men op 31 Augustus e.k. hoopt I
te houden, zal het niet ondienstig zgn voor I
de lezers van dit blad eene korte toelichting
daarbij te geven.
De optocht zal verdeeld zijn in 4 groepen
en 2 tusscbengroepen.
De vier historische groepen stellen voor
vier tijdperken uit de geschiedenis van Gouda
en wel
le. Gouda krijgt stedelijke rechten;
2e. Gonda's Heeren uit het Henegouwsche
huis
3e. Gonda's trouw aan .tacoba van Beieren;
4e. (tonda a.in de zjjde van den Prins,
terwijl de tnsschengroepen voorstellen:
A. Handel en Nijverheid van af de oudste
tijden tot 1072,
B. Handel en Nijverheid na 1572, beide
laatste groepen aangevuld met eenige
beroemde personen voor on na dit jaar.
Vóór het jaar-1272 was de stad een open
plaats of vlek. In genoemd jaar kreeg ridder
Nicolaas van Cats van Floris V verlol de
stad te ommuren en haar uit te breiden tot
den IJsel, terwijl hij haar tevens onderschei
dene privilegiën schonk, waaronder wel het
belangrijkste was, dat alle Goudsche poorters
vrijdom van tol zonden hebben door het ge
heele grafelijke gebied, zoowel voor hunne
schepen als voor hnnne goederen.
Al spoedig stierf het geslacht der Heeren
van der Goude, Waarvan een zekere Dirk
van der Gonde de voornaamste was, in rechte
lijn nit, doordat de erfdochter nit dit ge
slacht, Sophia van der Gonde, die in 1294
met Jan van Renesse, een Zeeuwsch edelman,
hnwde, kinderloos overleed. Een zijlinie
bleef nog bestaan in een zekere Jan Aremd
van der Goude, die" drie zonen had, Jacob, I
Jan en Dirk van der Gonde, welke, ofschoon I
't Hof van Jan van Blois volgende, mecotal I
hnnne vaste woonplaatsen binnen de muren
van Gonda hielden. 1
Jan van Renesse verdronk in 1304 in de
Lek en daar iflj, zooals wii boven opmerk-
I ten, geen kinderen had, vervielen zijne heor-
I lijkheden, waaronder Gonda, aan het graaf
schap. In 1304 was Jan II, graaf van Hol
land, Zeeland en Henegouwen, gestorven en
opgevolgd door zjjnen zoon Willem III, bij- I
I genaamd de Goede, die in 1306 zijnen broe- I
I der Jan van Henegouwen, meer bekend als
I Jan van Beaumont, met de heerlijkheden van
I Jan van Renesse beleende, waardoor deze
I Jan van Beaumont heer van Schoonhoven
I en Gouda werd.
Aan het hnis van Henegouwen en Avesnes
I vermaagschapt, was eene Fransclie adellijke
I familie, die van Blois, waaruit een zekere
I Jan van Blois, huwde met de erfdochter uit
I het hnis var. Beaumont, waardoor Gooda
I onder de heeren van Blois kwam. Jan en
I Guy of Guijde van Blois noemden zich bei
den heeren van Gouda en Schoonhoven.
Toen Gay van Blois, ook wel naar eene
1 andere zijner bezittingen Gny van Chatilion
genoemd, in 1397 zonder wettigen opvolger
overleed, verviel Gonda voor goed aan de
grafelijkheid.
