KANTONGERECHT TE GODDA.
Stadsnieuws.
k - -
Laatste Berichten.
Telegrafisch, Weerbericht
BURGERLIJKE STAND
0 Officieels Prijscourant
Effectenhandol te A msterdani
-
r
-
-
n»/H
-
-
-
de arbeid van het Technisch Bureau
geëindigd zijn. Noord-Holland zal dan
een evenredig aandeel moeten hebben
in de aanwinst der nieuwe gronden.
Een spoedige oplossing inzake de
afwa'ering in Friesland en Groningen
en de Vechtstreek zal de Minister
gaarne bevorderen. Inzake de Vlis-
singsche haven kon de minister nog
niets toezeggen, daar dit plan samen
hangt met den boiBv van een fort.
De uitdieping van de Zaan heeft spr.'s
medewerking. Voor het Wilhelmina-
kanaal in N.-Brabant zal alles worden
gedaan wat noodig is.
Uitvoerig besprak de Minister zijn
standpunt inzake de werken voor het
Noordzeekanaal. Was door hem eerst
aan Amsterdam 40 pCt. gevraagd, de
minister wilde ten slotte nog wel ge
noegen nemen met een derde deel der
kosten.
Een spoorwegaansluiting van Delft
in het Westland heeft de volle aan
dacht van den Minister.
De heer K r a u s s (u.l.) dankte den
Minister voor zijn medewerking maar
wees nogmaals op de urgentie van de
door spr. verdedigde plannen.
Na repliek van den Minister werd
de beraadslaging gesloten en hoofdstuk
IX z. h. st. goedgekeurd.
Verder werden goedgekeurd debets-
ontwerpen inzake den rijksweg Prin-
cenhage-Tholensche Veer en de rijks
weg Leeuwarderadeel—Overijselsche
grens.
Aan de orde was daarop hoofdstuk
VIII, wijziging en aanvulling der
Oorlogsbegrooting.
De heer Staal (u.l.) besprak do
indeeling van een Kabinet van den
Minister van Oorlog, hetwelk spr. an
ders zou wenschen vooral met het oog
op de samensmelting der departemen
ten van Oorlog en Marine.
De Minister van Oorlog, de
heer Colijn antwoordde dat deze rege
ling hoogst eenvoudig is en aan het
wezen der zaak niets verandert. Deze
maatregel dient alleen om op ordelijke
wijze te doen geschieden, wat thans
reeds gebeurt.
Na repliek van den heer Staal
(u.l.) werd het ontwerp goedgekeurd
en de vergadering verdaagd, waar
schijnlijk tot Maandag a.s.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van 19 Febr. v.m. 11 uur.
(Vervolg.)
Invaliditeitswet.
Bij art. 88, in verband met 93 kwam
nu aan de orde het amendement van
den heer Goeman Borgesius dezer
dagen ingetrokken, bopalende
„Een rente verleend tengevolge van
blijvende invaliditeit, kan niet worden
ingetrokken, nadat de verzekerde, aan
wien die rente is toegekend, den leef
tijd van 60 jaar bereikt heeft."
De minister vond dat amende
ment sympathiek, doch vond den vorm
niet gelukkig en gaf een andere oplos
sing aan de hand, n.l. door te bepalen
dat wie vijf jaar invaliditeitsrente heeft
heeft en zestig jaar is, de rente onver
vreemdbaar bezit. Een verzoek om
twee jaar te zetten, kan spr. niet In
willigen. Die termijn was te k<?rt.
Het amendement-Goeman Borgesius
werd ingetrokken.
Het artikel 88 werd goedgekeurd.
Art. 89—108 werden goedgekeurd.
Bij art. 109 (invaliditeit gevolg van
ongeval) wees de heer Treub (v.d.)
op de ongelukkige redactie, waardoor
dit artikel bijna onleesbaar is.
De minister vond het artikel be
knopt, zy het niet fraai.
Do Minister nam het amende
ment Treub over.
De artt. 157—165 werden goedge
keurd. Op de artt. 166, 167 en 194
werden door den heer D u ij s amende
menten ingediend om te geraken tot
het iristellen van gevarenklassen in
verband waarmede de premiebetaling
moet worden gewijzigd, terwijl hij
tevens voorstelde dat de kosten uit
invaliditeit voortspruiton uit beroep of
bedrijf niet zullen worden gedragon
door den arbeider.
De minister, de heer Talma be-
toogdo uitvoerig dat aangaande de
bedrijfsrisico's niet voldoende cijfers
aanwezig zijn.
De heer D u y s (s.d.) repliceerde en
wijzigde zijn amendement zoodanig,
dat bij algemoenen maatregel van be
stuur de verzekerden in gevarenklasse
kunnen worden ingedeeld, het alzoo
facultatief latend.
Na re- en dupliek van den heer Duys
en den Minister werd het amendement
verworpen met 42 tegen 20 stommen,
(rechts tegen links). Het artikel werd
daarna z. h. st. aangenomen.
