J -
Stadsnieuws.
Rechtzaken.
Groote Expositie
VERGADERING U\ DEN' GEMEENTERAAD
1
Gemengde Berichten.
30H8,e Staats-loterij.
Laatste Rerichten.
D. SAMSOM.
Telegrafisch, Weerbericht
Officieele Prijscourant
-
-
-
«7%.
-
-
-*
hun leerlingen hebben voorbereid, en
wijst er op dat bij de samenstelling
der examencommissie vdor het O. M.
het bijzonder onderwijs wordt achter
gesteld. Eindelijk kritiseert spreker dat
de examens voor vrouwelijke Candida-
ten niet openbaar zijn.
De minister acht een regeling wat
de eerste grief betreft moeilijk. Na
tuurlijk zou de minister moeten ingry-
pen als er ongerechtigheden gebeur
den. De derde grief zal worden on
onderzocht. De tweede griof omtrent
achterstelling van het bijzonder onder
wijs acht de minister niet juist, maar
er kan altijd nog naar verbetering
gestreefd worden.
Hierna vangt het algemeen debat
Lager Onderwijs aan.
De heer Oosterbaan bepleit reorga
nisatie van het schooltoezicht vóór
1913. Spreker acht verder het aan
vangssalaris van de hoofden van scho
len en onderwijzeressen te laag. De
meerderheid verdient nog geen 1000
gulden.
Ook bij het bijzonder onderwijs zijn
de salarissen te laag, zoowel bij het
Christelijke als het Roomsch-Katho-
lieke.
De heer Kuyper concludeert uft het
feit dat huer te lande pogingen worden
aangewend tot oprichting van een
Tucht-Unie, waartoe z.i. vereenigingen
met circa 100.000 leden een beroep
doen, dat de tuchteloosheid en bande
loosheid onder de jeugd op dit oogen-
blik nog zeer groot is.
De middelen, die de Tucht-Unie
aangeeft tot verbetering, zijn niet de
ware. Maar verbetering van het lager
onderwijs zal het middel kunnen zijn.
De jeugd moet opgeleid worden in
alle christelijke en maatschappelijke
deugden.
Het beste middel echter tot verbe
tering, althans gedeeltelijke, ligt in
meerdere ontwikkeling van het bijzon
der onderwijs, een overtuiging, die
meer en meer veld wint, ook aan
liberale zijde.
Spreker heeft hier met voordacht
niet het oog op de christelijke bijzon
dere school, maar de gewone speciale
school, die ook door liberalen onder
houden wordt. En nu ontwikkelt spre
ker verder de grief, dat dat soort van
bijzonder onderwijs in de groote steden,
waar het juist welig kan bloeien en
de specialisatie goed is door te voeren,
wordt gestuit en tegengewerkt, Ten
plattelande heerschen nog slechtere
toestanden in dat opzicht, zelfs on
houdbaarder dan voor 1889.
Er zijn drie uitwegen om uit die
toestanden te geraken 1°. een afzon
derlijke belasting waaruit het openbaar
onderwijs betaald wordt2°. faculta
tieve splitsing zoodanig, dat gelijkge
zinde ouders hun kinderen naar de
zelfde school kunnen zenden, maar
met medezeggenschap der ouders in
de keuze van het schoolhoofd3°.
verplichting der gemeenteraden van
hetzelfde bedrag dat zij uitgeven voor
een leerling op de openbare school
ook te besteden voor een leerling op
de bijzondere.
De heer de Visser wijzend op het
gebrek aan bzondere scholen in de
groote centra, dringt aan op subsi-
dieering voor schoolbouw, op de wijze
zooals dat bij het departement van
Justitie gebeqrt ten aanzien van de
bijzondere opvoedingsgestichten.
Verder wijst spreker op ongelijke
toepassing van het subsidiewetjo be
treffende het M. U. L. O., zoodat in
sommige provincies dergelijke scholen
geen subsidie kunnen krijgen.
De heer Kooien sluit zich bij dit
laatste aan.
De heer van Nispen (Rheden) be-
ploit onderwijs in de eerste beginse
len van het eenvoudige boekhouden
op de gewone lagere school.
De heer ter Laan wijst er op dat
do subsidie-regeling vast loopt, wat oj>
verbrokkeling van hot lager onderwijs
zal uitloopen.
Spreker betoogt uitvoerig dat de
miot voldoende zorg wijdt aan het
lager onderwijs in den zin als de
Grondwet voorschrijft.
Hierna houdt spreker een betoog
dat de rechtspositie der onderwijzers
zoo slecht geregeld is.
Hij vroeg voorts Regeeringsteun,
althans voor cursusson vooropleiding
tot de hoofdakte.
Dinsdag 10*/j nor voortzetting.
Hedenavond 8 unr Landbouwbe
groting.
Avondvergadering.
In de avondvergadering is de be
handeling der landbouwbegroting
begonnen.
De heer Vostetman van Oyen (v.-d.)
zoowel do heer Duymaer van Twist
(a.-r.) brachten den minister en den
Directeur-Generaal hulde voor hun
werkzaamheid op landbouwgebied.
I)e hoer de Wijkerslooth de Weerde-
steyn hield een rode betr. het land
bouwonderwijs en de geestelyke ont
wikkeling van den boerenstand.
Minister Tahua beantwoordde done
zeer kort met de opmerking dat het
de belangstelling in het landbouw
onderwijs, al ontbreekt er nog heel
wat aan, goed vooruitgaat. Wat het
geestelijk welzijn en de organisatie
van den landbouwenden stand betreft,
de Regeering is van oordeel Mat ay
vooral moet aansturen op technische
ontwikkeling.
De hoeren Eleskons, I doft i nok en
Duymaer van Twist uitten klachten
over de uitblijving der herziene
jachtwet.
De minister gaf ten antwoord dat
die herziening zoo spoedig mogelyk
zal plaats hebben.
Verder werd nog gedebatteerd ovor
do landbouwonge val Ion verzekering.
Onder de begrootiug door werd hot
ontwerp tot verhooging van de loo-
pende landbouwhegrooting behandeld,
strekkende tot dekking der uitgaven
veroorzaakt door de bes try ding van
het mond- en klauwzeer.
