ISEL
ITS,
and el;
HUIS
No. 11852.
.wing!
looping
da,
XTïevvrxrs- ©rtezxtxeToleud. voor Groixd.a. ©xu Oxo.str©3x©x„
51e Jaargang.
Zaterdag 27 April 1912.
OEMAN
Eerste Blad.
Wertrouwan aaRRan?
elareu.
ndantzig,
TZ5-A-
Gouda,
irr in
q ïïeeren
WARENHUIS, Spuislr. Du Haag.
Alle l.ie- e. Halst. Artikelen
ind
Verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
Telefoon Interc. 82. Uitgevers A. BRINKMAN EN ZOON.
Telefoon Interc. 82.
FEUILLETON,
sfatn óm tSllooós.
1 weet' dst IPi
•tak zot ah bet er op aankomt! Op
n kan Ik rekenen, de moederliefde zal
krachten varleenen
t 1.25
V
geeft Notaris
inn A Zn., Gmuja
D.
iZ.
Dit Nummer bestaat uit twee
bladen.
dert twee di
was en eerst
ladruppels
a f 0.76.
HOOGEN.
v. ABS-
last
wat
an Woningtoez.,
iderstandscomm.
DIE8T.
aflevering.
es:
rpakking onzer
lelruldig wordt
raoparaten van
den man te
op, dat roode
)r. II. Nanning,
woord »K.ina-
NIET uit onze
Men eische
ng en afslag
2 en 9 MEI
js voormiddag»
fiehuis „HAR-
rkt aldaar, ten
Haastrecht ge-
de mogelijke onzedelijke stembus-
zegepraal van de vrijzinnigen, zooals
de „gezaghebbende wereld" het heeft
genoemd. Ieder vrijzinnige is in de
coalitiekrachten toch direct „gezag
hebbend” als hij het monsterver
bond in het gevlij komt, al heeft hij
in eigen kring ook slechts atomen
in de melk te brokkelen.
’t Was echter niet zoozeer om dit
te zeggen, dat wij de pen opnamen,
al moest ons ook dit van het hart.
We willen het ook eens hebben over
die „practische politiek”, waar die
naam gelegen,
1 gas- en water-
ten voorzien
'pacht van den
□in en van den
kis is gebouwd,
hoek Bleekers-
b. 1 te Gouda,
laren.
Laatste 3 werk-
ler veiling van
>t 4 uur en op
uur.
ceel best
te Zevenh nieen,
rjj geregeld tgdig
n ontvangen van
ten, vermakaljpc-
■e dan ia onze
komen, dat de Grondwet toeliet
'4 was een liberaal ministerie, het
ministerie- Pierson-Borgesius-Lely,
dat aan het Nederlandsche volk de
eerste en helaas eenige sociale her
vorming gaf, waaronder de Onge
vallenwet, die voor den arbeider
toch zeker millioen maal meer waard
is dan welk democratisch vertoog
ook. Waaruit wij voor ons de con
clusie trekken, dat er maar ééne
partij is, waarvan de leden tot wer
kelijke democraten kunnen worden
opgevoerd, en wel de liberaleom
dat men hun daarvoor maar in het
rechte licht heeft te laten zien wat
het v r ij h e i d s beginsel eischt. Zoo
ziet men dan ook in de liberale
kringen de democratische idee meer
en meer veld winnen, niet alleen
dat uit haar de vrijzinnig-democra-
tische fractie voortkwam, maar men
behoeft slechts de politieke historie
te kennen, om te weten, welke over
winningen de democratie in de Li
berale Unie sinds hare oprichting
in 1884 heeft te beteken, en hoe
ook de vrij-liberalen aan de greep
van haar machtigen arm niet zijn
ontkomenwelk een hemelsbreed
onderscheid er is tusschen de libe
ralen van thans en die van 30 jaar
geleden. We gaan vooruit, les idéés
marchent, mocht de heer Goeman
Borgesius terecht zeggen, bij de
behandeling van de kiesrechtmotie
in de Tweede Kamermaar misschien
kan men dat alles niet zoo meer zien,
als men het optrekkende leger is
vooruitgehold. Dat dit leger in ge-
stadigen pas in de richting der de
mocratie optrekt, kan niet worden
ontkend. Want die „liberale idee”
n’en déplaise „Democraat” is de
v r ij h e i d s idee, en die haar getrouw
blijft, kan niet anders dan bij de
democratie terecht komen.
(dlllkSlHE (II UiA NT.
