wrrd5468 ciiüriis->-
SAMOSWUIN.
i
D. S VMSOM.
ADVERTENTIES
BINNENLAND.
Firma Herman Zoon.
TJlt de I*ex3-
Gemengde Berichten.
Stadsnieuws.
Rechtzaken.
BEURS VAN ROTTERDAM
goud'a.
EXPOSITIE
COSTU M E8-TAILLEU R
Mantels. Costumes, Blouseu.
VrreeoiglDg •AB«K\/,0BU-
«oorten ontplofbare «tollen in groote hoeveel
heden. Mee vermoedt, dat Tecliou handlan
gers heeft. De politie beeft al ettelijke ver
dachten opgepakt.
Eboelaïti».
Volgens de Evesing Chronicle i« er Woens
dagavond een ontploffing geweest in een
kolenmijn te Whitehaven, terwijl er 13G man
beneden waren. Den beelen nacht beeft men
gewerkt om ze te helpen. Vier man zijn er
gered. Men vreest dat de anderen zijn om
gekomen.
Het bericht over de myoontploffing wordt
bevestigd. Het reddingswerk wordt voortge
zet, maar men kon wegens den dikken rook
nog niet doordringen tot de plaats van bet
onheil, die ook ver van de opening der
schacht ai ligt.
8pa*je.
Jaima Vals, een Spaansche werkman, die
btj de troebelen te Barcelona gearresteerd
werd en die zicb sinds dien nog steeds in
hechtenis bevindt, is door inwoners van
Tarasa gekozen tot Ü<1 der Cortes. De bor-
gerij vat Tarasa wilde op deze wjjze de
.Spaansche regeering doen gavaateo, dat 't
tjjd wordt een einde te maken aan de leng
dnrige preventieve hechtenis, waarin zich
nog talrijko Catalonièrs, tengevolge van da
onlusten te Barcelooa, bevinden.
OosTMiiuK-HovaiKiJE.
In hot Hoogaarscbe dorp Télsoe Neste
zijn door oen brand, die door oen hovigen
atorm word aaogewakkerd, 19 buizen ver
nield. Vier menscheD hebben het leven ver
loren.
Ook in het Galieiscbe stadje Przemvslanjf
heelt een hevige brand gewoed. Een deel
geheel aitgebrand.
Staten-Geiieraal.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Donderdag 12 Mei.
De voorzitter brengt in den aan rang der
zitting in berinnering bet aftreden, wegens
gezondheidsredenen, van mr. Nelissen als
minister van Justitie, en brengt balde aan
dozen bewindsman, wiens'persoon ongctwjj-
leid bjj alle leden een aangename herinne
ring zal achterlaten.
Goedgekeurd worden de conclusies om
trent eenige adressen. J
Hierna komt in behandeling hetlvorsiag
der commissie omtrent de inlichtiwen op
het adres van luitenant-kolonel Kiimfir, hou
dende verzoek om herstel vin grieven en
betering van onrecht.
De conclusie der commissie strekt tot
dankbetuiging aan den minister van Oorlog
voor de verstrekte inlichtingen.
De heer van Idsluga herhaalt zjjn vroegere
kritieken betreffende bet stelsel van gebeime
rapporto* in bot leger, waarvan de betrok
kene geen konnis krjjgt. Nog dezer dagen
had spreker van een hooggeplaatst officier
vernomen, dat door den tegenwoordigen
minister van Oorlog oen beschikking was
genomen ten opzichte van een otflcler, op
grond van oen ongunstig rapport nopens dien
officier, hetwelk dozen niet bekend was.
Spreker hoopt dat minister Cool deze
bewering ten stelligste zal kunnen tegen
spreken, en tevens de verklaring zal willen
afleggen, dat aan bet departement mot dat
stolsel zal worden gebroken.
Spreker bljjft overigens nog steeds bet-
zelfde standpunt innemen, waarop hjj zich
ten opzichte van adressanten als den heer
Humor steeds heeft gesteld, ni, dat de Ka
mer zich niet heelt uit te spreken als ver-
dedigster der persoonlijke belangen van de
klagers, eu ook niet to beoordselen heeft
of het belang van den dienst meebrengt
den adressant te bevorderen, docb dat de
Kamer alleen to beantwoorden boeft de
vraag, of de militaire autoriteiten ten op
zichte van een klager behoorlijk gehandeld
hebben oi niet.
Op tal van punten toont spreker de on
juistheden van de inlichtingen der Regee
ring aau, om ten slotte aan te dringen op
overlegging, met name van het rapport van
den divisie-generaal, waaruit voor een deel
die onjuistheid kuo blijken.
Zoo spreker zicb ten slotte neerlegt b(j
de conclusie lot dankzegging voor de in
lichtingen des ministers, dan geschiedt zulks
wijl de Kamer niet kan oordeeleo of een
officier al dan niet geschikt is.
De heer van Hoogstraten wijst op den
door den heer van Idsinga gebezigden term
„dat er iq, 't leger gehandeld wordt achter
den rug van den belanghebbende om', en
protesteert daartegen. Er gebeurt in het
leger niets onrechtmatigs, geheime inlichtin
gen zij liet b;j uitsondering - noodig.