Bij art. 167 (premie-klassen) was
aan de orde een amendement-Treub,
bedoelend voor gehuwde verzekerden
verlaagde bijdragen vast te stellen.
De heer Treub (v.d.) lichtte zijn
amendement toe en verklaarde dat zijn
amendement minder kans had aange-
nomen te worden door de aanneming
van art. 19, dat aangeeft de middelen
tot dekking der uit te keeren rente,
te verleenen geneeskundige hulp, toe
lagen en administratiekosten. Bij dit
amendement is het gevolg dat werk
gevers er geen belang bij hebben of de
verzekerde al of niet gehuurd is. Voor
dit amendement is noodig een staats-
bijdrage van 2 millioen, waarmede
voorkomen wordt het gevaar, thans in
het ontwerp aanwezig, dat de arbei
ders der laagste loonklassen hun pro
mies niet betalen kunnen en daardoor
aan de liefdadigheid worden prijsge
geven.
Bij een sociale verzekering mag dat
niet bestaan.
De Minister bestreed dit amen
dement, dat zulk een hooge uitgave
vordert.
De heer Treub (v.d.) repliceerde,
waarpa de Minister dupliceerde
en het resultaat was verwerping van
het amendement met 36 tegen 20 st.
(rechts tegen links.)
Het artikel werd daarna aangeno
men en de vergadering verdaagd tot
Donderdag 11 uur.
Uitspraken van 19 Febr. 1913.
De kantonrechter veroordeelde heden:
C. G. v. A., A. P., Th. v. d. E.,
W. 8., M. v. L., G. L. v. V., allen
alhier, wegens het spelen om geld te
Gouda, ieder tot een voorwaardelijke
straf van 1 week tuchtschool met 1
jaar proeftijd.
G. de K. te Reeuwijk, weg. stroo-
perij, f 2.- - boete subs. 2 d. h.
D. N. te Ouderkerk a. d. IJssel,
wegens dronkenschap en ordeversto
ring, f 5 boete subs. 3 d. h.
P. v. d. B. alhior, wegens het op
pijnlijke wijze vervoeren van dieren,
r 5 boete subs. 3 d. h.
P. v. R., W. B., beiden te Bleis-
wijk en A. J. V. te Bergschenhoek,
wegens het loopen op eens anders
grond, elk f 5 boete subs. 3 d. h.
M. B. te Reeuwijk, wegens over
treding der Arbeidswet f 5 boete subs.
5 d. h.
S. K. te Reeuwijk, wegens over
treding der Jachtwet f 3 boete subs.
4 d. h.
J. R. te Waddinxveen, wegens over
treding der Visscherijwet f 0.50 boete
subs. 1 d. h. met verbeurdverklaring
van den in beslag genomen schakel
en vryspraak voor de andere ten laste
gelegde feiten.
C. K. te Haastrecht, G. J. A. te
Boskoop, J. K. te Reeuwijk, P. S.
alhier, wegens fietsen zonder licht,
ieder f 2 boete subs. 2 d. h.
H. M. te Zwammerdam, wegens
fietsen zonder bel, f 2 boete subs. 2 d. h.
J. F. H. alhier, J. H. K. en M.S.
te Reeuwijk, wegens fietsen zonder
licht elk f 1 boete subs. 1 d. h.
L. W. H. alhier wegens het openen
van een portier van een niet-stilstaan-
den trein f 2 boete subs. 2 d. h.
0. v. d. H. te Gouderak en K. d.
J. te Berkenwoude wegens noodeloos
schreeuwen op de Markt te Gouda,
ieder f 3 boete subs. 2 d. h.
Q. K. te Haastrecht, wegens onrein
heid verrichten aan den openb. weg
f 2 boete subs. 1 d. h.
G. v. E. alhier wegens het rijden op
een hondenkar binnen de kom der ge
meente f 1 boete subs. 1 d. h.
O. d. B. te Haastrecht en C. G. v.
d. W. te Boskoop, wegens fietsen op
een trottoir elk f 1 boete subs. 1 d. h.
0. v. K. alhier wegens het niet vast
leggen van zijn schuit aan de meer
palen, f0.50 boete subs. 1 d. h.
J. W. S. en J. H. d. G. alhier
wegens het hebben van ondeugdelijke
'karnemelk aan den openbaren weg,
elk f 15 boete subs. 5 d. h.
T. B. te Ouderkerk a. d. IJssel
wegens schreeuwen te Gouderak f 3
boete subs. 2 d. h.
A. V. te Hekendorp, wegens het niet
vastleggen van zijn gevaarlijken hond
f 2 boete subs. 2 d. h.
P. J. O. te Barwoutswaarder, wegens
het aanleggen in het vaarwater van
de Gouwe f3 boete subs. 1 d. h.
W. v. A. zonder woonplaats, wegens
zingen te Bleiswijk f 1 boete subs. 2d.h.
J. J. v. A., J. W., L. H. N., F.
Th. S., allen alhier en L. A. de V. te
Gouderak, wegens openbare dronken
schap ieder f 1 boete subs. 1 d. h.