PRIJS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaal
Idem franco per post,1.50
Met Geïllustreerd Zondagsblad1 50
Idem franco per post,1.90
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauLamos
Tiexdswsg 64, bij onze Agenten, den Boekhandel en de Postkantoren
is dit onwederlegbaar, dat het eenige
middel, om de Rechtsche coalitie
weg te krijgen, is, eene Linksche
daartegenover te stellen, en dat
men in het huidige politieke stadium
dus slechts de keus heeft tusschen
de eene of de andere. Het is heel
aardig schoone vertoogen te houden
over eene concentratie van demo
craten van Links en Rechts, en wij
zouden ook de eersten zijn, om, ware
die mogelijk, tot hare totstandko
ming mee 'té werken, maar we
kunnen het Dr. Bos slechts nazeggen,
dat van de Rechtsche democraten,
die hunne democratie aan de machts-
coalitie ten offer hebben gebracht,
in dat opzicht niets te hopen valt.
Of, om in Dr. Bos’ eigen woorden
te spreken„Jaren lang is die wensch
geuit van Links. Is ze ooit beant
woord van Rechts Integendeel, het
meest pertinente blauwtje, dat ooit
een schoone, een volhardenden ijver
liet loepen, viel de democratische
Linkefzijde ten deel."
Waar de zaak zoo staat, is het
kiezen of deelen. En, al zou con
centratie zonder meer als middel
van verweer tegen het zwart-blauwe
bloc iï l’instar van Duitschland en
België reeds gewettigd zijn, bij ons
valt dat kiezen zeker uiterst makke
lijk, waar die concentratie ten onzent
ten zeerste zal bevorderen de ver
vulling van den eersten van alle
democratische eischen, algemeen
kiesrecht voor mannen." (Het gaat
toch niet om de vraag, of men al
gemeen kiesrecht voor vrouwen wil
of niet wiliedereen weet, ook Mr.
Troelstra heeft het moeten erkennen,
dat van vervulling van dien eisch
in 1913 niets komen kan, wat de
stembus ons ook zal brengen.)
Waar nu én V. D. Bond èn Li
berale Unie voor dien eisch strijden,
en de vrij-liberalen zich daartegen
niet verzetten, kan dit leger voor
algemeen kiesrecht optrekken als
voorhoede, centrum en achterhoede,
en zal de overwinning, als ze in
1913 behaald wordt, als logisch
PRIJS DER ADVERTENTIÊN:
Van I—5 gewone regels met bewijsnummer f 0.55
Elke regel meer .0 .10
By drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 1—5 regels f0 35 bij vooruit
betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f 0.25 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
aonie", 8V, uur,
Bond vanOnd-
ifd. Gouda.
u Genoegen 8 u.
meel” Kr. W.
tvrouwe de la
sakbord”, 7‘/> u.,
fc F. O. Olympia.
Ons Genoegen”,
de Zangvereen.
Das Lied von
„concentratiehelden” zoo weinig kijk
op zouden hebben. Practisch is de
eenige vraag voor 1913: Wilt gij
al of niet voortzetting van het coalitie-
ministerie Heemskerk'? Wij zullen
„Democraat" zelfs niet de onaange
naamheid aandoen hem die vraag
te stellen; van iederen democraat
staat het toch vast, dat hij deze
vraag niet anders dan met een don
derend neen kan beantwoorden. Hoe
zou Democraat een ministerie aan
het roer willen laten, dat ons stellig
geen algemeen kiesrecht geven zal,
dat van mogelijkheid van invoering
van vrouwenkiesrecht door verbre
king van de grondwettelijke kluisters,
niet wil weten Hoe zou Democraat
dit ministerie willen bestendigen, dat
in Dr. Kuyper’s Oog de schoonste
lauweren zal lubben geplukt, als het
bij de Grondwetsherziening door ver
andering van art. 192, den dood
steek aan ons openbaar onderwijs
zal hebben toegebracht? Hoe zou
hij mede kunnen werken tot het
doen zegevieren van eene belasting-
politiek, die zoo ondemocratisch mo-
geljjk door verhooging van het tarief,
de lasten legt op de schouders van
hen, die het minste draagkracht
hebben, afgezien van het avontuurlijk
spel, gespeeld met Neerlands wel
vaart. Hoe zou „democraat” zich
kunnen vereenigen met de steeds
toenemende neiging van dit kabinet
om de gezonde vakorganisatie in
haren groei te belemmeren, en wat
niet al? „Democraat” wil dus deze
coalitie niet; ze beantwoordt toch
zeker ook niet aan zijn criterium
„van te stemmen op een gemeen
schappelijk programdat het achter
zich heeft een kamp voor gezamen
lijke beginselen of vóór zich de ze
kerheid om deze als overwinning te
willen en te kunnen doorvoeren.”
Maar men komt, tenzij men
sociaal-democradt is, en alleen aan
de negatieve politiek der critiek doet,
er niet af met enkel te zeggen,
wat men niet wil. Men moet ook
zeggen wat men w 1 wil. En nu
Lieve tante, ge zult uw Karei
wederzien niet alleen in den droom,
maar in werkelijkheid. Hij leeft nog,
hij is hier in Hamburg.
