emie
SEL
uille
TS,
a n d e 1.
FEW
No. 11758.
Zaterdag 6 Januari 1912.
50e Jaargang.
behalve Zon-
Kerste Klad.
glas
ent»,
f2.75
D-A-.
Vernederde cZrote.
Minister Heemskerk
en het Onderwijs.
Gouda.
Hesren
'l MERK Ie lellen
1AYZ0NEN
VAN HOUTEN’S
Roma
Cacao
ER UIT.
Met volle gerustheid
kan aan het publiek de
beoordeeling van dit
fabrikaat worden over
gelaten.
1 Kg. 1.50 1/4 Kg. ƒ0.421
0-8° ’°-18
De beste voor den prijs
FEUILLETON.
Verschijnt dagelijks
en Feestdagen.
Telefoon ïnterc. 82.
4
lijstonfabriek
naar buiten
KOEVERS.
t
(Wordt vervolgd.)
Zoon. Gouda»
P. BIJL,
ibaart Lz.
)s, zich in de
en verwisseld
Dit Nummer bestaat uit twee
bladen.
Deze stand van zaken doet meer
dan ooit den wensch uiten naar een
Directeur-Generaal van Onderwijs,
T IN
1/2 uur. Ned.
sr.. afd. Gouda
aj. Annie Salo-
de volgende
3-, Zeegezicht
BISSCHOP
i prijs van
en Woning-
argad. van de
v. Armenzorg:
léunie”, 8 uur,
en Propagan-
rergadering.
geregold tijdig
antvangen van
i, vermakalgk-
dan in onne
afgezien van het feit, dat de aan
stelling van zulk een ambtenaar ons
toch reeds noodzakelijk voorkomt,
omdat de bevordering van onze na
tionale ontwikkeling eène zoo uiterst
gewichtige zaak is, dat ze niet alleen
een heelen man eischt, maar ook
een, die zijn heele leven aan deze
schoone taak geven wil. En er is
zooveel te doen op allerlei gebied
wij zijn, juist ten gevolge van den
jarenlangen schoolstrijd, zoo droevig
De geheel-onthouding van dezen
Minister van Binnenlandsche Zaken
op onderwijsgebied is, dunkt ons,
aan meer dan ééne oorzaak te wij
ten. In de eerste plaats aan de aan
geboren neiging van dezen bewinds
man, om alles, wat van hem ver
langd wordt, van zich af te schuiven.
In dit opzicht herinnert hij sterk
aan Gerrit, den huurkoetsier, onster
felijk type uit de Camera Obscura,
„die vast op den bok zit, met de
zweep klapt en met aardigheden
antwoordt, maar geen stap harder
rijdt dan hij verkiest”. Daar komt
verder bij, dat, naar het ons wil
Arme mevrouw Van Rensburg, hoe
had ze zich moeten bekrimpen, uit
zuinigen, beknibbelen om dat dure
costuum te bekostigen Ook zij had
eens diens avond met heftig kloppend
hart te gemoet gezien, en voor haar
was hij het graf geworden van haar
geluk, waren de tonen der muziek het
luiden der doodsklok geweest harer
levensvreugde. Mocht haar kind voor
zulk een toekomst bewaard blijven
Elisabeths verschijning maakte een
verbazenden opgangde heeren be
ijverden zich om strijd aan haar tè
worden voorgesteld om hunne namen
in haar balboekje te knnnen schrijven»
en de dames vooral de oudere, die met
één of meer dochters gezegend waren,
beschouwden haar met wangunstige
blikken. Spoedig had freule Van Rens
burg haar zelfvertrouwen herwonnen,
en babbelde ze geestig met hare ver
schillende cavaliers, die opgetogen
waren over hare schranderheid, schoon
heid en beminnelijkheid kortom, ze
vierde een ware triomf, verscheen van
nu af geregeld op de bals, die eiken
Zondagavond in het Casino werden ge
geven, waar de élite der stad tegen
woordig was.
toch was er één voeg in hare wapen
rusting en dat was de bijna afgodi
sche liefde, die ze haar tweelingbroe
der bedroeg. Al, wat ze aan leven,
gevoel, warmte bezatwas in dat
ééne punt geconcentreerd en hem
eene schitterende toekomst te bezorgen,
was wel degelijk in haar program
opgenomen.
