advebtentieiT
I). SAMSOM.
Gemengde Berichten.
Stadsnieuws.
Veemarkt te Rotterdam.
Nouveautés
SPeltexijeDn.
De minister acht verbreeding van den
Leidsche-straatweg noodzakelijk.
Sleehts 20 boomen znllen vallen. Over
onteigening in het belang van de verbete
ring der Rijkswegen zal met Binnenland-
sche Zaken" overleg worden gepleegd.
De vergadering wordt te 12 unr 15 ge
sloten.
Vergadering van 10 December.
Jnstitiebegrooting.
De minister zet zijn gister afgebroken
rede voortbelooft overweging van het
denkbeeld om een commissie van bekwame
joristen te benoemen, om na te gaan een
herziening van het Burgerlijk Wetboek op
het stok van woekercontracten, bepalingen
betreffende de ingebrekestelling de oorzaak
van verbintenissen ende ontbinding van
wederkeerige overeenkomsten.
Overigens is zijn werkprogram nog zóó
overladen, dat bij geen toezeggingen durft
te doen omtrent de nieuwe desiderata, door
verschillende sprekers gister geuit.
Wat betreft de administratieve recht
spraak verklaart de minister, onder mede-
deeling dat dit plan reeds b\j hem bestond,
zich bereid deze regeling niet te latenwach-
ten op de invoeringswet.
Voor wijziging van het Arbeidscontract
als door den heer Days bedoeld, bestaat
geen aanleiding. Subsidie aan vereenigingen
v voor kosteloozen rechtsbijstand heeft 's mi
nisters sympathie, maar er is geen geld voor.
(Êf den weg van gemeentelijken steun zal
nog voorloopig moeten worden voortgegaan.
Voor herziening van ons burgerlijk proces
recht is de tijd nog niet gekomen. Is die
tijd aangebroken, dan zal hp overwegen of
algéheele dan wel partieele herziening de
voorkeur verdient.
De positie der deurwaarders acht spreker,
op enkele uitzonderingen na hier te lande
zeer gunstig. Positieverbetering is den mi
nister eveneens sympathiek, maar zijn goede
wil stuit af op het veto van den minister
v&n Financiën.
Wat de oneerlijke concurrentie betreft
ten aanzien der noodzakelijkheid van wet
telijke regelen bestaat nog geen voldoende
communis opinino om dagrmede thans reeds
j te komen.
In zake overlading van de ambtenaren
van het parket met administratieve werk
zaamheden, herinnert de minister, dat b(j
kort geleden een commissie heelt benoemd
om deze zaak te onderzoeken.
De Kinderwetten behandelende, meent de
minister, dat, al moge de straf van beris
ping niet veel uitwerking hebben, niet hit
het oog mag worden verloren, dat aan de
berisping toch verbonden is de voorwaarde
lijke opzending naar de Tncbtschool.
Wat de verschillende gegeven wenken ten
aanzien der Kinderwetten betreft, verklaart
de minister zich o. a. afkeerig van snbsidi-
eering van familieleden, die de voogdij op
zich willen oemen. Evenmin is de Regee
ring geneigd éen hoogere bijdrage te geven
voor verpleging van ter beschikking der
Regeering gestelde kinderen. Het mooie
van de zaak ontaardt dan in materialisme.
Wat de zaak der kinderen van de we
duwe de Rpk betreft, hierin heeft geen
enkele Regeeringsinmenging plaats gehad.
Het was eo bleef geheel een justitiaele zaak.
Dat katholiek geloofsfanatisme de onder
grond dezer kwestie was, ontkent de mi
nister.
De minister heeft, juist om godsdienst
kwestie te vermijden, strenge last gegeven
b\j de uitvoering der Kinderwetten alle
proselieten-makerij te vermijden. Spreker
toch zon het zeer betrenren, indien de uit
nemende Kinderwetten door proselieten
makerij in gevaar zouden gebracht worden.
Maar dit streven wordt niet gediend door
de reclameachtige wijze, waarop die zaak-
de Rijk in de pers als anderszins |k, be
handeld.
Met den heer van Wijnbergen is de mi
nister bet eens, dat mqjiellen van knnst-
nijverheid beschermd dienen te worden.
Ten-slotte verklaart de minister, waar hp
overtuigd is dat vermindering van het aan
tal drankgelegenheden in Limbnrg noodza
kelijk is, zich bereid te dezer zake met den
minister van Binnenlandsche Zaken overleg
te plegen.
Wat de criminaliteit in het zuiden des
lands aangaat, inderdaad mag tnsschen mis
dadigheid en godsdienst geen verband wor
den gelegd. De juiste oorzaken zullen zijn
na te gaan, indien dergelijke statistische
cijfers ten dienBte staan, en kunnen worden
bestudeerd. Maar evenmin mag worden be
weerd, dat de criminaliteit in de noordelijke
provincies groot is onder protestantsche gees
telijkheid, evenmin mag worden gezegd, dat
de misdadigheid bet grootst is jc streken,
waar de katholieken overwegend zpn.
Hierna vangen de replieken aan.
