DSCHAPPEN
Hl
lERKteMn.
HAZEN,
[No. 11937.
51e Jaargang.
AU’S
I
Buitenlandsch Nieuws.
I
Sialt en lemcS-
FEUILLETON.
n
HET OFFER.
?isiaw
eevoeders.
)E JONG,
UDE.
LY ZONEN
KRAMM,
TE.
MIEM.
Op voor de Openbare School.
Woensdag 7 Augustus 1913.
XsT5.e-o.-ws- ezx -^k.d.wextezxtïeTol®LcL voor Q-cvLd.©. exx OxxxstxeZbcexx.
Verschijnt Jagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
Telefoon Interc. 82, Uitgevers A. BRINKMAN EN ZOON. Telefoon Interc. 82.
WAHENBUIS, Spuislr. Dea Huj.-
beroemde
erkglazen
BIJL,
IA ART Lz.
•ndernieel
voederkosten
40 en 5 kilo
PRIJS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaal
Idem franco per post
Kanarie*
I, en Vi lifcer
alle soorten
jrkeu.
erk
>8thaven 31.
<s
t. .lanskerk, der
ekeningen enz.
CRICUT DER
i ABET H,
valiteiten.
mnethode.
oderfabriek
SIA.
Kakhuizen,
ar bij HH.
Wydstraat.
Veerstal. J
IN VAN
Of.
EEÊN worden
in verzegelde
i vijf, twee en
een Ned. ons
ling van Nom-
i, voorzien van
d Merk, vol-
t gedeponeerd,
de uitvoering
ie orders aan-
tie van Beeldende
\ilder, Architect en
ie van Bouwkunde
ht.
CENT.
Uitgevers, Gouda
CUE HAS,
Telef. 40.
rerseelvoer)
3 en '/i kilo
>/2 u.,-verg. Kamer
deBouwbedrijven.
„Ons Genoegen”,
Stafmuziekkorps
drie.
wij geregeld tijdig
jen ontvangen van
arten, vermakelijk-
eze dan in onze
n.
man A Zn., Gouda.
de eerste plaats recht hebben. We
erkennen het recht der ouders, die
dat wenschen, aan hun kinderen ook
in de school confessioneel onderwijs
te doen geven. Wij hebben reeds lang
aanvaard het systeem, waarbij ook aan
dat onderwijs steun van overheids
wege wordt gegeven, maar we ont
zeggen aan de confessioneele school
het recht op de plaats eener alge-
flteene volksschool, dat recht mist zij
uit hoofde van haar eenzijdig, haar
uitsluitend karakter.
Zijn rede vervolgend wijst spr.
op den bestaanden tweespalt onder
hen wier plicht het is den strijd voor
de openbare school aan te binden.
Spr. wijst er op dat het de tegenstan
ders van de openbare school zyn ge
weest die den buit hebben binnenge
haald in den vinnigen strijd die ge
streden is.
„Het ergste wat ons kan gebeuren
dreigt thans onze openbare school is
in gevaar.
„Daartegenover behooren alle ver
schillen op zij gezet. De strijd moet
schouder aan schouder worden ge-
stredenj; er moet luide weerklinken de
strijdleuzeOp voor de openbare
school.”
Deze woorden, slechts een deel be
vattend van de uitgesproken kernach
tige rede, geven weer wat er door
ieder, die niet confessionneel is, wordt
gevoeld.
Het openbaar onderwijs eischt be
scherming, waar het op een dergelijke
wijze als door art. 192 bedoeld, in een
hoek wordt geduwd.
Dat alle voorstanders van de open
bare school zich tegenover deze aan
randing teweer stellen.
opgesloten houden?
„Och pa, mag ik ook mee?"
„Dat past nog niet voor jou, jongen?
„Als Marie er bij is, pa? Ik ben
maar één jaar jonger dan zij, en wij
houden veel van elkaar?
Door bijzondere redenen gedwongen,
meende Emil Liebreich zyn huisheer
in goeden luim te moeten houden, en
met een beklemd hart had hy toege
stemd in Goldammer’s wensch. Hij
zou echter nog moeite genoeg moeten
aanwenden om Marie over te halen.
