jAZEN,
3. Alter
acht 269'
AG,
E W AAR-
n
iskleeding.
f gedeelten
Thus der advertentiEN:
51e Jaargang.
No. 12093.
Eerste Blad.
INSKERK
DE
FELlLLtlU\.
DE GEWETENLOOZE.
ZD-A--
beroemde
Jcglazen
Wat minister Heemskerk op
onderwijsgebied wèl deed.
gevers, Gouda
3»
Zaterdag 8 FêÈruari 1913.
TAMIMAU’S
JAM
snskerk, dor
iniugen ent.
BET H,
Stok
tr. 222.
BAMX,
Telefoon Interc. 82.
Minister Heemskerk en het
onderwijs.
.1 ALTER
;ht 269‘
A.G.
d.e
ELST BIJ AHMHEM.
XTiexx-ws- ezx voor Oo’kxd.su on. OzxxstrelEezx.
"Verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
Uitgevers A. BRINKMAN EN ZOON. Telefoon Interc. 82.
f 1.25
A!
8 stad aan hui*
21)
VII.
mAZa., Ghnda.
INT.
jn Woningtoez.,
derstandscomm.
Dit Nummer bestaat uit twee
bladen.
Dat minister Heemskerk, door oot
moedig te buigen als de heeren Van
der Molen enWijnbergen als Kuyper’s
koorknapen, den wil van den Meester
kwamen kenbaar maken, ons onder
wijs enorm veel kwaad heeft gedaan,
leert men uit de M. U. L. O.-wet.
Deze zoo goed bedoelde wet, die aan
het M. U. L. O. dat tusschen al
tieke elementen uit de roomsche en
calvinistische staatspartijen.
IHT DER
4.G,
meth. spreken
beschikbaar om
ren. Nadere in-
aand adres.
van BaIdeade
r, Architect en
en Bouwkunde
PRIJS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaal
Idem franco per post,1.50
Met Geïllustreerd Zondagsblad,1.50
Idem franco per post,1.90
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauLange
Tiesdeweg 04, bij onze Agenten, den Boekhandel en de Postkantoren
Volgens art. 192 van onze Grond
wet is het openbaar onderwijs een
voorwerp van de aanhoudende zorg
der Regeering, en dus van den Mi
nister van Binnenlandsche Zaken in
het bijzonder.
Dat minister Heemskerk den plicht,
dien de Grondwet in deze op zijne
schouders legt, al heel licht telt,
juister gezegd, in het geheel niet
telt, is bekendde uiting van dezen
bewindsman, i n de Eerste Kamer,
dat hij het een schoenen dag zou
vinden als de laatste openbare school
van den Nederlandschen bodem ver
dwenen ware, spreekt in deze boek-
deelen.
Maar is de heer Heemskerk een
onverzoenlijke vijand van het open
baar onderwijs, en weigert hij daarom
op te treden telkens als het bijzonder
onderwijs meer naar zich tracht toe
te halen dan het wettelijk toekomt,
hij heeft in het algemeen bitter
wéinig op met ons volkonderwijs in
al zijne vertakkingen. Geboren uit
een stand, waarin men ruimschoots
de middelen bezit om het onderwijs
te bekostigen, onontbeerlijk voor
hem, die tot de eereposten benoem
baar wil zijn, is hij blijkbaar van
meening, dat zulk onderwijs hoofd
zaak is, en het volksonderwijs; ja,
het moet er nu eenmaal zijn, maar
het heeft zijne liefde nietals krach
tige factor van geestelijke en stoffe
lijke welvaart, wordt het door hem
niet beschouwd, en deze scepticus,
zooals er zelden een was, zal, naar
het ons wil voorkomen, wel van
meening zijn, dat al dat leeren niet
gelukkig maakt. Hij heeft er dan
ook eigenlijk geen cent voor over;
wat er nog voor onderwijs is gedaan,
oed.
f en ADRBB:
Het was gegaan, zooals hij het heb
ben wou. Anna had de Teichert’s ver
laten en, met een goed getuigschrift,
gemakkelijk een anderen dienst ge
vonden, geheel naar Glaser’s wensch.
Nauwelijks was ze goed en wel geïn
stalleerd, of hij was den eersten Zon
dag weer bij haar. Eerst was-ie van
plan geweest, haar de lastige mede-
deeling schriftelijk te doen, daarna
vond-ie het beter alles mondeling af
die geëischte diploma’s van H. B. S.