D. J. v. B. zonder woonplaats, G.
J. B. en S. de J. alhier en J. S. te
Moordrecht, wegens openbare dronken
schap ieder tot f2 boete sub. 2 d. h.
H. B. en P. van R. te Bleiswijk
wegens het loopen op een anders grond
elk f 5 boete subs. 3 d. h.
J. T. te 's Gravenhage wegens het
hulp verleenen bij het openen van een
niet-stilstaanden trein f10 boete subs.
10 d. h.
Ontslagen van rechtsvervolgingC.
B. alhier, wegens loopen langs de
spoorlijn.
GOUDA, 20 Februari 1913
Brand Wilhelminastraat.
Aangaande de oorzaak van den
brand, welke gisteren in de Wilhel
minastraat plaats had, vernemen wij
dat deze waarschijnlijk is ontstaan
door dat eenige brandende sintels uit
de openstaande kachel op het vloer
kleed zijn gevallen. De alleen thuis
zijnde vrouw, die in den winkel stond
zag vandaar een vlammenflikkering
in de kamer, waarop zij toesnelde en
het brandende kleed met melk begoot.
Onthutst is zij toen weggeloopen en
intusschen deelde het vuur zich mede
aan ander huisraad, met het reeds
vermelde gevolg.
Men verzoekt ons te melden
Bij voldoende deelname zal op Zon
dag a.s. voor den voetbal wedstrijd
Alphen-Gouda een extra-boot varen,
die van Gouda om half 12, van Alphen
om 5 uur vertrekt. Tot uiterlijk Vrij
dagavond 10 uur zijn nog kaarten
verkrijgbaar bij de firma C. v. d. Post,
Hoogstraat.
Politieke vooruitzichten.
Voor de antirevolutionaire kiesver-
eeniging „Vreest God, eert den Koning"
trad gisteren als spreker op Dr. E. J.
Beumer uit Utrecht mot het onder
werp Politieke vooruitzichten.
Spr. begon zijn rede met een uit
eenzetting van de grondstelsels der
christel. partijen, steunend op hun
belijdenis om daarna over te gaan tot
een behandeling van de vrijzinnige
partijen en wat deze reeds voor kwaads
gedaan hebben. Zoo zijn de vrij
zinnigen het geweest, die slecht schre
ven over de Koningin,' het Koning
schap een ornament van den staat
noemden en de macht van de Konin
gin beperkten.
Vervolgens behandelde spr. uitvoe
rig de strafwetgeving en hoe daarover
aan verschillende zijden geschreven en
gedacht wordt.
Daarna ging spr. over tot opsom
ming van alles wat de vrijzinnigen
en soc.-democraten tegen christelijke
werken inbrachten. De wet tot bestrij
ding der zedeloosheid bijv. wat heeft
de linksche pers daar niet op af gege
ven en wat nebben de heeren Rood-
huyzen en Vqn Doorn daar niet tegen
aangevoerd. En juist is gebleken dat
deze wet zegenrijke gevolgen gehad
heeft voor ons land. Wel toevallig was
het dat in alle couranten van links
gelachen is opi deze wet en gesproken
werd van huichelaars en leugenaars.
Maar niet altijd werd gestreden met
open vizier. In het voorloopig verslag
van de justitie-begrooting werd door
„enkele" en „sommige" leden den
Minister verweten dat er zoo weinig
van al zijn beloften terecht gekomen
was, doch na het uitvoerig antwoord
had men in de Kamer daarover ge
zwegen.
Ook wijdde de spreker een gedeelte
van zijn rede aan de obstructie van
de oppositie, die er niet alleen offi
cieus maar ook officieel was. Eerst
was het bij de heeren van links, vooral
bij de soc.-democraten, of de verga
deringen w,el grondwettig waren, daar
ze door te weinig leden bezocht waren.
Daarna was men aan het redeneeren
gegaan. Vroeger o.a. bij de Ongeval
lenwet 1899 had men 3 dagen noodig
gehad voor de algemeene beschouwin
gen. Thans moest men maar eens na
gaan hoe ver men zelfs met de be
grootingen na Nieuwjaar nog bezig
was. Alleen de ellenlange onnoodige
redevoeringen, die honderden kolom
men vullen waren hiervan de schuld,
o.a. de bekende 10 Va-uur-rede van den
heer Duijs. Obstructie was in alles
merkbaar. In koor werd overal tegen
gestemd. Onnoodige en leugenachtige
vragen werd tot de bewindsmannen
gericht, o.a. over de circulaire aan de
postdirecteuren.
Spr. meende dat men de clericalen
aan het bewind had moeten laten in
1905, dan waren thans alle sociale
wetten er al lang geweest, evenals
de verzorging van de ouden van
dagen. En wanneer een vrijzinnig
bewind mocht komen dit jaar, dan zou
eerst de grondswetsherziening aan de
orde komen en eerst daarna de sociale
wetten.