Daar zag hij tegen ophij moest er
natuurlijk met haar over spreken,
maar hij stelde dat uit zoo lang
mogelijk. Het plan was, dat men kwart
over acht zou heengaan als hij er in
den namiddag over sprak, was het
nog vroeg genoeg, dacht hy. Na zijn
middagslaapje zou hij het doen, maar
toen was Marie uitgegaan. Hij her
innerde zich, dat ze gezegd had, dat
ze een schoolvriendin zou gaan felici-
teeren met haar verjaardag. „Nu, ze
zal wel vroegtijdig weer thuis zyn,"
was de gedachte, waarmee hij zich
troostte.
Toen Marie, gehuld in een winter
mantel en met een bonte muts op
het hoofd, de trap afliep en op de
eerste verdieping kwam, ontmoette
zy Florian, die een kistje in de hand
De ItaliaanschZTurksche oorlog.
Verschillen bladen te Parijs bevatten
berichten uit Rome, welke spreken
van een spoedig te verwachten nieuwe
actie der Italianen in de Aegeïsche
zee. De bestuurbare luchtballon M. 1
zou opgestegen zijn en over de Dar-
danellen naar Konstantinopel varen
en een groote viootmanoeuvre zou in
aansluiting daarmee plaats hebben.
Te Rome wordt beweerd, dat dit
alles slechts een inleiding is vooreen
diplomatiek optreden, beoogende druk
op de Porte uit te oefenen om tot een
spoedige opening der vredesonder
handelingen te kunnen overgaan.
Frankrijk.
Het reddingwe*fijj..
De minister van marine, Delcassé,
heeft een order uitgevaardigd, betref
fende de organisatie van het redding-
wezen aan boord der oorlogsschepen
en der onder rijksvlag varende pas-
sagiersstoombooten. Tot nu hadden
alleen de torpedo-jagers een redding-
gordel voor eiken opvarende aan boord,
de andere schepen hadden er slechts
een gering aantal, in de reddingboo-
ten. Delcassé heeft thans bevolen, dat
alle oorlogsschepen en alle transport
steamers voldoende reddinggordels -
voor eiken opvarende een met zich
zullen voeren, terwijl uitdrukkelijk
wordt bepaald, dat deze niet, als tot
nu, in een der bunkers opgepakt zul
len blyven, doch in de hutten der
bemanning en der passagiers opge
hangen en voor onmiddellijk gebruik
gereed moeten zijn.
Turkije.
Omtrent de jongste successen van
de Albaneezen wordt het volgende
uit Ueskjoeb aan de Voss. Ztg. ge
seind „In het Noord-Westen van
De crisis in Turkije.
In den strijd tusschen regeeringen
Kamer is thans dus de beslissende
slag gevallen. De regeering heefteen
Senaatsbesluit weten uit te lokken,
waarbij verklaard wordt dat de Kamer
slechts een voortzetting was van de
vorige ontbonden Kamer, zoodat thans
haar wettige zittingstermijn is ver
streken en nieuwe verkiezingen zullen
moeten plaats hebben. Dat is natuur
lijk een wetsuitlegging pour le besoin
is, laat ik een rijtuig komen. Een
mooi plannetje, niet waar?"
En heeft papa de uitnoodiging aan
genomen
„Wel, natuurlijk
„Dat begrijp ik niet! Nu ga ik
weer naar boven,u zei zij, en hevig
blozend liep zij weg.
Met een triomfankelijken blik oogde
Goldammer haar na. Marie stormde
bij haar vader de kamer binnen en
stoorde hem in zyn gepeins.
„Is het waar, papa, dat wij heden
avond met Goldammer uitgaan? Ik
doe het niet, ik doe het stellig niet
Zij wierp haar bontmuts op de sofa
en zakte buiten adem op een stoel
neer.
„Stel je tóch niet zoo aan, kind
Het is toch geen ongeluk !u
„Hoe kon u dat doen
De bleeke man keek verlegen in het
rond, alsof hij hulp zocht.
„Ik begrijp u niet. Ik heb u toch
gezegd, dat die man onbeschaamd
tegen mij is, en dat ik zyn vriende
lijkheid niet kan verdragen?
„Wanneer wij allen meegaan, zal
hij zich wel betamelijk gedragen?