Ze wist, dat Paul zwak was en
zonder geneeskrachtwas hij éénmaal
in eene goede betrekking geplaatst,
dan zou hij zich met zijne schrander
heden en bekwaamheden zeer goed
handhaven doch hij was de man niet
om daartoe een vinger uit te steken:
hij moest er in gestuwd worden en
dat kon alleen geschieden als zij hare
hand reikte aan een onafhankelijk,
invloedrijk man. In die richting moest
ze dus haar scheepje sturen.
Maar met al haar moed, kon ze
toch het kloppen van haar hart
nie£ bedwingen, toen de avond aanbrak,
waarop ze haar eerste bal zoude bij
wonen en hare sporen verdienen.
„Moed, Elisabeth, moed, mijn kind!”
fluisterde hare moeder met meer dan
gewone teederheid, terwijl ze met een
oog van moederlijk welbehagen hare
dochter beschouwde, die er met hare
fiere, donkere schoonheid in haar
baltoilet allerbekoorlijkst uitzag.
IZIJN VAN
HEM.
'HEEËN worden
d in verzegelde
'an vijf, twee en
en een Ned. ons
elding van Nom-
rijs, voorzien van
and Merk, vol
vet gedeponeerd.
)t de uitvoering
arde orders aan
voorkomen, de tegenwoordige Min.
van Binnenlandsche Zaken heel wei
nig voelt voor ons onderwijsde
groote gaven, die hem geschonken
zijn, heeft hij zeker weinig dienst
baar gemaakt aan de vraag, hoe
ons onderwijs de natie het best ge
wapend zal maken in den levens
strijd, en ook hier geldtOnbekend
maakt onbemind. En eindelijk zijn
wij van meening, dat de wijze,
waarop hij zijne vingers gebrand
heeft aan zijne subsidiewet op het
M. U. I# 0., hem bijzonder huiverig
heeft gemaakt opnieuw het onder
wijsgebied te betreden. Voor ons
toch staat het vast, dat de minister
door het indienen van genoemde
wet oorspronkelijk niets anders heeft
gewild dan voldoen aan den door
beide zijden van de Kamer uitge
sproken wensch om te verhoeden,
dat door de subsidiewet aan het
bijzonder M. O. het M. U. L. 0.
in de knel zou komen. En dat het
voor hem geene aangename capitu
latie was, toen hij, om politieke
redenen, moest toegeven aan den
eisch van baron Van Wijnbergen,
den koning vau alle subsidiejagers,
om ook subsidie aan een 0. L. O.
te geven, dat de deur openzette
voor allerlei fraude, en waarom oor
spronkelijk niemand had gevraagd.
Wij geven dan ook niets om de
belofte van den premier, dat zijne
daden op onderwijsgebied na 1913
zullen komen dat is maar om er
af te weezen, dat is de bekende au
jour-le jour-politiek van den minister
hij zal, ook al werd zijn ministe
rieel leven uitgestrekt tot dat van
den Wandelenden Jood, op dit ge
bied altijd vragen Hoe kom ik er
met' het minste af? Hij heeft van
zich afgeschoven, schuift van zich
af, en zal van zich blijven afschui
ven.
Dit verweer is zelfs voor dezen
premier, die eiken dag meer de
waarheid van het gezegde gevoelen
laat, „dasz sich mit Worten treff-
lich streiton liiszt”. bijzonder ge
durfd. Wat toch is het geval Toen
Dr. Kuyper we hebben hier nu
niet de onnoodige vraag te behan
delen of diens onderwijswetgeving
naar onzen zin was zijne vier
jarige periode bijna had doorge
maakt, was er op het gebied der
sociale hervorming niets tot stand
gekomen. Zelfs de groote belofte,
reeds bij de verkiezingen van 1897
op het verkiezingsprogram gebracht,
en in 1901 in het Regeeringspro-
gram overgenomen de Ouderdoms-
en Invaliditeitsverzekering te betalen
uit verhoogd Tarief, bleef onver
vuld. Het desbetreffende ontwerp
bereikte eerie Kamer, die op het
punt van scheiden stond, en het
Jenoegen, 8 u.,
retten-Ensem-
Laar.
9 uur. Verg,
ders- en Kap-
Gouda.
iUT- Verg, van
atoonstellings-
deed spreken, gevoelens deed aan-
kweeken, die alle noodelooze zachtheid
verbanden, en ze Elisabeth vormde
tot een karakter, hetwelk materieele
welvaart als het doel des levens be
schouwde.
