B A H L M A A .A C°.
Ruime keuze St. Nicolaas-Cadeaux. Groote sorteering Luxe Meubeltjes.
£jéb5BISPING
Dassen en Handschoenen,
St. Nicolaas-Cadeaux.
BOTERLETTERS
Eieranthraciet.
n
BIOSCOOP THEATER Sociëteit „Oos Genoegen".
MARKT 9 - GOUDA.
ni'HKlllAG: AFHELLING TAPIJTEN.
S. S. VAN DANTZ1G,
SEEN BOEÏZOOFEE BRANDSTOF
Ouderwetscli gekruid St. Mcolaas,
HEEHEH MODE ARTIKELEN
BORSTPLAATJES.
St. Nicolas.
Waarschuwing!
Woonhuis met Tuin
ItRAXD en INBRAAk
SCHOEN HANDEL
I)e nog resteerende TAPIJTEN, DLKEiNS en verder alle Artikelen
de Tapijt- en Bedden-Afdeeling betreffende, worden, ZOOLAIXG DE
VOORRAAD STREKT, uitgestald in onze Etalage ACHTER DE KERK.
W WOLLEN DEKENS SPOTGOEDKOOP.
•V INGANG MARKT. ~W
GOUDA:
fXWMSm ENGELSCHE HHH»
Markt 43,->GOUDA.
O-root© zerx<a.irrgf
|f* Dagelijks verseke
Botox St- ISTicol StSüS,
Versche
Firma T. VËRMEI.I.
TE HUUH
Prys t' 1.00 per H.L.
JOH. DESSING en Co.
Heeft U geen brandkast?
Prima droog en frisch machinaal geperst
Gerststroo
Haverstroo
Tarwestroo
Roggestroo
B. BOEREMA
Id Fourages te Uithuizen.
Wijdstraat 19.
Reparatie-Inrichting.
ZONDAG 10 EN NOVEMBER l»H, DES AVONDS 8 UUR.
BIOSCOPE VOOESTELLIITG-EIjT
STEEDS DE NIEUWSTE FILMS. PBACHT1GE VOORSTELLINGEN.
No. 11718.
Zaterdag 18 November 1911.
50e Jaargang.
NieM-ws- en -^h-d.TrextexLtio"bl©-d. -voor <3-o"a.d.a, exx Oxxtstxellszexx-
Verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
Telefoon Interc. 82.
Uitgevers A. BRINKMAN EN ZOON.
Telefoon Interc. 82.
Tweede Blad
*%£it ons cCarlement.
BinrLeiiIan.d.
Beleefd aanbevelend, FRANS BIK Jr., Tiendeweg.
te»
m TELEFOONM?56
MARKT N?5Ö 62
I r Dfl556(i BOORDeMr «JREGER HEMDE"
loVERHEMDEri'HflCHTHEWDEH BORSTROKKEN
IvFROITTS ;- MrinCHETtE" PitnTTRLPnS.
C7\ CH E« EZ B R ETÉLS
HAnDSGHOEBEn ÖOKKErt b
-HOEDEN Per TEN*!-
uitstekend geschikt voor
9 cent per ons.
12 cent per ons.
Aanbevelend, Gebr. KAMPHUIZEN.
Alle dagen voorbanden
Aanbevelend,
Oosthaven 3B en 36,
GOUDA.
Daar do verpakking onzer KINA DRUP
PELS DE VRIJ, veelvuldig wordt na
gebootst om Kinapraeparaton van andere
herkomst aan don man te brengen,
wijzen wij er op, dat roode doozen,
zonder den naam Dr. H. Nanningdoch
alleen voorzien van het woord Kina
druppels*, MET uit onze fabriek af
komstig zijn.
Men eisohe daarom steeds
Dr. Nanking's Kinadruppels
Alom verkrijgbaar a f 0,76.
aan de Oost haven te Gouda. Het hnis
levat 6 Kamers, Keuken en droge Kel
der. Haarpr\js 300 gulden per jaar.
l'e bevragen Oosthaven 69.
DAN
Zeer g'eschikt om in alle Kachels zelfsin
Fornuis te stoken.
