IT,
■idel,
0(1
HET OFFER.
EJONG,
ithaven 31.
jrkooping
■da*
No. 11092.
Vrydag 11 October 1912.
51e Jaargang.
LOKMAN,
behalve Zon
en
het
Buitenlandsch Nieuws.
LBixltenl axx <a.„
FEUILLETON.
WARENHUIS, Spuislr. Den Bang.
MT Alle Luxe- en Huish. Artikelen
waters
Feestdagen.
PRiïïï DER ADVËrTeNTIËnL
Uitgevers A. BRINKMAN EN ZOON. Telefoon latere. 82.
lfTi.e-a.-ws- ©xi. -^ciTrertexLtie'blsi.cL voor Q-©-cucL©u Oxxxstx©3s:©zx.
Verschijnt dagelijks
prijs vanITét abonnement”
Per kwartaal
Idem franco per post
Met Geïllustreerd Zondagsblad
Idem franco per post
Abonnementen worden dagelijks
Tiexdeweg 64, bij onze Agenten, den
Telefoon Interc. 82.
De druk der Protectie.
m.
en Zilver.
'I
r gezegden Heer
Legi“, Ö1^ uur,
i Arbeid voor de
“O-
derstandscomm.
n Zn., Gouda
("Wordt vervolgd.)
WELLE
NWATER
I OP REKENING
UGGAAF VERGOED
A 15 CT.
INER ont-
•hts g-ewoon
ON',
arwater.
J1NINE.
GETALL
it feM)
OCTOBER 1912,
ire, ten sterfhui»
1ZEBROEK aan
38 aldaar, ten
e Haastrecht ge-
ns Genoegen”,
voorstelling.
en Woningtoes.
Van 15 gewone regels niet bewysnmnmcr f 0.55
Elke regel meer„0.10
By drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 1—5 regels f0 35 bij vooruit
betaling, elke regel meer 6 ets. Renames t 0.25 per regeï
Groote letters en randen naar plaatsruimte <i
f 1.25
1.50
1.50
v 1.90
aangenomen aan ons BureauLange
Boekhandel en de Postkantoren
GOIDStHE COURANT.
Vergadering.
ur, Uitvoering
iezelachap „Per
ij geregeld tijdig
i ontvangen ra»
en, vemwkeMjk-
l dm in onM
De crisis op den Balkan. f
Historisch overzicht.
I.
Het land waarop in deze dagen van
de crisis vooral de aandacht is geves
tigd, is Oostenrnk-Hongarije. In de
eerste plaats is dit land de middellijke
oorzaak van de Balkancrisis. Oosten
rijk is meer dan Rusland schuldig dat
thans een crisis kan uitbreken van zoo
ernstigen aard als nu het geval is.
Steeds is Rusland verweten, dat het
natuurlijk met het oog op eigen be
langen, steun verleende aan de Balkan-
staton tegenover Turkije. Het is ook
werkelijk waar, dat Rusland steeds de
beschermer is geweest van de Slavi
sche bewoners van Montenegro, Ser
vië, Bosnië en Bulgarije. Dit optreden
dateert reeds van heel vroeger. Het
belangrijkste wordt evenwel Ruslands
verdrag met Turkije dit land het ove
rig bezit in Klein-Azië.
Daarvoor stond Turkije Cypres aan
Engeland af en nam het de verplich
ting op zich verschillende hervormin
gen in te voeren. Griekenland, dat aan
den Russisch-Turkschen oorlog niet
had deelgenomen, oenerzijds omdat
hot vreesde voor een te grooten in
vloed van Rusland op don Balkan,
anderzijds omdat Rusland de groot-
sche Griekscho plannen vreesde, kreeg
bij nadere grensregeling met Turkije
in 1881 nog Thessalië en het zuidelijk
deel van Epitus.
De Tamcyuki Amano schrijft in „The
Burden of Protecfion“over de nadeelen
van protectie in Japan. Het scherpst
komen ook daar de nadeelen der be
scherming uit in do verhoogde prijzen
der eerste behoeften, zöoals olie, suiker,
graan en zout. De economische ont
wikkeling van Japan in de eerste dagen
na de openstelling vóór Europeesche
goederen werd mogelijk gemaakt door
een regime, dat feitelijk Vrijhandel
kon heeten. Thans echter wordt het
land al verder geleid op de verkeerde
wegen der Protectie waarvan het in
de allereerste plaats zelf veel schade
ondervindt.