De beer Eland c nstateert, dat meu bjj
Biet-bevordering van officieren kleine détails
bjjeensoekt, op het laatste moment, en den
rechten weg niet bewaudelt, doordien men
jaren lang don officier ongeschikt oordae-
lende, hem zalven zulks niut meegedeeld
beeft. Spr. acht bet rapport-de Meeater over
deze zaak niet van belang, waar reeds vier
jaren do inspecteur der cavalerie den overste
Kdmer ongeschikt had verklaard.
Ten slotte doet spreker opmerken, dat,
zoo de Kamer doorgaat met op alle rekes
ten en bezwaarschriften van officier in
te gaan, de hoofdofficieren iedereen gescbiki
zullen gaan verklaren' om van den lust af
te komen.
De heer Lobman wijst erop dat de Kamer
zich heeft neer te leggen bij de conclosie
van het rapport, wjjl de wettelijke weg
jegens den heer Bdmer is bewandeld, en
alle diens superieuren hem ongeschikt hebben
verklaard. In 't algemeen épo ten opzichte
van den regnestrant geen incorrectheden ge
ploegd door bet departementde incorrect
heden zjjn vooral gelegen in de wjjze waarop
de superieuren van den reqaestraot hun oor
deel over hem gevormd hebben.
De minister van Oorlog erkent, dat er
enkele onregelmatigheden hebben plaats
gehad. Ze zijn echter van geen invloed ge
neest op het eindoordeel, Ook is 't 's mi
nisters volle everlbiging, dat 't niel opzet
telijk is geschied. Overste Romer is belten
deld naar recht en billijkheid.
Na nog eenig debat wordt de conclusie
der commissie goedgekeurd.
Aan de orde komtde cooclusie in zake
bet adres van J. H. Koek, luitenant-kolonel
te Bergen-op Zoom. (De aangelegenheid be
treft het zingen van socialistische liederen
in den troep in 1902 te Doesbarg
De heer Verhey brengt de geschiedenis
dezer zaak in herinnering. I)e ingestelde
commissie van onderzoek heeft uitgemaakt
dat er sleehtv vage aanduidingen zjjn. maar
dat er toch nooit uit volle borst socialisti-
ap8e liederen, mot de woorden er bjj, ge
zongen werden. De meerderheid der com
missie vond dan ook overplaatsing van (den
overste onbillijk. Maar het departement hfeett
zich daarmee niet kunnen vereenigen Sm
den overste gepensionneerd. Dit is een be-
leediging, der Kamer aangedaan.
De heer Dnymaer van Twist heeft den
indruk dat jegens den overste Koek onrecht
ie gepleegd.
De heer ter Laan krijgt nit deze rappor
ten een slechten indruk omtrent de leger
toestanden. Spr. betoogt, dat in het leger
socialistische liederen niet verboden mogen
worden.
Morgen 11 nar |oortzetting.
Huwelijken van officieren.
Het Vad. meldt nader:
Bjj Kon. bwlnit van 23 April ft. (no. 75)
zijn ingetrokken voor het leger hier te lande
en voor de zeemacht de beperkende hnweljjks-
bopalingen van het Kon. ^lesl. van 14 Febr.
1872 (no. 19), en vervangen door nienwe be
palingen, waarbjj alleen gebiecht wordt, dat
deze officieren van de door hen gesloten
v huwelijken langs den hiérarchischen weg ken
nisgeven aan den betrokken minister.
Eerstdaags verschijnen do nieuwe bepalin
gen in bet Recneil Militaire.
Voor do officieren van het leger in Ned.-
lodifi bljjven de oude bepalingen evenwel
bestaan. Daar het motief dat bjj de tot
standkoming van de beperkende huwelijks-
bepalingen voorzat, voor alle officieren geljjk
was, heelt thans den zonderlingen toestand,
dat Indische officieren wé) vergunning tot
het aangaan van een huwelijk hebben te vra
gen en naar bet gedrag van hunne a.s. echt-
genoote wel een onderzoek zal worden inge
steld, doch dat dit bjj huwelijken van andere
officieren niet bet geval zal zijn.
Voorzoover betreft de Indische offleiereu,
bljjft das de motie-Llly van kracht.
De Londenscbo berichtgever van het Hbld.
ueint
H. M. de Koningin-Moeder begaf zich
Dinsdag naar Windsor en gebruikte daar
hot tweede ontbijt bjj prias Alexander ran
Teek. Woensdag vertrok H. M. naar Clare-
mont naar de Hertogin van Albany, die
gister {met den hflHog en de hertogin san
Saksetr Coburg bjj H. M. in Brown's Hotel
lunchten.
Koningin Emma keert 27 Mei naar Ne
derland terug en begeeft zich dan naar
Soestdjjk.
Het is onjuist, wat do Engeische bladen
beweren, dat H. M. in den begrafenisutoet
van Koning Edward zal medegaan.
Wjj vernemen, dat werkelijk mr. E. R. H.
Regont als Minister van Justitie zal optreden.
(L. en V.)
