A. P. HARTENS Co.
Groote Jaarlijksche OPRUIMING
ONDERGOEDEREN,
(PIANO'S
|6. V. COPPERS,
Jaarlijksche Opruiming
Bioscoop-Salon „Gouda Vooruit
voortzetten
■AJANDEBEE7DEMC'.
Intercommunale Hypotheekbank
UPS I0MEC3T
Een gro Jte paptij Dajèeshemden,Nachtponnen en Pantalons,
j lafeflakens met bijpafeMe |(jrvetten
bijzondere'koopjes in Geklejirde en Zwarte ,Toponstöffen.
DAMES- en KINDERMAI^TELS
GECONFECTIONEERDE
C. A. B. BANTZINGER.
WEEKHEDEN
een Zaak
BALT.A. DB JONG,
Hoogstraat 344, ROTTERDAM.
bl ETALAGE;
De groote attractie.
Wille Goederen.
Gemaakte Goederen
GOODSGHE COURANT
GROOTE
Hoogstraat,
NIGHTCAP
ECHTE OUDE GENEVER
GOUDA, KLEIWEG, 17-19.
cLean. "begiaa-t cLe
Allo MaLiifactiireii en Genaakte Goederen worden
tegen ve<;l verminderde prijzen uitverkocht.
1 ve| beneden fabrieksprijzen, j
W EXTK4 VOqitUEKLIGE AANBIEDING
Ji' i p i' t
stukjes; Heper, Wit katoen. •jSerteljéii ©ogjesgoed.
eti allelandere soorten WITTE fó©KDERllï.
11, jt 'j DENOQ|oO^RAl||aO I 1 V,f j
wor(|en ver beneden fapriek^prpen uitverl|||ht.1 J
onze
en vestigen bizonder uwe aandacht
op onze
die tot zeer lage prijzen worden
OPGERUIMD.
Pianohandelaren
Rotterdam.
Heerengracht 615, Amsterdam.
He bank stelt verkrijgbaar:
41| "l pandbrieven in stukken van j j j| j
|2 |o f1000,f500enflOOtotdenkoersvanl v'l" |o
Verkrijgbaar bij de Heeren
T. GOEDEW AAGEN ZONEN.
De Reform-flacons bevallen
85 en 45 c.M." tj(
lichtPOOL'sOüitL
en kosten slechts
Weiger flacons welke niet voor
zien lijn van bovenstaand merk.
Overal; verkrijgbaar.
L. POOL ZONEN, Amsterdam.
VRAGEN
De Haarwaters
.PIXAVON'.
Berkens Haarwater.
EAU DE QÜ1NINE.
EAU DE VEGETALL
bfl
Coiffeur. Oosthaven 31.
Au Corset Gracieux.
Telefoon 6474.
De timmerma.j heeft tooneelkoorts. Komisch.
2. Het visschersmeisje van Cornwall, comedie.
3. Erbruck en de Concierge. Humoristisch.
b. Prachtvolle natuuropname uit Bosnië,
e. De erfdochter en het Familiepension. Comedie.
7. Natte liefde. Lachen. Laohen.
Entree 50 ct., 30 ct., 20 ct., 10 ct.
Katoen en Graslinnen voor Sloopen en Lakens.
Tweede Blad.
%iit ons Parlement.
Buitenlandse!: Nieuws.
Do ooi-log- op den Balkan.
Stadsnieuws.
HALF OM HALF. CHERRY BRANDY,
CRÈME DE MENTHE, MARASQUIN,
ENZ ENZ-
UITVERKOOP
AANBEVELEND,
rechtstreeks geïmporteerd, sterk .on-1
curreerende prijzen vanaf f 295.
bespeelde Piano's v.af f 125. I
bespeelde Pianola's f Jb&O,I
VRAAGT CONDITIËN 1! 'I
GoudBchcsingel No. 237, Tel. 4077. Opg®richt 1898'
Kruiskade No. 112, Tel. 4090^
J. VAN HASSELT. O. D. SALOMONSON.
80 en ÓO ct. p. stuk.
bekwame, oppassende
VOOR DE BRANDKASTEN
EN SLOTENF ABRIEKEN.
B(j aanbieding op te gevenleef
tijd, loon, -waar gewerkt enz.
"Wegens vertrek AANGEBODEN
in GranenMeetingMeelf Krui
deniers- en Grutterswaren tevens
aan de zaak vergunning wat ook
veel verdienste oplevert.