3- üf 5-j. cursus in gedrang kwam,
en nog te meer, toen door staats
subsidie de oprichting van bijzondere
H. B. S. werd mogelijk gemaakt,
bestaanszekerheid wilde verschaffen,
dqizenden leerlingen ten zegen, wien
't onderwijs van een dozijn op hen
losgelaten specialiteiten te machtig
is wat hebben de subsidiejagers er
van gemaakt Niets anders dan eene
rijke bron om uit te putten, in strijd
met geest en letter van de wethet
gaat maar om de vraag, hoe ruim het
geweten is, en hoe groot de durf
om de U. L. O.-vaan te planten op
instellingen, die daarop niet het
minste recht hebben. De heer Ty-
deman heeft dat bij de algemeene
beschouwingen over t L. O. met
cijfers aangetoond, en we kunnen
daarvoor naar diens rede verwijzen.
(Zie bladz. 20015 van de Handelingen.)
Xi)o komt het gemis aan juist besef
\V®den dienaar der kroon, die de
wBen heeft te handhaven, past, de
Nederlandsche natie niet alleen op
veel geldverlies te staan, maar
wat veel erger is zoo krijgt de
subsidie uit dé schatkist, die de be
doeling heeft en moet hebben om het
peil van het onderwijs te verhoogen,
averechtsche werking. De heer Ty-
deman heeft het zoo juist gezegd
„De subsidieregeling drijft
naar de omvorming van ge-
wone,goedescholen, scholen
die in evenwicht zijn, tot
scholen met een overladen
en verbrokkeld leerplanjen
zij drijft in de tweedeplaats
naar schijnonderwijs in een
of meer vakken, altijd nog
ten koste van de andere vak
ken, waarvan deze weer wor
den afgenomen.”
En zoo iets is ons berokkend door
den heer Van der Molen, oud-hoofd
van eene bijzondere school, en baron
Van Wijnbergen, oud-schoolopziener,
maar zou niet mogelijk geweest zijn,
als minister Heemskerk wat meer
ruggegraat gehad had tegen de fana-
te doen, alleen reeds hierom, dat hij
op het standpunt stond, dat men som
mige dingen niet zwart op wit geven
moet. Zoo zou hij ook te weten komen,
hoe ze het opvatten zou, waarvan hij
anders in onzekerheid zou blijven.
Dezen keer ging hij met haar naar
Treptow, den langen landweg af, die
van de Schlesische poort tot aan Köpe
nick loopt*. Op'de warme dagen van
Maart waren weer koelere gevolgd
een scherpe wind kwam van de Spree
aangewaaid, die echter door zonne
stralen wat zachter gemaakt werd.
Toch zaten de naenschen buiten om
van den aanblik van het ontluikende
groen te genieten. In de eerste res
tauratie dronken ze koffiedaarna
gingen ze buiten Treptow door een
boschje op een bierhuis af. Tot nu toe
had GlHser met haar over onverschil
lige dingen gesproken, want hij wist
nog niet goed hoe op do eigenlijke
zaak te komen. Zij was zoo lief en in
haar schik, en babbelde over alle mo
gelijke dingen, zoodat hij zijn sombere
stemming nog sterker voelde. Haar
vader had geschreven en gevraagd hoe
het met trouwen stondGlaser liet
zoo weinig van zich hooren, en hij
dacht, dat ze al lang hun huishouden
hadden.
Eindelijk bracht hy haar op een
Ik weet wel iemand wien ae
vertrouwen kunnen, dacht Glftser, die
alles in zijn ooren knoopte.
Hij was heden over Anna Schiman
zeer tevreden daarom toonde hij zich
aan haar van zijn besten kant, toen ze
later, als het koel geworden was, in
de zaal gingen, en te midden van den
tabakswalm, die boven het gew.irder
bezoekers opsteeg, hun brood met
vleesch gingen gebruiken, en bei
den uit het zelfde glas limonade
dronken. Daar zij voortdurend grooten
eetlust had, bestelde hij nog worst,
want hij bedacht, dat hij van
daag nog byzonder attent voor haar
moest zijn, alvorens voor altijd met
haar te breken. En terwijl hij in ge
dachten voortdurend met deze zaak
bezig was, kwam hij plotseling
met het besluit voor den dag, haar
weer uit dezen dienst weg te nemen,
want het verdroot hem, zei hij, dat
ZÜ zulke bezigheden moest doen. Een
maüje als zy was veel te goed oude
stellen op onderwijsgebied van hem
konden verwacht worden, omdat hij
niet kon vooruitloopen op het rap
port der IneenschaMngscommissie.