Z. K. H. de Prins zal waarschijnlijk in
den nacht van Donderdag 19 op Vrjjdag 20
dezer aan boord van hot pantsorschip Heoms-
kerek van IJmuiden afreizen naar Sheerness
en van daar per spoor verder naar Louden
vertrekken ten einde nog deo avond v6ór de
begrafenis van koning Eduard, waarbij 2.
K. H. de Koningin zal vertegenwoordigen,
in Engelacd'e hoofdstad aanwezig te zjjn.
- -i--jinrr|i.i:-ee»»««r—
Hel enquête-vuomeï.
„Het V*d." Ecbryft
Wy mek en on« geen illn*iei, dat de bondig
heid, de correcte soberheid, de «chiltereode
betoogvoering die ook deze Memorie evenals
de Memorie van Toelichting, kenmerken, in
staat znllen z£nr, bet voorstel te redden.
De rechterzijde wil blikbaar de zaak in
den doofpot doen, bet Voorl. Verslag liet
te dien aanzien geen ruimte tot twyfel,
en z|) heeft de numerieke macht, dat voor
nemen ten uitvoer te brengen. Zelfs kan zy,
indien zy h»*t wil, de openbare behandeling,
die natuurlijk meer gerucht zal maken dan
de scbriftelyke, reeds in bet begin der ge-
dachtenwibseling smoren, al bljjven wy hopen,
dat zy zal nalaten aldns of op andere wjjze,
van bare macht misbruik te maken.
Zg heeft nu nog een laatste kans om te
tooneu, dat zy een werkelyk onderzoek
niet scbnwt. Voor het oordeel, dat de ge
schiedenis over hare daden zal uitspreken,
is de kens die zy doen zal van het grootste
gewicht.
Kranig opgetreden!
Een jongedame uit Amersfoort, die ver
leden week te Utrecht vertoefde, heeft door
haar tegenwoordigheid van geest een man
het leven gered:
De man geraakte onder een electrische
tram en een zyner bennen werd hem na
genoeg geheel afgereden. De Amersfoort-
scbe jongedame deed niet als de vele an
dere, die weeklagen en het geval bespre
kend, den ongelnkkigo lieten liggen, docb
fluks met behulp van een handdoek een
noodverband en wist van een der omstan
ders een wandelstok te krygen, die als
knevel dienst deed, met zoo goed gevolg,
dat de gewonde niet doodbloedde.
Zy weigerde haar naam op te geven die
slechts aan zeer enkelen bekend is.
Maar ten volle heeft zy een loffelijke
vermelding verdiend voor haar vlug ingry-
pen en kranig optreden, dat terecht bewon
dering heeft gewekt.
Typografen-vakschool
Groningen zal ook eerlang in het bezit
komen van een typografen-vakscbool.
Het bestuur der ambachtsschool heeft zicb
reeds met een plan en een verzoek om sub
sidie tot den Minister van Binnenlandscbe
Zaken gewend.
Eergisteravond omstreeks 8 our werd de
politie te Breda door den secretaris-generaal
van bet Ministerie van Justitie telephonisch
in kennis gesteld, dat een dreigbrief was
gezonden aan den waarnemenden Minister
van Justitie, waarin werd gevraagd omiddel-
lyk f 1000 te zenden aan een logé van een
hotel aldaar. By onderzoek bleek dat daar
gelogeerd was een 60-jarig man, die sedert
7 Mei uit Voenbnizen was ontslagen. Hg
bekende te zjjn candidaat-notaris en den brief
te hebben geschreven. Op hem werd nog
gevonden een gesloten brief aan het adres
van een ander. De man werd door de po
litie gearresteerd.
Te Tilburg zjjn weder ralsche guldens
in omloop. Zjj zjjn goed nagemaakt en dra
gen de beeltenis van H. M. de Koningin met
hangend baar, doch missen het randschrift
-en zjjn aanmorkelyk lichter dan de echte
stokken.
Gisteravond, ongeveer zeven aar, ontzette,
door onbekende oorzaak, een rangeerende
machine, aan het station Delft, een wissel
van eeo der beide Ijjnen van het hoofdspoor.
Het duurde geruimen tyd eer de machine op
zyspoor was teruggebracht. Het verkeer,
dat daaoa over enkel spoor geleid werd,
ondervond belangrijke vertraging.
Het aantal wilde zwynen in da Htog-
Soerensche bosschen neemt (meldt de Tel.)
voortdurend toe. Geen wonder, dat Z. K. H.
Prins Hendrik er dageljjks jacht op gaat
maken. Vooral de bonte soorten moeten het
ontgelden; dit schjjnen de gevaarljjkste. Ook
Dinsdagmiddag reed Z. K. H. in jachtwagen
met vierspan nit en wist a$n paar dezer
dieren neer te leggen.
De mishandelde politieagent!
De toestand van dec Maandagavond te
Amsterdam mishandelden politieagent, Wit-
teveen, is nog altyd ernstig, hoewel het erg
ste niet behoeft te worden gevreest.