Bp de daarop gevolgde artikelsgewpze be
handeling, komt in bespreking een amonde-
ment-Duys, strekkende om de voorgenomen
aanstelling van een specialen ambtenaar voor
de griffierechten op f 8000 niet te doen plaats
hebben, welk amendement door den voor
steller breedvoerig wordt toegelicht en ver
dedigd terwpl de heer Sasse van Ysselt in
de aanstelling van dien ambtenaar alleen
zon willen berusten, als dien benoeming een
tijdelijk karakter zou dragenen de beer
Van Veen het amendement bestrijdt.
Na verder debat, waarbij de minister doet
nitkomen dat, wordt hem den specialen
ambtenaar onthouden, de gebeele zaak der
griffierechten in 't honderd zal loopen, maar
waarbij bö den heer Limburg toezegt, door
dien ambtenaar te doen nagaan de moge
lijkheid van een algehééle herziening van
het tarief van gerechtskosten, wordt de
stemming over het ameudement-Dnys aan
gehouden tot Maandag.
Bjj de afdeeling Rechterlijke Macht be
spreekt de heer Limburg
de Papendrechtsche zaak,
die thans geëindigd is in een blpeidend trenr-
spel. Is het Nederlandsche volk nu bevredigd
Weet het er nu alles van? En zegt het volk
nude politie te Papendrecht is niet ruw
opgetreden, maar is het slachtoffer van een
komplot geweest
Het lijkt er niet naar. Wat het publiek
thans wèl weet, is, dat als een burger getui
genis aflegt voor een rechtscollege, bp kans
loopt op de kaak te worden gesteld tegen
over het publiek. Dat is de fout geweest
van de behandeling voor het A^hemsche
hof. Weliswaar betrof het bier nog slechts
getnigen k décharge, maar het kan ook gaan
in do toekomst met de getuigen charge.
Spreker betoogt, dat het psychologische
psychiatrisch intermezzo te Ajbhem zal ge-
teekend blpven in onze geschiedenis als de
lof der zotheid in de 20e eeuwepn inter
mezzo, waarvan de slotsom is dat half Pa
pendrecht een gekkenhuis is.
De rechter-commissaris had moeten over
wegen de vraag of de getuigen verplicht
waren zich aan het psychiatrisch onderzoek
te onderwerpen.
Spreker is niet overtuigd dat den getnigen
vooraf goed duidelijk is gemaakt, waar 't
precies om ging, en meent veeleer dat men
hen niet veel meer gezegd heeft dan: „Hier
zpn eenige heeren, die u enkele vragen heb
ben te stellen." De rechter-commissaris had,
alvorens de kleyne loyden uit'Papendrecht
in handen te geven aan de psychiaters, hen
vooraf moeten waarschuwen, om welke reden
zp psychiatrisch onderzocht moeten worden.
Een dergelijk onderzoek van getuigen moest
onder zoodanige waarborgen plaats hebben,
dat ook de keerzijde van den verdachte naar
boven komt, en ook der verdediging moest
de gelegenheid worden geschonken harerzijds
licht te verschaffen omtrent den\ielstoestand
van getnigen.
Spreker zét in verband hiermee uiteen,
dat, als men de psychologie van een straf
zaak wil laten onderzoeken, men zalks op
geheel volledige wijze moet doen, door ook
de getuigen charge in het onderzoek te
betrekken. Hier is gehandeld geheel in te
genstelling met de wijze van handelen in
andere rechtszaken. Spreker hoopt, dat het
te Arnhem gebeurde een unicum in onze
rechtspleging zal blpven, vooral in het be
lang van bet getuigenbewjjs, want de recht
spraak heeft den burger noodig als»getnige.
Dit is het groote algemeen belang, bp deze
zaak betrokken, en bp vraagt den minister
in de eerste plaats maatregelen te nemen
dat een dergelijk psychiatrisch onderzoek
nooit meer zal plaats hebben dan met uit
drukkelijke medewerking der getuigen; voorts
zijn invloed aan te wenden, dat bij dergelijk
onderzoek onomstooteljjk vaststaat, dat bet
door de psychiaters uitgebrachte rapport de
intellectueele eigendom blijye der justitie, en
niet mag worden gepubliceerd dan met toe
stemming des ministers en eindelijk dat znlk
een psychiatrisch onderzoek niet ontaarde in
een psychologisch onderzoek, eer vóoral niet
in een psychologische beschouwing der zaak.
De loop der Papendrechtsche zaak heeft
het prestige der rechterlijke macht geschaad
en tevens het element der psychiatrie in
onze rechtspleging.
Spreker meent verder dat in ernst geen
honderd Nederlanders gelooven, dat de
Papendpechtsche zaak niets is dan een com
plot tegen de politie, opgezet door een
waanzinnigen quaerulant. Spreker waagt de
veronderstelling, dat, hetzij reeds bjj het
begin der zaak, of in den loop daarvan, bp
het Openbaar Ministerie en bp den rechter
commissaris zich de gedachte heeft vastge-
nesteld, dat de zaak-Garsthagen geen ande
ren grond had dan een complot tegen de
politie. Geheel onbewust zou men zich dan
aan die gedachte niet meer hebben weten
te onttrekken. In Dordrecht heeft in rech
terlijke kringen een atmosfeer geheerscht
^van geloof aan een complot, een atmosfeer
ai?1"zwaar gedrukt heeft op een advokaat
(mry.Dicke), die in de eerste jaren de zware
verdediging op zich nam, en die sedert niet
meer herbenoemd is als rechler-plaatsver-
vaDger en als curator.