De beraadslagingen werden te kwart
over één vannacht verdaagd tot
W oensdagmorgen
Dinsdagmorgen is de voortzetting
van Binnenlandsehe Zaken aan de orde.
VRIJDAG 15 DEC. 1911.
(Vervolg.)
Aan de orde
Het voorstel tot het verleenen van
ontheffing of afschrijving op aansla
gen in de plaatselijke directe belasting
naar het inkomen, dienst 1911.
Wordt zonder beraadslaging en zon
der hoofdelijke stemming aangenomen.
Aan de orde
Het voorstel tot het geven van
namen aan straten.
Wordt zonder beraadslaging en zon
der hoofdelijke stemming aangenomen.
Aan de orde
Het voorstel betreffende eene tel
ling van arbeiderswoningen.
De beraadslaging wordt geopend.
De heer Kolijn: M. de V. de
telling van arbeiderswoningen vindt
in mij geen bestr.jder, alleen was het
mij, met het oog op de laatste zinnen
die voorkomen in den brief van B.
en W. te doen, om uit Uwen mond
M. de V. te vernemen, welke be tee
kenis er gehecht moet worden aan de
volgende woorden
„Dat er bij uw college geen bezwaar
bestaat voorloopig aan den laatsten
wensch van adressanten te voldoen."
Het gaat bij mij dus over het woord
„voorloopig"welke beteekenis is
daaraan te hechten in verband met
deze woorden „om te knnnen beoor-
deelen of het al dan niet noodig is,
dat het aantal arbeiderswoningen in
deze gemeente vermeerdering onder
gaat."
Het zon den schijn kunnen wekkei^
wanneer zou blijken dat vermeerdering
van het aantal arbeiderswoningen noo
dig is in onze gemeente, dat men dan
in verband met het antwoord van
B. en W. daarop een beroep zou doen
om hiertoe van gemeentewege over
te gaan. Waar dit echter van parti
culiere zijde met behulp van de over
heid kan worden gedaan, moet men
daaruit niet distilleeren, dat aan de
hand van deze gegevens naderhand
een beroep gedaan zou kunnen worden
op de gemeente.
De Voorzitter: De bedoeling
ia om voorloopig te doen vaststellen
of er behoefte bestaat aan meerdere
arbeiderswoningen.
Wat den bouw van woningen van
gemeentewege aangaat wanneer die
behoefte na het onderzoek zou blijken,
meen ik den beet Kolijn gerust te
kannen stellen en te mogen verwijzen
naar het antwoord van B. en W. dat
meer gegeven werd op een dergelijke
vraag, bet laatst nog bij de ontworp-
begrooting voor 1912, nf. dat van B,
en W. geen voorstellen te verwachten
zijn voor den bouw van arbeiders
woningen.
B. en W, staan volkomen op het
standpunt van den heer Kolijn, dat
in de bedoelde kwestie voorzien zon
moeten worden van particuliere zijde,
desnoods met steun van gemeentewege.
Do heer K o 1 ij n M. de V, Ik
dank U wel voor het gegeven ant
woord. Ik heb echter nog een op
merking. Zon het, wanneer men tot
een telling ovorgaat, dan geen aan
beveling verdienen eenige bestuurs
leden uit enkele corporatie» tot mede
werking uit te noodigon
Het begrip „gebrek aan arbeiders
woningen" is betrekkelijk. Ik zal er
echter niet verdor op ingaan. Ik zou
kunnen verwyzen naar de bepaalde
welomschreven meening van Prof.
Koch, wat het begrip „arbeiderswo-
en omdat dit begrip
is, zou ik er voor
ayn, dut voor dit speciale geval naju*
particuliere hulp werd uitgezien.
1 >e V o o r i fc t o r. Ik wil het denk
beeld van don Hoor Kolijn in over
weging nomen. Voorloopig was de
gedachte van B. on W. om de tolling
te doen geschieden door personeel
van de gemeente onder toezicht van
het Bouw- on Woningtoezicht.
Hot gaat er om, na te gaan hoeveel
woningen van lekere huurwaarde ledig
ayn. Daartoe is voorlichting van par
ticulieren op een speciaal gebied niet
noodig. Hot doel is to komen tot
oen statistiek van do woningen dio
ledig zyn en de huurwaarde daarvan.
Do hoer K o 1 ij n Nog oen enkel
woord M. de V. Er wordt in do
aanvrage op gewezen, dat or in onzo
gomeento oen tekort is aan arbeiders
woningen en dat ten gevolge daarvan
do huren onrustbarend stijgen. Daarop
heb ik het oog, en speciaal op hetgeen
sociale voreonigingon in deze kunnen
doen.
Meent u echter toch dat dit niet
noodig is, dan zal ik er mij voorloopig
bij neorleggen.
De Voorzitter. Ik zal uw denk-
boeld bij B. en W. ter sprake brongen.
De beraadslaging wordt gesloten.
Het voorstel wordt zonder hoofde
lijke stemming aangenomen.
Aan do orde
Hot voorstel in zake de aanbesteding
van drukwerkon voor de gemeente en
in verband hiermede No. 7 der inge
komen stukken.
De beraadslaging wordt geopend.
- De Voorzitter: Mijne Heeren.
-Het zij mij vergund om in do eerste
plaats iets in het midden te brengen.
Ik zou er op willen wijzen, dat het
adres niet is onderteekend door alle
inschrijvers bij aanbestedingen. Dan
zou ik er op wenschen te wijzen, dat
in het ingekomen adres door de druk
kers-patroons wordt gesproken over
de prijzen van het drukwerk, maar
dat daarin niet worden aangeroerd de
andere bezwaren van B. en W. en die
bezwaren tegen den loop van deze
zaak zijn groot.
B. en W. hebben een openbare aan
besteding uitgeschreven, dat wil zeg
gen, een aanbesteding waar de mede
dinging vrij zou zijn.
De aannemers van openbare bouw
werken, hebben eenigen tijd geleden
een misbruik toegelaten dat gelukkig
is afgeschaft.
Toen dit misbruik bestond, werd
het veroordeeld, mftar de aannemers
van bouwwerken lieten ten minste
vrije mededinging ipe. De aanbesteder
moest een soort schatting betalen, aan
allen die mededongen. Maar de in
schrijvers werden vrij gelaten om in
te schrijven, voor zooveel zij wilden.