Een van de roemrijkste tijdperken voor de
I geschiedenis van Gonda is wel de regeering
I van Jacoba van Beieren. Steeds zjjn de
Gouwenaars trotsch geweest op den tijd, dat
Jacoba binnen hare muren verkeerde. Toen
in 1417 hertog Willem van Beieren slechts
zijne dochter Jacoba als wettige erfgename'
achterliet, liet h(j de Hollandsche eo Zeenw-
sche steden beloven haar als gravin te hnl-
digen. Aangezien na haar oom Jan van
Beieren, bisschop van Lnik, door den sleden
voorrechten toe te kennen, trachtte, zich van
do grafelijke waardigheid meester te maken,
wisten zelfs enkele Hollandsche steden, waar
onder ook Gonda, aan Jacoba en haar on-
gelukkigen echtgenoot Jan van Brabant, eene
lijfrente te verzekeren. Op den 13en Fe
bruari 1419 kwam het bekende verdrag tus-
schen Jan van Beieren te eener en Jacoba
en Jar. van Brabant ter andere zjjde tot
stand, waarbjj besloten werd, dat de twee
Jannen gezamenlijk de graafschappen zonden
I regeoren. Daar Jacoba hoe langer hoe meer
I misnoegd werd op haren echtgenoot reisde
I zjj in 1421 naar Engeland en hawde daar
I met Humphrey van Glocester. Nn begon
1 Filips van Bourgondie, een neef van Jacoba,
I zich met de zftak te bemoeien. Zjj was door
I haren echtgenoot met eene behoorlijke troe-
I peomaebt nit Engeland naar Holland ge-
I bracht, doch Filips met de gravin-weduwe
I van Holland samenspannende, wist Jacoba
1 te doen oplichten en naar Gent te voeren,
I vanwaar zjj in manskieeren ontsnapte, naar
I Holland ontvluchtte en langs Oudewater en
I Schoonhoven te Gonda aankwam. Zjj leefde
I voornamelijk van de gelden, haar dóór de
I sleden Schoonhoven en Gonda verstrekt. De
I Kabeljauwschen schaarden zich onder Jan van
I Brabant en Filips van Bourgondië, die zich
I met eerstgenoemde!! verbonden had. Jaeoha
I moest nn hare toevlucht nemen tot de wa-
I pens. Zjj trok met een leger, hoofdzakelijk
I nit Gonwenaars bestaande, tegen den vijand
I op en behaalde 21 October 1425 eene vol-
I komen overwinning bij Alfeti. In 1426 ver-
Bloeg zp nogmaals de Kabeljauwschen hp
Alfen. Kort daarop liepen Gonwecaars en
Stichtenaars het land af om in dienst van
vrouw Jacoba vele sloten te verbranden.
Toen hare zaken hoe langer zoo meer ach
teruit gingen, bracht ze den winter van 1437
op 1428 in ter Gonde door en toen, in 1428
nog to Gonda verblijvende, Filips dreigde
haar hier te belegeren, besloot zjj voor de
overmacht te hukken en in onderhandeling
met hem te treden.
Na de afstand van Jacoba in 1428 heelt
zjj niet meer te Gonda vertoefd,
Nn bleef de stad voor goed aan het graaf
schap en had de verschillende landsheeren
tot gebieders.
De overgang van de stad tot de zpde van
den Prins, vormt nog eene belangrijke blad
zijde in hare geschiedenis. Reeds in 1571
had Prins Willem aan de burgemeesters
omtrent den overgang der stad eeuen brief
geschreven, wiens bezorging hij toevertrouwde
aan zekeren Willem Dirkszoon, voormalig
burgemeester van IJsselstein. Deze durfde
I zjjne zending niet toevertrouwen aan den
I eerste burgemeester, maar deelde haar ia
I vertrouwen mede aan den anderen, Vlacq
I genaamd. Men zond echter zekeren Willem
I Brouwer met den brief naar Oudewater en
I bezorgde hem daar op de marktschuit, waar-
I door hij toch in handen van den voorzitten-
I den burgemeester, Mr. Jan Jacobsz. van
I Rosendaal, kwam. Deze voorzichtige man
I stelde evenwei met den inbond van den brief
I zjjne mederegenten eerst toen in kennis, toen
hij van hnnne toenemende prinsgezindheid
I overtuigd was.
Nadat het misnoegen tegen Alva's bestnnr
I in 't begin van 1572 gaand iweg geklommen
I was, riep het bestnnr der stad de schutterij
voor het raadhuis bijeen en stelde toen aan
de verzamelde menigte de volgende vraag
„of Zij, bp geval het invoeren van den tien
den en twintigsten penning eenigen onlnst
alhier verwekte, de heeren wethouders voor
gaande, gezind waren te volgen F'
Daar het bleek, dat de meeste burgers
Alva zeer kwalijk gezind waren, was deze
handig gestelde vraag voor de bnrgemees-
lers eene schoone gelegenheid om zich te
overtuigen welke geest ir. de stad heerschte.