Spreker betoogt verder dat de Papen
drechtsche zaak het groote belang van een
goede samenstelling onzer rechterlijke macht
heeft aangetoond, en dat het noodig is
frisschè krachten in de raagistratuar te
brengen, mannen met socialen zin, en mid
den in het leven staande.
De heer van Hamel zet in verband met 1
de behandeling der Papendrechtsche zaak
uiteen, dat de rechterlijke macht steeds be
hoort te zorgen dat zp 1°. een in baar han
den gestelde zaak, ook in haar handen
honde2°. dat de rechter steeds volkomqn
onbevangen en rustig zpn onderzoek behoort
te doen.
Wat de zaak zelve betreft betoogt spreker
dat 't het eenvoudigste en zuiverste ware
geweest, wanneer men het onderzoek had
weten beperkt te honden tot Papendrecht,
en den rechter te Dordrecht. Want dadelijk
bp de eerste behandeling te Dordrecht heeft
Garsthagen verklaard te goeder tfouw te
zpn geweest.
De wijze waarop hier een psychologisch
psychiatrie onderzoek "van getnigen heeft
plaats gehad is een nieuwigheid, en afscho-
weljjk, omdat in casn de getuigen als patiën
ten zijn behandeld.
Een contradictoir onderzoek had ook
moeten plaats hebben.
Spreker hooptj dat zich zoo iets, als te
Arnhem gebeurd is, niet meer zal herhalen.
De heer Lohman meent daarentegen, dat
de rechterlijke macht alleen rekening be
hoeft te honden met de heiligheid van het
recht. Bewuste partijdigheid bestaat bij onze
rechters niet.
Naar het „Vad." verneemt zal binnenkort
vanwege de Staatsspoorweg-Maatschappij een
overzicht verschijnen van de voornaamste
bepalingen der nieuwe reizigerstarieven.
Hierin zal-o. a. de volgende mededeeling
voorkomen
„De in 1910 afgegeven kilometerboekjes
„van 5000, 1000 en 500 K.M. zpn niet geldig
„op de lijnen van H. IJ. S. M.zp kunnen
„evenwel, zoolang hnn geldigheidsduur niet
„is verstreken, op da stations van S. S., N.
„C. S. en N. B. D.-& tegen nieuwe boekjes
„worden ingewisseld, waarbij de prijs, he
rtaald voor, de nog ongebruikte, mits niet
„nit een vorig boekje overgeschreven kilo-
„meters, in mindering wordt, gebracht van
„den prps van het nieuwe boekje."
Aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal
is het volgend adres gericht
Geven eerbiedig te kennen, ondergeteeken-
den, allen inwoners van Papendrecht,
dat zp kennis genomen hebben van bet arrest
van het Gerechtshof te Arnhem in de zaak
Garsthagen en bet psychiatrisch rapport, dat
tot voorlichting van het Hof heeft moeten
dienen j
dat zij meenen, dat in die beide stukken een
onjuist licht geworpen is op de getuigen en
op de toestanden te Papendrecht
dat onder meer Papendrecht beschreven
wordt als een terrein bijzonder gunstig voor
een aptie tegen verschillende ambtsdragers
dat zulk een beschrijving van Papendrqcht
naar het inzien van ondergeteekenden voort
vloeit uit een gebrekkige bekendheid ujet de
daar heerschende toestanden eu met de toe
standen die van invloed zpu geweest op het
verloop der strafzaak.
Redenen waarom zp de Tweede Kamer ver-
'zoeken een onderzoek te doen naar de toe
standen te Papendrecht voor en tydens de
strafzaak.
Het adres draagt de onderteekening van
M. vau Walbeok, graanhandelaar J. Visser
Gz., Raadslid ds. Th. Hoekstra J. T. Vis
ser, Statenlid dr. E. Brandts G. Klootwijk,
RaadslidA. Visser Mz., Raadslid en H. v.
Dnyvendjjk Az., scheepsbouwmeester.
Wegens de hooge belasting op de tabak
is de firma Klaassen te Emmerik genoodzaakt
om over 14 dageD een gedeelte van haar
werkvolk te ontslaan. De handwerkers zullen
hoofdzakelijk bet slachtoffer er van zijn. Uit
Arnhem zpn een groot aantal sigarenmakers
in Emmerik werkzaam. Eenigen is reeds het
ontslag aangekondigd. (Geld.)
Tasschen St. Laurens en Oostkapelle werd
Donderdagnamiddag buiten kennis langs den
weg gevonden een bode van Middelburg op
Oostkapelle. De man was erg gekneusd en
waarschijnlijk van zpn wagen gevallen en
overreden. Naar zpn woning te Oostkapelle
vervoerd, bleek hij bp aankomst reeds over
leden.
Zpn paard en wagen stonden een eind van
de plaats w.aar hij gevonden werd op den
weg.
Te Oo8terhont (N. Br.) huist aan het Oost-
eind sedert eenigeh tpd een man met zpn
nog jeugdig dochtertje onder of in een hoop
hooi. Voor een paar jaren brandde zpn hnis
af, waarna hp zpn intrek nam in een eigen-
gebonwd schaartje, hetwelk ook dezen zomer
in asch werd gelegd. Het gemeentebestuur
bood hem wel reeds een andere woning aan,
maar halsstarrig weigert hij die te betrekken.