Ik zeide dushet misbruik is geluk
kig afgeschaft.
Hier echter is de openbare mede
dinging absoluut denkbeeldig gewor
den.
B. en W. vernamen reeds vóór de
aanbesteding, dat er een afspraak was
gemaakt tusschen de verschillende
drukkers-patroons, waarbij de aanne
mers een verklaring moest< n onder
teekenen, dat zij op verbeurte van
een boete verplicht waren de gemaakte
afspraak te honden. De prijzen waar
voor ingeschreven zou worden, wer
den niet door ieder vastgesteld en
voorts zou voor het groote werk,
het formaatwerk niet worden in
geschreven.
Er is door een betrokkene zelf ge
zegd, dat hij voor dat formaatwerk
wel wilde inschrijven, maar dat hij
daarin is verhinderd, met een beroep
op de verklaring die hy zou hebben
te onderteekonen.
Toen het college van B. en W. dit
vernam, kwam het tot do overtuiging
dat hier geen openbare aanbesteding
had plaats gehad maar meer sprake
was geweest van oen onderhandsche
levering door oen aantal drukkers
patroon», omdat door ten minste óón
drukker was verklaard, dat andere
prijzen te voorschijn zouden komen
bij een herbosteding en besloten B. en
W. tot een herbosteding over to gaan.
Men wil nu trachten do herboste
ding te doen mislukken, verschillende
patroons zouden zich gebonden achten
door mu verklaring en geen andere
cijfer» zouden gegeven worden. Ik
heb reden aan te nemen, dat die ver
wachting van die drukkers-patroons
niet zal uitkomen.
Vrije mededinging moet verzekerd
zrjn, daarom moot een openbare aan
besteding gohoudon worden.
Nu wat do prijzen betreft. B. en
W. weten dat de loonen verhoogd
zijn, dat de pryzen van materialen
duurder zyn geworden, zy zouden het
dus volkomen billjjk hebben geacht,
wanneer er oen verhooging in prys
ware geweest van 20 ft 2B°/o.
Nu beweren de patroons in hun
adres, dat by de aanbesteding die 6
jaar geleden is gehouden, de pryzen
allen buitengewoon abnormaal te laag
waren en dat nu een soort herstel is
ingetreden, waarbij getracht wordt de
prijzen op een normale hoogtet te
brengen.
'fc Is wol merkwaardig dat dit geldt
voor ongeveer 2'3 van do prijzen, zij
zouden dus 6 jaar geleden abnormaal
to laag geweest zijn en nu pas op
hunne hoogte gebracht zijn.
Nu vraag ik mijzelf af, wat de aan
nemers van 6 jaar geleden bezield
heeft Was het liefde voor do ge
meente
Mij dunkt, dat do aannemers 6 jaar
geleden wei in staat waren, om te
beoordeelen, welke prijzen to maken
waren.
Het is waar dat sommige prijzen
normaal zijn verhoogd, dit goof ik
gaarne toe, maar de overgroote meer
derheid van de prijzen is abnormaal
verhoogd.
Ik acht mij verplicht de leden van
den Raad eon oogenblik te moeten
vervelen en ze lastig to moeten vallen
met een voorlezing van enkele prijzen.
Ik zal echter niet alle prijzen die
verhoogd zijn, noemen, maar hier en
daar oen groep doen.
De leden van den Raad kennen de
omschrijving welke bij de nummers
behobron, dus zal ik alleen het num
mer aangeven.
N°. 5 betaald f 1.25 nu ingeschr. f 3.
„6 -0.95 - 2.50
16 -1.90 - 6.25
17 -1.20 - 3.-
„18 -130 3.
Ik herhaal, ik noem alleen de meest
Sprekende gevallen.
De heer Knuttel: Er zijn er nog
veel erger M. de V.
De voorzitter:
N°20 betaald f 3.60 nu ingeschr. f 6.75
r>2l
eerste 100 st. - 0.85 2.50
volg. 100 -0.45 - 1.—
N°27 betaald -1.- 2.50
„29 - 0.90 - 2.25
30 - IA-.-2.50
„32 -3.-„ - 5.-
„37 -1.10 - 8.-
„42 -0.90 -2.25
50 -1.15 - 8—
„54 -2.25, - 5.-
„65 -2.80 - 7.60
„56 -0.15 - 1.-
„68 - 8.60 -16.—
06 -1.80 - 6.-
67a - 3.40 - 7.50
„68 -1.10 - 3.—
„70 -1.50„ - 4.-
„72 -260 - 5.-
74 -1.30 - 4.-
„77 -0.75 -1.50
„78 -2.10 - 5.-
„79 -0.65 - 4.-
„86 - 4. -10,-
„87 -1.40 - 8.-
88 -1.85 - 4.-
„89 -0.90 - 225
„90 -1.40 - 8.—
91 -1.10 - 3.-.
„92 - 0.76 - 2.50
Ik wil met genoegen uitscheiden,
maar ook doorgaan.
Voor N°. 93 en 95 wordt resp. be
taald f 1.80 en f 1.70 en is nn inge
schreven vóór f 4.en f 3.75.
De heer Knuttel: Mag ik n even
in de rede vallen. M. de V. het zal
wenschelijk zijn, dat u ook de hoogste
inschrijvers van 6 jaar geleden op
noemt, anders zou ik de vergadering
daarmede moeten lastig vallen.
(Wordt vervolgd.)
Diefstal tijdens brand. Tijdens den
brand, welke in den nacht van Zater
dag op Zondag 11. plaafcs had, in een
drogisterij aan de le Sweelinckstraat
te Amsterdam is ten1 nadeele van de
bewoners van het eerste bovenhuis
een bedrag van f 10 en ten nadeele
van die van het tweede bovenhuis een
portemonnaie inhoudende f 14 ont-
Fideele Raadsleden. De gemeente
Bergh is niet gelukkig met hare Raads
leden. Een hunner werd voor eenige
weken wegens verzot tegen de polite
tot eenige maanden gevangenisstraf
veroordeeld. Thans is een hunner te
gen wiens toelating onlangs bezwaren
rezen, zijnde W. Busink, failliet ver
klaard.
Het Volk meldt, dat de firma Philips
te Eindhoven aan de stakers die haar
huizen bewonen per deurwaarders-
exploit de huur heeft opgezegd.
