m
„Ons Genoegen'
-: HEEREN- JONGEHEEMN- en KIN
DERKL
,E€DINlG; V
riniiu Wed. A. PI AO,
inns liter Fares, Havanna 5 ct. Sigaar,
Maandag 2 Januari beginl onze ,Ath
ISP
s - a-o-cro^..
Wegens voorbereiding zijn onze Magazijnen Zaterdag 31 December GESLOOT.
INRICHTING VOOR ALLE STANDEN-
Wij leveren het Beste, het Nieuwste, het meest Elegante voor goedkoope prijzen.
fS-tuMell
Telephoon 210.
Zie heden onze Etalage's.
MAMUFACTURENMANDEL BAHLMAriM S C2
a
SOCIËTEIT
Tweede Voorstelling Donderdag 5 Januari 11)11, des avonds 8 uUi'.
HIEUWSTE FILMS. Ill MIK.F BEELDEN
HT Plaatsbespreking bij den Pachter der Sociëteit lo et. pep plaats.' J
KT Meest gesorteerd en goedkoopst
Adres vo
I p I ;.'a ,1 li 1-
Coupe, kwaliteit en afwerking onzer KLEEDIITGrSTUKKEN waarborgen het succes onzer zaken.
C \lt V\TIE VOOIS OMIFUISPELIJi; 1MSSEA.
Zondags gesloten.
Markt 10, GOUDA.
tij LOUIS BISSCHOP
Dubbelebuurt.
Januari 1911.
49e Jaargang.
I^rie^LTJT-s-^dTrertem-tlelolsLd. voer ao*ada en Or^.str©Js:e^
Verschijnt dagelijks
behalve Zon- en Feestdagen-
Tweede Blad
SQ-^%1-
ZB-u-Iten la/rxcl.
Bmtenlaidsch Nieuws.
BAHLMANN CL,
(ii'uole Wiliter-0priiimiii
t i
Prijzen der plaatsen le Rang' I* OJ02e Rang1 f 0.33, 3e Rang f O.SJ. Kaarten verkrygbaar aan de Sociëteit en in de Sigaren
magazijnen van J. OPDERKERK, Korte Tiendeweg 10 en J. MARKUS, Hoogstraat 3 en des avonds aan de Zaal,
Namens het Bestuur: J- VAN1 KRANENBURG, Secretaris.
(iOlMlHE COERAMT.
PRIJS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaal
Idem franco por post
Met Geïllustreerd Zondagsblad
Idem franco per post
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Burn..
Tiendeweg G4, bij onze Agenten, den Boekhandel en tie Postkantoren
f 1.25
- 1.50
- 1.50
- 1.00
La nu
PRIJS DER ADVERTENT IN
Van 15 gewone regels met bewijsnummer q'^q
plaatsingen worden
Dionstaanb.odmgen par pluataing van 1 -o «W* *°fLV""rU,t
totaling, elke regel moor rt*. Reclames f 0.2o pet regel.
G-ronto letters on tanden naar plaatsruimte.
Telefoon Interc. 8'2
Het is niet meer zestig—veertig
De verhouding is ietwat gewijzigd
na de liberale overwinning in Rot
terdam V, een overwinning waarvan
wij de waarde niet overschatten,
maar die toch moedgevend is in
een periode, waarin velen dachten,
dat het nu uit was met,tde libera
len, voorgoed.
Tegen een dergelijk laten zinken
van den moed bij de vrijzinnigen
moge hier worden gewaarschuwd.
Een tijdelijk bovendrijvend idee moge
voorgoed weggewerkt worden, met
de oude liberale idee van vrijheid
en vooruitgang voor heel het volk
kan zulks niet. En daarom mag een
tijdelijk onder liggen allerminst het
hoofd doen zakken. Integendeeleen
tijd van minderheid hebben wij te
beschouwen als een welkome gele
genheid om onze krachten te ver
zamelen, om 11a te zien wat er aan
onze organisatie haperen mocht en
tot actie te prikkelen diegenen, die
juist doordat de vrijzinnigen zoo
langen tijd de lakens uitdeelden, het
niet noodig oordeelden zicli te in
teresseeren voor de publieke, tl. w. z
ons aller zaak.