„Maar u houdt heelemaal niet van
'•avonds uitgaan?
(Wordt vervolgd.)
Albanië maken de Serviërs met de
Albaneezen gemeene zaak. De Ser
viërs hebben duizenden repeteergewe
ren en groote hoeveelheden ammunitie
uit Servië betrokken, Nadat de Moe-
tessarif van Prizrend zijn functie neer
gelegd had, ging hij o» de vlucht naar
Ueskjoeb. Hij werd echter door Hoes
sein gevangen genomen en ter ver
antwoording geroepen wegens de mis
drijven die hij begaan had tijdens zyn
functie. In het geheele villajet Kosso-
wo zijn de telegraafkantoren in han
den van de opstandelingen. De amb
tenaren mogen alleen voor hun zaak
werkzaam zijn en geen particuliere of
regeeringstelegrammen doorgeven.
In de stad Cernalova heeft een strijd
plaats gehad tusschen opstandelingen
en militairen. Toen de officieren het
doellooze ervan inzagen zich langer
te verzetten, gaven zij zich over en
sloten zich bij de opstandelingen aan.
De opstandelingen van Prizrend heb
ben den troepen, na een hevig gevecht,
400 geweren, 60 kisten ammunitie,,
paarden en muilezels ontnomen. Bo
vendien verloren de militairen nog
twee machinegeweren. De stammen
ten Noorden van Ipek hebben zich in
de Drinvlakte vereenigd en zijn gereed
voor den opmarsoh. Men schat hun
aantal op 15,000. De Moetessarif van
Elbassani heeft in het geheim de stad
verlateq, die nu volkomen in handen
- van epstandaliagen is
Engeland.
De padvinders, die Zondag zijn ver
dronken negen met zeilen aan den
mond van de Theems, vier met zwem
men in zee bij Rottingdean be
hoorden tot kerkelijke verkenners-
korpsen.
De zeilboot eeu oude marine-
kotter sloeg, op 3 K.M. uit de kust
van het eiland Sheppey, onder een
windvlaag om, richtte zich op en sloeg
weer om. De kustwacht bracht snel
de reddingsboot uit en kon 20 van de
28 die aan boord waren aan wal bren
gen twee van de geredden waren
echter bewusteloos. Na anderhalf uur
werken van de verhenners kwam een
van de twee by, de ander echter
stierf.
Bij het opngeluk op de kust van
Sussex waren een aantal verkenners
aan het zwemmen. Een kreeg er kramp
vermoedt men, waarop de andoren hem
te hulp kwamen, maar drie verdwenen
er evenals hij in de diepte, toen gaven
de anderen het op.
komen te staan in een poging om de
regeeringsmacht te behouden. En in-
tusschen woelt het in het geheele
Balkangehied, roeren zich de nationa
listen in Servië en Bulgarije en dreigt
reeds de strijd met Montenegro waar
de grenstwisten aanleiding hebben ge
geven tot een ultimatum van Turk-
sohe zijde. Zoo dreigen dus ernstige
verwikkelingen in den Balkan en m
Turkije, die zeer verstrekkende ge
volgen kunnen hebben.
door deze smakelooze begroeting, zij
bloosde er van. Liefst zou zij op
staanden voet weggeloopen zyn, als
zij die doos met flacons niet vastge
houden had. In haar verwarring kon
zij geen geschikte woorden vinden om
hem terecht te wijzen.
De kapper kwam naderbijhij moest
naar haar op zien. Zij beviel hem weer
buitengewoon goed. Die bontenmuts
stond heel lief bij haar frisch gelaat.
Hij nam een der mooiste kristallen
flacons met violengeur en wilde haar
die ten geschenke geven. Maar zij
wilde het geschenk niet aan nemen.
„Ik heb een afschuw van al die reuk'
waters," zei ze. „Het liefst ruik ik de
frissche wasch?
Hij haalde de schouders op, maar
uit het veld geslagen was hij volstrekt
niet. Weer begon hij„Ik ben al blij
om de pret van hedenavond, Hef kind
Ik zal u heel net onthalen je mag
zelf zeggen, wat je wilt eten en drin
ken. Niets is mij te duur voor zoo’n
lief meisje!*
„Hedenavond vroeg zij verwon
derd, terwijl zij de doos met kristallen
flacons aan Florian toereikte.