Een onzer oud-leerlingen in Amerika
aldus deelt de Doopsgezinde Zon
dagsbode mede zendt ons in een
brief het 'volgende uitknipsel uit een
Amerikaan8che courant:
„Bij de evangelisatie te New-York
is door den Eerw. F. B. Lane een
nieuwigheid ingevoerd, die hoopen
volks tot de tentdiensten van de
Evangelistic Committee of New-York
City heeft getrokken. Alvorens met
het godsdienstig deel van het program
ma te beginnen, doet de heer Lane
verbazingwekkende toeren met kaarten
haalt hij konijnen uit leege hoeden en
eieren uit de 1 zakken van zijne toe
hoorders te voorschijn en verricht hij
vele andere kunststukken. Door deze
middelen slaagt hij erin tal van men
schen te trokken, die anders nfoeilijk
naar de evangelisatie-samenkomsten
te brengen zijn."
De werkzaamheden voor de verdere
door- en uitgraving van de Waal
haven te Rotterdam zijn stop gezet.
Zaterdagavond bleek de aannemer, de
heer H. G. den Hartog, niet in staat,
zijn volk, ongeveer 350 polderjongens,
uit te betalen, waarop de gemeente
tusschenbeiden is gekomen en aan
deze menschen hun loon uitbetaald
heeft. Heden werd er niet gewerkt.
N. R. Crt.
GOUDA, 19 December 1911.
Bij de heden door Burg. en Wefch.
gehouden aanbesteding voor druk
werken enz. voor de Gemeente Gouda
gedurende de jaren 1912—'17 waren
ingekomen 13 biljetten. De burge
meester deelde mede dat in verband
met het genomen Raadsbesluit op
Vrijdag jl. besloten is de biljetten
voorloopig niet te openen.
Bij de aanbesteding van de benoo-
digde materialen ten dienste van de
fabricage in 1912, in 14 perceelen,
werd ingeschreven als volgt
I. Houtwaren. Ingeleverd 4 biljetten.
A. Vingerling en Zn. alhier f 2068.
N. V. Houthandel v.h W.
Hoogendijk Wzn., alhier 2020.-—
J. G. Alblas, Waddinx-
veen 1943.—
Van Wijngaarden en Co.,
Rotterdam 1772.69
III. IJzer en Staalwaren, 3 biljetten.
J. A. P. van Vliet, alhier f230.146
P. Rond Pzn., 212.50
J. H. Kok, „188.25
IV. Gereedschappen enz., 4 biljetten.
Rotterd". Ijzerhandel Mij. v.h.
Haagman en Zn. R'dam f 405.555
J. A. P. van Vliet, alhier 273.49
P. Rond Pzn., 245.
J. H. Kok, 240.
V. Lood Zink enz., 2 biljetteri.
P. Rond Pzn., alhier f 1Ö8.50
J. H. Kok, 153.80
VI. Verfwaren, Oliën, enz., 3 biljetten.
P. J. Revet Zn., alhier f 1009.
C. C. Krom - 960.—
C. van Dillen Zn. - 954.51
VII. Glas, 6 biljetten.
M. J. Houwink, Sneek f 128.90
C. van Dillen Zn., alhier - 117.68
C. C. Krom, - 113.40
P. J. Revet Zn., - 112,
E. A. Schaaf, Rotterdam - 107.
Door de firma Dorens Co. te
Amsterdam is voor dit perceel tegen
éónheidsprijzen ingeschreven.
VHI. Grind, 1 biljet.
A. van der Wal, alhier per M3 f 2.22B
IX. Bazaltslag, 2 biljetten.
Bazalt Mij. Rotterdam per M3 f 4.23
Van Koppenhagen Co.,
Utrecht, per M3 f 3.99
X. Zand, 1 biljet.
K. A. Dekker, Gouderak,
Metselzand per M3 f 0.70
Struatzand - 0.70
Grof biggelzand - 1.
Gewoon straatzand op
aangevraagd terrein - 1.20
XI. Melafier of Greckeien, 6 biljetten
L. van Gent Nijmegen,
10.000 Melafierkeien f 147.—
10.000 Verbandkeien 220.50
Van Koppenhagen en Co.,
Utrecht, Melafierkeien 15
c.M. hoog n 142.25
Melafierkeien 13 c.M. hoog 124.30
Verbandkeien 50% hooger.
Bazalt Mij. Rotterdam,
Greckeien, 127.19
Verbandkeien 50 hooger.
N. V. Handel in Bouwmate
rialen, v.h. M. Luyten, Lek-
kerkerk, Melafierkeien 122.95
Van der Kan en Co., Venlo,
Greckeien 12X16 c.M. hoog 116.60
Melafierkeien 12X14 c.M. h. 115.
Pel en Hooykaas, Melafier
keien 109,20
XII. Waalstraatklinkers, 5 biljetten.
Joh. Dessing Co., alhier f 16.50
J. Vos Co., Arnhem - 1635
Rinsbergen en v. d. Pol te
Eek en Wiel - 16.17
Wed. Joh. de Haas, Dode-
waard - 15.70
Ter Windt, Arntz., Millin-
gen - 15.
XIII. Vechtsche Straatklinkers, 1 bilj.
T. Los, Montfoort f 19.90
XIV. IJsselsteen, 5 biljetten.
Schaly Bekker, Rotterdam f 6.93
Joh. Dessing Co., alhier f 6.90
Firma J. C. van Vliet Dzn.
alhier, 1° monster - 7.15
2° - 6.15
XV. Bouwmaterialen, 2 biljetten.
•Joh. Dessing en Co. alhier f324.
A. Jonker en Zn. 318.—
De gunning dezer perceelen zal na
der worden bekend gemaakt.
„Arnold Spoel."
De uitvoering, die de Dames-Zang-
vereeniging „Arnold Spoel" gister
avond van Mendelssohn's „Paulus"
gaf,' stond over 't geheel genomen
op een hoog peil.
Van de sofisten vervulde Mevr.
Fruyt van HertogPasveer de so
praanpartij. Ofschoon een voller en
grooter geluid dan dat, waarover Mevr.