Koopsom f 2500.waaronder alles
begrepen, Paard, "Wagens, Maten en
Gewichten, verder alles wat tot de
zaak behoort. Huis, Boomgaard, Tuin
ruim 1 H.A. 20 cA. kan ook overge
nomen worden, tevens te huur.
Brieven franco letter J. bureau van
dit blad.
Oestanten en dopt1 etaleer Ji ©enigszins I
beschadigde Corsetten gorden tegen
spotprijzen uitverkocht.
fjorJjtten, zoowel mjet als.zpnder Spiraal
baleinen, reeds in prijzaÉL van 35, 45,
58, 67 cent, enz}
■landcorsetten, voor oorpiiljnte figuren, I
tot taillemaat 98, reedsfljanaf f 1.55.
Zeer voordeelige aanbiedinsMn Jarrktel-
Lip, reeds voor 8,10,12ljfjf 15 cent enz.
Prima Bustehouders reeds vainaf 64 cent.
courtante soorten en zichtzending<en gedurende de
J 1 Opruiming io°/o KORTING.
PRACHT-PROGRAMMA van 18 tot en met 24 Janoari.
Circusdrama.
Hoogst spannend en aangapend van inhoud.
f0f Men leze vooral de beschrijving op de strooibiljetten.
N.B.Des Zondags na 7 nur alle rangen 5 ct. hooger.
als HEMDEN, PANTALONS, NACHTJAPONNEN, SLOOPEN,
LAKENS fenz.
■e~ VRAAQT ZICHTZEND1NO.
ZATERDAG lp JANUARI 1913.
TWEEDE KAMER.
Na den nuchter-ernstigen Colijn
kwam de heer Heemskerk achter de
groene tafel.
Binnenlandse^© Zaken is pas een
klein eind ver en toch zijn er al aardige
punten te noteeren. Zoo kregen we
eerst uit het Katholieke deel van het
land een scherpen aandrang om de
Drankwet te wijzigen. De „groote
fouten" moeten er uit weggenomen
worden, zei de heer van Üjïispen, om
een herzieningscommissie werd ge-
I, vraagd en ook* de Minister is over
tuigd dat herziening noodig is, heeft
er alleen nog geen tijd voor gehad
Niemand is tevreden met de Drankwet,
zegt de heer Fleskens, en wij misten
bij dit alles ulleen den heer Kuyper.
Gelukkig voor hem hoorde hij niet,
hoe erop zijn prachtige Drankwet werd
afgegeven uit bevrienden kring. Tot
niet zoo heel lang geleden was de
oppositie tegen de Drankwet liberalis
tische oppositie, politiek, en nu erkent
men van Rechts allerzijds dat Kuyper's
nieuwe Drankwèt niet deugt en op de
I helling moet
Niet onaardig was de bespreking
van de afdeeling Binnenlandsch Be
stuur. Daar was allereerst de Schie-
damscko dijken- en bermen verordening,
dan de tooneelcönsuur in verschillende
gemeenten op [kinderlijke wijze toe
gepast en de gaarder referendum-
quaestie.
Bij dit alles hadden we weer volop
gelegenheid den Premier, den heer
Heemskerk tei bestudeereii.
Wij wisten, dat mr. Heemskerk een
schouwburgbezoeker is, dat zelfs zijn
echtgenoote comedie speelt (van haar
man zagen we 't nog nooit anders
dan figuurlijk), kortom dat onze anti
revolutionaire Premier er opvattingen
op na houdt, die ieder „goed" anti
revolutionair moet doen rillen en wij
zijn overtuigd, dat ieder anti-revolu
tionair, die mr. Theodoor gisteren
hoorde, hem van die plaats wèg ^ou
wenschen en den geliefden doctor op
zijn plaats, ware 't niet, dat een tweede
Ministerschap van dezen uitgesloten is.
Daar zat nu de Premier uit het Ka
binet, dat ons het wetteke bracht, dat
men gaarne met den wijdschen naam
„Zedelijkheidswet" siert, dat het zoo
gaarne voorstelt, alsof het ons land met
deze paar artikelen uit een poel van
ellende 'en vuil op een hooger peil van
zedelijkheid had gebracht en wanneer
teen hoog-ernstig man als mr. de Beau
fort juridische bezwaren tegen de
Schiedam8che verordening wil gaan
ontwikkelen en daartoe de veel-aange-
vochten bepaling eenvoudig voorleest,
zonder eenige ironie of commentaar,
dan barst onze Premier uit van plezier.