Hildegard I Je ijlt, je spreekt war
taal I Kom, bezin je tóch, arm kind I
riep de onde dame en zij keek haar
nicht bezorgd aan.
Maar Hildegard haalde den brief
te voorschijn en vroeg:
Zijt ge sterk genoeg om alles te
hoeren en ook al het leed te dragen,
dat in dezen brief besloten ligt?
Geef hier den brief, mjjn arme
Karei beeft hem geschreven, ik herken
zijn schrift, riep Mevrouw Brinken,
met bevende hand het papier grijpende.
O, God, gebeuren er nog wonderen
Zon ik nog zoo gelukkig kunnen wor
den? snikte zjj.
Doch hare tranen bedwingend, viel
zij Hildegard om den hals en zeide
Ik wil nu niet denken, niet vragen
hoe dit allee in elkaar zit hoe mijn
Karel no lang verborgen kon blijven
zonder eenig leven,toeken te geven.
Breng mij maar spoedig bij hem, dat
ik hem in mijne armen kan sluiten.
Eerst dan zal ik gelooven dat ik niet
droom I
Hildegard hernam:
Zoo spoedig kan ik n niet bij
ham brengen. Eerst saoet ge allee
lagen voor zaken op reis
den volgenden dag werd
terugverwacht. Ook liet Carola Fre
deburg juist vragen of Rena den avond
bij haar mocht doorbrengen, de meis
jes hadden elkaar in een winkel aan
getroffen, men zou zorgen dat Rena
nog vóór tien uur in het rijtuig van
den senator veilig werd thuisgebracht.
Zoo stond niets aan de uitvoering
van Hildegard’s plannen in den weg.
Met een weemoedig lachje op het
bleeke gelaat kwam mevrouw Brinken
op dit oogenblik binnen.
Ik neb zoolang geslapen en
CL zoo mooi gedroomd, zeide zjj. Mijn
Karei leefde, nog, ik zat naast hem
en hield zijn hand in de mijne... maar
wat scheelt ie, Hildegard? Wat zie
je me vreemd aan I
Met die woorden nam de oude dame
plaats en keek vol verwachting haar
nicht aan.
Tante, sprak de gravin, ik weet
dat ge allee kunt dragen wat God u
oplegt. Het heeft u nog veel vreugde,
maar ook veel leed voorbeschikt. Uit
mjjn mond zult ge dit allee vernemen.
Zeg mjj spoedig wat je te zeggen
hebt. Die onzekerheid is hst pijnlijk,te
van alias!
Hildegard sloot de onde dame in hare
armen en zesde toen:
De concentratie zou een puur
liberaal denkbeeld zijn en daarom
uit den booze. Want de liberalen
zijn niet met hun tijd meegegaan
hadden ze dat gedaan, er zou geen
bezwaar hebben bestaan voor de
vrijzinnig-democraten, die vooral
aansturen op leniging der sociale
nooden, naast eene doorvoering van
den democratischen eisch van alge
meen kiesrecht voor mannen en
vrouwen, om dien naam prijs te
geven. We hebben ons ietwat ver
baasd, toen wij die woorden lazen.
Zeker, wij zullen de laatsten zijn
om te ontkennen, dat het liberalisme,
dat voornamelijk den derden stand
ebenbtlrtig maakte met de beide
anderen, allerminst de deur terstond
open deed, toen de vierde stand om
zjjne rechten aanklopte dit is his
torisch uiterst verklaarbaar, waar
nooit eene partij, die langen tijd
overheerschende was, direct tot het
inzicht te brengen was, dat steeds
nieuwe taak haar wachttedat de
vrijheid nog aan anderen moet ge
bracht worden dan aan eigen stand-
genooten. Maar daar staat tegen
over, dat dit inzicht dan toch maar
het eerst bij hen gekomen ishet
was een liberaal, mr. S. van Houten,
die de wet op den kinderarbeid gaf
het waren liberalen als Kerdijk,
Veegens en Goeman Borgesius, die
onder de eersten waren, die in ons
land voor algemeen kiesrecht streden;
het was een liberaal, Tak van Poort
vliet, die eene poging deed om tot
het meest uitgebreide kiesrecht te
weten wat in dezen brief staat, eerst
moet ge uwe krachten verzamelen
voor de ontmoeting met hem 1
Hildegard dwong de oude dame om
weer op de sofa plaats te nemeu
de arme moeder beefde van aandoe
ning. En toen nam de jonge moeder
den brief in de handen en deelde aan
haar tante den inhoud van dit schrij
ven mede. Voorwaar een moeilijke
taak.