Fruyt kan beschikken, aan deze partij
meer relief had kunnen geven, kregen
we van Mevr. Fruyt zeer veel goeds
te hooren. 't Meest schoot ze te kort
in de sterk-dramatische gedeelten,
zooals in de recitatieven van No. 21
No. 32. Dan klonk in de hooge tonen
de stem wat dun, doch overigens
heeft Mevr. Fruyt' hare partij met
groote innigheid en veel intelligentie
gezongen. We releveeren de mooie
voordracht van No. 7 (Jerusalem en
van No. 27 (Lasst uns singen). Ook
in de ensemble-nummors liet Mevr.
Fruyt hare partij allo recht weder
varen, evenals mej. T. Scholfcen, die
daarin de altstem uitstekend zong.
Moj. C. van Reedt Dortland heeft
hare kleine partij met mooie, stem en
goede voordracht gezongen. Evenwel,
met hare opvatting van 't tempo in
„Doch der Herr" zijn we 'fc niet eens.
De partituur geeft aan „Andantino"
en niet een zeer langzaam Andante!
De tenor, de heer Chabot uit Rot
terdam, beschikt over eene fraaie stem
met echt Jenor-timbre. Doch deze heer
heeft nog veel, ja, nog bijna alles van
de zangkunst te leerenzoowel in
uitspraak en in voordracht als in 'fc
gebruik van de stem schoot de heer
Chabot voortdurend te korf. De eind
consonanten h blij ven bijna steeds weg:
in No. 40 zong de heer Chabot „To"
in plaats van Tod, „nich'' in plaats
van nicht, enz.; Doch ook de klinkers^
vooral de ee en de e laten veel te
wenschen over. We hoorden, om maar
eens een enkel voorbeeld te noemen,
„Arde" in plaats van Erde, „warden"
in plaats van werden. Vooral in som
mige recitatieven was niet'alleen de
uitspraak dooh ook de VoordraoKt'zeer
weinig verzorgdeen sterk staaltje
van muzikale slordigheid was de wijze
waarop No. 28 werd voorgedragen of
liever niet voorgedragenzonder
eenig gevoel voor rythme en zonder
eenige dictie werdt dit fraaie recitatief
afgezongen, 't Best heeft de heer
Chabot ons voldaan in de beide duo's
met den baB (No. 25 en No. 31). We
herhalen echter, dat de stemmiddelen,
waarover de heer Chabot kan beschik
ken, schitteren^ zijntot zelfs in de
hoogste tonen vertoont z'n stem
nooit dat onaangename keelgeluid,
dat we kunnen waarnemen bij zoo
vele tenoren, die geen tenoren zijn,
doch slechts overmatig hoog opge
voerde baritons. Doch de heer Chabot
bedenke: „Noblesse oblige" en daarom
zou hij naar onze meening verstandig
doen 't voorloopig bij dit debuut te
laten en eerst nog eens eenige jaren
te studeeren voor hij weer in 't open
baar met zoo'n groote en veeleischende
partij optreedt.
De heer P. C. Backers uit Rotter
dam heeft in den laatsten tijd blijk
baar hard gestudeerd en met suc
ces Ongeveer anderhalf jaar geleden'
hoorden we hem hier op een van de
orgelconcerten, doch hij is sinds dien
tijd, vooral wat uitspraak en voor
dracht betreft, met reuzenschreden
vooruit gegaan. Hij weet z'n vol, fraai
getimbreerd basgeluid, op uitstekende
wijze te gebruiken. Welk een innig
heid van voordraoht in N°. 18 (Gott,
sei mir Gnadig), welk een verontwaar
diging in N°. '12 (Ve4ilge sie), welk
een zeggingskracht in de verschillende
recitatieven b.v. N°. 36De heer
Backers heeft z'n zeer moeilijke partij
op uitstekende wijze gezongen. Doch
laten we hem één raad gevenhij
hoede zich voor o verdry vingDoor
overmaat van gevoel komt hij er soms
toe de verschillende lettergrepen van
een woord zóó sterk te accentueeren,
dat elke lettergreep een woord op zich
zelf woydt.
De koren waren, zooals altijd bij
„Arnold Spoel" uitstekend. Vooral 't
dameskoor is zeer goed; men hoort
er de vele geschoolde stemmen in.
't Heerenkoor is, vooral in de forti,
nog wat ruw, doch over 't algemeen
hebben de koren zich uitstekend van
hun taak gekweten. Zeer mooi waren
b.v. 't koraal uit No. 9, No. 11 (Siehel
wir preisen selig), No. 26 (Wie lieblich
sind die Boten) en No. 29 (1st das
nióht). Voor al dit moois vergeven
we de alten gaarne hare voorbarig
heid in No. 14 en 't geheele koor de
minder mooie inzet van No. 3 (Koraal).
iDe begeleiding bestoad uit strijk-
orchest, piano en orgel, 't Strijkor-
chest heeft 't er zeer goed afgebracht,
vooral wanneer men in aanmerking
neemt, dat 't slechts óóns met kooi
en solisten gerepeteerd had. In 't bi
zonder de beide jeugdige cellisten heb
ben zich flink geweerdjammer dat
in No. 40 de instrumenten wat laag
gestemd waren. Ook de organist heeft
zich goed van z'n weinig dankbare
taak gekweten.
De pianist had, vooral in de reci
tatieven, wat volgzamer kunnen zijn.
Soms lag de fout bij den zanger, doch
bij de sopraan en den bas was dit
zeer zeker niet 't gevalEen weinig
meer kracht in sommige gedeelten
zou niet geschaad hebben. We w^zen
b.v. op de fanfares in 't koraal No. 16,
na de eerste inzet van 't koor: Wachet
aufruft uns die Stimme". Hier
schrijft de partituur hoorns, trompet
ten en bazuinen voor en klonk de
piano wel wat erg mager
De heer Spaanderman leidde dit
alles met vaste hand. Hij heeft z'n
koor flink in de macht en weet 't tot
veel geestdrift aan te vuren. Met z'n
opvatting van 'tslotkoor van 't eerste
deel kunnen we ons niet geheel ver
eenigen. Bij 't poco a poco piü ani-
mato neemt hij 't tempo plotseling
iets vlugger efi later bij 't piü ani-
mato nog weer eens. Een veel groo-
tere climax zou, meenon wij, verkregen
worden, indien vanaf 't poco a poco
piu animato 't tempo langzamerhand
vlugger werd genomen tot 't piü ani
mato toe.