Dat spr's partij een partij van ver-
leugening was, daartegen wenschte
spr. krachtig te protesteeren. Dat is
geen strijdmethode en spr. eindigde
met een opwekking om in 1913 rechts
te stemmen, omdat daar het bewind
van ons land in goede handen is
Van de gelegenheid tot debat maak
ten gebruik van de hh. Dijkgraaf,
kamercandidaat voor de 8. D. A. P.
in dit district, Keuchenius en Mr. Dr.
van de Laar (c. s.).
De heer Djjkgraaf verklaarde met
verbazing naar de rode van den heer
Beumer geluisterd te hebbenmet
verbazing omdat z. i. het onderwerp
de politieke toekomst haast niet behan
deld en oen groot gedeelte besteed
was aan de crimineele antropologie,
wat ongetwijfeld belangrijk en interes
sant was voor den heer Beumer zelf,
doch geenszins voor zijn toehoorders.
Waarom, aldus deb., werd niet gespro
ken over de sociale toekomst, over hot
verwerpen der Bakkerswet bijv., dat
toch een sociale wet was en waaraan
18 leden van rechts meehielpen. Deb.
voelde zich niet geroepen als soc.-
dem. om een lans te breken voor de
concentratie, maar wel wilde hij er op
wijzen, dat de coalitie in het geheel
niet deugde, omdat het beroepen op
Calvijn er lijnrecht mee in strijd zou
zijn.
Als de heer Beumer zijn partij voor
zoo koningsgezind wil doen doorgaan,
waarom zich ook dan niet beter be
roepen op Calvijn, die in zijn hart
republikein was en waarom dan niet
gewezen op Engeland toen ten tijde
van Cromwell men, zich beroepend op
Calvijn, niet terugdeinsde voor een
koningsmoord.
Het verwijt van obstructie wordt,
zei deb., altijd geworpen op de lin
kerzijde maar schrijft Patrimonium
niet dat de schuld in het geheel niet
ligt aan de oppostie, doch aan de laks
heid van 't ministerie zelf? De rede van
Duys, de bekende lO'/j-uur-rede was
geen rede vol onbelangwekkende zaken,
integendeel van alle kanten werd hem
hulde gebracht daarvoor. Het zwijgen
van de rechterzijde is meer teekenend
dan het praten der linkerzijde. Wat
de rechterzijde den soc.-dem. verwijt
is onwaar en wijst deb. naar de coa
litie zelve terug.
De heer Keuchenius veroordeelde,
aan de hand van de geschiedenis, de
coalitie ten sterkste en wel ten opzichte
van het samengaan met Rome. Mei
verschillende citaten toonde deze de
bater aan dat Dr. Kuyper ten allen
tijde dit samengaan verfoeide en dit
thans nog doet. Deb. zag in de coalitie
twee groepen, die elkaar naar buiten
afbreuk doen, doch saamgehouden
worden door Rome. In het belang van
de christelijke partij wenschte deb. dit
verbond verbroken te zien.
De heer Mr. Dr. v. d. Laar ver
klaarde den heer Beumer reeds lang
te kennen als een eorlijk en bekwaam
man. Doch met de grootste be
kwaamheid kon ook hij niet verdedi
gen wat niet te verdedigen was. Deb.
is antirevolutionair, maar wenschte
niet mede te doen met de verleuge-
ningspolitiek der christelijke partijen.
Deb. wenschte een christelijke en geen
succespolitiek. Daarom was deb. uit
geworpen uit de coalitie, omdat hij
meende dat de coalitie schade deed
aan het Koninkrijk Gods, aan de anti-
rèvolutionairen en aan ons Vaderland.
Dat het werken anti-nationaal is,
bewees spr. door de dwangverzeke-
ringswetten de druk opgelegd aan de
arbeiders met verdrukking der kleine
neringdoendendoor de Tariefsher
ziening, die alles duurder zal maken
en drukken zal op de groote gezinnen
der minderen door de kiesrecht-uit
vinding, waardoor een „slampamper"
door te trouwen kiezer wordt en een
zoon, die als kostwinner voor zijn
ouden vader zorgde, nietdoor de bij
zondere scholen te subsidieeren, die
God hoonen en onteeren en het athe
ïsme prediken enz. Dat noemde deb.
geen christelijke politiek, maar spotten
met Christus' naam.
De heer Beumer kwam er tegen op
dat men zijn partij een partij van ver-
leugeningspoliitiek noemde. Maar de
Christ.-historische heer Bichon van
IJsselmonde sprak in de Kamer toch
van „het regime van den leider, het
régime van Dr. Kuyper, dat een deel
der natie verleugent"terwijl „De
Nederlander" dit eenvoudige en op
rechte taal noemde.
Deb. is antirevolutionair, maar
wanneer men schrijft in „De Wachter",
een hoofdorgaan der Geref. 'Kerken,
dat in Brabant en Limburg het Rijk
van Jezus Christus moet heroverd
worden, dan gelooft hij niet, dat dit
zoo erg was. Hij gelooft dat wel
degelijk Christus' naam gepredikt wei$
al was het dan ook onder een (r. k.)
deksel. Maar hij verzet zich tegen
het onzinnige verkiezingsgebedje.