Al spoedig maakten burgers zich gereed het
slot, waar de Spaansehgezinde van der Mijle
het bevel voerde, te bestormen, omdat men
het valsche gerncht had verspreid, dat een
der bnrgemoestors aldaar werd gevangen
gebonden. Men maakte van deze gelegen
heid gebruik de toegangen tot het kasteel
aan do stadszjjde met burgers te bezetten,
om, als men zich van de tiranny van Alva
wilde ontslaan, daartoe de handen vrij te
hebben.
Na de inneming van Den Briel hadden
negen moedige mannen, waaronder zekere
Adriaan van Swieten de voornaamste was,
zich opgemaakt om te trachten met den last
brief van den Prins, steden voor hem te
winnen. Nadat zp Oudewater hadden doen
overgaan, en de mare daarvan Gonda be
reikte, wisten enkele Gonwenaars in stilte
hem nn een brielje te doen toekomen om
zich den 21sten Jnni des morgens te 4 unr
aan de Kleiwegspoort te vervoegen. Er
waren op den afgesproken tjjd 69 gewapende
mannen aldaar present. In stilte werden de
poorten geopend, de mannen binnengelaten
en na 2 oren was de welgewapende bende
vergroot met 6 k 700 Gouwenaara. Zonder
het lossen van een enkel schot wapperde de
Oranjevlag van den toren en was Jonkheer
Adriaan van Swieten bevelhebber der stad.
Na geringen tegenstand van den slotvoogd
Van der Mjjle, die Spaanschgezind was, werd
fiozo genoodzaakt het slot te verlaten en
nam Adriaan van Swieten hier nn zjjn intrek.
In 1577 echter, dos 5 jaar na den overgang
werd in navolging van andere eteden, het
kasteel gesloopt en bleef van de vier torens
slechts één toren staan, do Arkelsche ge
noemd, die ook in 1808 werd afgebroken
door Pieter Schouten van Moordrecht, nadat
hjj dit overschot van bet in de geschiedenis
van Gouda belangrijke kasteel, voor f 360.
had gekocht.
Van Swieten, de slotvoogd, vroeg aan den
graal Van den Berg versterking en deze zond
400 soldaten naar Goada, waarover Maarten
Schets het bevel voerde. Deze Schets bleek
de stad weder heimelijk in de handen van
den graal Van Bossu, den Spaanschen stad
houder, te willen spelen, doch voor hg dit
plan had kannen volvoeren, werd zjjn ver
raad ontdekt en maakte hij een eind aan
7jju leven. Door een schrijven van Van
Swieten werden de troepen, die nog voor
de stad stonden, afgedankt en alzoo was
Gouda voor verraad gespaard gebleven. Nog
eenmaal in 1574 trachtte men weder door
verraad de stad in de handen der Spanjaar
den te spelen.
Aan Reqaesens was door ontevredene bur
gers verzocht in den nacht van den 5en
op den 6en Februari 1574, 600 soldaten in
stilte op de stad te doen aanrnkken. Een
zekere Aart Jan Teeawen, vroeger stads-
slotenmaker, had nog in zijn bezit een sleutel
van het Vlamingpoortje aan het eind der
Vlamingstraat, WAaidoor hij ongemerkt de
soldaten dacht binnen te laten. Of dit ver
raad ontdekt is, valt moeilijk te zeggen,
doch kort voor den fatalen datnm kwamen
onder Alhrecht van Egmond 150 man troe
pen van den Prins in de stad.
Een boodschapper, die moest zorgen, dat
de Spaansche troepen zich toch niet lieten
wachten, had eenen brief in een kluwen ga
ren gewikkeld. Hg verloor het kluwen, de
brief werd gevonden en al was hij ook zoo
danig gesteld, dat men meende tegen ont
dekking gevrijwaard te zgn, het verraad
kwam nit en de medeplichtigen, die niet wis
ten te ontkomen, werden met den dood ge
straft. Van dien tijd heette het Vlaming-
poortje wel het Verraderspoortje.
Omdat na dien tijd de stad steeds tot de
Staatache zijde behoorde, vormt de gesrhie-
denis der Republiek ook voor een deel hare
geschiedenis.
In vroeger tijd bloeide reeds de Goudsche
industrie. In 't jaar 1364 waren reeds de
Goudsche saai- en bombazgnfabrieken in
bloei ep de Goudsche lakens beroemd, zooals
het Goudsche granw en groen, rood en zwart
pnik, hetwelk van een best soort moet zijn
geweest, omdat bet aan vrouwen van groot
aanzien voor kleedin^ werd geschonken in
eene rekening van Jan van Blois worden al
het Gondscli grauw en ook de andere soorten
als voorbeelden van kleeding aangehaald.