Wanneer de heer de Beaufort er op
wijst, dat zelfs eenige leeftijdsaandui
ding ontbreekt en dat dus een kinder
meid met een jongetje onder die straf
bepaling vallen, dan gaat de Minister
daarop niet serieus in, maar volstaat
hij met de interruptie Wanneer men
er bijzonderheden in plaatst, wordt het
„nóg komieker
Nóg komieker
Deze Premier, man van Rechts,
heeft 'tnlet aangedurfd, deze slechte
verordening, juridisch flodderig en
practisch onmogelijk, maaksel van een
.Rechtscn college van B. en W. en
goedgekeurd door 'n Rechtsch College
van Gedeputeerde Staten, af te keuren,
heeft deze verordening niet ter ver
nietiging voorgedragen (er wel „ern
stig" over gedacht naar eigen verkla
ring) en noemt haar ten slotte in het
Parlement, ten aanho'ore van het
Nederlandsche volk, komiekopname
van eenige details, waardoor niet een
kindermeid en een jongetje, een baker
met een mannelijken zuigeling, een
jongen en zijn overgrootmoeder straf
baar zouden worden, indien zij zich
neervleiden—waarljjk geen overbodige
weelde zou de zaak voor den Pre
mier „nóg komieker" maken bij tapt
er een aantal uien over, van een allooi,
als aan de bittertafel soms opgang
maakt en vindt de zaak buitengewoon
vol humor, terwijl hij den ernst der
zaak nauwelijks beziet en er hoogstens
een beetje gemoedelijk over heen
keuvelt.
Handig is hfi altijd. Een debater
par excellenceHij debatteert en krijgt
steeds meer schik in eigen debatteer-
kunst en -trucjes. Hij doet 't met
animo, zooajs hij 't, moest hij precies
het tegenovergestelde verdedigen, met
evenveel 'animo zou doen.
Dit bleek weer zoo frappant bij de
Naarder quaestie. De wet verbiedt het
houden van een referendum en toch
is dit feitelijk te Naarden geschil
Daar had men besloten de kermis af
te schaffen en toen men bemerkte,
dat een groot deel der bevolking daar
tegen was, heeft men bij de hJBfden
van gezinnen hun meening geïnfor
meerd en toon, nadat de meerder
heid zich voor het behoud der
kermis had uitgesproken, liet af
schaf besluit ingetrokken. Voor een
ieder is het duidelijk, dat 1 hier
het Gemeentebestuur iets gedaan had,
wat de wet juist wilde voorkómen en
terechtonze Gemeenteraden moeten
vrq kunnen oordeelen en niet nadat
zij hebben gevraagd hoe de kiozers er
over denken. Maar do Premier had
een achterdeurtje gevonden men had
zich niet tevoren gebonden aan het
besluit der bevolking en „dus" was
het geen referendum Neen, het man
keerde er nog maar aan, dat de Ge
meenteraad, na tot afschaffing der
kermis te hebben besloten, een refe
rendum zou hebben uitgeschreven (nog
wel bij de gezinshoofden) dat van
zelf het besluit zou hebben doen ver
dwijnen. Toch* was doze vondst voor
onzen Premier genoeg om zich aan
vast te klemmen en rustig toe te laten
dat hier andere Gemeenteraden in de
verleiding worden gebracht, het Naar-
densche voorbeeld te volgen, met de
wetenschap dat minister Heemskerk
hen niet tot do orde^zal hameren.
Van grooter belang en niet minder
typeerend de opvattingen van don
Minister, is de censuurquastie. Het
klinkt een beetje uit den goeden ouden
tijd, maar er wordt in onzen modernen
tijd een censuur in optima forma uit
geoefend op alles wat op de plaatsen
voor het publiek mag worden opge
voerd. En het merkwaardige is hierbij
dat de grootste smerigheid kalm mag
worden opgevoerd, doch dat hier en
daar verboden worden stukken van
onbetwiste kunstwaarde, omdat .zij
naar de meening van een of anderen
burgenieester aanstoot zouden kunnen
geven aan sommige ingezetenen. Te
Apeldoorn werd „Allerzielen" verbo
den, natuurlijk door een rechtschen
burgemeester, nota bene nadat het
zelfde stuk reeds 3 jaar tevoren zon
der eenig bezwaar was opgevoerd (maar
toen was de burgemeester liberaal)te
Bergen-op-Zoom dito-dito met „De
Meid", terwijl terwijl te 's Hertogen
bosch ön Roermond „De Violiers" niet
mochten worden opgevoerd. Nu laat
de wet alleen toe een verbod wegens
strijd met de openbare orde of zeden.