De man, die als offer viel van zjjn plicht,
is door zyu talrjjke aanvallers zoo mishan
deld, dat by, na eerst huiswaarts te «yn
gebracht, onmiddellijk naar het gasthois
moest worden vervoerd. In tyo mg bevon
den zich eenige wonden, blykbaar door pen-
nAessen toegebracht. Er bestaat gelokkig
goede grond foor de hoop, dat de politie.
man de ernstige mishandeling zal te boret
komen.
Het jacht van den Duitschen Keizer Hoheu-
zoilern, komt 16 dezer voor Viissingen aau
en zal dien dag of aoderz den I7n op de
haven komen.
Wjj vernemen dat de Keizer daar ver
wacht wordt Woensdagmorgen ongeveer 10
nar en dat Z. M. dan dadelyk aan boord
gaat.
Ten kantore van Lloyds'agenten te Rott«r»
dam, Hodig en Zoon, is gisteren by inschrf.
ving verkocht bel verbrande stalen stoom
schip Sommelsdpk.
Ingeleverd waren 10 biljetten. Het schip
is gegund aan den hoogsten inschrijver, de
scheepssloopery Holland, te Hendrik Ido-
Amb&cht voor f 84500.
Niet alleen te Weenen, maar ook in het
gebied van de Seinmering eu de WecbRel
heeft men een aardbeving bespeurd. Te Glogg-
nftz duurden de schokken 4 4 5 seconden eo
veroorzaakten een paniek. Alle klokken ble
ven stilstaan en in verschillende haizedkspron-
gen de plafonds. De bewoners vlncbtten op
straat en brachten een deel van den nacht
onder den vryen hemel door.
Als antwoord op de uiteenzetting door de
Fabrikantenvereniging van het conflict bjj
de firma N. I. Menko te Enschedé is giste
ren een manifest van de hestoren der textiel-
bonden verschenen. Zy zeggen daarin o.a.:
Wy willen met het comité niet gaan twis
ten over de vraag of het een groote dan wel
een kleine qaaestie is, waarom de strijd by
de firma N. <9. Menko gaat. Zulks is toch
meer eeo qaaestie van opvattiog. Wanneer
hit comité nit de F. V. zelf eens had gevoeld
en ondervonden wat die arbeiders dagelyks
moesten ondergaan, misschien zou dao over
het groote of minder groote van het geschil
met meer succes zjjn te polemiaeereo.
Is het geschil in de oogen van de beeren
fabrikanten werkelyk zoo gering, waarom
willigen zy of de firma Menko de billjjke
wenschec van de arbeiders dan niet tydig
in
Dan zal tocb veel stryd, die thans moet
worden gevoerd, niet meer voorkomen.
De Fabrikantenvereniging wil geen klach-
tenbareao worden Goed ernaar de arbeidert-
orgaoisaties willen geen kkpstokkeo worden,
waaraan de grieven der\arbeiders maar
biyven opgehangen.
Waar de firma N. I. Menl\ de \pstaande
grieven niet oploste, waar zl niet met de
bestoren van vakorganisaties nW onderhan
delen (dat gebiedt het reglement Van de Fabri
kantenvereniging der aaogeslotlii patroons),
daar schoot den organisaties jflets anders
over dan het bestuar der F. V. over deze
zaak om een conferentie te verzoeken.
Aan de organisaties ligt het das niet, d&t
de zaak niet van haishondeiykeu aard is
gebleven.
Wenscht de F. V. om de volgens haar
meaning kleine grieven, de „heele stad stop
te zetten", dat is haar zaak. Do organisaties
blyven steeds bereid om met bet bestuar van
de F. V. te onderhandelen. Wil de F. V. de
organisatie der arbeiders erkennen, gelyk na
de staking Bamshoeve redelykerwyze mocht
worden verwacht, dan kan zy daartoe ook
gemakkelyk besluiten.
Wenscht ze daartoe niet over te gaan,
dan is de Fabrikanten vereeniging oorzaak
van en aansprakelijk voor de kwade gevol
gen, welke nit den stryd voor Enschedé,
zyn industrie en bevolking knnnen voort
vloeien.
De openstelling van de werken, waarop
de arbeid na 22 weken lang heeft stil ge
legen, heeft gistermorgen tengevolge gehad,
dat zy op een 15-tal werken hervat is, ge
zamenlijk door omstreeks 150 metselaars en
opperlieden.
Zoo werd er gewerkt aan den Koninginne
weg, in de Frans van Mierisstraat, het nieuwe
teiefoongebouw aan de Hobbema-kade, in de
Spinhuissteeg, aan de Nienwezydskapel, en
voorts in de Emmastraat en Emmalaan,
Amstelveensche weg, Amsteldyk en Admiraal
de Royterweg.
Het spreekt vanzelf, dat de stakers en ait-
geslotenen zoo weinig mogelijk ongedaan
laten om wat zy onderkruiper^ noemen t«
belemmeren. By alle werken wordt gepost;
by sommige, o.a. in de 2e Boerhavestraat
aan de Hobbemakade, aan bet Rokio eo in
de Hont8traat liepen de stakers te hoop.