Im Grossem und Ganzem echter
echter eene uitvoering, waarop de di
recteur en 't bestuur van „Arnold
Spoelu met voel voldoening kunnen
terugzien.
„Heeft Christus bestaan
Gisteravond belegde de vereeniging
„De Dageraad" eene openbare ver
gadering waarin als spreker optrad de
heer J. van Rijswijk van Rotterdam.
De heer Harkink als voorzitter opende
de vergadering en deed alvorens het
woord aan den spreker te geven, aan
den secretaris het' verzoek een en an
der mede te deelen over het plan der
vereeniging om persónen te trachten te
vinden, die bereid zijn officiëel de resp.
kerken te doen afscheiden.
De heer Rijswijk aan het Nfroord
zijnde, wijst er op. dat de aarde wordt
bewoond door pl.m. 1500 millioen men
schen, die belijders zijn van godsdien
sten van zeer uiteenloopende richting.
Daar allen hun eigen godsdienst voor
de ware houden, heerscht juist daar
door onder de menschen een zoa?gM£te
verdeeldheid en staan zij tegenover
elkander in een min hf meer vijandige
verhouding. Zooals alle godsdiensten
heeft ook de christelijke en daar
mede hebben we toch het meest te
maken zijne geschrevenboeken
Dat is voor de aanhangers dier leer
de waarheid, waaraan niet mag wor
den getornd. Want het is God's woord
God inspiteerde degenen, die den bijbel
schreven en dus alles wat danrin staat
is van God. Verwachten mag men dan,
dat alles dan ook correct is, dat er
niets aan hapert. Zooals de nacht ge
regeld de dag verdrijft en omgekeerd
zooals eb en vloed elkandji^eregeld
afwisselen, zooals de vier verscnilLaade
jaargetijden regelmatig steeds ieder
hunner op tijd bij ons wederkeeren,
zooals in dat alles een zekere regel
maat is te vinden, zoo zpu dan ook,
als dit volgens de christenen dan God»
werk is, de bijbel een logisch geheel
moeten zijn, niet in strijd zelfs met do
ons bekende algemeene geschiedenis.
En dit laat veel te wenschen over. Als
Als voorbeeld diene, dat Herodes, die
volgens den bijbel de groote kinder
slachting op touw zette, ten tijde der
geboorte van Jezus, stierf reeds 4 jaar
voor de geboorte van Jezus, terwijl de
volgende Herodes, een kleinzoon van
hem, zijn grootvader opvolgde eerst
27 jareiv nadat het vermeende drama
op den Calvariënberg werd afgebeeld.
De bekende geschiedschrijvers uit
die dagen, die in de wetenschappe-
lyke wereld als de meest betrouwbare
historici bestudeerd worden, vermelden
niets omtrent het bestaan van Jezus.
Plinius de oudere, Plutarch us en
Plinius de Jongere deelen in hun
nagelaten werken niets mede hier
omtrent. Alleen Flavius Josephus, een
joodsch geschiedschrijver, schrijft wel
over Jezus, doch het beeld dat hij
geeft is zoo vaag, zoo algemeen, dat
het voor het bestaan van Jezus geen
enkele bewijsgrond levert, temeer daar
de naam Jezus in joodsche kringen
een heel gewone naam is en Christus
waarschijnlijk zal zyn afgeleid van
Chrestos, wat niets anders is dan een
waardigheidstitel. Messias was in die
dagen ieder, die het voor het jood
sche volk opnam, het van de tyrannie
der Romeinen wilde bevrijden.
Het zou moeilijk zijn in alle onder
dooien sprekers rede weer te geven,
doch toch wenschen we nog één feit
te releveeren. Aan de hand der ge
schiedenis verklaarde spr. dat de chris
telijke godsdienst in hoofdzaak een
copie is van den Brahmaansche gods
dienst, aapgezien deze van veel ouderen
datum is".
In den loop der eeuwen ontstonden
vele godsdiensten en velen gingen-
weor ten onder. Dat mag een verblij
dend teeken genoemd worden. Spr.
uitté de wensen, dat hij nog eens den
tijd belevenmoge, dat de menschheid
zich niet meer bevreesd laat maken
voor bovennatuurlijke machten, doch
dat al hunne daden zullen gebaseerd
zijn op cfe rede, de machtigste factor
om den mensoh waarlijk een mensch
te doen zijn.
Yan de gelegenheid tot debat werd
door niemand gebruik gemaakt, zoo
dat de voorz. onder ^Jttpwelgemeend
en welverdiend applausae vergadering
te omstreeks 10 uur sloot.
Gisterenavond ging het gerucht dat
do dienstbode van den heer K. alhier
zich, tdoordat haar kleeren in aanra
king «'aren gekomen met het vuur
uit qJï fornuis, dermatehad gebrand
dat ^name in het Van Iterson-zieken-
huis noodig was.
Dit gerucht blijkt gelukkig zoor
overdreven te zijn. Wel zijn de klee
ren van liet meisje in brand geraakt,
doch door spoedige indompeling door
hulpvaardige handen in het water der
Bloekerssingel is de dienstbode er
zonder letsel afgekomen. Do uitgerukte
brancard kon weer worden opgeborgen.
Vanmiddag tegen twee uur had een
H. B.-scholier liet twijfelachtig ge
noegen, Óm wegens baldadigheid, het
omwerpen van een wagentje, naar het
politiebureau te worden gebracht.
De overige H. B. S.-ers vonden hot
noodig den agent tot hot commissa
riaat ondor gejoel "te begeleiden. De
klok van twee maakte een eind aan
het kabaaltoen draafden allen naar
school! Alleen de jeugdige arrestant
genoot toen in zijn eentje.
De Staatscourant van gisterenavond
bevat de benoeming tot officier in de
orde van Oranje-Naussau van don héér
P. Roosting, injgeniëjjf bij de Maat
schappij tot Exploitatie van S.S., te
Utrecht, onder wiens .hoofdleiding de
Nieuwe brug over de Gouwe en daarbij
behoorende werken zyn tot stand ge
bracht.