KantoorQoaTUAI'MlM »Q-
blijven geduchte vijanden.
Schaft TT er dan direct een aan.
Aanbevelend, yf|n jJgj. Jzil.f
GOUDA, Tuinstraat 61/3. Fabrikant.
Tot concurreerende prijzen franco ieder
station aangeboden door
Interc. Telefoon No. 7.
Telephoón No. 286.
onder leiding van den ,.Roi des Bioscopes", F. A. Nöggerath van Amsterdam.
Prijzen der plaatsen le Itang f 0.50, 2e Rang f 0.35, 3e Rang f 0.95. Kaarten verkrijgbaar aan de Sociëteit en in de Sigaren
magazijnen van .1. OUDERKFRK, Korte Tiendeweg' 10 en J. MARKUS, Hoogstraat 4 en des avonds aan de Zaal.
OT riaat.be,prekhuj bij den Hachter der ModeteU IO et. per plaat., -mm BESTUUR.
Elaotr. Dr.-A. Brinkman Zn., Gouda.
(iOllSCHE COIRAM
PRIJS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaal f 1 25
Idem franco per post 1 50
Met Geïllustreerd Zondagsblad 150
Idem franco per post 1 90
Abonnementen worden dagelyks aangenomen aan ons Bureau: Lanof.
Tiendeweg 64, bij onze Agenten, den Boekhandel en de Postkantoren
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 15 gewone regels met bewijsnummer f 0.55
Elke regel meer *0.10
By drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 1-^5 regels f0.35 bij vooruit
betaling, elke regel meer 6 ets Reclames f 0.25 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
TWEEDE KAMER.
Kiesrecht.
Wij hebben drie dagen lang de kies
rechtdebatten bijgewoond en wel met
onverflauwde belangstelling. Hier toch
gin£ het om een der eerste, ja het
eerste volksbelang, om een eisch, door
een drietal partijen reeds gesteld, ter
wijl geen der andere groepen ontko
men is aan den invloed daarvan.
Stellen wij onze conclusie voorop
Het resultaat is ons tegengevallen,
maar niet bij ons is de schuld daar
voor te zoeken. Ook niet bij de oud
liberalen, al haddon de 3 aanwezige
leden dier fractie het in de hand om
de motio-Borgesius voor Algemeen
Kiesrecht te doen aannemen. Die
motie is thans verworpen met 42—37
voor zoover zij A. K. betrof. De vrij
liberalen het is waar hadden
dus, door vóór te stemmen, een Ka
meruitspraak voor A. K. kunnen be
reiken. Edoch, mon .mocht dit niet
van hen oischendeze groep is, al
komt er kentering ten goede, niet
voor A. K., althans niet wanneer daar
niets tegenover staat. Royaler ware
het aeker jzan den woordvoerder dier
fractio geweest, even vóór db stem
ming niet zich te verschuilen achter
de naïve vraagwat is A. K. maar
zich rondweg tegen A. K. zonder méér
te verklaren. Wij herhalen het echter
de vrij-liberalen treft geen blaam, dat
zij tegenstemden quasi-voorstanders
zijn ons in een strijd geen duit waard 1
Maar wel hebben wij een ernstige grief
tegen mr. Troelstra, die koppig zijn
denkbeeld volhield een adres aan de
Koningin, waarin gevraagd wordt om
grondwetsherzieningpvoorstellen vóór
1913 met het oog op de urgentie van
het kiesrechtvraagstuk.
Was de vorm, een adres aan de
Koningin, reeds eenigszins vreemd en
maakte dit reeds het der rechterzijde
gemakkelijk om zich tegen iets zoo
exceptioneels te verklaren, nog vreem
der was het, dat in het voorstel
geen Algemeen Kiesrecht voorkwam
Daardoor kreeg het voorstel geheel
geen zin. De Regeering zal toch ze
ker vóór 1913 voorstellen indienen,
alleen maar, algemeen wordt gevreesd,
ook door dr. Kuyper en de zynen, dat
dit zóó laat zal geschieden, dat er van
behandeling vóór de verkiezingen geen
sprake zal zijn. Maar ten slotte kwam
mr. Troelstra leukweg verklaren, dat
dit er niet toe deed als er maar voor
stellen waren in 1913En daar
voor was een afzonderlijke behandeling
van een adres aan de Kroon noodig
Dit gaat ons te hoog!