In de hier bedoelde gevallen was geen
van beide te vreezen, maar de Minis
ter, die als de dood was om zelf voor
opperste censor te moeten fungeeren,
maakte er iets bijook wanneer per
sonen door een stuk konden worden
gekrenkt was dit op te vatten als
strijdig met de goede orde. Hoe nu
Wil men ieder strekkingsstuk, waar
mee altijd een deel menschen 't niet
eens is gaan verbieden, ieder stuk
waarin een notaris, een advocaat, een
Israëliet of een priester, een minder
mboie rol vervult omdat de notarissen,
advocaten, Israëlieten en Katholieken
zich dat zouden kunnen aantrekken
Natuurlijk totaal zonder reden, omdat
daarmee nooit kan bedoeld zijn, dat
alle notarissen, advocaten, Israëlieten
en geestelijken niet deugen. Is dan een
slecht notaris enz. ondenkbaar, of mag
een notaris enz. niet op het tooneel
als slecht worden voorgesteld?
Wij vinden dit alles buitengewoon
klein, kleinzielig en bekrompen en be
treuren 't, dat niemand van Rechts,
ook de Minister niet, zich op een bree
der standpunt stelde.
Of zou het niet heel wat ruimer zijn,
heel wat liberalerwanneer wij't kon
den aanzien en zeker wanneer wij
zelf wegbleven, goed vonden, dat een
ander 't aanzag dat iemand van
ons geloof of van ons vak in minder
gunstige belichting werd afgebeeld?
Is het, wèlbezien, niet ergerlijk, dat
juist een Katholiek zich ergert aan
„Allerzielen" en een Israëliet aan „De
Violiers", in plaats van zich eer te
ergeren aan wat aanstoot kan geven
aan wat een ander heilig is? Daar
voor zouden we nog respect kunnen
hebben, niet voor een kleinzielig zich
aantrekken wat op een geloofé- of
of vakgenoot slaat.
Ons schijnt het toe, dat men tegen
woordig op een glad verkeerd en zeer
glibberig pad is. Hier staat de vrijheid
van het liberalisme tegenover den
dwang der kerkelijken.^ De liberaal
laat alleB opvoeren wat kunst is en
niet de spuigaten uitloopt; 't verder
aan het publiek overlatende te oor
deelen. De clericaal daarentegen wenscht
censuur en daar de Kerk hiermee niet
kan worden belast, moeten de ruim
1000 burgemeesters in ons goede land
beoordeelen of een tooneelstuk mag
worden opgevoerd; de clericaal wil
zijn geestverwanten kunnen beletten
iets te zien of te lezen wat hjj niet
goed voor hen acht. Ons waro dan
nog liever een Kerkelijk verbod voor
eigen geestverwanten,- dan zulk een
drijven van geestelijken, waardoor het
publiek dat gaarne kennis wil maken
meteen stuk, daarin verhinderd wordt,
vaak door enkelen.
En Heemskerk, die over dit alles
heet te waken, lacht er om, vindt 't
komiek".
Het Allerzielen"-verbod, ook, er is
vóór een verbod te zeggen zei de
Premier en er is voor mef-verbie-
den te zeggen en terwjjl hijzelf, man
van hooge ontwikkeling en menschen-
konnis, nog dobbert on zijn vingers
niet wil branden, laat hij toe, dat meer
dan duizend dorpsburgemeesters mo
gen zeggen, zonder eönig recht van
beroep op ruimer denkenden: in mijn
gemeente komt dit stuk niet
En onderwijl in ons goede land
steeds meer het clericalisme de lakens
uitdeelt, gaat men voort, steeds nieuwe
gezagvoerders van dit soort aan te
stellen.
Prettig vooruitzicht!
Bulgarije en Roemenië.