Het waren pijnlijke oogenblikken Brinl
voor beide vrouwen. Menige smart-,
kreet, menige zucht kwam over df
lippen van de arme tante Brinken\
Nadat zjj alles had vernomen, zat zjj
nog langen tijd met gevouwen han
den, zonder een woord te uiten
groote tranen rolden over hare wan
gen zonder dat zjj die droogde en
Hildegard waagde het niet, dit be
angstigend zwjjgen te verbreken. Ein-
delijk stond mevrouw Brinken op,
keek rond alsof zjj uit een droom
ontwaakte, en zeide halfluid
Mjjn God, ge hebt een zwaren
op mjjne schonden gelegd. Alles
ik tot heden, te dragen had, was
licht in vergelijking met deze smart!
Maar Gij zult mij helpen en bijstaan
dat ik niet meer aan mjjn kommer
denke, maar dat ik heenga om mjjn
ongelukkigen, met schuld beladen zoon
Naast de stemmen van mannen
als Dr. Bos en Mr.. Treub, die, de
eerste in geschrift en woord, de
tweede in zijne rede, onlangs te
Assen gehouden, op concentratie van
de vrijzinnigen hij de stembus van
1913 aandrongen, deed zich 12 April
in het officieel orgaan der vrijzinnig-
dempcraten een heel ander geluid
hooren. Democraat schreef daarin
een artikel „Vertrouwen wekken”,
waarmede wij ons niet kunnen ver
eenigen.
Het zou te veel plaatsruimte vor
deren bedoeld artikel geheel over te
nemen, waarom wij zullen volstaan
met onze bezwaren daartegenover
kenbaar te maken.
Bedoeld artikel toch getuigt o. i.
van absoluut gemis aan begrip van
den ernst van den politieken toestand
dien wij doonnaken, welk gemis
duidelijk wordt uit toon, inhoud en
strekking van het artikel. Iemand,
die mannen als Bos en Treub, om
in de eigen partij van den schrijver
te blijven, blieft te betitelen als
„concentratiehelden”, en jagers naar
applaus met of zonder champagne,
haalt men niet zonder verdriet aan.
Iemand, die beweert, dat de vrij
zinnig-democraten, toetredende tot
eene concentratie van de vrijzinnige
groepen op algemeen kiesrecht, hun
beginsel zouden verloochenen, kent
óf de historie van de afscheiding
in 1901 niet, öf wil ze niet kennen
iemand, die op dit oogenblik een
wapen aan de coalitie in handen
geeft em haar bestaan te verdedigen,
mist elk gevoel van politieke ver
antwoordelijkheid, want hij kan er
zeker van zijn, dat alle coalitie-
propagandisten met zijn artikel ge
wapend, zullen waarschuwen tegen
vergiffenis en vrede te brengen. Hil
degard, breng mij bij hem, mijn hart
verlangt naar hem rwijn kind
Ik wist dat uwe moederliefde
sterker zou zijn dan al het andere,
lieve tante sprak de gravin, terwijl
zij de oude dame teeder omhelsde.
Maar gij, myn kind I Gij zijt nog
het allermeest door hem benadeeld.
Wilt gij hem zien I Wilt gij hem ver
giffenis schenken vroeg mevrouw
Brinken aarzelend.
Kent gij mij zoo weinig, tente
Een uur later vinden wij Karei
Brinken geknield aan de voeten zijner
moeder. Hy verbergt het gelaat in
de plooien van haar kleed en schreit
heete tranen, terwyl hare handen op
zijn vergrijsde haren rusten en zij
ernstige, maar troostende woorden
tot hem spreekt. Hildegard staat een
weinig ter zyde aan het venster.
Kom nu bij ons wil je?
Hildegard? zegt mevrouw Brinken,
terwijl zij hem wenkt op te staan.
Karei zou zoo gaarne ook van neen
woord van vergiffenis hooren en de
moed ontbreekt hem om te vragen.
Met gebogen hoofd naderde Karei
de vroegere spadgenoote zynor jeugd,
die zich omgekeerd had en hem beide
handen toereikte.
i (Wordt vervolgd).
46)
In haar hart bad zij„O God, help
mij en toon my Uw heiligen wil r
En zie het werd stil in haar bin
nenste, haar inzicht verhelderdezij
wist wat zij doen moest!
myne kinderen, mijn arme
Manfred, mijne geliefde Rena, gij zult
niet van allsandar gescheiden worden
zooveel -in'. mijn vermogen ie, zal ik
trachten nw beider geluk onbewolkt
te laten, sprak Hildegard, met tranen
in de oogen en den blik naar den
hemd gericht, en gjj dierbare tante,
slaap nu nog rustig, zonder ie weten
DtHazhnt genomen hebbende, ging
de gravin aan haar schrijftafel zitten,
bevend vloog de pen over het papier,
daarna verzegelde zjj den brief en gaf
dien aan den wachtenden man. Zii
Het tref rtaHrig, dat Manfred se-