Ziet men dan, zooals bij boven
genoemde tusschentijdsche Kanier-
verkiezing in de llottestad, dat onze
krachten, mits terdege ingespannen,
best toereikend zijn, om verloren
zetels te herwinnen, dan is er alle
reden oin de toekomst blijmoedig
tegemoet te gaan.
Wij hebben daarbij onzen tijd af
te wachten. Ook voor ons staat
geschreven, dat zij die gelooven
niet haasten.
En wij kunnen gelooven in de
toekomstige overwinning van onze
vrijzinnige beginselen.
Vraagt men van de overzijde be
wijs voor deze stelling, het zou reed
afdoende zijn daarvoor te verwijzen
naar het nuchter, gezond verstand,
dat ons volk in zoo sterke mate
eigen is. Op den duur toch zullen
de kiezers, die zich thans door gods
dienstige leuzen lieten misleiden, zich
herinneren, wat ons land te danken
heeft aan de liberale beginselen, hoe
alles wat de intellectueele en eco
nomische ontwikkeling van de bur
gerij is ten goede gekomen, een
uitvloeisel is van het liberale „be
ginsel en tot stand is gebracht door
liberalen. Men zal zich dit meer
en meer gaan herinneren, naarmate
duidelijker blijkt, dat de meerderhe
den waarmee Kuyper en Heemskerk
regeerden, onmachtig zijn om te
geven hetgeen beloofd werd, toen
de kiezers moesten worden opge
warmd om zulke meerderheden in
het leven te roepen.
Waarlijk, de rechtsche coalitie
maakt het ons niet moeilijk om op
timistisch te blijven.
Haast drie jaar zetelt thans het
ministerie-Heemskerk, met een meer
derheid, zoo groot als slechts zelden
voorkomt. En wat een ontgoocheling
Uitgevers A. BRINKMAN EN ZOON.
nü reeds 1
Ziedaar een Kabinet, dat zijn
ontstaan dankt aan het militaire
vraagstuk, waarover zijn kopstukken
hunne voorgangers lieten struikelen.
De landsverdediging heette bij het
liberale ministerie-de Meester niet
veilig, een christelijk ministerie heet
te noodig 0111 den wagen uit liet
moeras te helpen. Men is thans
drie jaar verder. Drie jaren van
christelijk bewind en hoe bitter zijn
de restiijJÊtft
Minister Sabron, de eerste mi
nister van oorlog in het Kabinet.-
Heemskerk zal bekend blijven als
de man, die door het tweeploegen-
stelsel ons hoofdwapen, de infante
rie, desorganiseerde op een wijze
dat thans links zoowel als rechts
gevraagd wordt, hoe er nog iemand
gevonden wordt, die. daarvoor de
verantwoordelijkheid durft dragen.
En toen deze hervormer wegens
gezondheidsredenen heenging, kwam
generaal Cool, die thans reeds de
missionair is op betel vail deli
anti-revolutionairen leider uit de
Kanaalstraat.
Maar de jongste begroutingsdfl
batten leeren méér. ür. Kuyper
moge vergoelijkend van een „mik
mak" bij oorlog spreken en aan
zijn getrouwen diets maken, dat het
Kabinet niet leed hij 111 dé eerste
plaats weet wel beter.
Het zijn juist de jongste parle
mentaire discussies geweest, die het
aan een ieder hebben duidelijk ge
maakt, hoe voos de basis is, waarop
de „christelijke" regeering rust,
ondanks het negen-en-vijftig— een-
en-veertig.