Zijne huisvrouw, dit hondenleven in het hooi
moede, heeft manlief verlaten en elders een
onderkomen gezocht.
De gearresteerde sergeant-majoor!
In verbaqd met de aanhouding van den
sergeant-majoor H., te Groningen, kan
worden gemeld, dat wordt vermoed, dat
de verdachte zich de1 vrijheid heeft veroor
loofd den milicien-sepgeant O., aldaar, die
bp zpn compagnie was ingedeeld, vrijstel
ling te geven van opkomst onder de wape
nen voor de manoeuvres in 1908, terwijl
wel in de boeken gelden moeten zpn uitge
trokken voor menage en soldij van den ser
geant. De zaak is thans in onderzoek. De
overige kaderleden der compagnie herinnoren
zich geen van allen den sergeant dat jaar
onder do wapeps te hebben gezien.
Leenw. Ct.
Het 4-jarig' dochtertje van den veehouder
P. Streefland te Opperdult (Gemeente Lek-
kerkerk) viel Donderdagmiddag in een pot
kokend water die even op den grond stond.
Ernstig gebrand over het geheole lichaam
werd de ongelukkige uit haar positie ver
lost, en onmiddellijk de httfp van dr. N. L.
v. Gelderen ingeroepen, die aen toestand
hoogst gevaarlijk achtte.
Gisterenavond omstreeks 7 unr ontstond
brand in het perceel Kal verstraat 166, bij
het Spui te Amsterdam, alwaar de firma
K. F. Deuschle Benger heeft een magazijn
van Jaeger-onderkleeding.
Het vaar was door onbekende oorzaak
ontstaan in <een aan de achterzijde gelegen
pakkamer. Deze brandde geheel nit, terwpl
de daarboven- en onder gelegen vertrekken
eenige brand- en waterschade beliepen.
Naar aanleiding van verschillende grieven,
die de arbeidster, der zettelzaal van de Ko
ninklijke Weefgoederenfabriek, voorheeu G.
T. Stork Co. te Hengelo (O.) hebben, t. w.
slechte grondstoffen, lage loonen enz., hadden
zp vergaderd met de bestureu'der arbeiders
organisaties toen eigen pogingen tot oplossing
geen resnltaat gaven. Besloten werd aan die
besturen de zaak in handen te geven. Ge-
noemde- bestaren vroegen eene couferentie bp
de directie der inrichting aan, doch deze
weigerde. Gisteravond vergaderden- de ar
beidsters wederom met de bestaren en werd
met op 5 na algemeene stemmen besloten
Zaterdagochtend het werk met 14 dagen op
te zeggen, overeenkomstig bet arbeidscon
tract. Detfe opzegging heeft geen gevolg,
wanneer voor 27 December a s. de grieven
zpn opgelost.
In de fabriek, die bp staking der 70 zet-
tel-arbeidster zal moeten stoppen werken
pl.m. 1300 personen.
„Een postzegelverzamelaar" heeft eenige
dagen geleden in <fé N. Ct. zpn bevreemding
te kennen gegeven over het feit, dat bp een
postzegelbandelaar te 's Hage een vel van 50
postzegels van f 10 vau Nederland ligt uit
gestald, nog voorzien van den rand gom
papier en afgestempeld in Roosendaal, Oct.
1910. Daarnaast nog een blokstnk van 4
zulke zegels, eveneens in Roosendaal afge
stempeld. Deze postzegels waren voor be
langrijk lager prps te koop.
De inzender kon zich niet verklaren, hoe
iemand in het bezit kon komen van een vel
afgestempelde zegels van f 10 om ze voor
minder te verkoopen. Hjj opperde eenige
veronderstellingen, van welke hp zelf wel
gevoelde dat zp niet juist konden zpn. Toch
is, meldt de N. Ct. nn, ook in dit geval de
werkelijkheid vreemder dan de verbeelding
zich zon kunnen aitdenken. De zaak zit na
melijk zoo
Een geloovig R.-K. had het Rijk voor f 500
benadeeld, door ontduiking snccessiebelas-
ting, een te lage aangifte vermogensbelas
ting, of iets van dien aard. Hp gevoelde
zich daarover terecht bezwaard en biechtte
het kwaad, dat hp had gepleegd, aan den
pastoor. Gaarne wilde hp het goedmaken,
maar hoe moest hp dat aanleggen zonder
zich te compromitteeren tegenover de ambte
naren van den fiscus
Heer Pastoor een man met zeer ge
schoolde hersens wist raad! Hp gelastte
zpn biechteliug voer het bedrag dat hp de
schatkist had tekort gedaan postzegels van
f 10 te koopen. Verder om die postzegels te
laten afstempelen, ze dan aan een postzegel
handelaar te verkoopen, en den opbrengst
voor een of ander kerkelijk doeleinde af te
staan. Op die wpze kreeg het Rpk wat des
Rpks is, werd 's mans geweten ontlast en...
schoot er ook nog een voordeeltje voor de
Kerk over.
Is dit niet een meesterstukje
De Vlaamsche Gazet maakt melding ait
Laik over de liefhebberij van een man in
een reiskoffer.