Een uitvoerige beschouwing over
Preferentieele rechten en Protectie in
Britsch-Zuid-Afrika levert Samuel
Evans.
Lord Welby levert een artikel over
de reden voor Vrijhandel in Engeland
en gaat daarbij uit van de vragen
„Waarom wordt Vrijhandel verkozen
in Engeland en Protectie in de meeste
andere landen?”
In het kort resumeert Lord Welby
de beantwoording van deze vraag aan
het slot van zijn artikel als volgt:
„Van 1817 tot 1846 werd de wereld
„overheerscht door de Protectie. Ont
wikkelden en onontwikkelden hadden
„de lessen der protectie als kind ge-
„leerd en geloofden daarin als man.
„Tegenspoed en ontbering deden hun
„echter de oogen opengaan en nood
zaakten tot het grondig onderzoek
„van de zaak. Hierdoor kwam het
„nadeel der protectie en het voordeel
„van vrijhandel meer en meer aan het
„licht. Vooral in Engeland bestond
„hiertoe een sterke aansporing en de
„stroom, die al sterker was brak ten
slotte baan voor de triomftocht van
„den Vrijhandel”.
In heftige bewoordingen vangt
Byron W. Holt zijn artikel aan over
de bescherming in de Vereenigde
Staten. Wij citeeren„Protectie be-
rooft onze verbruikersbelemmert
„of verstikt onze „natuurlijke en on-
„afhankelijke industrieën, protectie is
„de oorzaak van ontevredenheid, socia
lisme en anarchie, leidt tot vreem
delingenhaat, belemmert onzen bui-
„tenlandschen handel, verknoeit onze
„statistieken, bederft onze politiek
„enz. enz.
In een vrijhandelsstaat als Engeland
zijn de industrieeel-monstermonopolies,
De Balkan-oorlog.
Konstantinopel, 9 Oct. Een collec
tieve stap der gezanten heeft nog niet
plaats gehad.
In officieele kringen wordt thans de
oorlog onvermijdelijk geacht. De vijf
gezanten confereerden den geheelen
namiddag in de Franscho ambassade.
Athene, 10 Oct. De koning kwam
gisteravond om half tien hier aan. De
ministers, de leden der heilige synode,
het diplomatieke corps en een dichte
menigte, die zeer geestdriftig gestemd
was, ontvingen hem aan het station.
De koning hield een redevoering,
waarin hij zeide: „Het Helleensche
volk zal steeds zijn plicht doen. Zijn
kalme houding is do eenige die met
de ernstige omstandigheden, welke wij
doorleven in overeenstemming is. Ik
stel volkomen vertrouwen in de re-
geering.”
Venizelos zeide in een rede’voering
„Ik hoop dat de vrede zal worden ge
handhaafd, aangezien wij, onze vrien
den en bondgenooten, geen verove
ringsplannen koesteren. Wat wij vra
gen is in overeenstemming met het
welbegrepen belang van het naburige
rijk en vormt een allereerste en on
vermijdelijke voorwaarde voor moge
lijke samenleving van de Balkanstaten
met Turkije. Worden wij echter teleur
gesteld, dan weet het Helleensche volk,
dat het vertrouwen kan stellen in leger
on vloot, die, zoo de omstandigheden
het eischen, in staat zijn de belangen
van de natie te verdedigen."
Toon Venizelos sprak van de mo
gelijkheid om don vrede te "handhaven,
werd hij onderbroken door don kroot
„Leve de oorlogI" maar Venizelos
wist dien te doen zwijgen en her
haalde zyn zin.
ik je ook niet zeggen. Ik weet alleen,
dat ik het voor je plicht houd om
naar huis te komen. Al het andere zal
later wel terechtkomen.”
Marie zat op den rand van haar bed
en peinsde over haar toestand. Zij
moest natuurlijk zoo spoedig mogelijk
vertrekken. Doch de gedachte, dat zij
Goldammer weer terug zou zien, en
de vrees, dat hij zijn recht op haar
zou laten gelden, deden haar beven.