Van eenig waarlijk Christelijk b<
ginsel aan de regeeringstafel geen
spoor te bekennen. Veeleer een
luchthartigheid en joligheid, die aan
een studentendebatingclub deden den
ken. Zelden, wellicht nooit, is er
meer gelachen om wat er van di
groene tafel werd gesproken, maai
van christelijken ernst geen oogen-
blilc ook maar de geringste sprake.
De Premier, zicli overal met een
kwinkslag van af makend en eenvou
dig decreteereud, dat een rechtse h
bewind in het belang des lands zou
ziju
Een „rechtsch" bewind
Hoorde men vroeger ooit van
een „linkscli" bewind?
De woordenkeus is hier veelzeg
gend, omdat de Regeering zelf haar
beleid, haar richting, bij voorkeur
niet christelijk noemt.
Ja, wat méér zegt, bij alle pun
ten, waarover men het oneens is.
treft het altijd weer, dat de meest
hopelooze oneenigheid juist dkar
bestaat, waar eenig Christelijk be
ginsel in het spel is.
De verhouding 5941, vroeger
6040, dankte haar ontstaan aan
een stembus-menu, waarop sociale
wetgeving, defensie, kiesrecht en
tariefsherziening de hoofdschotels
waren. En nu reeds staat vast,
dat de verbonden kerkelijke groepen
tegenover deze hoofdschotels zeer
verschillend staan. Dit is geen
nieuws, maar het demonstreert op
frappante wijze de onoprechtheid,
waarmee door deze partijen de stem
buszege is bevochten.
Een Christelijke regeering inet
een Christelijke meerderheid zouden
wij hebben. Maar zóó komt er een
gerecht »ji tafel met christelijke
smaak, of het is mis! Is het nog
noodig voorbeelden te noemen?
Welpu, dan denke men slechts even
aan de quaestie van de Zondags
viering, aan de Staatsloterij, aan de
verhouding tusschen Kerk en Staat
aan de lceszalenquaestie, aan de
positie der gehuwde vrouw-ainbte
naresen het lijstje is nog lang
niet v olledig
Is scherper vonnis tegen een zich
christelijk noemende meerderheid
denkbaar, dan dat men letterlijk bij
iedere aangelegenheid van geeste
lijken aard zelfs in de school
quaestie de meest uiteenloopende
meeningen vindt?
Doet het gesukkel inet de betrek
kelijk zoo eenvoudige bakkerswetten
niet 1111 reeds ook bij mannen van
rechts de begrijpelijke vrees ontstaan,
dat er ook onder dit christelijk mi
nisterie van de sociale wetten, waar
op de kleine lujdeii geen dag ei.
geen nacht heetten te kunnen wach
ten, wederom niets zal terecht ko
men En is 11 iet nu reeds uitgc
maakt, dat er aan de zoo urgente
kiesrechthervorming vóór 1913 even
min sprake zal zijn?
Vertiouwen wij 0111 .al deze re
denen, (lat eindelijk de ongeil zullen
opengaan van vele eerlijke Christe
lijke kiezers, die te goeder trouw
tegen eigen belang in, voor zooge
naamd Christelijke regeeringen zorg
den ook 111 de Kamer is niet
alles botertje tot den boom.
De subsidiëering van de openbart
leeszalen, waarover wij ons van harti
verheugen, heeft de oude verwijde
ring tusschen Christelijk-historischen
en Rooinsch-Katholieken opnieuw in
herinnering gebracht en erger nog
is de houding van dr. Kuyper's
partij tegenover den minister Cool
liet zijn juist deze mannen, die den
„uieuw"-Christclijken minister Went-
holt handhaafden, als hij, liberaal
in merg en been, zich maar schikt'
naar der anti-revolutionairen eischei
het zijn deze zelfde mannen
die den eerlijken en kundigen gt
neraal Cool deden vallen omdat hij
eer en geweten stelde boven de eert
van zijn ambt.