Nog sprak deb. over het aanhalen
van de persoon der Koningin. Hij
zou dit nooit in een debat willen
brengen ep ook nooit in zijn politiek
maar wanneer spr. verklaarde dat men
Haar aanviel en dat in Indië deed
omdat liberale bladen in Holland
het voor hun lezers niet durfden doen
en alleen er op uit waren om geld te
verdiepen, dan wenschte deb. tot slot
nog eens te wijzen op de' geldaffaire
van Lehmann.
De heer Beumer beantwoordde
daarop de debaters. Waarom 18 leden
van rechts tegen de Bakkerswet ge
stemd hebben, weet spr. niet, al weet
hij dit ook «wel van enkelenmaar
toch mag de heer Dijkgraaf geen
mammonistische ideeën er aan vast-
knoopen. Wat he. verwjjt van Calvijn
betreft, deze kan toch bezwaarlijk
vergeleken worden bij den toestand
in dezen tijd. s
Evenwel spr./nield zijn beweringen
ten opzichte yan het vele en lange
redeneeren staande.
Den heer Keuchenius antwoordde
spr., dat juist Groen v. Prinsterer zich
niet zoo verzette tegen het samengaan
met Rome en spr.'s meening was, dat
deb. te veel kwaad zag in de coalitia
wat er niqt in zat.
Mr. v. d. Laar echter antwoordde
spr. dat diens geschrijf in „de Beu
kelaar" zelf meer zweemde naar sue-
cespolitiek. Spr. wenschte wel te
vragen of deb. dacht te handelen in
het belang van het Koninkrijk Gods
door zoo te schrijven. Spr. geloofde
beslist dat het deb's eerlijke overtui
ging is, doch zag in diens werken
meer kwaad dan goed voor de coalitie
en de christelijke politiek.
Na een dankwoord van don voor
zitter, den heer P. D. Muijlwijk, werd
de vergadering te 12 uur daarop met
gebed gesloten. De zaal was geheel
gevuld met personen van verschillen
de politieke richtingen.
Boskoop. Hedennacht is op vier
verschillende plaatsen in de gemeente
ingebroken, n.l. in het kantoor der
firma Felix on Dijkhuis aan den Ham
en in de tuinloodsen van L. van Lint,
H. J. Nanning en C. G. Olie. Bij
eerstgenoemde werden tuingereed
schappen en sigaren ontvreemd en uit
de loodsen tuingereedschappen en
kleedingstukken. De daders zijn on
bekend.
Bergambacht. Door mej. M. C.
V. Van der Liefde, onderwijzeres aan
de 2e openb. lag. school, alhier, is
tegen 1 April eervol ontslag aange
vraagd.
Krimpen a. d. Lek In de Raads-
zitter op Maandag 17 Februari waren
ingekomen
Van de heeren, gekozen in de com
missie tot wering van schoolverzuim,
de mededeeling, dat zij de benoeming
aannemen.
Van Z.E. den Minister van Finan
ciën de mededeeling, dat ingovolge
de wet aan de gemeente over het 4e
kwartaal van 1912 zal worden uit
gekeerd f 831.74.
Van Ged. Staten do goedgekeurde
begrooting over 1913.
Van dezelfde enkele goedgekeurde
raadsbesluiten.
Een verslag over den toestand van
de school in 1912.
Een verslag van de Commissie tot
wering van schoolverzuim over 1912.
Een procesverbaal van kaaopneming
In kas was f 1810.916.
Al deze stukken worden voor ken
nisgeving aangenomen.
Tot leden van het stembureau wor
den benoemd de hh. P. H. van Wijnen
en P. v. d. Linden ep tot hun plaats-
verv. de hh. K. G. Smit en J. Drapers.
Vastgesteld wordt de rekening en
Verantwoording van de waterleiding
over 1912 met 'n nadeelig saldo groot
f 2645.32 en het kohier van de hon
denbelasting over 1913 met een eind
som van f 276.
Mr. Smeenge te Boskoop.
Mr. H. Smeenge, lid van den Tweede
Kamer en Hoofdbestuurslid van
„Volksonderwijs" heeft gisterenavond
te Boskoop in een geestdriftige rede
de noodzakelijkheid bepleit van open
baar onderwijs.
Tot titel zijne zijner rede had spr.
gekozen Waarom goed, openbaar
volksonderwijs
De openbare vergadering, welke
gehouden werd in de zaal van Hotel
Klaassen, werd geopend door den voor
zitter van het voorloopig bestuurder
op 16 Dec. j.l. opgerichte afdeeling
Boskoop, den heer J. G. Groothoff,
die in zijn inleidend woord de verheu
gende mededeeling deed dat de afdee
ling, met 25 leden opgericht, thans
40 leden telde.
Mr. Smeenge daarop het woord ver
krijgend, wees er op dat hij niet zou
spreken als politicus, doch als man
van de maatschappij, welker belangen
hem ter harte gaan. Zijn standpunt
zou dan ook zijn onpartijdig en het
geen hij zou aanvoeren zou met argu
menten worden gestaafd.