Het antwoord leek plausibel en
snoerde den klagers den mond,
waarvan velen toen nog niet wisten,
dat de minister een man is, zooals
de heer De Stuers het weinige
dagen geleden met ondeugende vrij
moedigheid uitdrukte, die steeds in
interressante positie verkeert, als
men hem gelooven wil, maar die het
op den barensdag nooit verder brengt
dan tot een windei. Want dat
rapport van de Ineenschakelings-
commiasie ligt nu bijna 3 jaar op
tafel, en men is met dezen minister
net precies even ver als vóór het
verscheen. En nu dat rapport niet
meer kan dienen om zich achter te
verschuilen: heet het ineens, dat
verbetering van ons onderwijs niet
stortd op het program van dit mi
nisterie, dat wil zijn een ministerie
van sociale hervorming. Over de
wijze, waarop ze die taak opvat,
zullen wij ni( maar zwijgen maar
het enkele feit, dat liet laatste ex
cuus niet dadelijk *14 aangevoerd,
ontneemt daaraan alle kracht en
stempelt het als voor de gelegen
heid vervaardigd.
Waarlijk, onder het groote deficit,
dat bijna op elk gebied van deze
Regeering kan worden geconstateerd,
neemt dat op onderwijsgebied eene
zeer in het oog vallende plaats in.
en overspannen vrouwen alles na te
dragen wat ze voor hun toilet noodig
hadden. Ze moest liever in een gezin
met kinderen gaan, waar ze zich tevens
in de keuken nuttig maken kon, want
haar kookkunst was nog maar zoo
zoo. En een toekomstige huisvrouw
moest toch ook ook de maag van haar
man tevreden kunnen stellen, en vooral
hier in Berlijn wist men een goede
keukenmeid te waardeeren.
pat had Anna zelf ook al onder
vonden. De dag van opzegging was
er ook nog nietmaar alvast moest
ze zich met niets anders meer inlaten
en alleen haar wensch naar verande
ring te kennen geven. Anna was blij
met dit alles, want nu opnieuw zag
zij, hoe goed hij het met haar meende.
.éunie”, 8 uur,
'inkeliersvereen.
y geregeld tijdig
i ontvangen van
>en, vermakely k*
e dAn in odm
lilllllSIHI' COURANT.
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummer
Elke regel meer
)niea, 81/* uur,
Onderstandskas
lasten”.
aest“, 8‘/j uur,
ikkenhuis.
m Woningtoez.,
ezondheidscom-
is hem afgêperst, maar de totaalsom
daarvan is zoo belachelijk, vooral
voor eene Regeering, die in gunstiger
omstandigheden dan ooit verkeerde, j
om iets voor het onderwijs te doen,
en wie de Rijksmiddelen in onge-
dacht -rijlcen stroom toevloeiden, dat
men daarover maar liefst niet praat.
Ja, zelfs als hij voor het bijzonder
onderwijs wat deed, zocht hij er zoo
goedkoop mogelijk af te komen, al
zal het dan ook een zwarte bladz. zijn
in zijn ministerieel leven, dat hij
zich tot tweemalen toe door de
heeren Van der Molen en Wijnbergen
in den hoek liet drukken, waar hij
oorspronkelijk niet wezen wilde, en
waarvoor zelfs geene vefachooning
is, dat genoemde heeren den van
God gegeven leider achter zich
hadden.
We spreken van de gunstige om- I
standigheden, waarin minister Heems
kerk ten opzichte van het onderwijs
verkeerde, en bedoelen daarmede
natuurlijk dit, dat door de wet-
Kuyper een groote twistappel van
het onderwijsgebied was verwijderd,
in zoóverreals elke voorgsetelde maat
regel ter verbetering van het onder
wijs, als verbetering van de finan-
cieele positie der onderwijzers,
breeder grondslag voor de opleiding,
beperking van het aantal leerlingen
in de klassen, verlenging van den
leertijd, betere bepalingen omtrent
den Leerplicht, beide takken van ons
volksonderwijs gelijkelijk ten goede
zouden komen.
Maar Heemskerk deed niets, en
kreeg er zelfs smaak in, dat hij ook
op dit gebied de klagers, die niet
alleen Links gezetenen waren, zoo
aardig aan den praat kon houden.
Eerst heette het, dat er geene voor-
eenzame plaats, en begon nu dadelijk.