Aan Goldammer toe te bobooien
scheen haar nog minder mogelijk dan
ooit te voren, als zij aan Hendrik
dacht.
Zij gevoelde ook, dat zij haar goe
den grootvader verschuldigd was, hem
nu te zeggen, dat hij niet alles wist,
en dat zij het gewichtige geheim van
haar leven voor hem verzwegen had.
Zij nam spoedig oen besluit, sprong
op en ging met den brief open in de
hand naar zijn kamer. Zij vond hom
op zijn gewone plaats zitten. Hij knikte
haar vriendelijk toe en zij trad be
schroomd nader.
„Grootvader,” stamelde zij bewogen,
„mijn vader is ziek. Ik moet zoo spoe
dig mogelijk naar Berlijn.”
„Natuurlijk, kind, als je vader je
noodig heeft.”
„O, Grootvader, ik heb u nog iets
te zeggen iets verschrikkelijks, dat
houding na 1870. In 1875 brak in
Herzogewina en Bosnië onder de Chris
tenen een opstand uit, die onder hei
melijke goedkeuring van Rusland, door
Servië en Montenegro werd gesteund.
Terwijl de Porte alles in het werk stelde
om den opstand te dempen, brak ook
in Bulgarije een oproer uit. Ouderen
van dagen herinneren zich nog op welk
een schandelijke wijze de Turksche
soldaten in Bulgarije huis hielden. Als
altijd trachtten ook toen weer de Enro-
peesche mogendheden bemiddelend op
te treden, maar ondertusschen begon
Rusland op eigen houtje een actie
tegen Turkije, waarbjj het eischte oen
eigen bestuur voor Bulgarije en waar
borgen voor de veiligheid der Chris
tenen. Toen Turkije deze eischen niet
inwilligde, ontstond de Russisch-Turk-
sche oorjog van 1877 waarbij Roeme
nië, Servië en Montenegro aan de zijde
van Rusland stonden. Het verloop was
van dien aard, dat in ’78 de vrede van
San Stefano gesloten werd, waarbij
Montenegro, Servië en Roemenië on
afhankelijk werden verklaard. Mon
tenegro en Sêrviö kregen nog ver-
grooting van grondgebied, Rusland
ontving Bessarabië terug, Roemenië
kreeg daarvoor de Dobroetsja als scha
deloosstelling en Bulgarije werd een
aan den Sultan schatplichtig vorsten
dom van zoo groote afmetingen, dat
het overgebleven gebied van den Sul
tan in twee deelen ^as gescheiden.
Daarbij werden nog verschillende be
palingen getroffen, die Rusland een
overwegenden invloed op den Balkan
bezorgden. Dat ging de mogendheden
.wel wat al te ver. Vooral Engeland
dreigde vrij duidelijk het tot een oorlog
te zullen laten komen, wanneer niet
de bepalingen van San Stefano wer
den gewijzigd. In een nieuwen oorlog
zag Rusland geen heil en daarom
stemde het toe in een congres, het
voor de geschiedenis van den Balkan
zoo veel besproken congres van Berlijn.
Vooral op aandrang van Engeland
werd Bulgarije aanmerkelijk verkleind.
In plaats van tot aan de Egeïsche
zee zou het zich thans uitstrekken van
den Donau tot den Balkan. Oost-
Roemelië werd gemaakt tot autonome
provincie, d. w. z. provincie met zelf
bestuur van Turkije.
Bosnië en Herzogewina zouden door
Oostenrijk worden bezet en bestuurd
en niet zooals te San Stefano was
bepaald autonome provinciën worden.
Engeland, toenmaals nog de tegenstan
der van Rusland, waarborgde in een
der
r de Vërkooping
2 tot 4 uur.
schijnlijk uit tegenzin. Konden zij dan
niet scheiden? Hij wist wel, dat hij
geen verstand van wetten had, en dat
de zaak voorzichtig -zou moeten wor
den aangepakt. Maar als zij er in toe
stemde, wilde hij dat graag voor haar
in orde brengen. Hij hield niet van
geheimen, en wist ook niets van het
geen te Berlijn was voorgevallen, daar
om was hij zeer verlangend, hierover
eenige inlichtingen te krijgen.