De „Times" zegt dat een overeen
komst tusschen Bulgarije en Rumenië
zoo goed als gesloten is. Bulgarije zou
de verlegging van de grenzen van
Silistria tot aan de Zwarte Zee good-
keuren. terwijl verder Bulgarije alle
vestingen in Silistrië zou slechten.
Voorts zou aan do door Turkije afge
stane gebieden autonomie verleend
worden.
Frankrijk.
De Presjdents-verkiezing in Frankrijk.
Poincaró gekozen.
Het is gisteren oen spannende dag
geweest in Versailles. In het Paleis
waren 700 parlementsleden' samenge
komen om to stemmen voor den
nieuwen president. De galerijen en
tribunes waren stampvol.
De candidaton voor den presidents
zetel waren Poincaró eti Pams.
Bii de eerste stemming verkrijgt
Poneairó 381 stemmen, Pams 338 stem
men, zoodat overgestemd moest
worden.
Bij de tweede stemming verkreeg
Poincaró 483, Fame 296 en Vaillant,
deze laatste als candidaat der geüni
ficeerde socialisten 69, zooHat Poincaró
gekozen was.
Alle Ministers, uitgezonderd Poin
caró traden daarop dtf zaal binnen,
Toen de voorzitter hot resultaat be
kend maakte van de eind-stemming,
en Poincaró binnentrad, werd deze
met langdurige toejuichingen begroet.
Eenige leden dor linkerzijde jeezen
naar de rechterzijde dieapplaudipeorde
en riepen: „de gekozene van de rech
terzijde
Het cijfer van de stemmen op Vail
lant uitgebracht, werd met kreten „leve
de Republiek, leve de commune" be
groet.
STATEN GENERAAL
TWEEDE KAMER.
Vergadering van 17 Januari 1913.
Geopend Voorm. 11 uur.
(vervolg.)
Binnenlandsche Zaken.
Minister Heemskerk zette
zijn rede voort. Met betrokking tot de
Schiedamsche Verordering heeft de
Minister er ernstig over gedacht deze
ter vernietiging voor te dragen, doch
er is niets strijdigs in gevonden met
het openbaar belang. Er werd inder
daad te Schiedam zeer veel gebruik
gemaakt van den bewusten dijk. Met
art. 239 Wetboek van strafrecht kon
den de daar gepleegde misdrijven niet
worden voorkomen. Daarom is die
verordening in het leven geroepen.
Deze maatregel heeft reeds tot resul
taat gehad, dat veel minder „zittingen"
op dien dijk zijn gehouden. (Hilariteit.)
Het ligt in den aard der zaak dat
ov# zulkd bepalingen grappen worden
gemaakt, doch daarvah draagt de
Raad van Schiedam niet de schuld.
Wat het tooneel aangaat, het ver
bod van „Allerzielen" te Apeldoorn
is te laat geschied. De burgemeesters
moeten natuurlijk voorzichtig zijn met
hun censuur wijl het hier een geval
van kunst geldt, hoewel er wel aan
merkingen zijn te maken. Prof. Struy-
cken noemt dit stuk b. v. ergerlijk
voor de Katholieken, de Minister zelf
wil daarover geen oordeel uitspreken.
De quaestie in deze is alleenHeeft
de burgemeester een toepassing ge
geven aan art. 188 Gemeentewet, in
strijd met dit artikel. De Minister ont
kende dit. Er staat dat gewaakt moet
worden voor de openbare orde of
zedelijkheid en nu acht de Minister
het een begrip van „openbare orde"
dat niemand n ag„ worden gekwetst in
zijn godsdienst ge gevoelens. Uit een
citaat van Prol Oppenheim leidde de
Minister af dat hot verbod van „Aller
zielen" wel we tig, doch niet verst n-
dig is te achtjA Het is uitsluitend een
quaestie vadHfact en beleid. Waar de
Apeldoornscho burgemeester meende-
dat „Allerzielen" krenkend is voor de
katholieken, daar had hij het recht
dit te verbieden. De vrijheid van de
burgemeesters dient zooveel mogelijk
te worden geërbiedigd. De Minister
zou anders mqeten optreden als opper-
oensor, wat onmogelijk zou zijn.
Dat door don heer Vliegen was
aangevoerd dat „De Violiers" te Am-
stort lam 52 keer is opgevoerd, bewijst
niets. Amsterdam i9 door de wol ge
verfd. tGelach). In don Bosch werd
het verboden, wijl de rabbijn bezwaar
tegen de opvoering maakte.
