l als
V\T
!S£S
No. 11464.
EDELE HARTEN.
's
rsonea
I-
u
Zaterdag 2^ Januari MM1.
N’ien'ws- ezx voer G-oxxcLsu ezx Ox».stre3sezi..
49e Jaargang.
h
1
FEUILLETON
DE
Eerste Blad.
Om het algemeen kiesrecht.
Verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
Zoon.
"aAoS
id”.
i
II
OUDSCHE
t
Zelfs de
I
aan-
Nog dezer dagen (18 Januari)
DB OUDE BEDIENDE.
(Wordt vervolgd.)
VOEMRS
ten vogels.
f 0.55
- 0.10
ithaven SI,
10.
raakte
advertentie’
m provisie,
m met op-
i ingewacht
ndeweg 64,
Dit Nummer bestaat uit twee
bladen en het geïllustreerd Zon
dagsblad „Pak me Mee”.
«geld tijdig
vangen van
ermakêlnk-
n in oube
zeide op vreesachtigen toon „Goeden
morgen, Mikolaï, goeden morgen Zeg
mij een», of ge vandaag de pistolen
schoonmaakt
„Wat doe je hier, Henryk? Ik moet
de poetslappen in orde brengen. Daar
mede basta! Daarna bromde hij.
„Mikolaï hier, Mikolaï daarNatuurlijk
wanneer het om slaghoedjes te doen
is, dan is de oude Mikolaï goed genoeg
maar anders kan hij n,aar de maan
loopen! Ga toch eindelijk je les eens
leeren. Het schieten zal je niet veel
verstandiger makerij’’..
„Ik heb nrijn lessen reeds geleerd,”:
antwoordde ik op pruihAigen toon.
„Zoo, ZooHij heeft zijn lessen
reeds geleerd Dat leert en dat leert
maar, en zijn hoofd blijft even leeg
als voorheen. Ik geef je toch geen
slaghoedjes, daarmede bastaMaar
midderwijl noeht hy in zyn zak-
„Het zal hem nog eens in de oogenj
vliegen, en dan zal het zijnWie is;
er de schuld Mikolaï natuurlijkWie,
heeft hem de slaghoedjes gegeven en
hem laten schieten MikolaïWie
anders
Aldus brommend en knorrend, ging
hij naar de kamer van mijn vader,
nam de pistolen uit het wapenrek,,
stofte ze af, en overtuigde zich her-
haaldelijk, of zij niet geladen waren
dan riep hij uit, dat er van dat alles
Met groote Voldoening hebben wij
gezien, hoe de leiders van de grootste
vrijzinnige partij in ons land (de
liberale Unie) begrepen hebben, dat
een krachtige actie voor het alge
meen Kiesrecht niet langer mocht
worden uitgesteld. En ook de andere
vooruitstrevend-vrijzinnige partij, de
Vrijzinuig-Democratische Bond, is
flink aan den gang met zijn peti
tionnement.
Dit alles zien wij met groftt ge
noegen. Vooreerst blijkt hieruit weer
eens, hoe goed deze beide vrijzinnige
groepen zouden kunnen sainenwer-
■ken, mits bij beide slechts het besef
levendig werd, dat niets zoo ver
lammend werkt op de geestdrift van
de liberale kiezers als gekibbel tua-
schen de voorgangers. Maar hierover
willen wij thans niet uitwijden dat
komt, naar wij vertrouwen, vanzelf
in orde, wanneer men door schade
en schande is wijs geworden. Op
den duur zullen allen, die het staats
bestuur in vooruitstrevenden geest
willen hervormd zien en daarbij wen-
schen te handhaven de vrijzinnige
beginselen, waarop onze geheele
staatsinrichting thans gebaseerd is,
toch wel elkaar ontmoeten en komt
liet dan vooreerst nog niet tot een
samensmelting, dan blijve het wacht
woord voorloopig noggetrennt
marschiren, vereint schlagen
Maar er is nog een andere reden,
waarom deze „burgerlijke” actie ons
zoo verheugtDe roep om algemeen
kiesrecht is een liberale eisch.
Reeds gevoelde onze groote voor
ganger Thorbecke omstreeks de helft
der vorige eeuw (1844), dat het be
ginsel van algemeen stemrecht in de
staatsgeschiedenis van de negentiende
eeuw lag en hij noemde het onmis
kenbaar, dat die eeuw (de vorige
dus) het algemeen stemrecht gesta
dig, schoon trapsgewijze zocht te
verwezenlijken.