De leider der Liberale Unie, die in
een keurige rede de wenschelijkheid
van A. K. betoogde, wees op het ver
keerde van den vorm van het socia
listische voorstel en aangezien hij 't
zou betreuren indien er daardoor geen
zuivere uitspraak zou vallen, gaf hij
in overweging het adres om te zetten
in een motie waarin om A. K. (en
Evenredige Vertegenwoordiging) ge
vraagd werd, zoo tijdig in te dienen,
dat de behandeling van die voorstellen
in eerste lezing voor 1913 zou zijn af
te doen.
Men zou zoo zeggendaar was alles
vóór en niets tegen. Maar de heer
Troelstra gooide 'ttoenplotselingover
dezen boegAlgemeen Kiesrecht zegde
eigenlijk niets, was te vaag en onbe
stemd En daarom waar was hier
de logica by dezen scherpzinnigen
jurist? handhaafde hij zijn voorstel,
dat nog veel vager was, eigenlijk hee-
lemaal blanco: immers, het vroeg
slechts grondwetsherziening met het
oog op het kiesreohtvraagstuk. De
zelfde hoor Troelstra, die er op wees,
hoe van antirevolutionaire zijde aan-
godrongon word op verandering van
het ondorwijs-artikel 192, waardoor
het Kiesrecht op den achtergrond kon
komon, liet in zijn voorstel de moge
lijkheid daartoe open. wat de motie-
Borgesius mede ^voorkwam, door op
een beperkte herziening aan te
dringen.
Wij weten hoe de roode heeren da
delijk klaar staan om op te springen
wanneer anderen bij hen achter de
schermen trachten te ziendan is hot
woord „insunatie" niet van de lucht.
Het zij zooNiet alleen dat zij zelf
meester zijn op het wapen der ver
dachtmaking van anderer bedoelingen
en dat wij reeds deswegen de heeren
zoo noodig niet zouden sparen, maar
in de politiek iB hot volkomen gooor-
loofd een anders totaal onbegrijpelijke
houding te verklaren door hot veron
derstellen van motieven die niet hardop
worden gebezigd. Welnu dan, de hou
ding van mr. Troelstra c.s. heeft voor
ons overtuigend aangetoond, dat het
hem allereerst er om te doen was om
de leider van het debat, van de be
weging voor A K. te s c h ij n e n.
Anders had hy..zijn voorstel stillekens
begraven en de motie-Borgesius, al of
niet wat gewijzigd, overgenomen. Dan
had men een debat ovei- het A. K.
gekregendan had men de rechter
zijde gedwongen daarover te debat-
teeren. Nu daarentegen, door den
onhandigon opzet van mr. Troelstra
en zijn volharden, werd den rechter-
zijdo de weg gebaand om zich to
hullen in diplomatiek stilzwijgen.
Wij keuren ditlaatsteallerminstgoed,
hadden 't eervoller voor de coalitie
gevonden, indien haar woordvoer
ders Kuyper, Lobman en Nolons, bij
de behandeling der motie wol hadden
gezogd waarom zy waren tegen
A. K., dit temeer nadat de Lohman-
niaan de Geer er vóór gepleit had,
maar erkend dient, dat do tactiek der
socialisten den clericalen een eindweegs
had geholpen.
Onze tweede grief tegen mr. Troeistra
is, dat hij wederom do zaak van het
A. K. geschaad heeft door de gewone
methode, van die zijde gevolgd. Hot
zijn de socialisten, clie door het A. K.
voor te stellen als een wapen in den
zoogenaamden „klassenstrijd", het
denkbeeld bij zoo vele eenvoudigen
van hoofd levendig houden, dat A. K.
is iets revolutionairs, iets verschrik
kelijks, waarvoor men bang moet zijn.
De heer de Geer een man van rechts,
moge met een beroep op Pruisen het
onredelijke daarvan aantoonen, de
ervaring in heiümi^enland moge het
belachelijke Van zink een opvatting
bewijzen, hel/ zijn de socialisten en
het was ook ditmaalweer de heer
Troelstra die zulke waanideeën
voedt.