En het aldus uitgestrooide zaad viel
in goede aarde. Elizabeths vlug be
vattingsvermogen, haar dorst naar
kennis en haar juist begrip van den
toestand, waarin zij, de arme spruit
van een adellijken stam verkeerde,
maakte haar hare taak zeer gemak
kelijk. Haar schrander oordeel begreep
al zeer spoedig het doel, met hare
vorming beoogdzag den weg, in de
toekomst zoo duidelijk afgebakend, of
die was getraceerd, en even vast van
karakter als hare moeder, besloot zij
ernstig het doel na te jageneene
schitterende positie. Haar gevoel zoude
haar geen hinderpalen in den weg
leggenwaartoe toch konden haar
vroomheid, zachtheid, huiselijke deug
den dienen. Nergens voorhet hart
moest koel blijven, het hoofd alleen
spreken. Ze -wilde den prijs winnen
en ze bezat daartoe alle gegevens
schoonheid, moed, een vasten wil en
een koel, trotsch, baatzuchtig karakter.
Dat was het resultaat harer opvoe
ding’, gepantserd, als 't ware, trad
ze de arena van het leven inmaar
strijd toch, zoo al niet beëindigd,
dan toch gekomen in het teeken
van een langdurig bestand, en staat
die 'althans de hervormingen niet
meer in den weg. Maar Heemskerk
doet er niet aan, en wil er niet aan
doen men zal hem, volgens zijn
eigen zeggen, na 1913 moeten con-
tinueeren, om eenige kans te krij
gen, dat hij op onderwijsgebied aan
het werk gaat. En tamelijk wel in
het nauw gedreven door de blijk
bare ontstemming, die er zoowel bij
Rechts als bij Links heerscht over
dit dolce far niente, meent hij zich
met de volgende drogreden uit den
nood te kunnen helpen Toen Mi
nister Kuyper de onderwijswetten
aan de sociale hervormingen liet
voorafgaan, werd daarop van Links
de meest scherpe critiek geoefend,
en nu ik anders doe, en de sociale
wetgeving den voorrang schenk
boven de hervormingen, die ik op
onderwijsgebied beoog, is het ook
niet goed. Waarlijk, men kan het
de oppositie nooit naar den zin
maken.
ZOO ZIET EEN BUS
Tarief-ontwerp, dat de millioenen
zou geven, waaruit deze voorziening
van den ouden dag zoude worden
bestreden, kon het niet eens tot
de openbare behandeling brengen.
Maar de Onderwijswetten wa
ren er.
Hoe anders staat de zaak met
den heer Heemskerk. Hij is op dit
oogenblik juist zoo lang minister als
Dr. Kuyper was, toen hij in de
Tweede Kamer er zijne wet op het
Lager Onderwijs doorhaalde, ja, zelfs
nog iets langer, doch het onder
scheid is dit maar, dat bij hem
noch het een noch het ander tot
stand kwam. Waar was op 15 Dec.
1911, toen de minister dit excuus(?)
aan de Kamer gaf, die sociale her
vorming, die hij den voorrang geeft?
Immers nog geheel buiten den poli
tieleen horizon. En het zal toch zelfs
den glimmen advocaat Heemskerk
niet gelukken de natie te overtuigen,
dat hij niets kon doen op het ge
bied van het onderwijs, omdat h ij
niets deedop hetgebied der
sociale hervorming. Waarlijk,
als het met ónze stelregel ware zul-
ken hooggeplaatste!! personen, als
ministers zijn, steeds met de uiterste
hoffelijkheid tegemoet te treden,
zouden wij hier zeggen Blijf, Ex
cellentie, de Kamer met zulke praat
jes nu toch van het lijf.
2)
Het kostte Paul, die innig aan zijne
zuster was gehecht, zooals alleen twee
lingen dat zijn kunnen, veel moeite
om van Elisabeth te scheiden en van
haar kant werd die scheiding nog
smartelijker gevoeld, maar de strijd om
het bestaan eischte het offer.
Wat hare dochters betreft, begreep
ze dat haar eenige kans bestond in
een goed huwelijk doch tevens dat
het uitzicht daartoe op een klein dorp
uiterst gering wasbovendien was
voor hare verdere opvoeding en vor
ming een andere omgeving noodig.
