ring.
Dl WW CM.
LASER,
SSEN
's
nzorg«
(HUIS.
Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
No. 11351.
Maandag 13 September 1910.
49ste Jaargang.
Itlerde Kerkglazen
XSKEKk
)E,
1
DE
HINALE
Buitenlandsch Overzicht.
FEUILLETON.
I
I
f 1.05.
&Zoon.
Inkt
Actie tegen Reactie.
JariSkerk, der
lingen eni.
ABETH,
RAMM,
svers - Gouda
siniging.
king.
1 Wz. 3V,
i Inrichtingen
onder te letten.
(Wordt vervolgd.)
(Wordt vervolgd.)
1
Circulaire»
baar aan ons
streken bjj de
In geen enkel omkrassend land be
staat een wet, zooals dit ontwerp er ons
een schenken wil.
BESTE,
ADELIJK
ND.
i.
IT DER
ende Kunsten enz.,
directeur der
te Utrecht.
NT.
odergenestelde
reiniging.
ONG. G. DE
iLEN.
'Breekt,
)IJS GOUDA
ten doel om
huishoudelijke
veel noodigte
aan minge-
i te verkoopen.
imt geheel ten
jeniging „Ar-
23)
Weer vloog er een vluchtig rood der
schaamte en der aandoening over zjjn gelaat.
,Ik kan er zelf niet op toezien een
zieke misleiden* Zjjn zachte, moedelooze
stem beefdezgn oogen rustten met een
roerende bede om hulp op het meisje. Op dit
oogenblik schoot haar een gedachte door het
hoofd, die z(j nitdrnkte met de woorden
„Oom u weet, ik ben nog niet in den
bonwval geweest.'
„Waarom niet, kindf'
„Dat zal ik u zeggen 1 Omdat ik
slechts ga onder nw geleide: dat is nwrid
derplicht I Gjj zjjt de laatste Von Knee
gjj moet mjj het stamslot toonen.anders
wil ik het niet zien 1 Wilt ge dat doen, oom f'
vroeg zg, de hand uitstekende, om hem dit
op handslag te laten beloven.
Nu vergat de invalide zjjn zwakheid, zgn
wond en de bittere smart, die zooeven zjjn
binnenste verscheurde.
Wanneer de Von Knee’s herinnerd werden
aan hun ridderplicht, dan waren ze altijd
gereed geweest, dan had hun oog geschit
terd, dan hadden ze Igf en leven, geld en
gped niet geacht.
Er speelde eene fijne glimlach om zgn
lippen. Gertrude kon trotsch zjjn op de uit
werking harer woorden. Sinds tien jaren
had de heer Von Knee niet zoo geglimlacht.
Met dien zonnigen trek om den mond had
hg zich eenmaal een plaats veroverd in het
hart zgner jonge vrouw.
„Wanneer een schoone dame en dan nog
wel de laatste gravin Von Knee van mjj
ouden invalide ridderdiensten verlangt,
dan ben ik gereedsprak hjj en legde zgn
magere hand in de hare.
Toen sprong het schoone meisje op, en ge
troffen door haar schitterende overwinning,
begon zjj met vochtige en toch scbelmsche
oogen over de toekomst te spreken, over haar
groote en kleine plannen. En zoo voerde zjj
den rustlievenden man zachtjes in de werke
lijkheid.
Na het nuttigen van de avondboterham
stopte de oude Vos juist een pjjp, toen de
heer Von Knee op gewonen toon zeide„Ik
wilde u nog zeggen, Hinze, dat wjj morgen
een nieuwen huisgenoot krflgen. Gjj neemt
me zeker niet kwalijk, dat ik er tot dusver
over zweeg; ik was het met my zelve niet
eens... en ben het nog niet geheel.*
„Wie ia dat, papa vroeg Franke, onge-
heeft hjj me nog gezegd, dat juffrouw Mölier
in den kring zjjner bekenden geacht wordt
als iemand met wien men op voet van gelijk
heid kan omgaan/
„Ge schijnt u voor den jongen man te in-
teresseeren".*
„Niet bijzonder", zei Gertrude achteloos,
„maar ik houd hem in elk geval vóór een
aangenaam,«beschaafd jongmensch, dat wel
waard is onze huisgenoot te worden. Het is
dus alleen de vraag, oom, of u reden hebt
om aan het verlangen van juffrouw Mölier te
voldoen of niet te voldoen. Dat de jonge man
op dit groote landgoed iets leeren kan van
boekhouden en den landbouw, is nogal dui
delijk.