De crisis, hierdoor ontstaan, duurt
nog voort en wij wagen ons niet
aan voorspellingen, maar uit de
wrijving tengevolge van het optre
den van den van God gegeven leider
ontstaan, is duidelijker dan ooit ge
bleken, dat een hoogstaand man als
de chrlstelijk-historische leider de
Savornin Lobman niet op den duur
kan samenwerken met den held uit
de Lehmann- en van Heeckeren
zaken. Zonder omwegen heeft de
heer Lohman in zijn blad „De Ne
derlander" gezegd, hoe hij over de
houding van den antirevolutionairen
leider dacbt en het armelijk verweer
van den „Standaard"-redacteur deed
zijn optreden in nog ongunstiger
licht schijnen.
Dr, Kuyper poseert voor de ver
moorde onschuld, klaagt over de
felle en bittere critiek van Lohman,
maar wilde goedigediens „min
gelukkige hebbelijkheden er op den
koop bijnemen". Wel zegt dr. Kuy
per, dat er daarom nog geen gevaar
is voor de Coalitie, wijl hij niet
met gelijk temperament behept is,
eer het tegendeel En men weet,
dat (le heer Kuyper, altijd naar
eigen beweren, voor „politiek ratto-
kruid" ongevoelig is.
Maar wij zien het oogenblik ko-
meI1 wellicht is het spoediger
dan men thans vermoedt dat een
Lohman, die er wél gevoelig voor
is, langer voor de eer bedankt en
zijn zelfstandige positie herneemt.
Het cement der coalitie scheurt
al meer, de harsten worden steeds
zichtbaarder. Late men zich niet
verblinden door de numerieke sterkte
der coalitie-genooten. Trachten wij
ook onzerzijds het „negen-en-vijf
tigeen-eii-veertig" te doen plaats
maken voor een verhouding, waar
van land en volk meer heil te
wachten hebben
Prins Max van Saksen heeft den
gang naar Canóxsa gemaakt.
De katholieke priester van vorste
lijke n bloede, die zich verstoutte in
het tijdschrift Roma e l'Oriente" de
wenselielijkhoid neer te schrijven
van de vereeniging van do Grioksch-
Katholieke met de Room.M'.h-Katholieke
kerk en in zijn artikel betoogde dat
de heide kerken in hun geloof een
waren en hot verschil tusschen beide
slechts bestond in theologische dog-
rAa's, die door den prins niet koudon
worden aanvaard, is ter boete doening
naar Rome gegaan en heeft in ver
nedering aan do voeten van den Paus
om vergiffenis gebeden.
Onder den machtigon drang dei
Roomsche curie heeft Prins Max het
door hem geschrevene als dwaling
erkend en een verklaring daarvan
getoekend.
En de Paus heeft den boeteling
audiëntie ontvangen en hem vergil
fenis geschonken, daarbij als verzach
tende omstandigheid aannemend, dat
de dwaling is geschied to goeder trouw
en zoo gaat de naiwve vorstelijk
priester naar zjjn leershoel te Freibur
terugkeeren.
„Geestelijk Leven" waarover wij
niet anders dan medelijdend kunnen
glimlachen.
Telefoon Interc. 82.
onomstootelrjke dogma's zijn gepro
clameerd, weigert de kapelaan deze
leerstellingen vooralsnog te beëedigen.
De bovengenoemde leerstellingen
zijn slechts conclusies en afleidingen
uit dogma's. Eerst wanneer deze con
clusies onderzocht en door het hoogste
kerkgezag gesanctionneerd zullen zijn
wil de kapelaan ze onder eede beves
tigen.
„Vele geestelijken", merkt het B. 1.
naar aanleiding van deze verklaring
op, „die door den eed in innerlijken
strijd zijn gebracht, zullen van het
achterdeurtje, dat kapelaan Wiëland
gevonden heeft, gaarne gebruik ma
ken. Maar meer sympathiek zijn die
mannen, welke den eed, als zijnde in
strijd 4p«t de inenschenwaarde, in be
ginsel vorwerpen, dan dezulken, die
met theologische spitsvondigheden aan
het afleggen van den eed trachten te
ontkomen.