Tegen de werkwilligen, voor het meeren-
deel gecootracteerdeo, heerschte dan natuur
lijk groote verbittering die zich nitte in ge
schimp eo in een smalend hoongelach. Hand
tastelijkheden zyn tot dasverre, voor zoover
ons bekend, niet voorgekomen, wat aan de
krachtige politiemaatregelen te danken is,
want de stemming onder de posters was van
alles behalve vriendschappelyken aard.
De politie had een volledigen beschermings-
dienst georganiseerd^. Qd alle bureaux en
posten, onder welkfflAftsoit een werk Hgt
waar gearbeid wordt, oevindt zich tea Ijjst,
w.trop voorkonen d« nemen en adressen
der betrekken patroons on werklieden, zoo
dot bet personeel van elk bereeu weet, wie
liet beeft te beachermea. De werkwilligen
werden gistermorgen ieder door twee agen
ten naar ben werk gebracht.
De stakers en uitgestotenen weren gisteren
Mjjkbaer nog weinig op do hoogte vnn den
omvang der .onderkruiper))". Zjj schatten
het aantal werkwilligen slechts op 50. Gis
termiddag sonden zy een vergadering honden
om hen bonding bjj bet afloopen der werken
op heden te bepalen.
Op sommige politiebureau is bet aantal
manschappen versterkt.
Op een der werken, nJ. dat van den heer
Rooe aan bet Kokin, arbeiden menschen van
bailee, die door stakers ven den trein wer
den gekaald, doch ook hier was voor vol
doende poütie-geleide gezorgd.
Naar men verneemt, is door den rechter
vu instructie in de Papendrechtscbe zaak,
mr. J. Wiarda, in tegenwoordigheid van
hoofdgetuigen Maandag jl. een tweede ge-
huorproef gehoeden op bot gemeentehuis te
Pipeodrecbt. (D. Ct.)
Zjjn wjj wel ingelicht zegt bet Hbid.,
dau moet het nauwkeurig onderzoek der
Amsterdamscbe enquête-commissie de juist
heid der door dr. De Gelder iu zjjn memorie
neergelegde feiten hebben bewezen. En zelfs
meer dan dit, want door het onderzoek heeft
de commissie bovendien nog andere feiten
ontdekt, die met een richtig beheer vaneen
gemeentelijke bédrjjfsinstelling niet strooken.
Het wordt waarschjjnijjk geacht, dat ver
schillende .mutaties* iu het personeel der
G. E. W. op het werk der enquête-commissie
sullen volgen.
Dezer dagen zjjn reeds groote aantallen
zg. „vlaswufdérs* nit de provincie Fries
land in verschillende plaatsen der provincie
Groningen aangekomen, om geraimen tjjd
met het vlaswieden een goed loon te verdie
nen. Jaarlijks neemt bet aantal werkkrachten
by dezen seizoenarbeid toe.
GOUDA, 13 Mei 1910.
In de hedenmiddag gehouden zitting van
den gemeenteraad, dia door 14 leden werd
bijgewoond (afwezig walen met kennisgeving
de bh, v. d. Velde, Knuttel en van Kijk. en
zonder kennlzgeving de hh. Prince en MuyL
wjjkl werd tot onderwijzeres benoemd Mej.
G. C. Spru\jt met 8 stemmen.
Tot leden der Commissie tot onderzoek
der bezwaarschriften tegen aanslagen in het
vergunningsreebtde bh. Herman en IJsselstjjn.
Tot plaatsvervaogende leden der stemba-
reanx de hh. in bet eerste district I. van
Dantzig Az., D. Hoogendjjk, J. E. W. Harms-
me, W. Kromhout, D. C. W. van der Laar,
M. J. Oosterling en A, D-ua Vreomingen
in het 2e district de hLÏ. J. Bouneur,
H. A. C. Brinkman, J. de Brnjjne, H. C.
Edanw, 0. H. Gabrjj, M. Geljjns, J. de
Raadt en H. M. G. de Moree
in bet 3e district de hh. B. P. van Cittert.
H. Ejjseen, A. Jonker Cz., G. Krook, B.
Moerkerk, J. G. Polbarst, L. H. A. J. M.
Quant en J. H.-Toeling.
Tot regent van de beide gasthuizen werd
benoemd de heer J. O. van der Torren.
Hoe onvoorzichtig bet is een rjjwiel onbe
heerd op straat te laten staan, ie gisteren
wederom gebleken, een bjjna nog nienw rjjwiel
Is gisteren ontvreemd. De politie heeft een
endersoek ingesteld naar den bedrjjver van
den diefstal.
GA8CONTROLE.
12 Met 1910, hall 3 uur namiddag.
Druk 43 m.M.
Lichtkraebt 14.8 Kaarsen.
Gisteravond had in de Rènnie een openbare
vergadering pleats, uitgeschreven door de
aid. Gonda van den Nederiandschen Protes
tantenbond, waarin de heer Jos. van Veen
uit 'a-Hage zon spreken over: de crisiz in
den godedienet.
De heer Da. H. van Aasendeltt, voorzitter
der aid., Opende met een kort woord de ver
gadering, waarna de heer van Veen zjjn
lezing aanving.