Aan de tafel in den hoek verfrommelde
de oude Vos zjjn courant, hjj trok de wenk
brauwen hoog op en zette een eigenaardig
gezicht.
„Zou u tenminste Thorbeeken niet eens
vragen P“
„Zon dat....?" vroeg de invalide twijfelend.
„Ik zou het niet doen, oom! De jonge
man komt immers bjj u en niet bjj Thorbee
ken! En dan wil ik n op nog iets wjjzen,
waar zooals ik tot mijn spijt bemerk
geen der heeren de aandacht op vestigt
Haar oogen glinsterden schalksch
bouw van een nieuw soort monitortype, be
stemd den strjjd aan te binden tegen de
Dreadnought’s, waartoe zjjn geringe hoogte,
geweldige pantsering en bijzonder zware be
wapening, dit schip in staat moet stellen.
De Figaro noemt dit plan, indien al de
onthullingen van de Vorwarts op waarheid
berusten en werkeljjk in die richting proe
ven worden genomen, het denkbeeld van een
illusionist. Het blad herinnert eraan, hoe
vjjftig jaar geleden de eerste pantserschepen
den bouw uitlokten van het type, dat in de
verschillende marines bekend staat onder den
naam monitor, en op hetzelfde beginsel be
rustte als deze hersenschimmige Dreadnought-
vernielers. De monitors verdwenen geleidelijk
weder, omdat bleek, dat men mot deze drij
vende pantserfoKen niet vlug genoeg uit do
voeten kon komen.
De Figaro meent, dat het nieuwe door de
„Vorwflrts” aangekondigde type om dezelfde
oorzaak geen reden van beslaan kan hebben.
Echter lezen wjj in de beschrijving, door
liet socialistische blad van den nieuwen mo
nitor gegeven, dat deze zal worden voortbe-
wogen door vier ontploffingsmotoron, zoodat
in ieder geval een behoorlijke vaarsnelheid
zal kunnen ontwikkeld worden.
De directie der Pruisiscb-Hessische Staats
spoorwegen beeft een zeer sympathieke be
schikking genomen ten opzichte van degenen
onder haar personeel, die zich mochten te
buiten gaan aan misbruik van sterken drank.
Wie dronken in dienst komt, wordt natuur
lijk zwaar gestraft, maar daarnaast tracht
de directie dronkenschap te voorkomen. Zjj
heeft aan de hoofden van dienst opgedragen
zich zooveel mogeljjk te onthouden van
soonljjH ingtjjpen bjj ondergeschikten,
neiging tot drinken vertoonen, maar daarvan
kennis te geven aan de spoorweg- en de
ziekenfondsartsen, of wel zich ten behoeve
van zulke ondergeschikten in verbinding te
stellen met onthoudersvereenigingen „die in
den regel een weg kennen om zich onopval
lend met drinkers in verbinding te stellen."
In bet bijzonder wordt den hoofden van
dienst op het hart gebonden om met de
grootste discretie op te treden, het eergevoel
der drinkers vooral te sparen en te vermij
den, dat collega’s met hun slechte gewoonte
bekend worden.
Wordt deze aanschrijving verstandig op
gevolgd, dan
meer heil te
straffen.
Door de afdeeling der Vrijzinnige Volks-
party te Frankfort aan den Main is Woens
dagavond een protestvergadering gehouden
tegen de redevoering door den Keizer te
Koningsbergen uitgesproken, waarin deze zich
beriep op het keizerschap van Gods genade.
Het gemeenteraadslid dr. Haas uit Karls
ruhe hield voor een propvolle zaal een toe
spraak, waarin hjj de uitlatingen van den
keizer aan een scherpe critiek onderwierp,
en ten slotte een motie voorstelde, waarin
met beslistheid wordt geprotesteerd tegen de
door den keizer verkondigde inzichten en
geëischt wordt de krachtige doorvoering van
het parlementaire regeeringsstelsel en de ge
lijkstelling van alle staatsburgers voor de wet.
In de zaal was geen plaats onbezetin
de doorloopen stonden honderden belangstel
lenden en tal van anderen moesten wegens
plaatsgebrek worden weggezonden.
Benige dagen geleden bevatte bet Dnitscbe
socialistische orgaan de „Vorwarts” de mede-
deeling, dat op Engelsehe en Dnitscbe wer-
per-
die
tegen het wetsontwerp 256, regelende”
enz.