„Ten gevolge van verscheidene boetstraf
felijke veroordeelingen was de Nederland
sche mijnwerker K^rel Wnit het land
gezet geworden, maar keerde er niettemin
steeds in terng.
„In Nov. kreeg de politie bericht dat hij
opnieuw naar Luik was teruggekeerd en
zich bp zy'n moeder bevond. Huiszoeking
werd in de me Pierreuse gedaan en men
1
trof Waan in een oud-reiskoffer. Voor
banbrnik kreeg Wnn 4 maand en 15
dagen gevang."
Vrijdagnacht zpn bij een werkwillige van
de Kon. Stoomschoenfabriek A. H. v. Schpn-
del te Waalwijk de rniten ingeworpen.
Toen hp zich naar buiten begaf, kwamen
een aantal personen op hem af. Op zpn
eigen veiligheid bedacht, schoot hij driemaal
met zijn revolver, zopder iemand te raken.
De personen,. die eerst naar hem waren
toegekomen, gingen daarna op den loop.
De politie stelt een streng onderzoek in.
Te Amsterdam is opgericht de bond
„Heem8cbnt", die zich ten doel stelt het
waken voor, en het'beschermen van de
schoonheid van ons land.
De bond tracht zpn doel te bereiken o.a.
door het bestndeeren der vraagstukken, die
op het in stand honden en vermeerderen van
het scboone en merkwaardige in stad en land
betrekking hebben; het verstrekken van in%
lichtingen en adviezen daaromtrent aan be
stuurslichamen en aan particulieren-het bij
eenbrengen van de gelden, noodig om bet
doel van den bond te bereiken bet verza
melen van gegevens omtrent betgeen in het
baitenland tot beboad eu bevordering van
het schoone in stad en land gedaan wordt;
het tegengaan der ontsiering van stad en
land.
Een commissie, bestaande nit de heeren
rar. G. A. P. M. v. d. Aa, K. I. C. de Bazel,
dr. J? Th. Oademans, mr. P. G. van Tieo-
hoven en A. W. Weisman zal de statuten
ontwerpen.
Een rechercheur zag Vrijdagnacht, dat drie
scannen zich op verdachte wijze ophielden bp
v groeutenwinkel op den hoek van de Noor-
dersltrant en van het Noordplein te Rotterdam.
De winkeldeur hadden zp reeds los, maar een
daarachter geplaatste kuip belette hnn het
opemen van de deur. Van deze drie mannen,
dijp zich op de komst van de rechercheur
verwijderden, werd even later op den Hofdijk
aangehouden de zwerveling J. U., en Zater
dagmorgen A. de Vwonende in de Kipstraat.
De derde is nog niet in handen der politie.
De winkeldeur hadden zp vermoedelijk met
een valschen slentel geopend.
De strooper, die verdacht werd den jacht
opziener Hermans van het leven te hebben
beroofd, is in vrijheid gesteld, daar vol
doende gebleken was dat hy volstrekt geen
schuld bad aan den dood van Hermans,
't Is nn niet moeilijk de conclusie te maken,
dat Hermans den dood vond door een van
de revolverschoten die Melis loste tijdens
zijn worsteling met Machielse. Deze wordt
dus alleen vervolgd wegens strooperp en
verzet tegen de politie.
(Bred. Ct.)
GOUDA, 12 December 1910.
Met ingang van 1 Januari 1911 is benoemd
tot secretaris van de Nederlandsche veree-
niging van Kaashandelaren de beer Mr. M. M.
Schim van der Loeff.
Evenals alle jaren houdt ook thans met
Kerstmis, 2en Kerstdag, de vereeniging
„Volksweerbaarheid" eene groote velddienst
oefening in het Gooi, in den omtrek van
Hilversum. De Marsch- en Velddiecstafdeeling
alhier zal wederom aan de oefeniug deel
nemen en vanuit Gouda om 8.52 unr naar
Hilversum vertrekken.
Zaterdag herdacht de. afd. Gouda e. o.
van den Bond van Nederl. Onderwijzers haar
20-jarig bestaan. Voor de openbare middag
vergadering was de Bondsvoorzitter, de heer
Ossendorp uitgenoodigd. Daar deze verhin
derd was, zon de Algemeene secretaris de
heer Lamers, het onderwerp „Wat wil de
Bond" toelichten.
Na een kort inleidend woord van den af-
deeling8Voorzitter, den heer de Nooyer, kreeg
de heer Lamers het woord.
Is het eigenlijk, vroeg spr., niet gek dat
het nog noodig is voor onderwijzers uiteen
te zetten wat de Bond wil? Toch blijkt het
noodig. Ten allen tijden hebben onze aato-
riteiten in mooie woorden gezegd wat schoone
taak den onderwijzer-volksopvoeder was weg
gelegd. Jammer, zei spr., dat hel steeds bp
woorden is «gebleven en dat nooit met daden
is getoond dat die woorden geen frazen wa
ren. Maar och, hét is meest zoomen moet
zelf doen wat men noodig acht. Aan waar-
deerende woorden* hebben we niets, zei spr.
Ook klinkende munt behoort de waardeering
nit te drukken.