In de ellereerzte plaats wenscht» spr. een
klacht te niten over den titel ex-priester op
do convocaties. De waarheid ie dat spr.
gewezen geestelijk ambtenaar is. Evenmin
als denken door boeken denken worden,
wanneer zjj geen denkengnve bezitten, even
min ale een priester priester ia, wanneer hjj
geen prieeteraatunr bezit, evenmin hondt men
op priester te zfjn, soodra de uiterlijke tee
kenen hem ontnomen worden. In kart en
Mal ia spr. nog priester, meer niet volgen*
de kunstmatige kweeking, maar volgens afin
natuur. De ware priester moet zich niet
vastgrijpen aan dogma's, maai zjjn leven
besteden tot verheffing vu den medemenscb,
als middelaar tusscben den swakken mensch
eo het betere, tusscben den mensch en het
verheven doel. Wie dit door en door ge
voelt, heeft een priesiergeroe), dat hem niet
ontnomen kan worden door een ban of iets der
gelijks. Spr. heelt de kerk verlaten om dichter
bjj deo mensch te staan. Innig is dese
klacht verbonden san het onderwerp, wat
spr. nader uiteen zou zetten.
De godsdienstige crisis strekt zich uit
over de gebeele wereld, in alle secteu, zelfs
onder de Mohammedanen en Hindoes. In het
bijzonder kende spr. de zg. oude moederkerk,
de Roomsch-Katholieke Kerk. Ontwikkelde
Roomschen verwijderen zich meer en meer.
Men zon de R.-K. in 3 groepen kunnen ver-
deelen. De le groep )s npar verbooding
vrijzinnig. Zjj geren o. a. toe, dat de Paus
het hoofd der kerk ia, en dat dit gezag
wetteljjk ie, doch dat het soms uitgevoerd
wordt door onwetenden. Zjj weten, dat er
dwaalbegrippen zijn, die gewijzigd moeten
worden, willen niets weten ven geestelijke
inmenging in tijdelijke aangelegenheden en
zien ook zeer goed in dat gewetensvragen niet
weggenomen worden door reroordeeling of
banvloek. De 2e groep zjjn de z.g. christen-
deïsten en de 3e de Roomschen-godlooche-
naars. Dese 3 groepen worden ook wel
genoemd, respectievelijkde vrijzinnige,
modernistische en voornitstrevende Room
schen. Alleen de le groep is nog Roomscb,
de anderen niet meer, die hechten zich aan
uiterlijke teekenen van geloof en scharen zich
om eigenbelang. Ook zijn er, dia zeggen
geloof is goed voor bet volk, dst ontwik
keld is, maar ik, die veel er onder verkeerd
beb, zeg u, vervolgde spr. dat juist die dat
zeggeo, onontwikkeld zjjn.
De tegenwoordige pens is een boel gewone
mu, die veel meer gelooft dan menig ortho
dox godgeleerde. Zoo gelooft Pius X, en
spr. meende niet na te kannen laten een
voorbeeld te geven, dat het huisje, waarin
de engel Gabriêl Maria de bekende bood
schap overbracht door engelen naar Italië
overgebracht is, en dat in bet dorpje Loreto
dit hnisje zicb bevindt; jaarlijks begeven zich
dan ook veoi pelgrims er heen. -
Of al een groot getel ketters in don ben
wordt gedaan, ol de verbreiding van de ge
schiedenis-wetenschap wordt tegengegaan,
bet zal de crisis nog erger-lffakeD.
Zal de Roomsche kerk dit te boven ko
men? vroeg spr. Al vele overwinningen heeft
de kerk behaald, maar da vrije uiting, de
vrijheid van drukperB is thans niet te onder
mijnen. Geen knielende gestalten zag de kerk
meer voor zich, maar een nieuw geslacht,
dat greep naar volle oprechtheid. Zeer waar
noemde spr. het, wat Dnrieux, een Frausche
schrijver zeide: „De kerk klampt zich niet
meer vast aan het noodlot. Een dwaling
wordt niet erkend. De kerk kan en mag
niet falen." En hoe ontzettend waar dit
was, zeide spr., bleek wel uit de uitslag der
verkiezingen in het Roomsche Frankrijk, waar
aan vrijzinnige zjjde een winst was van een
millioen, honderd duizend stemmen.
Thans ging spr. over tot de crisis in bet
protestantisme. Het woord protestantisme
kan dubbelzinnig gebruikt wordeu, en de
beste opvatting iseen protest tegen gewe
tensdwang; zoo slnit das protestantisme in
de vrjfheid van geweten, bet vrije onder
zoek in alle mogelijke zaken. In dit protes
tantisme is gsen crisis te verwachten. De
crisis in bet protestantisme ia twee-ledig op
te vatten, een qnantitatieve en een qnelita-
tieve. De qnantitatieve wil zeggendat bet
getal leden niet meer zoo verbonden ia aan
de kerk, terwjjl de qnalitatieve aanduidt,
dat de qualiteit van die menschen veel ver
mindert. Bij de strenge orthodoxie zul men
zien dat de zedelijkheid en moraliteit achter
uitgaat voor tjjdeljjk succes.
En daarom brengt epreker zoo gaarne
hulde man den Ned. Protestantenbond en de
Vrjje Gemeente, waar men zich niet af
scheidt, doch door vrjjbcid van geweten
streeft naar hooger.
