ïffl Iffl
IMERKtoieitai.
clericalisMe.
No. <1953.
Zaterdag 34 Augustus 1913.
51e Jaargang.
HET OFFER.
Stok.
Kring!
AU’S
r
STE.
INHEM.
Eerste Blrttl.
XTïeTJ-’ws- ezx -A-cL’vertexxtie'lolsud. voor <3-oixd.©- ezx
Verschijnt dagelijks
B'CLïtsnlaxxd..
FEUILLETON.
D-A»
WARENHUIS, Spuislr. Den Haag.
!'s Inkt
de BESTE
3 H AD E Lm
.LAND.
Ir. 222.
Telefoon Interc. 82. Uitgevers A. BRINKMAN EN ZOON.
4Y ZONEN
septischa
rolling:
a 7 uw)
behalve Zon- en Feestdagen.
Telefoon Interc. 82.
I
Telaf. 4o’
t Zn.» Goud».
druppels
f 0.75
W oningtoe-
idscommissie
Alle Luie- en llulsh. Artikelen
BIJL,
ÏBAART Lt
G,
aeth. spreken
tscbikbaar om
n. Nadere in-
md adres.
„voor-
aardig
eregeld tijdig
itvangenvan
vermakelijk-
lan in onse
talking onwr
Ivuldig wordt
teparaten van
don man te
ip, dat ronde
H. Nanning,
voord a Kina-
HET uit onze
Men eiaohe
uitvoering in
loegen” door
kkorps.
ie’’, 8*1, uur,
Kon. Nederl.
iderofficieren
slag, in ’t bijzonder waardeeren wat
den Godsdienst bevordert, zooalszij
dien aanhangen. Wij begrijpen ’t vol
komen, dat geen weerstand geboden
kon worden aan dat verfoeilijke,
streven om der marine ongewild een
orthodox predikant op te .dringen,
waarvoor zelfs- een bemind vloot
voogd wijken moest. Wij vinden er
niets vreemds in, wanneer deze Re-
geering bijzonder royaal is in het
toekennen van ridderorden aan or
thodoxe geestelijken, omdat wij vol
komen overtuigd zijn van de goede
trouw der Regeering, wanneer zij
vooral daar groote verdiensten (welke
wij in vele gevallen niet zullen ont
kennen) ontdekt.
Wij begrijpen dat alles in een
kerkelijke Regeering.
Maar, waar wij recht op doen
gelden, dat is, dat men ons niet open
lijk als minderwaardigen behandele,
tegenover wie men zelfs de burger
lijke beleefdheid niet zou behoeven
in acht te nemen.
Onze lezers, die het dagelijksch
nieuws volgen, zullen begrijpen waar
op wij doelen.
Twee feiten zijn den laatsten tijd
voorgevallen, waartegen ook wij een
ernstig woord van protest niet wil
len achterwege laten1°. de houding
der Regeering tegenover de Vereeni-
ging Zedelijke Opvoeding en 2°. dfe
houding (of wil men o n t houding) der
Regeering tegenover het Congres
voor zedelijke opvoeding dat thans
in de residentie vergadert.
Wat het eerste punt aangaat wil
len wij op den voorgrond stellen,
dat wij ons gelukkig gevoelen, dat
niet aan ons de beslissing staat om
te moeten oordeelen over de op
voeding van de kinderen, waarover
het geschil loopt, kinderen die niet
gedoopt of besneden werden en die
moesten onttrokken worden aan het
ouderlijk gezag wegens wangedrag
Het is puur clericalisme, waarte
gen ieder vrijzinnige, neen ruimer
nog, ieder die er nog prijs op stelt,
dat alle burgers gelijk worden be
handeld voor de wet in verzet
zal komen.
Hetzelfde geldt voor de kleinzie
lige houding der Regeering jegens
het Haagsch Congres, maar daar
over in het volgend nummer enkele
regelen.
f. CREBAS,
PRIJS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaalf 125
Idem franco per post 1 50
Met Geïllustreerd Zondagsblad 1.50
Idem franco per post,1.90
Abonnementen worden dageljjks aangenomen aan ons BureauLanoe
Tiea oeweo 64, bij onze Agenten, den Boekhandel en de Post kantoren
ÏUN van
IBM.