Ja, zie-je, ik heb me alles heel
anders voorgesteld. Was het geld niet
verloren, dan had ik het als morg-
stolling kunnen geven, en een mooie
betrekking gekregen. Nu is die aNang
bezet. Berlijn is eigenlijk $eLgesCnikt
voor mijn plannenik zal naar Woe-
nen gaan.
Als vastgeworteld bleef ze staan.
Ge wilt naar Weenen Ja, wat
zal zich daar voor je opdoen
Vraag toch niet zoo dom, barstte
hij los. Ik wil beter en sneller vooruit
komen. Je weet, ik heb daar een goeden
kennis.
- En ik.
Nu, je moet zoolang hier blijven.
Net zoo lang, tot ik je laat overkomen.
Zoo iets komt dikwijls genoeg voor.
Lieve hemel, somtijds ben je werkelijk
erg kortzichtig.
Duistere voorgevoelens kwamen in
haar op. Hij kon haar niet aanzien en
liet zijn vogelengezicht links en rechts
in de hoogte gaan, abof hij nog kale
boomen bekeek.
Nu, maar je hebt hier toch een
positie, en die is voldoende om te trou
wen, wierp zij tegen.'
Ze was bleek geworden. Thans liepen
ze verder.
GUaer werd boos om haar tegen
spraak. Nu hij er eenmaal over begon
nen was, voelde hij zijn overmoedigheid
terugkomen.
Want noem je een positie. Die is
voor de poes, daarvan kunnen we niet
leven. Ik wil het zoo, en jij moet je
er in schikken. Dat de vrouwen toch
hot bedoelen van de mannen niet be
grijpen Is het niet genoeg dat ik je
naar Berlijn heb meegenomen. Zeg op
nu Moet ik je daarheen ook nog mee-
sleepen, op goed geluk Wat wil je
eigenlijk.
Eindelijk vond hij don moed haar
mot zyn kleine bewegelijke oogen aan
te zien.
Je hebt een ander, een voorname,
zeg het maarriep ze.
Je bent gekantwoordde hij en
dwong zich tot een lach. Ik heb wel
aan betere dingen te denken dan aan
vrouwengezeur. Ik wil eerst vasten
grond onder de voeten hebben, ver
staan En voor de rest als je me met
zulke klets aan boord komt
Zie je wel ik heb gelijk Daarom
heb je mij ook altijd zoo weinig opge
zocht hield ze vol.
Haar karakter was niet heftig, daar
om sprak ze meer in opwinding dan
in toorn.
(Wordt vervolgd).
f 0.5S
0.10
Bij drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 1—5 regels f0 35 bij vooruit
betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f 0 25 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
Maar wat wij minister Heemskerk
bijzonder euvel duiden, is, dat hij
de oogen toedoet als er ongerech
tigheden gebeuren bij het bijzonder
onderwijs. Bekend is b.v. de knoeierij
om op 15 Januari door het „leenen"
van leerlingen het totaalcijfer daar
van zoo op te voeren, dat men
hooger subsidie in de wacht sleept
dan waarop men recht heeft een
katholiek hoofd der school heeft
trouwens openlijk erkend, dat deze
manoeuvre bij het bijzonder onder
wijs algemeen gebruikelijk is. Her
haaldelijk is er bij den minister op
aangedrongen, dat hij aan dezen
misstand een einde zou maken, maar
hij deed er niets aan. En nu meent
de coalitie de zaak goed te kunnen
praten met de bewering, dat er ook
gemeenten zijn, die dezen truc voor
het openbaar onderwijs toepassen.
Wij willen diet waarachtig wel ge
looven, er is niets aanstekelijkers
dan slechte voorbeeldenmaar dat
moest juist zijn dubbele reden, om
zoo spoedig mogelijk in te grijpen,
tenminste 'voor een minister die van
meening is, dat straffelooze over
treding der wetten een onduldbaar
kwaad is.
Als in strijd met artikel 1(19 van
de Grondwet, zooals in Apeldoorn,
naar de politieke en godsdienstige
overtuiging van de solliciteerende
onderwijzers wordt gevraagd, treedt
de Minister niet streng op tegen
de Grondswetsschenners, maar maakt
hij zich van de zaak af met het
echte Heemskerkiaansche praatje,
dat hij, die genoemde vragen stelde,
zich wel niet bij zijne keuze zal
hebben laten leiden door de ant
woorden, hem gegeven
Als, absoluut in strijd met de
wet, scholen, waar hooger school
geld wordt geheven dan f 80, en
die dus geene aanspraak hebben op
subsidie, deze toch weten los te
krijgen door het schoolgeld bijv, van