Zeker, ons is altpd verweten, wat zijt gij
onderwijzers toch egoïsten. Nu egoïsme
kan het zijn maar dan toch zeker van een
goede soort. Want wat is de diepe onder
grond vair onzen strpd om een beter salaris.
Daarvoor moeten we eens een 20 jaar terug
gaan. Toen was de onderwijzer nog wat
we nog voor velen zpn, als men ons het
krenkende woord „schoolmeester* toevoegt.
In dat eene woord ligt alles wat ons
hindert, daarin ligt het geteekende van onze
klasse. Dat juist is het, wjj staan altijd op
ons zelf. En daarvan is de schold onze
slechte salarieering. Wij staan financieel
achter bij intellectueel gelijkstaanden. WQ
komen niet in het leven omdat ons de mid
delen ontbreken. En hoe kunnen wjj nn de
jeugd opleiden voor dat leven, als wjj het
zelf niet kennen. Onze salarissen zynintosschen
wat verbeterd. Gelukkig want we gaan nu
pas beseffen, hoeveel we nog te kort komen.
Hoewel in de tweede plaats in het Bonds-
programma genoemd, is misschien het pont:
„Zelfstandigheid van den onderwijzer" wel
het belangrijkste. Hoe is de wet, zei spr.
De wet kent maar één onderwijzer, dat is
het hoofd der school, Alle andere onderwij
zers zjjn „hulponderwijzers van bijstand".
Toen die wet gemaakt is, was de toestand
werkelijk zoo. Maar nu is die anders. Het
hoofd heeft slechts een zeer klein deel van
de opvoeding voor zjjn rekening, soms zelfs
doet bjj er heelemaal niets meer aan. De
onderwijzers die het werk doen hebben niets
te zeggen. En wanneer zp medezeggingschap
vragen, wordt hnn van allps verweten. Dat
zon een toestand wordenEen school 'zon
der hoofd. En dan de school, waar maar
een man werkzaam is Daar is ook geen
controle. Trouwens, de bond is volstrekt niet
tegen de controle. Zooveel controle als men
wil, maar geen ingrjjpen in het werk. School
vergaderingen kunnen onder deze wet slechts
een geringe vergoeding zpn.
Maar er is meer, wat de Bond wil. De
Bond vraagt voeding en kleeding voor het
arme schoolkind. Zeker men heeft ons eerst
verweten, zei spr. dat we het gezin niteen
willen rukken, maar toen Amsterdam f 30000
subsidie gaf, was het een katholieke ver
eeniging die bet eerst een deel van den buit
-opeischte.
Kindergezondheids- en Vacantiekolonies
zjjn door den Bond gesticht.%^
Alles terwille van het ondejjrw$&:
Laat ons hopen, besloot sptVaat de on-
derwjjzers-niet-aangeslotenen zich gedrbngen
zullen voelen ons in den strjjd voor ons
onderwijs te helpen.
Na een kort slotwoord van den voorzitter
werd de vergadering gesloten. Enkele r.ienwe
leden gaven zich op. 's Avonds had een
feestelijke bijeenkomst plaats in de zaal
„Kunstmin" vau de sociëteit „Ons Genoegen".
De Goudsche Onderwjjzers-tooneelvereeniging
voerde een tweetal tooneelstnkjes op, die,
zeker ook door 't vlotte spel, zeer in den
smaak vielen. Het dobbel kwartet, dat een
viertal nummers van 't programma voor haar
rekening had, behaalde niet minder succes,
waartoe de keuzo der te zingen liedjes njet
weinig bydroeg. Een vijftal vioolspelende
heeren zorgde mede, dat de aanwezige aan
genaam werden bezig gehouden. Van de
gelegenheid tot dansen, na afloop der uit
voering werd nog geruimon tjjd door velen
gebruikt gemaakt.
De burgemeester van Bodegraven ontving
dezer dagen een dreigbrief per post nit Lei
den,. waarin gevraagd werd eenige honderden
guldens op een bepaalde plaats neer te leg
gen. Voldeed bü daaraan niet, dan zon by
vermoord worden.
In een volkslogement te Leiden vond de
recherche zekeren van L., een Leidenaar,
die het vorig jaar een dreigbrief richtte aan
den Minister van Financiën en daarvoor
straf onderging.
De aangehoudene erkende den brief ge
schreven te hebben.
DE HAGESPELERS.
De Rivalen; bljjspel in 5 be
drijven (14tafreelen) van Richard
Brinsley Sheridan. Neder-
landsch van Carry van Bruggen.
Dat lichte Engelsche tooneel dat ze geven,
past v^el precies voor de Hagespelers. Ze
kannen zoo volkomen de fpntintige élègance
die 't èischt, met hun décors snggereeren
ze weten zoo teer-ljjnig zich te bewegen
daarin. Wat was dat gisterenavond weer
voorbeeldig van distinctie en eenvoud, die
14 tafereeleto, die ze, met heel weinig tec%
nische hulpmiddelen, na tnsschenpoos vair
één of twee minuten, voor ons zetten, met
gevoelig tastende, en, 't r&kende, kunste
naarshand. En in die décors ook weer, met
hoe eenvoudige halpmiddelen scheppen ze
stemming. Een vaasje met een groote roode
roos. Een lintje, een doekje Saggestie
van stemming en omgeving in 'n paar trek
jes. zonder eenige realistische détailleering,
het was volmaakt wat décors moeten wezen.