En daarom ligt de klacht vu hiervoor,
ex-priester, zoo laamverbonden aan bet on
derwerp. Niet bet etudeeren is voldoende of
au dogma's vuthonden, doch door zetf den
ken, door een vrjj geweten, iets verheveners
over storten in de harten van de menschen.
Nogmaaln brengt spr. hulde aan den Protee-
tantenbond en de Vrge Gemeente, die
goeden gezonden godsdienzt 'kweeken.
Na de panze werd door een drietal beeren
in debat getreden.
De heer Verbrnggen wenschte dat spr.
niet terloops, maar eens goed de Inqnieitie
zou bespreken, wat de heer van Veen echter
niet kon doen, dur het onderwerp te inge
wikkeld ia. Nog werd door hem gevraagd
nav he| positief bewjji van bet bestaan vu
God, waarop de heer vu Veen utwoordde
dot 't positieve bewijs niet te leveren is.
Op een vraag vu den heer C. J. C.
Hoogendjjk om ook do Remonstruteche
Broederschap op te nemen bjj de beide u-
dere, werd door den heer vu Veen geant
woord, dat hjj met genoegen ook de Remon
struteche Broederschap en de Doopegezinde
gemeente er bp kou noemen.
De heer Harkiok hield daarna een betoog
waarbjj bjj bet monisme als de ooruak van
de crisis beschouwde, wat evenwel door den
beer vu Veen beslist ontkend word, hoewel
dat het mooisme wel te beschouwen was
als bpstrjjder vu het dualisme.
Na dankzegging au den heer Joz. tan
Veen voor zjjn mooie lezing werd de ver
gadering door den Vooriitter gesloten.
Gistereoavood trad in de zul vu 't Café
„•t Schaakbord" van da Afd. „Gouda" van
't Ned. Ooderw. Genootscb. als spreker op
de heer H. J. W. Schook, Redacteur van
bet Schoolblad. Tot 't bjjwoneo dezer ver
gadering vren tal van Onderwijzers, Onder
wijzeressen en Hooiden aitgenoodigd. Er
was du ook oen groote opkomst. De Heer
Slop, Voorzitter der Afd. „Gouda" opende
de Vergadering en sprak de hoop uit, dut
het den Heer Scbook met zpn Onderwerp
„Eén vakrereeuiging voor Ouderwijzere is
een dringende eiscb des Ijjds," zon gelukken
velen van de waarheid dezer stelling zoo te
overtuigen, dat de tjjd zal komen, dat er
inderdaad slechts éene Vakvereeoigiog voor
Onderwijzers zal komen
Do Heer Schook daarop het woord ver
krijgende, begon met niteen te zetten, hoe
in 't algemeen Vakverenigingen waren ont
staan en die voor Onderwijzers in 't bijzon
der, In 1842 werd het N. O. G. opgericht
met bet doel verschillende toestanden in 't
Onderwjjs en voor de Onderwijzers te ver
beteren. Dat het Genootschap niet ilt vak-
vereeniging voor allen is gebleven is top te
schrijven aan enkele lonten die er in den
beginne bestonden en die ook nog enkele
jaren hebben voortgedunrd. Ondor die fouten
noemde de Heer Schook vooral de Verkie
zing van 'l Hoofdbestuur, dat'zich in de
eerste jaren bjj vacatures zelf aanvulde en
eerst geregeld bestond Uit Hooiden 4van
scholen, In 1889 werd de Bond voor Ned.
Onderwijzers opgericht, die in 'teerst Werk
bad om in 't leven te bljjven, doch die later
eeo bloeiende vereeniging is geworden. De
Heer Schook vergeleek de programma's der
beide vakvereenigingen eo zette duidetyk
uiteen, dat het veracht! iu verschillende pun
ten niet zoo groot was om niet tot êen
vakvereeniging le kunnen overgaan. Hjj
betoogde hoe groot de voordeelen zonden
zjjn, indien men ais éeu mu k/yslrjjden
voor de belangen van 't Onderwas eu de
Onderwijzers. De salarissen der Onderwijzers
zijn ten gevolge der actie van «sr si«kt op
lüclil gekomen, en het is dus noodig dat n jj
gezamenlijk opkomen voor de verbetering
der toestanden vooral ook voor die op V
platte land I V
Spreker noemde nog rerscbeidene redenen
op, waarotn kan vakvereeniging veel beter
het doel zal bereiken.
Nu schuiven de sutoriteited dikwijls de
zaken van zich af, want dé verschillende
Onderwjjzera-vakvereeriigingén zjjn het im
mers niet eens I Zoo komt er niets tot
stand. Nog treuriger wojrdt het, wanneer
de Onderwüzers-vakvereemgingen elkaar be
strijden en dat diktvjjls plet scherpe wapens
doen'. Eenheid is alleen in staat kracht
naar buiten nit te oefoüen en deze gaat nu
verloren.
Spreker baalde voorbeelden aan, die toon
den, boe men zich niet ontziet ook minder
waardige dingen te zeggen en te scbrjjven
in pamfletten en bladen.