Deze fabrieken waren oorspronkelijk uit
Vlaanderen, vanwaar vele inwoners afkomstig
waren. Z£ zijn onder dan de brouwerijen
en zijn niettegenstaande dat deze zoo sterk
toenamen, evenwel in stand gebleven. Zelfs
wedijverden zij zeer lang met die van Leiden
en het was zeer streng bg ordonnantie van
de draperie en bg stadskeur verboden in
Leiden gesponnen wol in de stad te brengen.
Van Engelsche en Schotsche wol, welke
te Galais gekocht werd, werden de lakens
het meest gemaakt.
In 1614 begonnen de lakenfabrieken reeds
te vervallen doch na 1695 nam het verval
toe. De karsaaienfabriek werd tot 1787
door burgemeesters uit hun bijzondere kas
ondersteund, waardoor nog 300 menschen
de kost werd gegeven. In 1721 werd be
sloten, dat alle kinderen in het Godshuis
met stadsmannfactnren zouden worden ge
kleed.
De burgers bereidden ook veel linnen van
goede kwaliteit. Ook wisten zij zeer goed
bokken- en schapenvellen tot zeemleder te
bereiden.
Verder bloeide de tapijtindustrie. De ta
pijten op het stadhuis in bargemeesterskamer
en in verscheidene andere aanzienlijke huizen
van Gouda zgn daarvan een bewijs. In 1604
was Engel van der Banken een beroemd
tapijtwerker.
De bleekerijen, waarnaar een singel zijn
naam heeft ontvangen, waren eveneens me
nigvuldig. Van Amsterdam en elders werd
het linnen naar Gouda gezonden om gewas-
schen en gebleekt te worden.
De handel in vlas en hennep, waarmede
de baanderjjen in verhand staan, was altijd
zeer levendig.
In de Krimpener, Lopiker en Alblasser-
waarden werd en wordt nog reel hennip
geteeld.
Ook bloeide in Gouda de messeumakergen,
zoodat men zelfs in 1662 nog verbood
vreemde messen in de stad te brengen. Men
had er weleer 30 bazen en 11 slijpmolens.
Ook waren er speldemakergen. Alleen her
inneren one de namen ifeeietnakeri- en
Speldemakerssteeg nog aan die oude in
dustrie.
Steeds heeft ia Gouda ook de kaashandel
gebloeid en het moet ons niet verwonderen
als men in Gouda en Leiden zulke groote
waaggebouwen vindt, omdat het oorspron
kelijk den dorpers alleen vergund was, in
de stad hnnne kazen te wegen.
Vroeger telde Gonda ook vele kweeke-
rjjen en entergen van vrnebtboomen. Omdat
de gronden onraidddlgk buiten de stad lang
zamerhand minder geschikt werden geacht
voor de vruchtenteelt, werden de boom-
kweekerijen naar Boskoop verplaatst. Dat
echter de Goudsche kweekergen zeer aan
zienlijk waren, blgkt wel hieruit, dat iu 1499
aao den ontvanger van Vlaanderen om gunst
te verwerve'n voor de brouwers van Gouda,
139 peereuteu en 197 appelenten verzouden
werden. -
Het hoofdmiddel van bestaan waren echter
de brouwergen en zij maakten liet langst de
hoofdindastrie der stad uit. Men vermoedt
dat er omstreeks 1480 driehonderdvgftig zijn
geweest. Het bloeido reeds in de 14e en
bereikten haren hoogsten bloei in de 15e
eeuw.
Het Goudsche bier werd voornamelijk door
geheel Vlaanderen tot Duinkerken toe en
ook in Brabant gedronken en verder te Am
sterdam, Rotterdam, Alkmaar, Hoorn zelfs
te Gorinchem en Utrecht en bijzonder in
Zeeland, bv. in Goes en op bet eiland
Schouwen. De namen Biervliet en Brouuwrs-
haven herinneren er ons nog aan. -
Op de Haven waren tal van bierbrouwe
rijen, terwijl de rijke brouwers in de Peper
straat woonden. Van al de brouwerijen,
die in oude oorkonde worden vermeld, is
nog over de Pauw, tegenwoordig de distel-
leerderg van den lieer Van Vreumingen.