Ware Thorbecke thans onder de
levenden, hqe zou hij zijn sterke
schouders zetten onder de beweging,
die, na lange sluimering, nu weer aan
het opleven is
Nog steeds is het algemeen stem
recht er niet. Nog steeds niet, hoe
wel een groot aantal beschaafde
landen ons daarin voorging. En wat
het ergst is, door dat Nederlandsche
getreuzel heeft de soeiaal-demoératie
gevoeld, dat zij succes kon behalen,
door het algemeen kiesrecht onder
haar hoede te nemen en voor te
stellen als een specifiek-socialistische
eisch.
Hierdoor is nu het A. K. bij vele
„bourgeois” in discrediet gekomen.
Sommigen denken zelfs, dat A. K.
gelijk staat met een overwinning der
revolutionairen en wij kennen zelfs
eerzame burgers, die hun brandkast
het veiligst wanen door een zoo be
perkt mogelijk kiesrecht 1
Laten wij hiertegenover nog eens
met nadruk vaststellen, dat algemeen
stemrecht met sociaal-democratie
niets heeft uit te staan en dat Or
door liberalen reeds voor het A. K.
gestreden werd, voor de sociaal-
democratie bestond. En vergete men
daarbij niet,- dat er wellicht geen
beter middel bestaat om een groot
aantal vooruitstrevende kiezers (en
niet-kiezers) in de armen der S. D.
A. P. te drijven, hoewel zij absoluut
geen socialisten zijn, dan door zich
krampachtig en uit verkeerd begre
pen eigenbelang te blijven verzetten
tegen een kiesrechtuitbreiding, die
reeds veel te lang op zich wachten
laat.
Het kan niet genoeg herhaald
worden Men denkt de „ronden” te
bestrijden, door A. K. tegen te hou
den en men bereikt het omgekeerde
men jaagt er de ontevredenen juist
ooit.
Duur hebben ze het kind genomen
en weggebracht, zonder er zich veel
om te bekommeren, of het niet zal
sterven of verkwijnen t Ik zou wel
eens willen weten, wat hg op sohool
moet doen. Is hij dan de toekomstige
erfheer niet? Hij moet Latijn loeren.
Ze willen een Salomo van hem maken.
Och, wat 'n dwaasheid! Maar de jon
gen is weg en blijft weg, en do oude
Mikolaï mag in een hoek zitten prui
len, en zoeken wat hij' niet verloren
heeft I Laat daar den hooien landbouw
maar naar do maan loopen 1”
Ik herinner mij nog zeer goed, dat
ik voor de eerste maal met vacantie
thuis kwam. De dag was juist begon
nen en alles in huis scheen nog te
slapen; het was koud en het sneeuwde.
In de geheelen omtrek heerschte diepe
stilte, slechts gestoord door hot gekras
van een kraanvogel aan de waterbron
op het voorplein en door het geblaf
der honden. Alleen het keuken venster
was helder verlicht en er viel een
rossig schijnsel door op de sneeuw,
die de aarde bedekte.
(iOIINIIE COURANT.
f 1.05.
7‘/i uur. De
letoperette-
rectie van
|sen, Markt,
g Zangver-
is”.
4L Liefda-
m „Piet in
he Jongens
mee naar hen toe. Hoe kan het ook
anders
Kiesrecht is geen gunst, maar een
recht van den staatsburger. Zoo zijn
<er thans in ops land 850.000 kie
zers. Zijn dit nu allen namen, die
op en top mef finesses der poli
tiek op de hoogte zijn en weten
de uitgeslotenen (thans een goede
500.000 namen boven de 25 jaar)
er niets van
Natuurlijk niet! Betrekkelijk wei
nigen slechts hebben den tijd en
verkeeren in de omstandigheden om
zich geheel zelfstandig een oordeel
te kunnen vormen. De meesten heb
ben eenige leiding en dit spreekt
vanzelf. Zoo gaat het hier, zoo
gaat het overal, in alle landen. De
meeste kiezers weten zich slechts in
groote trekken er rekenschap van
te geven, in welke politieke richting
zij het meeste vertrouwen stellen.