Het was een heerlijke vondst: het was een
datum in onze tooneelknnst.
Daarin dan de coetnnms. Men heeft de
handelipg, opzettelijk wat later gesteld, in 't
laatBtl dér 18e eeuw, om in plaats van de
reeds zoo veel op 't tooneel geziene roomo,
deze bekoorlijke kleederdracbten te kannen
toonen. Cato Neeb heeft eer van haar werk,
zooals J. C. Eversen en J. W. F. Isselman
en Zn., de schilders der décors naar ont
werpen van Ednard Verkade van'thunne.
Naar ontwerpen van Ednard Verkadehet
is zeer karakteristiek voor dit gezelschap,
dat de leider zelf die décors bedacht. Zooals
het karakteristiek is, dat men bp de bespre
king van deze voorstelling voelt, met die
décors te moeten beginnen... Verkade zelf
was Captain Absolute, zjjn costuum was
naar het schilderij van Reynolds in de Na
tional Gallery.
In do décors waren dan de reqnisieten en
de costuumsen in de costuums waren men-
schen. Die speelden.
Nn kan onze lof niet meer heelemaal on
vermengd bljjven. Maar intusschen, ook hier
heel veel goeds. De captain (Eduard Ver
kade) speelde volkomen in den vereischten
listen stpl. Hy was leuk; zijn, steeds ge-
mOTiveerde bewegingen waren raak. Zpn
vader, sir Anthony (Herman Schwab), die
zich een verrukkelyken kop had gemaakt,
had men misschien op zich-zelf wat san-
guinischer nog gewenscht. Het wat langzaam
tempo dat hij hield getuigde echter van
ensemble-gevoel. Heerlpk amnaant was 't
gesprek tusschen vader en zoon (II, 1).
Over de. Fanlkland-creatie van Alex Frank
zod Ik een opmerking van dezelfde strekking
willen maken als over den Sir Anthony vai
Schwab: Men kan zicb de jalonzie en bf*
wantrouwen-uit-liefde zeker scherper óój
in 't niterlpk getypeerd denken mail
moet erkennen, dat meer kracht tevens zou
schaden aan 't samenspel met de bleeker-
beeldende perBonen van 't VerkadQK-enseaftde.
De Acres van Paul de Groot baV \Vat
meer eenheid van karakter kunnen vertoo-
nen. Io den robbedoes van de eerste acte
voelt men te weinig don opsnijderden op-
snijder-^ haas" van 't slot. En Rienk Bron-
wer's Sir Lncins Had de komiek van den
man die met de dochter waant te corres-
pondeeren en 't doet met de tante, niet wat
meer aangedikt kunnen worden Die tante,
Mrs. Malaprop, (RAy de Vries—v. Berkel)
met het wuivende staartje op haar hoofd,
zei haar geleerden nonsens voortreflpk, met
schuin-doceerend hoofd maar was wat erg
frisch van teinten veel te aardig voor de
oude-malloot-fignnr, die ze verbeelden moet.
Euny Vreede transponeerde wel wat sterk
het met romantiek-dwepende meisje (Lydia
Languish) in 't hedenfreule Julia (So
phie Hermse) was voortreflpk kan ook
vele leden van dit gezelschap kunnen van
haar leeren in dit opzicht voortreffelijk een
wat laugero tirade lanceeren. Hetty Beck
als kamerkatje heeft me nu een oordeel mo
gelijk gemaakt. Ze is, ook door haar vlot en
zeker van echt begrip der tooneelkunst
getuigend bewegen, ook door haar zeer
duidelijke uitspraak, voortreflpk kwam, deels
door die hoedanigheden, echter wel wat te
Veel? naar voren, ten opzichte van haar
meesteres. Haar alleenspraken mogen nog
wat meer verschalken zp moet voorzichtig
wezen, dat zp bp die alleenspraken niet iets
doceerends krijgt.
Van de knechtsrollen ten slotte onder
scheidde David (Juiias Brongers) zich zéér
gunstig van Thomas en Fag. Thomas ver-
zaimde van zpn heel klein rolletje gauw
even een type te maken. Fag zat nog vol
dilettantenbewegingen.
Après toot getuigt echter de keuze van
dit stuk, dat iets naïefs heeft, en dat zoovele
tafereelen bevat, die als achtereenvolgende,
veel afwisseling brengende tableaux konden
verschijnendat lichten toon en sierlijkheid
voor alles eischt, van zeer goed irizicht. En
niemand zal zich beklagen, het te zpn gaan
zien.
(Vad.)
Donderdafi^öO December zal bovenge
noemd topaeelspel alhier worden opgevoerd
in de jghal „Knnstmin" der Sociteit „Ons
Genpégen".
SPORT.
Voetbal.
Olympia I—D. O. S. I 4—1^
Hoewel het weer eerst dreigend, pitzag,
klaarde het toch nog op, waardoor menigeen
zich liet verleiden naar het Olympia—terrein
te gaan. Het terrein, door den bode van
Olympia met één meter aan de zijde ver
groot (46—91 M.), was wel een beetje glad,
waardoor de spelqualiteit veel te Ijjden had.