Het Comité bestaat uit 27 personen, als
voorzitter treedt op Mr. E. Fokker, wiens
positie nemen tegen den geest van het
wetsontwerp o. m. bleek uit zijn betoog
in den „Gids” van Nov. j.l., voorzitster
(wat een aardige oplossing om twee per
sonen dezelfde hoofdplaats te kunnen ge
ven I) de opvermoeide, grijze strijdster,
mevrouw Rutgers-Hoitsema, terwijl verder
in het Comité zitting hebben genomen
vertegenwoordigers en -sters van zeer vele
schakeeringen in de vrouwenbeweging.
Zóó b.v. Jonkvr. A. van Hogendorp, Mr.
S. van Houten, Joh. Naber, Proff. Simons
en Molengraaff, Anna Polak, Jonkvr. Lewe
van Middeistum, de heer Wibaut, enz.
Het Comité spreekt tevens uit naam
van vijftien vereentgingen, vertegenwoor
digende alwaar zeer vele nuances uit de
vrouwenbeweging. Van rechts af: Nederl.
Vrouwenbond tot verhooging van 't Zedelijk
Bewustzijn en Nederl. Vrouwenvereeniging
„Arbeid /ldelt“, over de meer in het
midden staande heenNat. Ver- voor
Vrouwenarbeid, Nat. Bureau voor Vrou
wenarbeid, naar links toe Ver. ter
behartiging van de belangen der vrouw,
Ver, Thugater, en Vrije- Vrouwen- Veree-
niging, Bonden van onderwijzers en -essen,
hoofden van scholen, leeraressen, telefo
nisten, dienstboden, en de Onderlinge
Vrouwenbescherming groepeeren zich om
hen heen.
In Mei 1910 diende minister Heems
kerk een wetsontwerp in, waarin het eerste
en voornaamste van de twee artikelen
luidt„Vrouwelijke Rijksambtenaren, die
in het huwelijk treden, worden met ingang
van den dag van haar huwelijk, eervol
ontslagen”. Voorts worden een aantal
wijzigingen in de lager-onderwijswet voor
gesteld, om de gemeentebesturen te nopen
eenzelfde gedragslijn tegenover de onder
wijzeressen te volgen als de Staat tegen
over zijn vrouwelijke ambtenaren.
Eerst hebben we in ons land kunnen
bewonderen een huppeldans van Konink
lijke Besluiten een linksch minister van
Binnenlandsche Zaken stond de gehuwde
ambtenares toe in haar werk te blijven
bij huwelijkeen rechts verleende haar
ongevraagd eervol ontslageen linksch
trok dat besluit weer in (Oct. 1907), in
formeerde ridderlijk bij de wegens huwe
lijk ontslagen ambtenaresse, of ze weer
wenschte te worden aangesteld
en stelde ze ook werkelijk weer aan
(Februari 1908).
Twee maanden later deelde minister
Heemskerk mede, dat „in afwachting van
nader vast te stellen regelen, een nieuw
aan te stellen vrouwelijk personeel, ingeval
van huwelijk, eervol ontslag zal worden
gegeven ten aanzien van in dienst zijnde
vrouwelijke ambtenaren zal „vermoedelijk”
bij huwelijk ontslag volgen”.
En onder dat genoeglijk „chassez-croi-
sez” van onze rijksregeeringen, genoten
ook onze gemeenteraden van een aller
liefst spelletje Rotterdam veranderde nu
niet meer zijn gemeente-verordening, om
daarin vast te stellen verbod van huwelijk
voor onderwijzeressen zoo’n bepaling
zou toch immers weer door Gedeputeerde
Staten werden vernietigd, als in strijd met
de wet op het Lager onderwijso, neen
het ontsloeg eenvoudig drie onder
wijzeressen, omdat ze huwden, en dit be
sluit werd door Gedeputeerde Staten van
Zuid-Holland goedgekeurd.
Je moet den juisten vorm maar vinden 1
In Maart 1909 deelde datzelfde gemeen
tebestuur mede, dat het er geen bezwaar
in zag, de ontslagen onderwijzeressen als
„tijdelijke leerkrachten” aan te stellen.
Hoogstwaarschijnlijk dus tot er een kind
verwacht wordtOnbezoldigd propagandist
voor het Nieuw-Malthusianisme 1
is van zulk optreden zeker
verwachten dan van zware
Haarlem weigerde de haar toekomende
salarisverhooging aan een onderwijzeres,
omdat ze inmiddels gehuwd was als
een vader, die aan zijn stout kind zijn
weekgeld ontneemt I
Hengelo wil „ontslag bij huwelijk” niet
meer in de verordening plaatsen, maar
in de instructie.