En hij niet altóen. Ook de heer
Tydeman maakte/zich hieraan schul
dig, door huiverig voor A. K. te wor
den omdat de s o/c ialisten er voor
ijveren en te wizen op het doel der
socialisten met A. K.eerst de vrij
zinnigen, dón deNnlericalen er onder
te brengen.
Gevoel! een scherpzinnig man als
de heer Tydeman niet\dat A. K. voor
de S. D. A. P. veel scherper wapen is
zoolang het er niet is, dah"Wttim$er
hun dit schitterende propagandamicK
del zal zijn uit de hand geslagen En
gelooft hij ook maar óón oogenblik,
dat vrijzinnigen of welke „burgerlijke"
partij ook, hare positie zou kunnefti
ophouden, door het kiesrecht aan een
aantal menschen te onthouden, indien
het wóar was, dat dezen zich en gros
tegen zulk een partij zouden keeren
met het stembiljet?
Wn gaan voor de dikke woorden
der S. D. A. P.-ers niet uit den weg
zij hebben die noodig om begrepen te
worden door de hunnen w(j gaan
onzen o i g e n weg on roepen om A.
K. omdat dit billijk is en onze tegen
woordige kiesrechtregeling o n billijk.
Of oen of andere partij van A. K.
voordeel zal bobben ën zoo ja welke,
weet niemand vooruit, mag in ieder
geval geen factor zijn bij het vostigen
van ons oordeel.
Wij hebbon niot meogedaan aan die
peuterige kloineering van de roode
A. K.-beweging noch van de demon
stratie op „Roeden Dinsdag", hebbon
integendeel daar alle respect voor, maar
met to meer vrijmoedigheid kunnen
wij ons dan ook keeren tegen wat
verkeerd is in dozon strijd en zijn na
spel in de Kamer. En wij zijn over
tuigd, dat menig S. D. A. P.-er, die
tijd on geld opgeofferd heoft voor don
mooitovollon strijd voor A. IC., raar
zal opkijken, wanneer hij leest, dat do
lous A. K. nu opeens niets moor zegt
voor zijn generalissimus die ton
slotte toch maar voor dio ijdelo-lous
motie stemde.
Nog een paar woordon ovor dé
meerderheid.
Bij de eindstemming waren er
ovontjes 19 namen van rechts afwezig.
Bij de Militiewet was men betor op
post; nu ging hot sloohts om eon
beginsel, toon om een bevriend
ministerie. Ziedaar de Oplossing. Dood
eenvoudig
Het gros van rechts was zoo ver
standig om don heor Lohman met de
kous op |den kop hoon te zenden.
Deze wilde do motie-Borgesius later
behandelen, onder het motto: tijdbe
sparing. Natuurlijk zou oen afzonder
lijke behandeling zeer veel tijd hebben
gekost, terwijl het nu er onder door
ging-
Voor het overige bepaalden zich de
heeren Lohman en Nolens tot afwim
peling van het voorstel om formeelo
rdÖenon, waarbij de christ.-historische
leider veel meer dan noodig was, met
de Koningin jschermde en de katho
lieke voorman de ijzige nuchterheid
in persoon was.
Ten slotte de van God gegeven lei-
dor. Het is haast tragisch, hoe de eer
tijds groote man, die van een rede
altijd iets hoogs wist te maken den
laatsten tijd in zijne Kamerspeechen,
zoowel als in zijn voorlichting buiten
de Kamer, stof geeft voor ironie ge
durende de heele verdere behandeling
van een of andere zaak.
Nemen wij geen blad voor den
mondBy de Militiewet kon men
eenige keeren gedurende dr. Kuyper's
rede het lachen niet binnenhouden
deze kiesrechtrede, die een suooes had
behooren te zijn voor den ouden
democraat en schitterende redenaar,
was maller dan mal.