Precies twee nur 6telï Olympia zich als
volgt op: Cremer (k.)J. Wagner en v. d.
Horst (b.)Sibbes, W. Wagner Jr., Houdp'k
(h.b.)Samson, Backers, v. Iterson, Dnpm en
Pateer (voor). De achterback Slop, die de
gelederen verlaten heeft, vond in Wagner Jr.
als centra-half een goed opvolgerhoewel
nog wat vreemd in het elftal zal bij toch
blpken een goed speler te zpn, gisteren vol
deed/hy goed.
Direct na aanvang treedt Olympia hande
lend op en al apoedig is het Utrechtsche doel
in gevaar. Dejachterhoede weerde zich echter
flink en hieldMjet doel schoon. Eindelijk had
Samson sncces en,met een scherp schot ver
raste hjj den keeper. Een plotselinge slapte
trad toen echter bp Olympia in, waardoor
een tegenpunt van D. O. S. niet nit kon
blpven en de geel-witte links-bniten passeerde
dan ook Cremer roet een hard schot. Tot
half-time bleef de stand onveranderd (11),
met meermalen gevaarlijke oogenblikken voor
beide partijen.
Na rast een meerderheid van D. O. 8., wat
echter spoedig door (je backs, vooral de voor
back, werd afgewend. Een plotselinge omme
keer, nitval op uitval van Olympia en van
Iterson zet het 2e pant in. Dan is de kracht
er bp de geel-witten nit, geheel ingesloten
doen zp haast geen uitvallen meer. Te meer
echter de blanw-witte voorhoede, waar van
Iterson en Pateer de keeper nog eens pas
seerden. Zoo kwam het einde met een wel
verdiend 4—1.
Bp Olympia voldeed op slechts enkelen na,
het gebeele elftal zeer goed.
Het Rotterdam8che Xerxes sloeg het elftal
der Grenadiers en Jagers met 3—0.
Sportman uit Leiden verloor van de Bilt-
sche V. C. met 1—5,
De stand in deze competitie is thans:
gesp. gcw. gel. verl. puut. g. rg-1.
Xerxes 6 6 0 0 12 21 1
Olympia" 7 4 3 0 11 27 6
D. O. S. 7 2 2 3 6 9 10
Hermes 7 2 2 3 6 10 12
Gren. en Jag. 8 3 0 5 6 13 27
Sportman 7 2 1 4 5 8 24
Biltsche V. C. 8 2 0 6 4 16 22
Het Gondsche Bondselftal kreeg van liet
Leidsche te Voorschoten met 9—1 klop.
Amsterdam, 5 December 1910.
Volgens het Weekblad van de Commissie-
bank te^ Amsterdam, zpn in de week, ge
ëindigd 5 December, door tusschenkomst dier
Bank verhandeld de navolgende Incourante
en minder Ipcourante Fondsen
Aand. Maatscb. voor grondbezit en
gron^crediet 25 pCt.
4i pet. Oblig. My. voor grondbezit
en grondcrediet 85
Aand. Algemeene Hypotheekbank
(20 pet. gestort) s/ 110
Amsterdamscke Hypotheek
bank (20 pCt. gestort) 100
Kuituur Mp. „Bandjaran" 15
Cultuur Mp. „Modjopangoocg" 85
Cultuur My. „Moeteran" 50
5 pCt. Nederl. Ind. Cultuur Mp. 50
Aand. Pharm. Handelsver. 125
4 pet. Oblig. Leidsche Veem 90
Aand. Nederl. Gresbuizenindustrie 50
Nederl. Scheepsbouw Mij. 156
Rotterdamache Droogdok
Maatschappij 133—134
van Nievelt, Gondriaan
Co's Stoomvaart Mp. 80
47s pet. Oblig. (^jtersche Stoom
tramweg k 101
Aand. Nederlandi&ljfejBouw Mp. F 201.—
Vli8sing6«M Duinwaterlei
ding Mp. V 210 pCt.
Oude annd. „Hollandia" Hollandsche
Fabriek van melkproducten
en voedingsmiddelen 239
3) pCt. Oblig. Gemeente Zutphen
1886 95
Opr. aaud. CuWuur Mp. „Maron" 750.—
Jévasche Boschexploi
tatie Maatschappij 210.—
Maandag 12 December 1910,
Vette ossen en koeien goede aanvoer, prijzen
waren voor iste kwaliteit 38, ae 33 en 3e 29 ct,
per halt K.G.
Vette kalveren redel. aanvoer ie kwaliteit
28, 2e 25, en 3e 23 ct. per half KG.
Vette varkens goede aanvoer, iste kw, 27
2de kw. 26, 3de kw. 23 cent per half K G.
Schapen en lammeren red. aangevoerd.
Handel in vej vee prijshoudend, vette kalveren
en varkens stug lager in prijs, schapen en lnm-
meren flauw door sleehte berichten uit Londen.
ju MANTELS, COSTUMES.
BLOUSEN, ROKKEN
alsmede eene groote kenze
van de billijks te tot de beste genres
Aanbevelend
npcclallteit in Mantels en Costumes.
G e b 0 f e n
WKI.IF.RT JAN,
Zoon van 'jj-J
*T W. J. VAN ZANEN -
en
J. VAN ZANENWestee.
Gonda, ïi Deo. 1910.