Bolsward zal de onderwijzeres vriende
lijk verzoeken haar ontslag te nemen bij
huwelijk doet ze dat niet, dan zal ontslag
volgen I
Amsterdam besloot „voortaan alle onder
wijzeressen en leeraressen met vollen dag
taak bij huwelijk te ontslaan”, en verzocht
beleefd hoofden van scholen om van dit
besluit mededeeling te doen aan hun vrou
welijke leerkrachten.
De minister Heemskerk, als een lief
hebbend voogd, die zijn pupillen niet, in
zorg wil laten, deelde mee, dat indien
natuurlijk buiten de verordeningen
de gemeenteraden eene onderwijzeres bij
huwelijk zouden wenschen voor te dragen
voor ontslag, de minister een zoodanig
besluit zou bekrachtigen. „Wel door een
K. B., maar niet langs den koninklijken
weg”, resumeerde het tijdschrift „Belang
en Recht”.
En nu is dan gelukkig het wetsontwerp
ingediendGelukkig I Want beter een
slecht ontwerp, ja, zelfs beter een ver
keerde wet, die vaststaat, waartegen ge
ageerd en gestreden worden kan, tot ze
onder de gezamenlijke slagen inéénstort,
dan de rechtsonzekerheid, het schichtig-
nerveuse, het zwaard van Damoclesachtige
van Koninklijke Besluitenzelfs van de
goede, waarvan we immers aan den lijve
weten, dat ze binnen 3 maanden tijd door
juist de tegenovergestelde kunnen vervan
gen zijn
Beter ook voor ons volksbewustzijn en
ons zelfrespect de dwang van zelfs een
verkeerde nieuwe wet, dan het ontduiken
en omgaan van een bestaande oude door
slimmigheidjes, geniepigheidjes, leepe juris-
terijtjes, zooals de laatste jaren ons zulk
een keurig gesorteerde staalkaart voor
oogen voerden.
Tegen dat vaste wetsontwerp dan, dat
als een zwaar blok reactie midden in ons
-moderne leven gevallen is is een geor
ganiseerde strijdactie opgeroepen.
Opgericht heeft zich n.l. een Comité,
zich ten doel stellende „een actie te voeren
fi0lD8CHE I.III lll\T
De campagne, door een groot gedeelte van
de Parysche para gevoerd tot het uitlokken
van regeeringszyde van afdoende maatregelen
tegen de beide gevaren, welke het leven van
den rnstigen burger en den vreemdeling in
de hoofdstad bedreigen, n.l. bet optreden der
Apachen en der beoefenaars van de jacht op
de „renards”, beeft tot bet beoogde doel ge
leid. De minister president beeft tydens een
kortstondig verblijf te Parys, een onderhoud
gehad met den minister van justitie, die
daarna vertegenwoordigers der pers het vol-
ven met gver gearbeid zou worden aan den gende mededeelde.
duldig. Voor haar volgde vandaag de eene
verrassing op de andere.
J)e jonge Mölier uit het Monnikenhof wil
bjj ons bet landbouwbedrijf leeren."
„DonnerwetterFranke had het haar
naar achter geschud en krachtig op de tafel
geslagen. De kleine baron was een weinig
bleek geworden en wierp snel een blik op
Gertrude. -
„Maar, mynheer Von Knee," zei hjj haas
tig, „voor zoover ik weet, is die jonge
man
„Een man P Een haas is hg 1 Ik heb
het nog niet verteld kort geleden
„Nu, al wil ik ook juist niet zoo bard
oordeelen als Franke, dan zou ik toch in
derdaad gelooven, dat hjj alsals huisge
noot min passend voor ons is. De zoon van
een herbergierster
„Welke school 'hebt gy bezocht, mynheer
baron P" vroeg een bedaarde stem.
„De cadettenschool zooals n wel Vnnt be'
grijpen."
„De jonge Mölier heelt met goed gevolg
het eindexamen afgelegd. Drie jaar geleden
is by met een eervol getuigschrift van de
school ontslagen en hij kan zich als student
aan de universiteit laten inschrijven, als hg
verkiestmaar hg wil landbouwer worden."
„No... en zijn moeder?*
„Daar mag oom over oordeeleneergisteren