Het was Mei, toen Marie een brief
van Oom Hans kreeg, die haar inde
grootste ontsteltenis bracht, De trouwe
vriend deelde haar mede, dat haar
vader, die reeds lang zwak en onge
steld was geworden. Hij had met den
dokter erover gesproken, deze had de
schouders opgehaald en gezegd, dat
men bij zulk een zwak persoon nooit
kon weten, welk verloop de ziekte
zou hebben.
„Onder deze omstandigheden vind
ik het noodig, lieve kind, om je te
verzoeken hier terug te keeren. Jij
kunt den zieke beter verplegen dan
ik, en ik geloof ook, dat je vader naar
je verlangt. Toen ik onlangs over je
sprak, knikte hij bedroefd en zei, dat
hij je misschien nooit zou terugzien.
Ik weet natuurlijk wel, dat ik je
doe schrikken met dat verzoe^. Óf
Goldammer je met ruit zal laten, kan
Twee en dertig Grieksche stoom
schepen met meer dan 100.000 ton
graan, die eenige dagen geleden uit
Russische havens komend, in Turksche
wateren werden in beslag genomen,
zijn Dinsdag naar Haidarpasja ge
bracht. De Grieksche bezetting verliet
voor het grootste gedeelte deze schepen,
welke met militairen werden bemand.
Ondanks het protest van de Griek
sche regeering handhaaft de Porte de
inbeslagneming.
De Duitsche gezant, baron Wangen-
heim en ook andere belanghebbende
vertegenwoordigers van de mogend
heden verklaarden aan de Porte, dat
zij haar voor alle verliezen, welke uit
de aanhouding van de stoombooten
voor de Duitsche bezitters van deze
ladingen ontstaan, zal uansprakelijk
stellen. Tegelijkertijd protesteerde de
Duitsche gezant van te voren tegen
eventueelo behandeling van deze sche
pen als oorlogsbuit na het eventueelo
uitbreken van den oorlog.
De buitenlandsche gezantschappen
te Konstantinopel hebben van het
Turksche ministerie van Oorlog be
richt ontvangen, dat alleen de militaire
attachés tot het Turksche leger worden
toegelaten.
Podgoritsa, 10 Oct. 2’30 ’s middags.
Vanochtend in de vroegte hebben de
Montenegrijnen de beschieting van de
krachtig versterkte Turksche borgstel
ling van Detsits hervat. Het artillerie-
gevecht hield aan tot elf uur, toen de
Turksche batterij op den berg tot stil
zwijgen werd gebracht. Intusschen
duurde een hevig gevecht voor de
Turksche stad Toezi voort, u Van dit
gevecht is de uitslag nog onbekend.
Een Montenegrijnsche afdeeling on
der bevel vair generaal Woukotits is
gisterochtend in de vroegte over de
grens getrokken.
Podgoritsa, 10 Oct. 4.40 ’s middags.
Zoo juist is de stelling Detsits geval
len. De bevelhebber van het fort met
zijn officieren en het meerendoel zijner
soldaten is gevangen genomen. De
Montenegrijnen hebben v:er kanonnen
veroverd on hun vlag op het veroverde
fort geheschen. Aan beide kanten zijn
groote verliezen geleden. Onder de
de Montenegrijnen heerscht uitbundige
vreugde over deze eerste overwinning.
Parvs, 10 Oct. De Temps maakt
een open brief van baron Estournellea
des Constant, aan den Koning van
Montenegro openbaar, waarin hij zegt
ik u moet bekennen.”
Zij zonk voor hem neer, legde haar
armen op zijn knieën en steunde haar
gloeiend gelaat op de handen. Nauwe
lijks verstaanbaar stamelde zij„ik
heb verkeerd gehandeld ik weet hoe-
lemaal niethoe ik het u moet zeg
gen. Wees niet boos, veracht mij niet,
denk eens Grootvader, ik was juist
met dien afschnwelijke man op het
raadhuis getrouwd, toen Hans mij
zeide, dat hij geld had, en dat hy nu
voor mijn vader wilde zorgen, en dat
dus mijn zelfopoffering niet noodig
was. Toen maakte de vertwijfeling mij
radeloos, ik stoorde mij niet aan de
verbintenis, en nog voordat wij naar
de kerk reden, nam ik de vlucht.”