Zondag had do tentoonstelling plaats
van de Postduiveh-Vereeniging „Do
Bonte Duif" welke bijzonder goed
geslaagd mag heeten. Een 80 tal
duiven waren ingezonden. De jury
bestaande uit de heeren O. P. J. Boer
nn 0. A. M. Spruijt kende de vol-
gende bekroningen toe
Voor oude Doffers, lBt0 prijs, F.
Stalenberg met Eer® prijs2° prijs
P. J. Rijnaarts met Eere prijs 3° pr.
J. W. M. KulikZeer Eerv. Vermel
ding, A. Tak Eervolle Vermelding,
M. Kulik.
Voor oude Duiven, l8fc0 prijs, J. W.
M. Kulik met Eere prijs 2° pr. P.
Kulik met Eere prijs; 3e pr. H. ^ta
len bérg Zeer Eerv. Vermelding, T.
TakEerv. Verm., H. J. Verblouw.
Voor jonge Doffers, Ist* prijs, T.
Sas met Eere prijs2° pr. F. Stalen
berg 3° pr. A. TakZeer Eerv. Verm.
M. Stalenberg Eerv. Verm, J. Krebs.
Voor jonge Duiven, lsfc0 prijs L.
Slootjes, met Eere prijs2° pr. P.
Kulik, met Eere prys 3° pr. J. Zorg;
Zeer Eerv. Vorm. F, Stalenberg Eerv.
Verm. L. P. KulikEerv. Verm. P.
J. Rijnaarts met Eere prijs"; Eerv.
Verm. A. H. Kulik voor de leelyksfce
der tentoonstelling.
Bij den Hoogen Raad'is gisteren
^conclusie genomen in de zaak van
1°. H. K., timÉaerman te Woerden
door het hof te Amsterdam tot 3
weken gevangenisstraf veroordeeld
wegens mishandeling.
Advocaat-generaal mr. Ledeboer,
concludeerde tot verwerping.
GROENTEN- VEILI Pi G.
Dinsdag 19 December.
Bloemkool 1° soort van f 12 tot
f 16 p. 100 Idem 2e soort van f 7 tot
f 9 p. f00. Wortelen f 5.00 tot f 6.00
p. 100. Kropsla f 3.00 p. 100. Uien
f 5.50 per H.L. Sav. kool 13 ets. per
stuk. Koodekool 15 ets. per stuk.
Groenekool 3Va ct. per stuk. Kroten
f 4.00 per 100 bos. Andyvie f 2.50
tot f 4.00 per 100 bos.
3de KJ Trekking v. Dinsdag 19 Dec.
No. 19773 f 1500.
8466 en 16003 ieder f 1000.
10086 en 14137 ieder f 400.
7124 f 200.
4592, 6814 8520, 9759 en 12182
ieder f 100.
Prijzen van f 45.
42 67 94 108 18 64 240 82 96 66 389 433 518 v>8 61 689
722 45 88 830 50 OU 57 61 86 05
1026 1177 1222 1801 9 25 1427 36 44 74 1627 90 1700 25
29 68 1860 f« 1914 26 53 81
2013 26 43 81 84 88 97 2283 2386 08 2460 88 2549 2646
79 84 8771 8818 88
4015 55 4279 4370 88 8400 11 17 95 38 4508 8 35 80 85
97 4601 93 4747 54 08 98 4812 54 4900 44 65
5044 97 5100 21 89 5310 18 5438 80 4 4 6515 21 38 88
5622 81 96 5820 62 5907 8
0000 12 6103 43 48 91 6200 18 80 94 6818 0449 0536 78
6688 6706 98 94
7018 34 94 7116 7200 7455 70 7590 96 7661 78 7700 55
7807 88 7904 80 88 41
8068 88 8143 8217 42 78 95 8850 66 8456 8552 58 8608 43
54 8776 77 8808 68 8914 80
9011 9142 40 50 60 0227 05 85 96 9612 25 9482 74 76 98
9523 81 9671 0728 72 9839 0907 22
10012 82 83 10128 00 86 10245 10617 66 10429 10547 78
98 10756 88 10000 5 69 71 72 10912 19
11102 12 38 61 11273 78 11315 11401 6 11506 27 11607
11781 10 11805 84 76 81 11905 45
12007 78 80 12408 12294 0 29 12830 34 44 63 NS444 80
12596 12618 27 40 64 87 12700 48 12856
18034 48 75 18178 89 18213 41 45 90 18321 49 84 18424
27 53 64 86 13587 18641 13711 18057
14015 82 88 14167 14253 64 68 06 14318 24 25 69 76
14407 18 79 03 14507 28 57 06 70 80 14630 67 76 14700
7 21 84 65 14«21 26 06 78 87 00 14013 05
15027 42 65 11*05 40 43 15257 84 01 15360 06 15430 53
60 00 15514 62 J 5044 01 81 80 15717 09 70 01 15814 28
15017 67 70 75 78
16025 00 10157 16284 05 99 16813 51 00 16424 10543
19188 46782 .35 78 87 16808 48 71 1)5 16000
17017 37 59 84 17134 17227 76 17329 51 88 17450 17034
17787 17811 17085 80 46 65 71 87 98
18042 60 18101 00 18280 91 94 18820 01>18416 71 18711
29 46 18805 48 61 18983 38 50
19022 86 98 19107 48 91 00 19225 27 71 74 75 10389 67
1Ö4ÏS lö 46 19508 8 91 1Ö085 97 19708 5 19810 47
20014 40 69 88 90148 2023(1 02 20320 30 70 20417 07
20520 27 20644 81 20778 03 20801 20912 Ï8 29 34 88
MARKTBERICHTEN.
Veemarkt Rotterdam.
Vette Ossen en Koeien goede
aanvoer, prijzen waren voor lsto kw.
44, '2e 39 en 3e 33 cent per half kilo.
Magere Ossen Melkvee en Vaar-
koeion goed" aangevoerd.
/Vette ^Kalveren goede aanvoer,
lSte kw. 32, 2e 29 3e 25 cent per
half kilo.
Stieren goeden aanvoer, 1ste kw.
34, 2e 30 en 3e 24 cent per half kilo.
Handel in le kw. vet vee goed,
mindere soorten traag, vette kalveren
prijshoudend, stieren stug handel, lang
zaam prijzen in 't voordeel van koopers
op de mahere markt was do handel gfw
woon, mindere soorten vaaarkoeion
lager in prijs.