HEEÊN worden
i in verzegelde
ln twee en
m een Ned. ons
siding van Nom-
ijs, voorzien van
.nd Merk, vot-
ret gedeponeerd,
•t de uitvoering
rde orders aan-
dier ouders. Aannemende dat zulke
ouders geen godsdienst (meer) kenden
en voor hunne kinderen ook geen
godsdienstige opvoeding zonden ver
langen, blijft hier de beslissing moei
lijk de ouders zijn zulke onmen-
schen dat men hun hunne kinderen
moest ontnemen. Daarmee vervalt
feitelijk ieder respect voor de re
ligieuze opvatting van zulke ouders
en wij gevoelen er voor, dat kinde
ren, die daardoor reeds zooveel
moesten missen, niet geheel gods
dienstloos worden opgevoed. Geen
streng-fractioneele, dogmatische op
voeding bedoelen wij, maar een ken
nismaken althans met wat godsdienst
is; vermoedelijk zullen zulke ver
schoppelingen daarvoor later eer
dankbaar zijn dan dat zij zich zullen
beroepen op het voorbeeld van vader
en moeder (misdadiger, althans boos
doener), die „lak’. hadden aan gods
dienst. Dit alles heeft echter het
college te overwegen, dat het kind
aan een vereeniging ter opvoeding
toevertrouwt. Deze zaak is tot in
de puntjes wettelijk geregeld. Ieders
taak en bevoegdheid Maat dus vast.
En nu staan «te fitten zóó, dat
aart de vereeniging „Zedelijke Op
voeding” een aantal kinderen door
den rechter zijn toegewezen. De
Minister kan daaraan niets verande
ren, al zou hij ’t willen. De ver
eeniging heeft die kinderen op te
voeden en vroeg op dien grond even
als hare zusterverenigingen subsidie
ingevolge de wet (van 12 Febr. 1901).
Wat deed nu de Minister van
Justitie
Zonder omwegen het subsidie wei
geren, ging niet. Maar als voorwaar
de werd gesteld, dat in de statuten
een bepaling moet voorkomen waar
uit met volkomen duidelijkheid blijkt,
„dat die verpleging zich beperkt tot
die minderjarigen van wie het eener-
zijds boven iederen twijfel verheven
is, dat zij niet tot eenig kerkge
nootschap belmoren, noch daartoe
door afstamming uit een familie van
godsdienstige gezindte blijkbaar zijn
wel middelen vinden, om hem een
gemakkelijk leven naar zijn zin te
bezorgen.
anqename
naak!
Dit Nummer bestaat uit twee
bladen.
I.
Onze tegenwoordige Regeering
wordt steeds clericaler in haar be-
windvoering.
Totzekere hoogte kunnen wij
haar dankbaar zijn, dat zij haar
waren aard niet verstopt dit kan
slechts de lauweren onzerzijds uit
den slaap schudden. Maar aan den
anderen kant is de zaak te ernstig
om haar alleen van de’propagan-
distische zijde te bezien en haar te
beschouwen als een politiek for
tuintje. De Regeering is thans bezig,
waar zij daartoe de macht bezit,
ons land te clericalizeeren. Mis
schien het is mogelijk is
daarop van invloed het feit dat,
naar ons uit goede bron gewerd,
in den boezem van het Kabinet men
overtuigd is 1913 niet te zullen
overleven. Wie nog slechts korten
tijd te leven heeft, doet licht dwaze
dingen om nog van den" korten tijd
te genieten!
Hoe dan ook, wij hebben ons er
tegen te verzetten, wanneer wij als
tweede-rangs burgers worden behan
deld, als een soort, dat, nu ja, wel
geduld wordt, omdat dit nu eenmaal
niet anders kan, maar waartegen
over de Regeering toch heel anders
staat dan tegenover die andere soort
burgers, die zich bij uitstek en vaak
zoo ten onrechte met het prajdicaat
„Christenen” sieren. Het zijn de
mannen van Rechts, met wie de Re
geering sympathiseert en meeleeft,
terwijl alles wat maar Links heet
met den nek wordt aangezien als
eigenlijk minderwaardig dan alles
wat meeloopt achter het coalitie-
karretje.
Wij verstaan het, wanneer deze
Ministers, hun regeeringsbeleid ba-
seerend op een theologischen grond-
19)
Versuft keek Liebreioh den vriend
aan. Deze had immers op zich ge
nomen, zijn zaken te regelen en voor
hem te zorgen.
„Hier zijn al uw voldaan geteekende
rekeningen, ik heb ze voldaan ge-
teekend, de somma van 740 mark en
65 pfennig. Gij kunt ze tegen een
„dank u" wegnemen. Uw oude schuld
bekentenissen hond ik nog. Men kan
nooit weten voorzichtigheid is al
tijd de wijste partij. Als mijn vrouwtje
een beetje tegenstribbelt, is dat altijd
een gemakkelijk dwangmiddel. En dan,
waarde Liebreioh, moeten wij den gel-
delijken steun voor uw huishouding
ook nog bepalen. Gij moet niet ge-
looven, dat gij nu vroolijk kunt leven
en geheel niets doen”.
„Ik weet nietstamelde Lie-
breieh geheel van zijn stuk gebracht.