„Ja, hedenavondWij gaan naar
den „Wintertuin" uw papa met u,
juffrouw Duvernier en ik en ook nog
deze lummel. Als het weer niet mooi
4)
Als Goldammer smakelijk gegeten
had, was hij altijd in goeden luim
hij noodigde juffrouw Jeanne uit om
dezen avond met hem naar „den
Wintertuin" te gaan. „Er is een mooi
programma," zeide hij, „wel zestien
specialiteiten van den eersten rang?
Verheugd nam de juffrouw zijn uit
noodiging aan.
„Het hoofdnummer is „Het meisje
met de gouden lokken," vervolgde
hij. „Dat heeft nu eens betrekking op
ons vak?
„Ja, en u houdt nog al van goud
blonde lokken," antwoordde zij eenig-
zins snibbig.
„Och, waarom niet? Mijn vriend
Liebreich en zijn dochter gaan ook
mee?
„Hé? Ik dacht, dat de fotograaf
liever s’avonds thuis bleef," sprak de
juffrouw, terwyl ze haar stoel heftig
achteruitschoof.
„Ja, maar hij heeft een volwassen
dochter; die mag hy toch niet altyd
Het in het rapport der Grondwets
commissie nieuw ontworpen artikel
192 „Voor zoover zich eene behoefte
aan ander algemeen lager onderwijs
openbaart, dan waarin door de inge
zetenen wordt voorzien, wordt dit on
derwijs van overheidswege verstrekt”,
hetwelk m. a. w. inhoudt dat de open
bare school als bijzaak wordt be
schouwd, is gisteren in de 67e alge-
meene vergadering van het Neder).
Onderwijzers genootschap te Rotter
dam door den voorzitter, den heer
Th. Lancée aan een felle critiek on
derworpen.
„Mocht dit artikel wet worden, zoo
heeft de spr. gezegd, dan zou de
Grondwet niet alleen toelaten, maar
er zelfs op berekend zijn dat de open
bare school worde teruggedrongen of
verdwijne.
„Dan zal het regel worden dat de
kinderen in onze scholen streng van
elkaar gescheiden worden, omdat hun
ouders behooren tot verschillende kerk
genootschappen en den toestand, dat
de ouders hun kinderen sturen naar
de school, waar onderwijs wordt ge
geven met eerbiediging van ieders
godsdienstige begrippen, zou men aan
treffen in die uitzonderingsgevallen,
waarin de staat aanvullend optreedt.
Spreker haalde een en ander aan
uit de aan het verslag toegevoegde
nota van de heeren Van Doorn,
Drucker, Van der Feltz, Cort van der
Linden, Oppenheim en Tydeman, en
bracht hen dank voor de wijze waarop
zij zijn opgekomen voor de eer en de
belangen van de openbare school.
„Gewagende van onze school, be
doelt spr. geenszins een overheids-
school, waarin naar het verlangen der
ouders dogmatisch onderwijs zou kun
nen worden gegeven, maar onze open
bare school, zooals die thans is, de
school, waarin onderwijs wordt gege
ven met eerbiediging van ieders gods
dienstige overtuiging, de school waarin
onze kinderen worden opgeleid tot
alle christelijke en maatschappelijke
deugden, de school waarin het ten
ernstigste is verboden, iets te leeren,
te doen of toe te laten, wat strijdig
is met den eerbied verschuldigd aan
de godsdienstige begrippen van anders
denkenden.
„Die school” dus vervolgt spr.
„wenschen wij te zien gehand
haafd, onverzwakt, als de school,
waarop de kinderen van ons volk in
droeg.
„Wil je eens kyken, Marie? Alle
maal mooie, nieuwe artikelen
„Wat zyn het voor artikelen
„Mooie doozen met zeep, kristallen
doosjes met tandpoeder en nog veel
meer. We hebben nog nooit zoo iets
moois gehad. Kom maar mee in de
werkkamer, dan kan je alles zien?