Dr. Kuyper was voor een partiëele
herziening, voor het kiesrecht. Heems
kerk wil 't anders. Kuyper protes
teert. Heemskerk houdt vol. Kuy
per valt hem daarover aan. Heems
kerk vraagt Kuyper, in zyn commissie,
onder zijn voorzitterschap, voor de
verkeerd geachte herziening, zit
ting te nemen. -
Kuyper bedankt Het mocht wat
Hij aarzelt, maar stemt dan toe, in 't
belang derpartij. Dan kan hij
niot meer terug, moet meevaren in
het regeeringaschuitje dat hij wrak
acht en weigert dus hot karakter der
^Comjniasie aan te randen en den
Minister op de pijnbank te leggen
zooals het voorstel dan heet te doen.
Dit zou onbarmhartig zijn en Kuyper
is niet onbarmhartig
Eu als ware het nog niet genoeg,
komt de heer Kuyper ons dan nog
verzekeren, dat een dergelijk voorstel
het geheim der besprekingen in de
commissie zou aanranden en noemt
het voorstel een „uithooringssysteem".
De rest der rechterzijde heeft tot al
dit fraais het zwijgen godaan: verre
weg hot verstandigst. Links heoft er
hoe kan hot anders duchtig
don spot moe gedreven. En ons be
kruipt een gevoel van modelijden
Kuyper's aanzien was, er de laatste
jaren niet op vooruitgegaan en telkens
als hij zich als leider poogt te her
stelion heoft hij oen lachsucces.
Wat dunkt van nóg een rois om
oen of andere wereldzee?
Ovor de Indische begrooting de
volgonde week.
Haven van Bruinisse.
Do Prov. Staton van Zeeland heb
ben overeenkomstig het voorstel van
Ged. Staten besloten aan do gemeente
Bruinisse een renteloos voorschot van
hoogston f 15.000 te verleenon voor
hot horstellen der haven.
Het Nederlandsch in de ambo-
lij ke taal.
Hot hoofdbestuur van het Alg. Ned.
Verbond heoft deze maand aan de
Nedorlandsche Ministers het volgende
adres verzonden
Excellentie
In do 30 September jl. te Dordrecht
gehouden Hoofdbestuurs-vergadering
van het Algemeen Nodorlandsch Vor-
bond werd de opmerking gemaakt,
dat door onze Regooring in Haar amb
telijke briefwisseling met de Rogeoring
van landen, waar volgons de Grond
wet dier landen de Nederlandsche taal
een der beide landstalen is, do vreemde
taal wordt gebruikt. Men meende dat
waar de Nedorlandsche taal een wet
telijk karakter verworven heeft, haar
van Nederlandsch standpunt ook in
den vreemde volle recht behoort te ge
schieden.
Naar aanleiding daarvan werd be
sloten, de Nederlandsche Rogeoring te
vragen mocht do gedane opmerking
juist zijn voortaan in Hare brief
wisseling in plaats van de vroemde
taal de Nederlandsche te gebruiken.
Dientengevolge neemt het hoofdbe
stuur voornoemd de vrijheid, dit onder
werp in de bijzondere aandacht Uwer
Excellentie aan te bevelen, in de ver
wachting dat het zal kunnen blijken
dat er niet langer termijnen aanwezig
zyn, om in de gestelde gevallen hot
gebruik der vreemde taal te blijven
handhaven en er dus geen overwegend
bezwaar zou kunnen zyn, om in dien
geest, Hare ambtenaren van de ver-
eischte opdracht te voorzien.
Het hoofdbestuur zou het op hoogen
prijs stellen, van Uwe Excellentie te
mogen vernemen of dit verzoek bij
Haar een welwillend onthaal kan
vinden.
Werking der Kinderwetten.
Er blijkt by de toepassing van de
bepalingen der Kinderwetten nog
steods weinig overeenstemming te be
staan tusschen de verschillonde col
leges. Zoowel bij de voogdijraden
eenerzijds en bij de rechterlijke colleges
anderzijds,, als bij deze bcido soorten
van instellingen onderling, blijk! op
meerdere punten vaak verschil van ge
voelen te heerschon.
Zoo heoft de off. van Justitie hot
recht minderjarigen reeds voorioopig
aan het ouderlijk gezag te ontrekken
wanneer er feiten bestaan, die tot ont
zetting uit de ouderlyke macht zouden
kunnen aanleiding geven. In dat geval
moet echter, indien nog geen request
tot ontzetting is ingediend, dit door
den officier spoedig worden gedaan.