En dit is voldoende. Ons geheele
kiesstelsel is daarop gebouwd. De
kiezer stemt, althans voor politieke
verkiezingen, op den man van zijn
richting daarnaar bepaalt hij zijn
stem. En is het dan «niet bijzonder
hatelijk en door niets gemotiveerd,
indien men daarvan uitgesloten
wordt, omdat Ge een kwartje of
een dubbeltje minder per week ver
woont dan uw buurman, of om
dat Ge iets minder weekloon
verdient dan hij, of omdat Ge niet
zoo gelukkig zijt geweest als die
buurman, die eens een 50 gulden
erfde en die naar de spaarbank
bracht
Gevoelt men niet, dat een toe
kennen van het eerste staatsburger-
recht op zulke gronden niet miïg
geschieden? Gevoelt niet een ieder,
hoe belachelijk het is, als men zijn
kiesrecht verliest, omdat Ge geheel
buiten uw schuld eenigen tijd buiten
werk geraakt of uw patroon zich
verplicht ziet uw loon iets te ver
lagen en Gij daarmee vrede hebt te
nemen?—
Waarlijk, zulke criteria voor hetj
pen waarop de oude dan antwoordde
nHeb ik niet altijd gezegd, dat ik
een domkop ben Ik weet immers
heel goed, dat ik het ben Waarom
zou mijnheer niet uitrijden De rent
meester is toch ook naar Niewardow
gereden, om de huishoudster van me
vrouw de vorstin het hof te maken.
Zou de heer dan minder mogen doen
dan de rentmeester Wat de een mag,
mag ook de ander!”
Zoo ging het onophoudelijk op den-
zelfden toon voort, en het was bepaald
onmogelijk, den ouden brombeer te
overreden. Ofschoon wij hem eigenlijk
gaarne mochten lijden, waren mijn
broeder Karimierz en ik bang voor
hem als voor het vuurwij vreesden
hem zelfs meer dan onzen huisleeraar,
pater Lodewijk, en zonder eenigen
twijfel veel meer dan onze ouders.
Tegenover onze zusters was hij hof
felijker dan jegens onsofschóon zij
jonger waren dan wij, sprak hij haar
aan met „juffrouw” en „u”, terwijl hij
ons, zonder eenigszins acht te slaan
op de wetten der wellevendheid, een
voudig met „jij” en pjou” betitelde.
Op mij oefende Mikolaï een heel
bijzondere aantrekkingskracht, door
dat hij altijd slaghoedjes in zijn zak
had. Dikwijls zocht ik hem, na de
lesuren, in de voorkamer op, lachte
hem vriendelgk en innemend toe en
PRIJS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaalrf 1.25
Idem franco per post- 1.50
Met Geïllustreerd Zondagsblad - 1.50
Idem franco per post - 1.90
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauLanue
Tibndbweg 64, bij onze Agenten, den Boekhandel en de Postkantoren.
Telefoon Interc. 82.
2)
Het gebeurde wel eens, dat mijn va
der zich rechtstreeks tot hem richtte
en zeide„Mikolaï, zeg na tafel aan
Mattheüs, dat hij moet inspannenwij
zullen een toertje gaan maken.”
Maar dan kwam het bij den oude
tot een uitbarsting.
„Rijden Waarom eigenlijk niet
Ja, waartoe zouden er anders paarden
bestaanEn als zij hun pooten breken
op den slechten weg? Maar wat
kopt dat er op aan? Wil men be
zoeken doen, goed, dan maar bezoe
ken gedaan I Mijnheer kan natuurlijk
doen, wat hij verkiest! Kan ik het
hem misschien verhinderen Maar ik
zal het hem volstrekt niet misgunnen,
waarom dus niet uitgereden De af
rekening kan nog wel wat wachten,
en het dorsohen ook. Bezoeken zijn
Van oneindig rpeer ggwioht I”
„Het is bgna niet meer uit te hou-i
I den pet dien .ouden Mikolaï," kon
ingn vader somtijds erg boos uitroo-
organisch en nïef-organisi-h kiesrecht,
bleek het een oplossing van huis
mannen en wiel-huismaniien, bleek
kortom dat men er met deze phra-
seologie niet kwam..
Men kan het veilig eonstateeren i
|het zoogenaamde huisnlanskiesrecht
is Weggelachen. Niemand laat zich
meer daarmee bedotten. Ook,,dé
Roomsch-Katholieken niet I
Want zoolang een Katholiek gees
telijke geen huisvader mag rijn, kan
een Katholiek geen vrede nemen met
een kiesrecht, dat zijn geestelijke
leiders uitsluit.
Typisch is dan ook, dat er. by de
Katholieken een groeiende strootning
voor het algemeen stemrecht is. Meh
gevoelt daar blijkbaar en hierover
verheugen wij on» t— dat men van
Katholieke zijde, niet langer mag
vasthouden aan de tegenwoordige
kieswdt-van Houten en dat rij niets
beters weten aan te bieden dan A. K.
Bijna de helft van de Commissie van
het Roomsch-Katholieke kiesrechte
rapport sprak zich dan ook vóór
A. K. uitmen moge hieruit toch
gevoelen, dat A, K. waarlyk niets
revolutionairs isDe overige leden
van de Commissie gevoelden blijkbaar
méér voor een acconrdje met de
Kuyperianen, hetgeen in onzen tijd
van coalitie niet verwonderen kan.