V
'De blnnenlandsche toestand in Rus
land wordt er niet boter op.
In Odessa hebben groote onlusten
plaats gehad, veroorzaakt door poli
tieke vergaderingen van studenten, die
met kracht protesteerden tegen do
gruwelijke mishandelingen van politie
ke gevangenen. Meer dan 200 studen
ten werden gearresteerd, terwijl één
zwaar werd verwond.
Door bekende personen van de Uni
versiteit is op de studenten geschoten
en niettegenstaande dat blijven zij on
gestraft.
Naar aanleiding daarvan is door de
Kodettenpartij bij de Rijksdoema oen
voorstel ingediend tot het houden van
een interpellatie.
In Beieren nemen de gevallen t
waarbij Katholieko geestelijken den
anti-raodernisteneed weigeren.
Reeds is melding gemaakt van oen
aantal universiteitsprofessoren te Mi'in-
chen die, om aan den eed te ontgaan,
hun priesterlijke waardigheid hebben
nedergelegd.
Sommige weigeraars deelden: de re
den hunner weigering anoniem in de
pers mede'. Anderen, gelijk een aekere
Heldwein te München keeren do Ka
tholieke Kerk eenvoudig den ru^ toe
en gaan tot de oud-Roomscheti over.
Weer anderen geven openlijk reken
schap van hun weigering, zooals de
kapelaan Konstantin Wieland te Le
ningen, die in het „Nouo Jahrhunder t'
in een nitvoerrg stuk, zijn standpuL't
t oelicht. Op grond, van de omstan -
digheid, dat de leenstellingen in dei
anti-modernisten-e* jd nog niet door een
onfoilbaren uitspvaak der Kerk tot
t Amrbika.
Do Standard Oil zal haar aandeel
houders oen kwartaal-dividend van 10
raillioim dollars uitbetalen en zoo zal
Rockefeller, als bezitter van één vierde
gedeelte van het geboete aalldcolonbe-
Üit sedert bot jaar 1882 tot. op boden
in ''t geheel 1,(0 milliocn gulden hebben
opgestoken. In negen jaren heeft bij
aan dividenden '316 railhoen gulden
int vangen.
Dm Amerikaansche petroleum trust,
door welke Rockefeller de rijkste ma#
der wereld geworden w, hoeft m do
jaren 11)02 tot 1010 zijn aandeelhou
ders van een zuivere winst van niet
minde, dan «7a.202.1HH dollars m 't
geheel 357.929.620 dollars uitbetaald.
'Nog geweldiger worden de getallen,
wanneer men tot op 1882 teruggaat
Sedert .lit jaa, heef. de Standur. ld
«en zuivere winst van 112J.442.004
loUars behaald en daarvan den aan
deelhouder» 706.812.620 dollars uitbe-
Behttlve betgeen Rorkcfell/r nit de
zuivere winst va» de petroieuintnist
betrekt, ontvangt bij nog 2\mdlioen
gulden aan rente; E» wanneer, met
zijn aandeel in tie groet* spoorweg
maatschappijen en uitgebreide beurs-
o-ndernemingen mede rekening yvordt
gehouden, dan kan men de plank W
ve," mis slaan, wanneer het vermogep
van Rockefeller op rond 1200 mlllioen
gulden geschat, wordt,
Doorderdag werden twee winkels te
New-York, toeVhoorende aan eea
Italiawnsch koopman, wien de beruchte
bende, „de Zwarte Hand" vergeefs had
getracht geld af te persen, door dyna
miet vernield.
Dit is reeds de vierde ontploffing
binnen één week en daar alle onmid
dellijk zijn gevolgd op do veroordee
ling van de Italiaanse!» kinderdieven,
brengt men deze feiten met elkander
in verband.
De Italiaan, wiens winkels vernield
werdien, is een bemiddeld handelaar,