In Vlaanderen liet men het bierbrouwen
aan de Gouwenaars over, omdat daar met
de fabrieken meer was te verdienen, e:i men
in Gouda de brandstof, die uit turf bestond,
gemakkelijk nit de veenderijen van Zeven
huizen, Moordrecht en VVaddingsveen betrok.
De Vlamingen betaalden bet Goudsche bier
door er koren voor in de plaats te geven.
Wegens de menigte der brouwerijen werd
er een levendige korenhandel te Gouda ge
dreven, die naarmate de IJsel slechter te
bevaren werd, zich langzamerhand naar het
gunstiger gelegen Rotterdam verplaatste.
Dat de brouwerijen in de taebtigjarigen
oorlog sterk achteruit gingen, kan men daar
uit opmaken, dat in 1616 en 1620 nog maar
14 brouwerijen over waren van de 120 in
1588. Naarmate in andere steden de brou
wergen toenamen, verminderde het aantal
in Gouda en tegenwoordig wordt er nog
maar een in de stad gevonden.
Ook bloeiden in Gouda de pgpmakergen,
maar deze industrie is van later datum dan
de bierbrouwerijen. Immers is onlangs door
de firma van der Want het 275-jarig bestaan
barer fabriek herdacht, zoodat men mag
zeggen, dat zich omstreeks 1600 de eerste
sporen van pöpenindustrie vertoonden. In
1669 was er tegen wekelgkscbe betaling van
een klein bedrag een ziekenbus voor de pijp-
makers ge3ticht, die in 1765 tot een wedu-
wenfonds uitgebreid, in 1784, wegens gebrek
aan inkomsten ophield te bestaan. In 1686
telde Gouda 230 pijproakers en om de bazen
in de gelegenheid te stellen bij geldgebrek
gemaakte pijpen te beteenen, stichtte men
de zoogenaamde pgpenlomragrd, tot voor kort
gevestigd in het perceel op de Tnrfraarkt,
waar nu Dirk van Vliet eene zaak heeft in
koloniale waren.
Het pijpmaken bloeide het meest van
1720—1751, doch toen bielden de belangrijke
verzendingen naar Pruisen op door de zware
lasten, welke door den koning van dat land
geheven werden, omdat b|j eene pgpenfubriek,
die te Stettin was opgericht, wilde begunsti
gen. Daarntf werd de invoer van Goudsche
pijpen in Engeland verboden, in Brabant
zwaar belast en nwest men in Frankrijk
voor elk inkomend gros f 2 betalen.
Van alle steden in ons vaderland, waar
pgpmakergen gevestigd waren, zfin die alleen
te Gonda in stand gebleven.
Eene andere indastrie vormden de potten
bakkerijen, die oorspronkelijk alleen biiten
de stad mochten zgn wegens brandgevaar.
Toen echter de pgpmakergen in bloei toena
men en het voor de ongebakken pijpen niet
goed is ver gedragen te worden, liet de
stadsregeering meer en meer toe, dat er
binnen de stad pottenbakkerijen werden ge
bouwd. De eerste binnen de stad werd in
1591 op de Nieuwe Haven gesticht.
Noodzakelijk moet, omdat de pijpen- en
pottenindustrie samengaan, de achteruitgang
der pgpmakergen geleid hebben tot dien der
pottenbakkerijen.
Hiermede is het voornaamste medegedeeld
van hetgeen te vermelden is omtrent de
industrieën, die vroeger bloeiden eu waaruit
zich langzamerhand de nijverheid van bet
Gouda van den tegeowoordigeu tijd heeft
ontwikkeld.
Moge bet onze gemeente, die te midden
der grootste steden van ons vaderland, aan
spoor- en waterwegen zoo gunstig is gele
gen, steeds meer en meer welgaan, zoodat
wjj roem kunnen dragen op de stad, wier
welzijn ons allen zoozeer ter harte gaat, op
ons geliefd Gouda
De Perscommissie van de
Commissie voor Openbare Feesten.
De veilingen aan de groentenmarkt alhier,
vanwege de tuiniersvereeniging „Gouda en
omstreken" zullen voortaan gehoudon worden
op Maandag-, Woensdag- en Vrijdagraiddng
telkens aanvangenJe te vier uur.