Mevrouw Van Rensburg vestigde zich
derhalve metterwoon te ’s Graven-
bosch, alleen vergezeld door haar oud
ste dochter, terwijl de jongste zooge
naamd als logée, voorloopig haar in
trek nam bij een bejaard degelijk echt
paar.
Door hare uitgaven zoovqoI mogelijk
te bekrimpen was de weduwe in staat
EHsabeth ondemcht te doen geven
door bekwame onderwijzers, en ter
Bij de Algemeene Beschouwingen
over het Hoofdstuk Onderwijs, heeft
de heer Ter Laan zich als volgt
uitgelaten„De ellende bij dit Hoofd
stuk O n d e r w ij s ig, dat men eigen
lijk kan zeggen Het is nog precies
als verleden jaar. Wij beginnen weer
van voren af aan. Dat u op een
aantal sprekers wijst, Mijnheer de
Voorzitter, is niets, maar dat die
sprekers gedoemd zijn om, met
eenigszins andere woorden, nog eens
hetzelfde te zeggen als verleden jaar.
dat is ellendig. Daarmede veroor
deelt u zoo sterk mogelijk de poli
tiek van dezen geachten minister,
de politiek van het niets-doen.”
Wij kunnen de woorden van den
afgevaardigde uit ’s Gravenhage I
niet anders dan ten volle onder
schrijven. Als de heer Heemskerk
in 1913 nog minister zal wezen,
zal hij het zonderlinge schouwspel
bieden aan de Nederlandsche natie,
van een Minister van Binnenlandsche
Zaken, die langer achtereen in het
Torentje zat aan één van zijn voor
gangers, en die zeker minder op
onderwijsgebied presteerde dan één
van dezen. Eene waarheid, die ook
door medestanders van dit kabinet
wordt erkend niemand minder dan
de heer De Visser sprak er bij
herhaling zijne teleurstelling over
uit, dat er zoo goed als niets voor
het onderwijs gedaan wordt. En
deze stand van zaken trekt temeer
de aandacht, omdat de tegenwoor
dige premier juist in de allergun
stigste omstandigheden verkeert, om
op dit gebied de hand aan den ploeg
te slaan. Door de aanneming van
de subsidiewet-Kuyper is de school-
GOUDSCHE COURANT
ezx voor en OzxxstxeHszezx.
PRIJS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaalf 1 25
Idem franco per post,1.56
Met Geïllustreerd Zondagsblad,1.50
Idem franco per post„1.90
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauLange
Tiendeweg 64, bij onze Agenten, den Boekhandel en de Postkantoren
'Telefoon ïnterc. 82. Uitgevers A. BRINKMAN EN ZOON.
eere der jonge dame moet gezegd wor
den, dat ze van die lessen met vrucht
gebruik maakte. Voor grondig onder
wijs ontbrak echter de tijd, daar Elisa
beth op haar 19de jaar in de wereld
zoude worden gepresenteerd en daar
om leerde ze juist zooveel van talen,
muriek, teekenen, litteratuur en hand
werken als noodig was om geen al te
slecht figuur te maken op de huwe
lijksmarkt. De leemten in hare opvoe
ding, vulde hare moeder zooveel mo
gelijk aan en van haar ontving ze ge
heel hare zedelijke vorming. Of de weg,
dien de weduwe daarbij insloeg goed
was, of hare lessen van levenswijsheid
een goeden geest ademden, of die er
op waren ingericht om haar kind ge
schikt te maken om de hoogste roeping
te vervullen der vrouw, die van echt-
genoote en moeder niemand zal dit
durven onderschrijven. Zij zelf had de
bitterheid des lijdens tot op den bodem
geledigdzich uit liefde verbonden,
was met de heiligste voornemens be
zield geweest om hare taak nauwgezet
te volbrengen, had geworsteld, ge
streden en geleden en wat was haar
loon geweest Ontgoocheling, misken
ning, ellendeNeen, hare kinderen
zoude ze voor dat lot bewaren.
Was het te verwonderen, dat hare
bittere levenservaring haar woorden
"PRIJS DER AD VEHTENTIEN:
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummer f 0.55
Elke regel meer„0.10
Bij drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 1—5 regels f0.35 bij vooruit
betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f 0 25 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.