Na deze moeilijke bekentenis, die
haar de liefde en de achting van den
ouden man zou ontnemen, kromp zij
ineen, sloeg met de handen voor het
gelaat en snikte zoo hevig, dat haar
geheele lichaam er van schokte.
„Kind, dat is een leelijke geschie-
Dietrich Kruse boog het hoofd,
legde nadenkend de handen op de
knieën en begon zeer ernstig„Dus
naar recht en wet ben jij, ongelukkig
meisje, getrouwd.
Na een langen somberen winter zag
Marie ten tweeden male de zon in
Haiddorf hooger stijgen en de arme
verstijfde aarde tot een vruchtbaar
leven ontwaken. De adem der lente
streek langs boom en kruid en stemde
de menschen opgewektdie rekten
zich uit als na een langen slaap en
verheugden zich over al het schoone
in de natuur. Dan gingen zij met nieu
wen lust aan den arbeid. De viooltjes
bloeiden en geurden in warme hoeken,
en dagelijks zag men overal meer tee-
kenen van hernieuwd leven.
Hendrik had reeds lang nagedacht
over de vraag, of hij nog eens met
Marie zou spreken. Waarom zou zij
haar man verlaten hebben? Waar-
59)
„Heel goed, kind”, anwoordde hij,
„arbeid is geen schande, dat is heel
goed, en een verdiende stuiver is meer
waard, dan een gekregen gulden.”
Zoodoende kreeg Marie haar handen
vol. En dat was goed voor haar, want
de gedachten en het harteleed pijnig
den haar, doch lieten haar bij den
arbeid met rust.
Waarom had zij niet meer vertrou
wen in Hendrik gesteld, toen hij haar
in den tuin vroeg? Zij had gevreesd,
haar hart te verraden, en dat mocht
niet, daarom was zij zoo grof geweest.
Misschien had hij haar toch kunnen
helpen, zij verlangde zoo vurig naar
goeden en verstandigen raad. Als hij
wist, hoe zij met Goldammer eigenlyk
stond, zou hij haar misschien niet ge
heel opgeven. Maar zjj bracht het niet
over haai lippen, van haar noodlot te
vertellen.
En nu bekommerde hij zich niet
meer om haar. Als hij haar opgaf en
een ander meisje zyn hart schonk, b.v.
Anna, de dochter van den dominee,
die hem graag wilde hebben, wat zou
er dan van haar terecht komen Dan
was er in de heele wereld geen geluk
meer voor haar.
Oom Hans schreef ook niets, wat
haar moed gaf. Goldammer ging hem
en haar vader met een grimmig ge
zicht uit den weg, maar de huur was
niet ten tweede male opgezegd. Zoo
bleef dus alles bij het oude zonder
eenig uitzicht op verandering.
NEGENTIENDE HOOFDSTUK.
de trusts, bestuurd door hun pluto
cratische aanvoerders, de moderne
„roover-kapiteins”, zoo goed als onbe
kend en wat zijn zij dan ook tenslotte
anders dan de uitwassen van een ge
weldige protectie
Sinds Juli 1897 hebben de kosten
van het leven in Amerika een ver-
hooging van ruim 50 ondergaan,
voedingsmiddelen zyn belangrijk meer
dan 50 °/0 in prijsg estegen. Ofschoon
in zekere mate ook de gedrukte goud-
koersen hier als oorzaak golden is
door de ontevreden stemming onder
het volk door de steeds meer druk
kende last der protectie, de thans ge
volgde politiek in ruimen kring reeds
zoo gehaat, dat het „tegen de pro-
tectie’’ een belangrijke factor zal uit
maken bij de presidentieele verkiezin
gen. Hoe dan ook, als Amerika be
vrijd zal mogen worden van dezen
last, dan zal dat feit met gejuich be
groet worden door ieder, die jaren
lang de vele nadeelen der bescherming
heeft ondervonden en door ieder die
een vijand is van bedrog en knoeierij
en een vriend van vryheid en recht
vaardigheid.
Ook David Starr Gordon levert nog
eenige beschouwingen over Ameri-
kaansche bescherming.