Programma van het 7e Volksconcert, te
geven door het Sted. Muziekcorps onder
leiding van den heer Joh. G. Arentz, op
Donderdag 13 Aug. des avonds ten 7ure
in bet Houtmansplantsoen.
1. Marsch „En vacance" G. Marie.
2. Ouv. La Montagnarde T. J. Schweinsberg
3. Walzer „Die Welle" O. Metra.
4. Fantasie „Miranda" A. Korn.
5. Marsch „Afscheid van
't Vierde"G. Mann.
6. Ouverture „Das Mad-
chen von derSpule" Fr. Suppé.
7. Mosaique sur l'opéra
„Stradella"Borlini.
8. Potpourri No. 3Renaud.
Gisteren slaagde te 's Gravenbago voor
het examen Frausch L. O. de heer J. H.
Carlier, te Moordrecht.
22
81
7632
38
67
55
19704
34
95
72
10302
13314
95
62
44
4780
89
63
13461
16319
92
1996
87
7720
10401
74
75
19825
2005
4810
7837
7
96
16424
39
12
12
55
18
18527
53
19918
15
4911
66
87
13677
16541
24
92
13
69
10556
94
47
20037
2246
50
7975
10603
13719
16624
54
2381
5001
8015
74
68
84
20120
2411
89
58
78
75
98
20204
63
5163
8208
82
13815
16798
74
88
89
8333
10731
26
16803
20328
2501
5201
96
10888
31
32
32
60
7
8448
95
67
64
20418
65
63
80
10970
13915
16906
66
72
5383
92
96
14034
62
20541
78
5472
8500
11132
50
17023
47
2610
98
88
79
14160
69
66
15
99
8682
11203
64
95
80
21
5618
8770
11529
66
17132
20659
2773
78
80
95
14233
44
99
89
5707
8806
97
39
96
20710
94
25
72
11632
42
17332
20803
2883
78
8925
44
65
86
21
2920
5862
52
72
72
17431
22
35
5907
97
81
14389
17506
68
47
6119
9009
86
14464
42
20924
57
52
49
90
14520
68
41
3038
90
65
92
52
90
57
63
85
66
6904
52
50 92
11
954
3817
67
63
52 15668
25
88
30
7021
9803
12516 91
18952
1122
79
7131
9
36 99
74
72
3943
41
26 12662 15726 19065
1322
46
49
30
12711 71
19168
35
4041
95
9905
50 87
19203
48
58
7204
6
12853 15809
43
1404
4130
32
18
86 16
79
25
85
79
27
12946 45
88
42
4312
7332 10069
13016 59
19335
1510
15
66
76
36 15903
62
58
85
7409
98
39 22
95
1612
99
31
10140
44 48
99
50
4435
65
55
98 90
19428
73
99
69
68 13169 91
19592
1748
4517
7531
69
88 94 19629
59
89
34
10201
13241 16014
31
1806
4668
46
5
42 16254
42
Afdecling HltOKKKWIIIJIft.
ROZENDAAL HOEK PAKADIJS GOUDA.
Deze inrichting stelt zich ten doel om
oude, gebruikte en overtollige huishoudelijke
voorwerpen welke ookzoo veel noodig te
repareeren, en hoofdzakelijk aan minge-
goeden voor goedkoop»», prgzen t<?verkopen.
De daarop behaalde Winst komt geheel ton
goede aan de neutrale Vereeniging „Ar-
•i entorff".
Bedankt voor het beroep bg de Ned. Her
vormde Kerk te Staphorst (toez.) door ds.
A. Renier te Ouderkerk a/d. IJsel.
Oudewater. Een door de afdeeling van
den Boerenbond alhier in hare vergadering
van 17 Juni jl. genomen besluit, inhoudende
de bepaling, zooveel mogelijk hun kaas thuis
niet ten verkoop aan te bieden en in geen
geval hun kaas thuis te verkoopen aan die
kaashandelaars, die een verbond hebben ge
sloten op do markt alhier niet te koopen,
welk besluit gesteund word door do afdeeling
„Oudewater en Omstreken" der Hollandsche
Maatschappij van Landbouw en gecirouleord
heeft in deze gemeente en omstreken onder
de kaasbereiders, is door ruim 120 hunner
geteekend.