De uitnoodiging van den vroegeren
speelkameraad lokte haar aan, zij wilde
helpen uitpakken en volgde hem in
de werkkamer. Op stoelen, op de tafel,
ja zelfs op den vloer lagen losse bun
dels haar, sommige nog in het pak
papier, waarin ze ontvangen waren
haar van allerlei kleur, rood en
wit, van lichtblond tot gitzwart. Aan
den muur stond een kast met open
vakjes, w.iarin de fijnere soorten wer
den bewaard. Daarheen droeg Florian
het kistje. Nu begonnen de jonge
lieden alles te bekyken en het eene
stuk na het andere uit het kisje te
nemen. Juist hield Marie met beide
handen een groote doos met kristallen
flacons vast, toen Goldammer binnen
trad. Zoodra hy Marie zag, straalde
zyn gelaat van blijdschap. „Wel, dat
is aangenaam bezoek!" riep hij. „Ein-
delijk zie ik onze lieve engel weer
eens in mijn huis?
Marie was volstrekt niet gevleid
GOlIDSCHËCÖlRANT.
pRU8 DER adveRTENTIEN:
f 1.25 Van 1—5 gewone regels met bewijsnummer f 0.55
.1.50 Eire regel meer,0.10
Met Geïllustreerd "Zondagsblad1.50 By drie achtereen volgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Idem franco per post1 90 Dienstaanbiedingen per plaatsing van 15 regels f 0 35 bij vooruit-
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauLange betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f 0 45 per regel
Tienueweg 64, bij onze Agenten, den Boekhandel en de PostkantorenGroote letters en randen naar plaatsruimte.
W Alle Luxe- en Huish. Artikelen
de la cause. De regeering wilde de
Kamer ontbinden, zij zocht naar een
conflict dat haar tot deze ontbinding
een uiterlijke aanleiding kon geven,
maar daar de Jong-Turksche meerder
heid, deze tactiek doorziende, elk con
flict zorgvuldig vermeed, moest zij
eindelijk wel uit den-hoek komen en
ook zonder conflict tot het ontbin-
dingsbesluit overgaan.
De regeering die aan het bewind
van het Jong-Turksche „Comité voor
eenheid en vooruitgang” een einde
maakte heeft nu ook de consequentie
van haar optreden getrokken en ook
een einde gemaakt aan het leven van
de Kamer, waarin de Jong-Turken
nog oppermachtig waren. Het kabinet
heeft dus nu de handen vrij. Het
heeft aan den eersten en voorn aam-
sten eisch der Albaneezen voldaan en
kan nu ook de vredesonderhandelin
gen met Italië beginnen die, naar
velen meenen, in zijn bedoeling liggen,
waarvoor men een aanwijzing ziet in
het feit, dat een christelijk minister.
Norandoengian, van het kabinet deel
uitmaakt, omdat de ervaring leert,
dat steeds, als de Tnrken tegenover
de christelijke staten tot toegeven zich
genoopt gevoelden, ze een christelijken
staatsman het sluiten van een over
eenkomst opdroegen.
Echter, het blijft nog de vraag of
de regeering niet te laat is met haren
maatregel. De tijd a alert de verdrij
ving van het Jong-Turksche kabinet
verloopen, heeft door de aarzeling
tegenover de Kamer al weer reeds
velen tot de Jong Turken terugge
voerd en ook de Albaneezen, onge
duldig over het uitblyven van de
Kamerontbinding zyn het oorlogspad
al weer opgegaan. Zullen zij zich nu
met de voldoening aan dezen eisch
tevreden stellen?
De toestand is dan ook uiterst ver
ward en het is nog niet mogelijk zich
een juist denkbeeld van den stand van
zaken te vormen.
Uit de telegrammen blijkt dat de
Jong-Turken niet gezind zijn, zich
bij het regeeringsbesluit maar zonder
meer neer te leggen. De Kamer wil
zich blijven verzetten. Zij heeft, toen
het Senaatsbesluit reeds bekend was,
nog een motie van wantrouwen in de
regeering aangenomen en daarop hare
zittingen tot nadere byeenroeping ver
daagd^ Zij erkent dus de maatregel
van de regeering niet en de waar
schijnlijkheid is groot, dat ministerie
en Kamer dus tegenover elkaar zullen