Te Bergen-op-Zoom bleek het hoofd
der gemeente strenge opvattingen te
hebben wat betreft „Do Meid".
De lieer Lieftinck (u. 1.) Dan
moet hij eens op carnaval komen.
Het zijn daar lekkere jongens. (Alge
meen gelach).
De Minister verklaarde nog te
willen overwegen inlichtingen te vra
gen bij den burgemeester van Bergen
op Zoom. Hij maakt echter bezwaar
tegen afschaffing van art. 188 vooral
ook met het oog op den politieken
invloed van sommige toonoelstukken.
De heeren Van Lyndenvan
S anden burg (a. r) de S t u e r s
(r.k.) II e 1 s d i n g e n (s.d.) en Vlie
gen (8.(1.) repliceerden.
De heer Vliegen (s. d.) bleef het
verbod afkeuren en prees den heer
Heyermans als onzen grootsten too-
neelschrijver. Do motieven door den
Minister aangevoerd, noemde spr. zeer
;ezocht, Spr. wees ook op het inge-
:omen adres van het verbond van Ned.
kunstenaars voreenigingen. De kunste
naars moeten vrij blijven. Spr. noemde
dit verbod oen bewijs van treurigen
achteruitgang en een schande voor het
buitenland.
De heor Beaufort (v. 1.) criti-
seerde in zijn repliek nogmaals de
Schiedamsche Verordening, die niet
eens een leeftijds aanwijzing aangeeft,
zoodat een kindermeid die met een
jongetje daar gaat zitten, en er b.v.
onder vallon.
Do Minister wees er op dat
door het opnemen van bijzonderhoden
de verordening nog komieker worden
zou (Gelach).
De heer de Beaufort (v.l.) acht
te de door den Minister gegeven inter
pretatie van hot begrip „openbare
orde" gevaarlijk.
Vervolgens repliceerden nog de
heeren P o 11 e m a (a. r.) Schaper
(s.d.) en Van Nispen tot Seve-
n a e r waarna de Minister met
een enkel woord dupliceerde. Met
„Allerzielen" verklaarde de Minister
was het een grensgeval, waarbij vóór
een verbod iets was te zeggen, doch
ook er tegen. Verder wilde de Minister
daarop niet ingaan.
Dinsdagmorgen voortzetting.
GOUDA, 18 Januari 1913.
Bevolking over 1912.
Op 31 December 1911 bedroeg de
bevolking dezer gemeente
Mannen Vrouw. Totaal
12089 12761 24850
Geboren 388 341 729
Ge vestigden 705 689 1394
Totaal
13182
13791
26973
Overleden
162
179
341
13020
43612
26632
Vertrokkenen
828
813
1641
Totaal op
31 Dec. 1912 12192 12799 24991
172 Huwelijken zijn voltrokken en
8 echtscheidingen ingeschreven.
Liefdadigheidsopvoering D. O. G.
Naar wij vernemen heeft de Too
neelvereeniging D. C. G. als bate van
haar jongste voorstelling een bedrag
van f 150.kunnen toezenden aan
de Vereeniging tot bestrijding der Tu
berculose te Gouda.
Naar wij vernemen is den heer T,
van Hen vein, Hotel „La Station" al
hier, pachter geworden van de buffet
ten en restauratie der in begin Juli
in Boskoop te houden Groote Rozen
tentoonstelling.
Aanstaanden Maandag 20 Januari
zal de commissie voor werkverschaffing
inschrijving houden, in het lokaal aan
de Geuzenstraat des avonds van 7V2
tot 8V2 uur.
Met vriendelijken dank als nage
komen gift ontvangen van den heer
V. f 10.— ten behoeve der werkver
schaffing.
Bij genoegzame deelneming zal op
Zondug 16 Februari a.s., Mejuffrouw
Josephine Winter, Directrice der Scho-
veningsche Muziekschool, in een mid
dagvoorstelling in de zaal „Kunstmin"
der Sociëteit „Ons Genoegen" doen
opvoeren de kinderoperette „De Gou
den Klompjes" in 4 bedrijven van
Wilhelmina Winuer.'
Mejuffrouw Winter heeft in Rotter
dam en Den Haag veel succes met de
opvoering daarvan.