Zoo trekt men den Onderwijzersstand naar
beneden. Dit alles ion in éen enkele Vak
vereeniging niet knnnen gebeuren. Deer
zouden drijvers of minderwaardigs personen
wel op bun plaets gezet worden.
Nog een autal ponten releveerde Spreker,
watrin bjj zjjn stelling„Eén vakvereeniging
voor Onderwijzers is een dringende eimb
des tjjds," bewees.
Daarop kwam de Heer Wit nit Rotterdam
aan 't woord onf met den Spreker te debat-
teeren.
De Heer de Wit begon met te consta-
teeren, dat 't hem genoegen deed om bier van
gedechten te wisselen met een sympathiek
man als den Heer Schook, die door woord
en dud steeds bad getoond te s|jn een voor-
steoder en strijder voor 't Opeobasr Onder-
wj|s.
Daarna hulde hp een adree aan van de
Hoefden te Rotterdam, dat onlangs aan den
Gemeenteraad wes gezonden en wearin near
zpne meening tal van dingen werden gezegd,
die er lug niet mee door konden. Hierbq
toefde de spreker nog at tenigen tyd, zoodat
er niet veel tjjd meer waa om nader op 't
onderwerp van den heer Schook in te gaan.
Nadat de bóer Scbook Mk van repliek bed
gsdient, werd de vMadering door den
voorzitter, die de sprMriM en de belangstel
lenden duk bed gesegd, gesloten.
Gisteren slaagde te Utrecht voor bet exa
men L. O., Mej. -S. H. Broer, te Weddinx-
veen.
0*Ce
Bevestigd zyn de vonnissen vnn de recht
bank te Rotterdam, waarbij P. J. de N.,
borstelmaker te Gonda, is vrygesproken van
nit lokking tot brandstichting dóórdat by aan
«yo beide knechts elk een nieow rywiel be
loofd hebben als zy zyn borstelmakery in
brand zonden steken qn van J. van O., koop
man, thans te Haarlem, tot 3 maanden we
gens verdoistering te Gouda van Koek- en
«Qikerwferken hem als reiziger door eene
firma nit Deventer toegezonden.
WOENSDAG 4 MEI.
L.K. H.K
StaaUUtnmqtn.
Nzokbliüd. Oblig. Ned. Werk.
Scbuld 2% 77'/, -
Portpual. Oblig. Tabaksmono
polleleening (500— 5000 fr,) 4'/, 9^*/, -
Renteloos» certif. f (L8Ü
Oblig. 2e Serie fr. 500 8 ,61% -
Bouukijk. Oblig. Tebakzlee-
ning 1902 5 91»/.
Hypothee, Steels!. 1892 6 94'
Rcslasd. Iwang. Dombr. Obli
gation 4'/, 93s/,
Aziz. Japan Obligatien 1899 4 95s/,
Cu I. r* cu. Geconsolideerde
Buitenlandsclie Schuld. U. 8 49
Hypolhttk-UanktH
Pandb. Rotterd. Hypb. 4 100
Pdbr. Sted Hypb. 'sGrav, 4% 100
Pandb. Utrecbtache Hypb. 4 98
Pandb Westlandache Hypb. 4 100',,
Pandb. Zuid-Holl. Hypb. 4 98',
Pandb. Algemeene Groninger
Scheens-Hypb. 41/, 101
Pandb. Nederl. Hyp. A Pand-
hrielbank 4 99
Pandb. Ned. Sobeeps-Hypb. 4V, 100'-
Pandb. Balaal,Vb,' Hypb. 4 99
Eerat» N'cdHypotheekbriel-
bank 4 99'/i
Pandb. Hollandache Hypb. 4 94
Sehtepvaart'Maattthaf)pijen.
Oqlig- L. Smit en Co. Sleep
dienst 4'/, 100
Stoomvaart Mjj. „Triton* Obi. 5 100
Premielteningen.
Bkuiik. Stad Antwerpen 1887VI, 97'/, -
Diver een
Lean v. Meerdervoort Mij. tet
expl. van Oblig. 1902 4 99
Nationaal Grondbezit Oblig. 4 99'
Sj> ecialiteit in Nouveauté*
der belangrijke Co&eetie Nouveautés
4 en
cn verdere Nouveauté» voor het aan
staande Zomer-Balsoen,
Predikbeurt by de Remooatrautlebo
Gereformeerde Gemeente alhier.
Zondag 15 Mei. Pinksteren, 's Morgens 10'/,
uur, De. H. VAN ASSKNUBLKT. Colt.
Nederl. Zendeling-Genootschep.
Afdertiog ■■•KKMnUf.
ROZENDAAL HOEK PARADIJS GOUDA
Deze inrichting stelt zicb ten doel om
oude, gebruikte en overtollige huishoudelijke
voorwerpen tetelke ook, zoo veel noö2ig te
'repuieereo, en hoofdzakelijk aan uiiuge
goeden voor goedkoope prjjzon te verkoopen.
De durop behaalde Winst ,koml geheel ten
goede aan de nutmle Vereeniging ,Ar-
mentor tl".
0» cent perJUtcM.
Aanbevelend,