Waddinusveen, 10 Aug. Naar men ver
neemt hebben Gedeputeerde Sinten dezer
provincie geen bezwaar gemaakt tegen de
door den gemeenteraad vastgestelde veror
dening betreffende liet leggen, plaatsen en
houden van buizen ten behoeve van gasfa
brieken, waterleidingen of riolueriugswerkeiv,
zoodat de gemeente, behalve van het rgk,
de provincie Zuid-Holland en hoogheemraad
schappen Rijnland of Schieland, van niemand
meer vergunning noodig zal hebben ora ten
behoeve van het bovengenoemde, buizen in
de wegen, bruggen en wateren, of hetgeen
daarmede krachtens de bedoelde verordening
wordt gelijk gesteld, te leggen en te houden.
2e Klasse. Trekking van Woensdag 12 Ang.
No. 5990 1 1500.
992 en 14697 ieder 1000.
6335 en 15372 ieder 1 200.
7916, 13574, 17625 en 20446 ieder
f 100.
16 3193
47 3237
51 44
76 63
101 89
250 3359
71 70
94 93
329 95
446 3431
81 43
Prijzen van f 30.
6245 9126 11785
55 82 11807
82 9220 43
30 48
34 11924
79 46
93
0342
6433
66
77
528
61
85
671
724
48
52
62
80
92
50 3618
77 40
97 53
815 78
16 3709
61
70
85
31 12024
67 12153
90 65
20 9401 12205
41 15 52
25 67
33 94
86 9511 95
6717 73 12303
46 9610 54
75 13 12402
fiSOS 971» 13
82 9306
6500 17
20
52
6603
63
68
14638
41
14702
43
14847
74
75
15023
50
57
99
15113
15228
59
1535Ö
93
16410
60
91
15526
33
17606
21
87
17746
96
17818
19
17936
42
58
18094
18152
18222
84
97
18552
54
18654
78
18742
1KH1II
Voor de rechtbank te Rotterdam werd gis
teren het volgende behandeld
Op den openbaren weg alhier lagen op
28 April 3 steigerpalen, eigendom van den
timmerman en aannemer J. H. de Wilde.
Toen een dezer palen op bewusten dag werd
vermist en de 44-jarige J. J. v. d. H
sjouwer alhier, verdaclit werd de paal weg
genomen te hebben, ontkende hg dit, later
beweerende de paai gevischt te hebben. De
paal had hg voor 75 cents verkocht.
Het O. M. nam aan, dat beklaagde zich
de paal had toegeëigend met de bedoeling
deze voor zich te behouden, waarom veroor
deeling werd g vraagd tot 7 dagen gevan
genisstraf.
Na de pauze werd behandold do zaak
tegen W. A 38 jaar, landbouwer te Wad
dingsveen. Beklaagde was niet uanwezig.
Op 3 Mei had hg aan J. van Leeuwen een
hoeveelheid melk verkocht on afgeleverd,
hem verzwijgende, dat de melk met water
vervalscht was. Bij deskundig onderzoek
toch was gebleken dat in de melk zich 10
pC water bevond (op do 100 dooien melk
16 pCt. water). Ook in deze zaak werd ge
leverd op contract en was overeengekomen
dat zuivere onvervulschte melk zou geleverd
worden.
Geëischt werd 3 weken gevangenisstraf.
Uitspraak a.s. Vrijdag.
VERSCHEIDENHEID.
Ook de geschiedenis van Zwitserland ver
meldt een Marathon-bode. In 1476 versloe
gen de Zwitsers Karei den Stoute bg Mur-
ten. Daar men toer. nog geen telegraaf
had, bracht een jonge Freiburger de lijding
van de overwinning loopende van Murten
naar Freiburg en stierf van uitputting, toen
hg, in zgn vaderstad aangekomen, het woord
„overwinning" had uitgebracht. Volgens do
overlevering had lig op zgn loop van 25
kilometers een liudetak in de hand en werd
die to Freiburg midden op het Raadhuisplein
geplant. De oude boom, die er nog slaat,
heeft een omvang van ruim 4 meters maar
van ouderdom zwak, is hg door steeimn ko
lommen ondersteund.
van allo nog resteerende COSTUMES, COS
TUMES TAILLEUR, MANTELS, BLOU-
SEN, ROKKEN en JAPONSTOFFEN