In enkele gevallen werd dit voorschrift
echter geheel verwaarloosd en in de
moeste gevallen werd de indiening van
het request alsnog aan den voogdijraad
overgelaten. Dit laatste wordt dan ook
het meest practisch geacht, wijl de
voogdijraden in den regol zich de
daartoe noodigo gegevens het gemak
kelijkst kunnen verschaffen.
Ook over de vraag naar het domi
cilie van de minderjarigen bestond
vaak geen overeenstemming. Door do
voogdijraden worden verder klachten
feuit over weinig medewerking van
e zijdo der voreenigingon, welke met
do voogdij door den rechter belast zijn,
zoowel als bij uitzondering, ook van
do gemeentebesturen. Groote moolijk-
heden worden ondervonden bij de
executie van veroordeelingen dor
ouders tot uitkeering voor onderhoud
voor kinderen, waarover zij bij rech
terlijke uitspraak hot gezag hebbon
verloren, danr verhaal op liet loon
vaak afstuit op onwelwillendheid der
werkgevers. Door 't ontbreken ooner
internationale regeling, kunnen zeer
zaak ontzettingen niet worden uitge
voerd, daar de ouders, door uit to wij
ken naar hot buitenland, daaraan weten
te ontkomen.
£p [aanvulling van meerdero loom-
ten, hij de toopassing gobleken, wordt
algemeen nangedrongon, terwijl ver
wacht wordt dat door de verdere in
werking dezer wetten veel verschil van
gevoelen nog zal verdwijnen.
Bakkerswet.
Het Nationaal Comitó voor afschaf
fing van nachtarbeid in het bakkers
bedrijf hooft hot volgondo adres aan
de Twoodo Kamer en aan ieder dor
lodon afzondorlijk gezonden
„Het Nationaal Comitó voor afschaf
fing van bakkersnachtarboid is zoo vrij
uw geëerde aandacht te vestigen op
de noodzakelijkheid der bohandoling
van hot wetsontwerp-Bukkorswether
haaldelijk is reeds door oen onkelo
uwer leden getracht de regelen dor
werkzaamhedon zoodanig gewijzigd te
krijgen, dat het ontwerp-Bakkorswet
spoedig aan de orde zou komen.
Hot mocht evenwel niet gelukken.
Daar nu bij ons door dit herhaaldelijk
afstemmen de vrees ontstaat, dat de
Bakkerswet nog meer in het gedrang
zal komen, dringen wij bij uw Kamer
er op aan, dat toch de bohandoling
niet uitgestold wordt, waar do nood
zakelijkheid van afschaffing van den
nachtarbeid door duizenden in pns
bedrijf erkond wordt, y
Rodenon waarom wij uw Kamer
verzoeken nogmaals op oen spoodigo
behandeling der Bakkerswet in de
regeling der werkzaamheden aan te
dringen."
8 taten-f J eneraal
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Vrijdag 17 Nov.
(Vervolg).
De heer van Lennep bepleit decen
tralisatie, afzonderlyk beheer van za
ken welke zelfstandig gevoerd kunnen
worden. Voorts spreekt hij zijn volle
waardeering uit voor het algemeen
beleid en de groote workzaamhoid
van den Gouverneur-generaal.
De heer de Meester wijst op het
zorgelijke van de stijging der bestuurs-
uitgaven, en roept te dien aanzien de
Regeering een krachtig„Wees voor
zichtig 1" toe.
Ook spreker komt op togen liet te
ruim nemen van het begrip buiten
gewone uitgaven.
De heer Hcheurer betoogt dat de
Indische expedities niets te maken
hebben met het voeren van oen im
perialistische politiek. Het bezit dat
wij hebben, moeten wij behouden, en
inmiddels ook de geestelijke annexatie
tor hand nemen.
Na de pauze kritiseert vorder de
heer Scheurer de wijze waarop zoo
genaamd Westoïsche cultuur inlndië
in praktijk wqrdt gebracht, een cul-