Spr. gaat uit van de meening dat
allen, armen zoowel als rijken, in de
maatschappij moeten zijn goed onder
legd. Dat is de basis van het bestaan.
Zij die wat weten, zullen verlangen
meer te weten, want dan blijkt steeds
dat men meer had kunnen weten en
daardoor de samenleving meer had
kunnen dienen. De maatschappelijke
toestanden worden geheel beheerscht
door het onderwijs.
Spr. stelt thans de toestand van
tegenwoordig tegenover de komerttie
tijden. In het thans geldend artikel
der grondwet staat dat het openbaar
onderwijs is een aanhoudende zorg der
regeering in dat, hetwelk bij de aan
staande grondwetsherziening wordt
voorgesteld wordt vermeld dat men
alleen dan openbaar onderwijs zal
kunnen krijgen, indien op andere wyze
niet wordt voorzien, m. a. w. bijzonder
onderwijs regel, openbaar uitzondering.
Spr. zou de totstandkoming van dit
artikel ten zeerste betreuren. Immers
ook voor het meest arme gezin geldt
hetkennis is macht.
Dat deze uitspraak niet maar een
bloot gezegde is zonder inhoud toonde
spr. aan door velerlei voorbeelden,
ontleend aan den landbouw, de mid
denstand, de veehouderij, het ambacht,
de tuinbouw, en wees er ook op wat
het beteekent voor den arbeider in het
algemeen, en spr. noemde daarbij in 't
bijzonder de politieman als ook de
huismoeder en het meisje.
Spr. verklaarde nu het waarom van
het in den tegenwoordigen niet meer
voldoende zijn van te kunnen lezen
en schrijven alleen. De stoom en de
electriciteit hebben op alle gebied een
ommekeer gebracht. Daardoor is Ne
derland, het kleine land, geworden een
onderdeel v^n het groote wereldgeheel.
Stond- elk land vfoeger op zich zelf,
thans hebben de gebeurtenissen, die
in een land voorvallen, invloed op de
omliggende en vaak op de verst ver
wijderde landen, wijl de handel en de
industrie geen landsgrenzen meer ken
nen en hunne belangen gemeenschap
pelijk zijn. Wij kunnen thans spreken
van het bestaan van tweeërlei kapitaal
het kapitaal van het bezit, maaf ook
van het kapitaal van den geest, de
ontwikkeling. En dit laatste kapitaal
noemt spr. van veel grooter waarde
dan stoffelijk bezithet wordt ge
vonden in alle deelen der maatschappij,
Deze kapitalen zijn niet te scheiden,
de kapitalisten hebben begrepen dat
zy het kapitaal van den geest niet
missen kunnen.
In onderdeelen zijp bovengenoemde
voorbeelden behandelend, wees spr. op
de ontwikkeling van den landbouw,
van het bedrijf, waarin alles op den
öüdén Vóefc Wéfd'^oórtgezet tot schade
van den boer, tot het heden, waarbij
het landbouwbedrijf, gebruik makend
van de wetensohap, die een vrucht
baarder maken van den bodem moge
lijk maakt, is geworden een in onge-
kenden bloei verkeerenden tak van
bestaan. Met de tuinbouw is het even-
zoo. Te Boskoop weet men wat de
tuinbouw vermag, maar elders in jiot
land liggen nog vele gronden die bij
bearbeiding door geschoolde krachten
tot een uitnemend cultuurveld zijn te
maken.
Het zijn de stoom en de electriciteit,
die de producten van den land- en
tuinbouw hebben gebraoht op de we
reldmarkt, waar zij met vrucht de
ooncurrentie het hoofd kunnen bieden.
De middenstand heeft tijden van
inzinking doorgemaakt. Ook daarvan
is de oorzaak alleen onvoldoende ont
wikkeling. Thans wordon hooger
eischen gesteld om winkelier te kun
nen zijn eri veel wordt er ook nu
gedaan door handelsonderwijs en cur
sussen om de zoo noodige kennis bij
te brengen.
Het ambachtsonderwijs is gegroeid
toen de maohine zijn intrede deed.
Van den ambachtsman van tegen
woordig wordt verlangd dat hij wete
het hoe en het waarom, hij moet zich
rekenschap kunnen geven van zijn
arbeid. Zoo is het ook met den ge
wonen arbeider.
Als sprekend voorbeeld heeft spr.
den politieman genoemd. Werd vroe
ger alleen op robuste kracht gelet,
thans wordt ^gpd^zenman verlangd
de toepassing van wettelijke maat
regelen, die aan duidelijkheid nog al
wat te wenschen overlaten.
De huismoeder, die in de oude tijden
moeder was alleen, wordt thans geacht
te zijn de vrouw, die als moeder de
taak der opvoeding op zich kan nemen,
maar die daarbij een helder hoofd moet
hebben voor de regeling van haar huis
en haar inkomsten en uitgaven. Zij
moet ook, wanneer de steun van den
man haar ontvalt en wanneer zij als
ongehuwde vrouw het leven moet
doorgaan, zelfstandig staan en haar
bestaan kannen verzekeren.