„Nu, luister maar eens naar mij en
doe mij het genoegen, wees kalm. Ik
kan niet voor alles opkomen ,;ik
kan niet als een paard gaan werken,
h
ZEVENDE HOOFDSTUK.
Denzelfden avond, den laatsten dag
voor het huwelijk Van zijn dochter,
herinnerde Liebreioh zich, dat er in
het schrijftafeltje van zijn vrouw nog
haar kleine sieraden moésten liggen
het waren wel onbeduidende en een
voudige dingen, maar hij wilde ze het
meisje toch meegeven, voor zij van
hem wegging.
Hij had in zijn droefheid en in de
lafhartige vrees voor iedere smartelijke
herinnering de schuiflade van het een
voudige meubel, waarin zijn Dora
kleine gedachtenissen of snuisterijen
bewaarde, na haar dood niet geopend.
Geld was er niet in, dat wist hij wel,
en hij vermeed het terugzien van de
bekende kleinigheden, die zij bezeten
had, omdat zij treurige herinneringen
zouden opwekken. Marie kon er nu
van medenamen, wat zij wilde.
Om op generleiwijze lastig gevallen
te worden, overhandigde hij Marie den
sleutel eerst, toen hij tegen tien uur
op het punt stond den salon te ver
laten.
aangewezen en anderzijds uitdrukke
lijk is gebleken, dat hunne niet tot
eenig kerkgenootschap behoorende
ouders uit positieve overwegingen in
het geestelijk belang der kinderen
en uit ernstige vrye gewetensover
tuiging eene godsdienstlooze opvoe
ding voor hen meenen te moeten ver
langen.”
Wat dunkt u van zulk een „voor
waarde” Hier wordt verlangd dat,
ouders die bij rechterlijk vonnis van
de ouderlijke macht zijn ontheven en
dit kan geschieden op grond van
ongeschiktheid of onmacht om hun
plicht te vervullen of wel ontzet we
gens grof misbruik, slecht levensge
drag of zware strafveroordeeling,
uitdrukkelijk doen blijken, dat zij
(positieve overwegingen in het gees
telijk belang der kinderen” en
lach niet „uit ernstige vrije ge
wetensovertuiging” een godsdienst
looze opvoeding voor hunne kinderen
verlangen Dat wordt gevraagd van
het geboefte der maatschappij en
anderen, verongelukten, die evenzeer
niet in staat zijn de opvoeding hun
ner kinderen zelf te voltooien
Klinkt h«t niet als ironie 7 En hiér
is dan aan het woord de minister
van justitie, die waarlijk wel weet
wat de „positieve overwegingen” en
de „ernstige vrije gewetensovertui
ging” van zulke lieden beteekent.
Wij aarzelen niet deze
waarde” eener Regeering onwi
te noemen. Zij is quasi-handig in
elkaar gedraaid, quasi-diplomatiek als
wen wil, maar inderdaad heel leelijk.
Want in haar wezen is het een
poging om te ontkomen aan de nood
zakelijkheid om rondweg te zeggen
Ik, Roomsch-Katholiek minister van
justitie, weiger, óók daar waar de wet
mij feitelijk bindt, godsdienstlooze
opvoeding te bevorderen. Ik, Regout,
lid van een „Christelijke” Regeering
en dus verlang voor mijn kinderen
een christelijke opvoeding, in dit
dus zit de clericale denkwijze
zullen allen dit hebben voor zoover
ik hierop invloed kan uitoefenen.
„Hier, kind,” sprak hg teeder. „Kijk
maar eens, wat uw goede moeder
zooal heeft bewaard. Veel zal het niet
zijn, ihaar ik heb zelf gezien, dat zij
haar sieraden er in legde.” Hij kuste
haar op bet voorhoofd.
„Vader, dit is de laatste avond dat
ik bij u benZij klemde zich aan
hem vast.
„Laat, laat maar!" Hij schoof haar
van zich af en ging vlug, vergezeld
van zijn hondje, den salon uit.
Marie zonk op een stoel neer en
verborg haar gelaat in de handen. O,
welke moeilijke uren 'Maar wat hielp
het Haar moedeloosheid afschudden
de, sprong zij op.
De kleine schrijftafel stond, met
eenige waardelooze beeldjes en vaasjes,
in een hoek ongebruikt, bijna ge
heel vergeten.
Het meisje herinnerde zich, dat haar
geliefde moeder dikwijls daarin bezig
was geweest. Zij had er ook reeds
over gedacht de lade te gebruiken,
maar haar vader had het niet gewild.
En in zoo’n langen tijd, twee volle
jaren, had hij de schuiflade in het
geheel niet geopend.
Zij haalde de lamp van de tafel,
stak den slentel in het slot en trok
de lade open. Daar lag dadelijk boven
aan een dikke brief, die aan haar ge-
Orgelooncert
B. Spaan-
GDIIISIIIE COURANT.