Maar een krachtige Katholieke min
derheid voor A. K. spreekt reeds
boekdoelen
En hoe bang is men in deze
dagen in R.-K. kringen, dat de
broederen hun handteekening zullen
geven voor het A. K.-petitionement.
Men rilt al voor het idee
Wij kunnen dit alles rustig
zien.
Het A. K. zal er komen. La
vérité est en marche, rien ne
l’arrétera. Zelfs de fijnste Kuype-
riaansche bedenksels zullen, wat
recht is, niet kunnen tegenhouden.
Dat ieder onzer dan zijn plicht doe 1
PRIJS DER ADVERTENTI®N:
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummer
Elke regel meer
Bij drie achtereeHvolgèndè plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 1—5 regels f 0.35 bij vooruit
betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f 0.25 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
Uitgevers A. BRINKMAN EN ZÓÓN. Telefoon Interc. 82.
-IJ--.J-'B-
toekennen van het kiesrecht zijn toch
uit den tijd.
Het is thans reeds zoover, dat
t uien haast van een communis opinie
spreken mag het kiesrecht dient
i aan een ieder te worden toegekend,
[die niet om overwegende redenen
daarvan dient uitgesloten te worden.
Natuurlijk kunnen die uitsluitingen
nog tot geredetwist tusschen de
partijen, zelfs in den boezem der
partijen, aanleiding geven. Maar dit
is voor ons bijzaak. Hoofdzaak is,
dat het beginsel algemeen erkend
wordtmen zij kiezer, behalve wan
neer men het verbeurt
En nu is het merkwaardige in
den kiesrechtstrijd, dat ten slotte
haast allen (op weinige star-con-
servatieven na) zeggen hiertegen
geen bezwaar te hebben,
oud-liberalen gaan, onder eenige
voorwaarden, met het A. K. mee.
Men vraagt zich af, waarop dan
het wachten is. Want vast staat
dat er onder dit Kabinet niets van
terecht komt en dat het al heel
mooi is, indien we vóór 1913 iets
zullen bemerken van het rapport
van de Staatscommissie, door den
heer Heemskerk in het leven ge
roepen om het kiesrecht op de lange
baan te schuiven.
De oorzaak van deze, narigheid
Wat anders dan het werken mei
leuzen, met woorden, die men niet
in daden kan omzetten
De Christelijke partijen moesten
tegenover het A. K. een anderen
eisch kunnen stellen, om de Goe-
Gemeente, duidelijk U maken, hm*
„principieel” zij overstaan tegen den
eisch der „libcralisteii”. Zoo werd
het „organisch” kiesrecht uitgevon
den, natuurlijk door dr. Kuyper, den
grooten man der leuzen. Zoo heeft
men de zaak vertroebeld. Tot in het
belachelijke heeft men getracht een
soort huismanskiesrecht in elkaar te
zetten en toen ten slotte een plan
netje daarvan aan den volke vertoont
werd, bleek het een mengelmoes van
nog eens een duivelsch ongeluk zou
komen, stak een kaars aan, stopte
een slaghoedje in het pistool en liet
mij mikken op de vlam. Maar ook
dan liet hij mij niet met rust.
„Is dat een pistool vasthouden! Juist
als een barbier zijn kwast! Hoe wil
je nu zóó de kaars uitschieten Zeker
zooals de koster de kaarsen in de kerk
uitdooft! Voor soldaat deug je toch
niet!
Niettemin onderrichtte hij ons in
zyn oude soldatenkunstjes. Na tafel
oefenenden wij ons dikwijls onder zijn
venster in het marcheeren, waarbij
pater bodewijk, die zich bij het mar
cheeren hoogst komiek voordeed, ons
gezelschap hield.
Mikolaï knipoogde nu en dan van
ter zijde jegens den geestelijke, en kon
zich, ofschoon hij voor hem het meest
bevreesd was, toch niet weerhouten
te zeggen: „Ei, ei! Uw Eerwaarde
marcheert precies als een oude koe!”
Als de oudste, stond ik op een heel
bijzondere wijze onder zijn commando,
daarom had ik ook het meest van hem
te lyden; maar toen, ik eenmaal naar
het gymnasium ging, stelde hij *ich
aan, alsof hem het grootste ongeluk
was overkomen. Later vertelden m^ne
ouders mij, dat hij na myn vertrek
veertien dagen over mij had getreurd,
en krijgszuchtige! geweest was, dan