Jhr. Mr. P. J. van Swinderen t-
Do vice-president van den Raad van
State, Jhr. Mr. P. J. van Swinderen
is hedenmiddag overleden.
Heb amendement-Ketelaar Vrijdag
avond ingediend is njet 52#-20 stem
men verworpen.
I)e Waterstaatsbegrooting is dharna
z. h. st. goedgekeurd.
Z. K. H. de Prins leidde heden als
voorzitter eon vergadering van de
kon. Ned. Landbouw-Vereeniging.
(Wegens gebrek aan plaatsruimte
moeten verschillende stukken tot mor
gen wachten.)
der nieuwste modellen
Wintermantels, - Costumes,
Ulousen, J upes, Jupons, Robes
en Japon stoffen
alsmede eene groote keuze
PBLTEIIllEll
van de
soorten
prijzen.
Aanbevelend,
MARKT 26, GOUDA.
goedkoopste tot de beste
en scherp concurroeronde
van het Koninklijk Meteriologisch-
Instituut te di^Kzldt.
Hoogste barometerstand- 770.11 te
Nidb,| laagste stand 731.4 to Seydisf-
jord.
Verwachting tot den volgenden dag:
Meest matige tijdelijke wellicht
krachtige zuidelijke wind, betrokken'
tot zwaarbewolkt, waarschijnlijk eenige
regen, zelfde temperatuur.
VAN DEN
bi l'ectenhanile.l (e A in sterdam
19 DEC 1911.
Staatsleningen
Ne'd. Cert. Werkelijke
Schuld 3 pet.
Oostenr. Belastingvrije
Kronenrente 4 pet.
Port. Obl. 3de Serie
Amort. Schuld 3 pet.
Russische Obl. 1906
5 pet.
Id. Obl. (Gr. Russische
Spw.mij.) 1898 4 pet.
Id. Obl. (Nicolai Spoor
weg) 1867-69 4 pet.
Id Obligatie 6e Emis
sie 4 pet
Japan. Obl. 1899 4 pet.
Mexico AftóBinnenland
Obl. 6 pet.
Brazilië. Funding Loe-
ning 5 pet.
d. Obl. 1889 4 pet.
Venezuela Dipl. Schuld
1905 3 pet.
Hiuik en Crediet-Iiistcl-
lingen.
Ned. ^Bankaandeelen
BURGERLIJKE STAND.
GOUDA.
GEBOREN 15 December. Alida
Pieternella, otWers J. Hageman en A.
P. Nederberg. 16. Sebast.iaan, ouders
S. Rapis en R. J. de Vroom. 18.
Maria, ouders W. Bojawal en A. A.
•nes. Hermanus, ouders II. van
deA Graaf f en J. W. Flamman. 19.
Oori^Hs Stephanus, ouders C. S.
Voord^haak en J. M. Sas. Goor-
truida M^ria, ouders B. Snel en J. E.
de Jon^
OVERSNEDEN17 December. J.
van UuvehK 57 j» Wodr. van E. de
Jong. loS C. Woudenberg, 82 j.
Wed. van C. Goor. 19. H. Breuklan-
der, 74 j. Wed. van C. van Leeuwen.
J. van Gogh, 89 j. Wedr. van H.
den Riet.
Vorige
Koers-
Koera vnii
hetluu
81%
81%
913/. 6
91%
64
100% e
93
89'/,,
93'/i6
88%
89%
88V
47%
104%
86%
104'/,
59%
69%
211
55%
74,B/is
26«/
70
2141
288'/:
185%
55%
737»
69
(59
288
Indusb*. Ondernemingen
Amenlan Car Foun
dry Gomp. C. v. A.'
Id.Smelting Refining
Co. Cert. v. Aand.
Anglo American Tele
graph Cy. Cert. v. A.
U. S. Steel Corp. Cert.
v. Gew. Aand.
Kol. Crediet Instelt, en
Cultuur Ondernemingen
Handelsver. „Amster
dam" Aand.
Jav. Cultuur Mij. Aand.
Ned. Handel-Mij. C.v.A
Mijnbouw Mijeii.
Ketahoen" Mijnbouw
Mij. Gew. Aand.
RedjangLobong, Mijn
bouw Mij. Aand.
Great Cobar Aand.
Petrol eumOndern.
Dortsche Petroleum In
dustrie Mij. Gew. A.
Kon. Ned. My.totExpl.
v. Petr. Bronn. C.v.A
Shell" The Transp.
Trad Cy. C. v. G. A
Scheepvaart NU en.
Ned.-Am- Stoomvaart-
Mij. Aand.
Stoom vaart-Mij. „Zee
land" Preferente A.
Int. Mercantile Marine
Cy. afgest. Pref. A.
Tabak-Ondernemingen.
Bindjey Tabak Mij. A.
Nieuwe Asahan Tabak
Mij. Aand.
Silau" Asahan Tabak
Mij. Aand.
Diversen
Maxwel Land Gpant
Cert. v. Aand. y
Peruvian Corporation
Lim. Cert. v. Aand.
Spoorwegen.
Iloll. IJzeren Spoor
wegmij, Aand.
Mij. t. Expl. v. Staats
spoorwegen Aand.
Zuid-Italiaan. Spwmij.
Serie A-H Obl. 3 pet.
Warschau-Weenen
Spoorwegmij. Aand.
dito dito Act. de Jouiss.
Amerika. Atchison Alg.
Hypb. Obl. 4 pet,
Erie Spoorwog-Mij.
Gew. Aand.
Union- Pacific Railroad
Cy. Cert^v. gew.„A.
Wabash Gew. Aand
Premieleeniiifeu
Amsterdam Aand.3 pet
Hongarije. Thei »-Re-
gulirungs-Gos. 4 pet.
GELDKOERS.
Prolongatie 4% pCt.
Nationale Staatsfondsen waaronder
Integralen beter, buitenlandsche stil,
Amerikanen flauw, Rubbers vaster-
behalve Amsterdam-rubbers, Petro
leums lusteloos.
54
58%
560
16
160%
160'/,
447
447
438
178
179
115
17%
18%
113%
16
113%
37
39
4%
11%,
H%
81%
81%
92%
65%
65
183%
f 108.—
f
98%
95%
32'/,
32",
176'/
7'/,
175
102'/,
154'/