PÏÏÏÏS DER ADVERTENT-IËN:
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummer f 0.55
Elke regel meerO.tO
Bij drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 1—5 regels f0.35 bij vooruit
betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f 0.25 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
Turkye.
Thans komen we nader terug op
de brandende Balkan*kwestie.
Gisteren wezen we er op, dat Italië
allerminst belang kon hebben, bij het
opnieuw uitbreken van de Oostersche
kwestie. De groote mogendheden heb
ben in den loop der jaren al genoeg
ondervonden, wat een last de Hek
senketel kan veroorzaken. Het eene
landje na het andere heeft zich aan
de heerschappij der Turken onttrok
ken en steeds is hun streven geweest
zich al verder uit te breiden. Nog
slechts korten tijd geleden sprak men
over een verbond tusschen Servië en
Bulgarije, een verbond, dat slechts
beteekenis heeft door zijn postvatten
tegen Turkije.
Ook al is het vrii zeker, dat er van
een alliantie nog geen sprake is, toch
zou het niet onmogelijk zijn, dat reeds
besprekingen zijn gehouden tusschen
beiae rijken voor het geval een inter
ventie in het Turksche rijk niet kon
uitblijven. Dat zien ook andere lan
den zeer goed in. Oostenrijk-Honga-
rije heeft een voorstel aan de mogend
heden gedaan, om de Balkan-kwestie
op te lossen door het steunen van
Turkije en het werken voor het be
houd vari den status quo. Oostenriik-
Hongarjje heeft belang er bij, dat
Turkije op het oogenblik niet meer
verzwakt wordt. Nu het zelf zijn slag
geslagen heeft, door tijdig Bosnië en
Herzegowina te annexeeren, nu ver
langt net, ten koste van wat ook, een
verdere verzwakking van Turkije tegen
te gaan. Het begrijpt zeer goed, wat
het gevolg zou zijn, wanneer het
Turksche rijk ineenstortte. De tijd is
voorbij, dat de verschillende Balkan-
staten elkander in het vaarwater zit
ten. Zoolang dit het geval was, was
de één machteloos zoo goed als de
ander, en het is het gevolg van de
adresseerd was.
„Aan mijn goede dochter Marie
Liebreioh van haar moeder.”
Met bevende handen greep zij er
naar. Er hadden twee jaren moeten
verloopen, voor zij dezen schat, dezen
laatsten groet van de dierbare ont
slapene, in handen kreeg!
Het kwam haar voor, als was haar
een groot onrecht aangedaan, door
dit testament zoo lang voor haar weg
te houden. Nu herinnerde zy zich de
toespelingen van haar vader, op iets
ernstigs in het verleden van haar
ouders. Zou zij misschien nu naar
den wensch van haar moeder en door
haar eigen hand te weten komen, wat
er voor haar verborgen was gebleven
Hoe angstig klopte haar hart in
gespannen verwachting, terwijl zij den
omslag van den brief met vrees opende!
Deze bevatten een paar dicht be
schreven vellen papieren een tweede
brief in open omslag. Deze droeg het
opschrift: „Aan mijn lieven vader,
den landgoedbezittér Dietrich Kruse
te Haiddorf bij Soltau”.
Marie legde den brief op tafelf trok
den stoel dicht bij de lamp en begon
de aan haar gerichte woorden van
haar overleden moeder onder diepe
ontroering te lezen.
(Wordt vervolgd.)
opdat gij kunt luieren. Ik zal u dus een
toelage van vijftig mark in de maand
geven, dat is zeker genoeg voor een
schoonvader, die toch eigenlijk nog
een flinke man is. Meer kan ik niet
geven. Gij moet daar dus op rekenen.
Uw fotografiezaak kunt ge nog best
aanhouden, huur verlang ik niet, en
voor het overige moet ge u er maar
schikken, als ge wilt, dat wij vrienden
blijven.
„Wat zal Marie daar wel van zeg
gen
„Wees nu toch verstandig. Maak
nu niet, dat Marie op het laatste
oogenblik weerspannig wordt, Njrant
dan hebt ge morgenochtend den deur
waarder aan huis, begrepen Bonjour,
mijn waarde!”
Daarop verliet Goldammer den salon,
waar zijn vriend, die zich gouden
bergen, of tenminste toch een zeer
gemakkelijk leven had voorgesteld, in
de grootste ontsteltenis achterbleef.
Liebreich verzonk in diep nadenken.
Ja, ja, hij moest zwygen, Goldammer
had gelijk. Welke heftige tooneelen
en wat een opschudding zou er zijn,
als Marie ter oore kwam, dat er niet
zoo goed voor hem gezorgd zon wor
den, als zij verwachtte. Hij moest zich
dus stilhouden, alles aan den tijd o ver
laten, hopen Zyn goede dochter zou