Onze voormalige stadgenoot, de
lieer H. J. W. Iluber, beroeps-vice-
consul is aangewezen tot waarneming
gedurende óón jaar van liet consulaat
der Nederlanden te Sydney (Australië).
Aan den daar gevestigden consul
is om gezondheidsredenen een jaar
verlof vorleend.
Wat willen de vrijdenkors
Over bovenstaand onderwerp sprak
gisterenavond de heer F. Domela Nieu-
wenhuis voor de afd. Gouda van „De
Dageraad" in de kleine zaal der So
ciëteit „de Róunie" Na begroeting door
den voorzitter, den heer D. Harkink
en na een kort inleidend woord, ving
de spreker aan.
Tot goed begrip van zijn rede, gaf
spr. eerst een definitie van hot woord
vrijdenken, waaronder spr. verstaat het
vrij uiten van de gedachte op alle
gebied. Aan die vrije uiting mankeert
nog al iets, zoo zei spr. Het donken
kan niet verboden -worden, maar met
het uiten der gedachte is dit, wel het
geval. Het is ook zeer moeilijk over
eenstemming te brengen tusschen den
kon en doen, voornamelijk ook wijl de
men8ch beheerscht wordt door de
broodvraag. Daarom moet het begin
zijn om te komen tot de vrije uiting
van de gedachte het verkrijgen van
de economische vrijheid.
Hot begrip vrijdenken staat volgens
spr. tegenover c.lken godsdionst, omdat
in godsdienst geen vrijheid vary den
ken bestaat. Bovendien het woord
godsdienst wil zeggen het dienen of
wel slaven in dienst van een hemel-
sche voorzienigheid, een beeld dat de
mensch zich zelf heeft geschapen. De
verpersoonlijkheid van die voorzienig
heid in een God-mensch kan spr.
zich beter voorstellen, dan de beschou
wing als zou God zijn de hoogste
liefde, rechtvaardigheid enz, wat spr.
als een volkomen misverstand be
schouwt.
Zoo staan tegenover elkaar de gods
dienstige en de materialistische we
reldbeschouwingen. In de eerste is de
godsdienst de kruk, waarop men steunt,
in de tweede staat de mensch op zich
zelf en put hij uit eigen kracht. Het
orgaan van den godsdienstige is daar
om het geloof, dat van den vrijdenker
is de rede.
Spr. verklaarde dat de tqden waarin
de godsdienst hqt meest bloeide, de
duisterste tijden zijn geweest. De ze
delijkheid zonder den godsdienststaat
hooger, dan die waarin de gods ienst
als basis is gebruikt. Juist de vrije
onafhankelijke gedachte kan hooger
menschen vormen, omdat deze op zich
zelf staan en niet mee gaan, met alles
wat wordt omgehangen.
Het is spr. levensbeschouwing dat,
wil men gelukkig zijn dan moetmen
gelukkig maken. De vrijhoid van.den
eenen mensch eischt die van den ander.
Het leven is strijd en daardoor vreugde.
Geen van buiten opgelegd dogma kan
die vreugde verschaffen, alleen het
innerlijk zijn kan dio geven, omdat
daardoor kan worden gestreefd naar
volkomen harmonie tusschen het zijn
en het doen.
Spr. trok een vergelijking met dien
staat van geluk en mot do tegenwoor
dige maatschappij, waar prosititutie,
misdaad en gebrek als uitvloedsel van
de christelijke wereldbeschouwing
heerschen. Het christelijk geloof heeft
volgens spr. in de twintig eeuwen van
zijn bestaan een bankroet geslagen. De
godsdienst kweekt onkunde om de
menschen er onder te houden.
Spr. is het niet eens met Voltaire,
die door de Ro »m-ch-Katholieken ge
noemd wordt den vrijdenker in erg-
sten graad, wijl deze voorstond een
aristocratie des geeRtes, maar die het
volk den godsdienst wilde geven, wijl
het, vrijdenkend, tot het allerergste
zou kunnen overslaan. Spr.'s meening
i9 dat elk mensch rijk of arm, zich
vrij moet kunnen ontwikkelen en
zich uiten, dat is de voorwaarde om
geluk en vrijheid voor allen te ver
krijgen.
De heer Molenaar stelde na deze
rede de vraag of door de vrije ge
dachte meer tot stand zal kunnen
worden gebracht, dan door den chris-
telijken godsdienst, waar in de maat-