Voor al deze groepen geldt dat vak
kennis is de eerste voorwaarde van
het bestaan.
De vereeniging „Volksonderwijs"
heeft dat begrepen en in samenwerking
met het „Nut van het Algemeen" her
halingscursussen doen houden, waar
zulks noodig werd geacht. De versla-
R®n dier cursuf^n toonen aan dat er
bij die cursussen leerlingen werden
aangetroffen, die het onderwijs niet
konden volgen, evenals dit bleek by
cursussen voor hooger landbouwonder
wijs te Groningen. De oorzaak daar
van is dat in de jeugd niet voldoende
is geleerd. Bij vakkennis moet komen
goed lager onderwijs.
De Leerplichtwet heeft in deze veel
goed gemaakt. Daardoor was het
schoolverzuim zeer groot en het nadeel
daardoor aangericht is thans in groote
mate nog aanwezig.
In dit verban'd wees spr. op het feit
dat de tegenstanders der leerplichtwet
juist zijn geweest degenen, die thans
eeu grondwetsherziening wenschen,
welke het openbaar onderwijs wil knot
ten. Het spijt spr. dat zij, die in het
kabinet-Mackay den stoot hebben ge-
geven tot verbetering van het onder
wijs, niet hebben begrepen dat alles
moet worden gedaan om het lager
onderwijs tot de grootst mogelijke
ontwikkeling brengen.
Hoe die ontwikkeling te bereiken is
Spr. zegt niet door een groot aantal
scholen, maar door zoo groot moge
lijke scholen, met uitnemende klasse-
indeeling en goede onderwijskrachten,
die zich volkomen aan hun taak willen
en kunnen wijden. Beter salarieering
is daarvoor zeer noodig. Voor de school
wordt veel gevraagd. Wat heden goed
is, kan het volgend jaar wel niet meer
voldoen. De bioscoop acht spr. een
hulpmiddel, dat niet mag ontbreken.
Het groote kapitaal, dat voor dat on
derwijs noodig is, moet worden betaald
door de gemeenschap. De oprichting
van geloofs- en standenscholen acht
spr. geheel verkeerd. Door deze
splitsing wordt de goed georganiseerde
school gedesorganiseerd en het gevolg
daarvan is dat het kind niet die kennis
opdoet, die het noodig heeft om goed
te worden onderlegd voor zijn latere
vorming. De splitsing leidt tot depri
meering en tot verlaging van het peil
der ontwikkeling. Dat wordt ook
erkend door Prof. Woltjer den voor
zitter der ineenschakelings commissie,
en hoogleeraar aan de Vrije Univer
siteit, en den schoolopziener Gunning
werd ook toegegeven door den over
leden oud-minister Mr. J. C. de Marez
Oyens. Prof. Woltjer heeft het in de
Eerste Kamer gezegd dat de door
gaande splitsing schadelijk werkte en
schade zal brengen aan de ontwikko-
ling van hot volk en ook aan het
bijzonder onderwijs. De heer de Marez-
Oyens heeft verklaard dat ook uit een
financieel oogpunt niet verder kan
worden gegaan met de subsideering
van het bijzonder onderwijs. Trots dat
alles is men doorgegaan on heeft men
geen rekening gehouden met wat de
samenleving eischt. Het standpunt van
Dr. Kuyper in diens onderwijsnovelle
neergelegd dat subsidie wordt vér-
leond aan schooltjes met 24 leerlingen
met een onderwijskracht is niet te
verdedigen. Er moet hier worden be
twijfeld of het wel te doen was om
ontwikkeling te brengen aan het kind
Met den heer Tvdeman heeft spr.
destijds voorgesteld om tenminste 2
onderwijskrachten verplichtend te stel
ten, maar de heer Talma heeft die
bepaling facultatief weten te maken
waardoor alle waarde daaraan ontno^
men is.Meer scholen zijn er gekomen en
komen nog.De verhooging van 2'/2 ton
door piinister Heemskerk voorgesteld
hebben de heeren Van Wijnbergen en
Van der Molen weten op te voeren
tot 5 ton 1
Spr. heeft ernstig bezwaar tegen het
kerkelijk onderwijs, dat splitsing brengt
onder het volk. Het is noodig dat het
Nederlandsehe volk zich één weet, en
zich door ontwikkeling weet te stellen
boven andere volkeren. Nederland
heeft te rekenen met de wereldmark
ten. Maar buiten dit, is spr. bevreesd
dat in de toekomst de harmonie onder
het volk, die dank zei de doorvoering
van splitsing naar het geloof, al niet
bijster groot is nog meer zal worden
verstoord. Een zeer juist voorbeeld
hoe <Je scheiding op school tot de
me st ernstige gevolgen leidt nofede
spr. dat twee kinderen van vérschil-
lenden huize, samen opgegroeid tot
hun schooltijd, van elkaar worden ver
wijderd. Die hinderen stellen gauw de
vraag waarom de een naar die, de ander
naar de andere school gaat. De reden
kan die kinderen niet duidelijk worden
gemaakt. Dat er in de eene school
wordt gebeden en in. de andere niet
zou ieitelijk het antwoord moeten zijn.
Na de school komt de splitsing in
knapenvereeniging, later jongelings-
vereenigingen totdat de volwassen
leeftijd is bereikt en het begrip hen
duidelijk wordt gemaakt, dat zij die
zich hebben afgescheiden zich beter
wanen dan die anderen. Die afschei
ding kweekt een slechte verhouding,
en de oorzaak daarvan ligt in het
kerkelijk onderwijs. Dat zorgt er voor
dat de menschen uit elkander worden
gerukt. Maar die toestand wreekt zich.
Op politiek terrein is het niet anders
dan de onderwijs-quaestie, die allen
beheersclk. De verkiezingen zullen
staan in ftet teeken van het onderwijs,
meer geld voor de bijzonde school.
Spr. herjiaalt het een ramp te vinden
indien grondwetsherziening in dien
geest tot §tand zou komen. Daarpiede
zal worden gehandeld juist in strijd
piet hetgeen de samenleving ^jscht.
Spr. wees nog op zijn jóngste poging
om de leerplicht ook op schipperskin
deren toe te passen, welke poging,
tot spr.'s teleurstelling heeft gefaald.
Spr. noemt het treurig dat slechts
17 der schipperskinderen volledig
onderwijs geniet.
„Volksonderwijs" ijvert om aan het
heele volk goed openbaar onderwijs
te geven en haar arbeid over dè laatste
8 jaren is met succes bekroond. Van
87 afdeelingen zijn nu 220 afdeelingen
gegroeid tot een ledental van 13947.
Maar dit aantal moet nog reusachtig
worden uitgebreid. Juist in dezen tijd,
van het opdrijven van het bijzonder
onderwijs moet daartegen zoo krachtig
mogelijk worden geageerd, opdat de
openbare school voor Nederland wor
de behouden. Alleen goede ontwik
keling kan eerbied afdwingen.
Na eenige minuten pauze, waaiirv
-de gelegenheid werd gebod*» aan de
in de zaal aanwezige voorstalders van
het bijzonder onderwijs hun ftandpunt
te stellen tegenover dat van den spre
ker of dezen vragen fcq doen, waarvan
echter door niemand gobruik werd ge
haakt, kwam Mr. Smpengo nog nader
uiteenzetten en citeeren wat door Prof.
Woltjer, den heer Gunning en den heer
de Marez Oyens woordelijk was ge
zegd, en werd door spr. er nog op
gewezen dat de opleiding niet is een
waarborg voor de richting, waarin
men gaat. Dr. Kuyper studeerde zelf
aan de Leidsche Uniyersiteit en zijn
richting is toch antirevolutionair.
Spr. eindigde met de waarschuwing
dat de zaak van het bijzonder onder
wijs niet op de spitq moest worden
gedreven, tot schade van allen. Laat
Nederland zijn en blijven het land der
vrijheid, \yaarin het oqderwijs zal wor
den gegeven tot ontwikkeling, want
deze kun alleen leiden tot welvaart
van het Nederlandsehe Volk
Met dank aan den spreker en aan de
zeer talrijko aanwezigen voor hun aan
dicht sloot de voorzitter de vergade
ring.
In de pauze hadden zich 30 nieuwe
leden van de afd. Boskoop van Volks
onderwijs doen inschrijven.
01 /VRKT BERICHT Eft.
Gouda. 20 Febr. 1913.
GRANEN ^^Onveranderd stil.
Tarwe >GjJ^sche 10.— k 10.25
mindere dito 9 25 A ƒ9.75. Afwijkende
8.— A 9.-—. Polder 7.— 8.25.
Rogge Zeeuwsclie 7.50 k 8 Polder
6.50 k f 7.Buitenlandsche per 7
kilo 6.25 a 7.— GerstWinter ƒ625
a 6 75. Zomer -.4» k -.Che
valier 7.50 a 7N75i/Buitenl. voergerst
per 65 kilo 5,25 k 6.—. Haver per
H.L. 4k 4 60 Per 100 kilo 8.25
k f 9 Hennepzaad Buitenlandsche
per 50 Kilo 7 50 A 8 Kanarie
zaad 16.k 17.—. p. H.L. Karwij-
zaad per 50 Kilo k f Kool
zaad f 17.kf 18.per HL Erwten 3
Kookerwten 11 k 13 Buiten
landsche voererwten pet 80 Kilo 7 25
k 7.75 Boonenbruine boonen 13.—
k J 15.witte boonen J i2y— k f 14,—
Paardenboonen 7.50 a 8 Duiven-
boonen ƒ7.25 k 8 50. Mais per 100
Kilo Amerikaansche Mixed 7.25 k
7.50. Kleine ronde 7.50 k f 8.
Veemarkt. Melkvee redel. aanvoer.
Handel iets beter prijzen zeer hoog.
Vette varkens, goede aanvoer, handel
matig, 25 k 28 ct. per half K.G.
Biggen voor Engeland, goede aanvoer,
handel vlug, 25 4 zó1/» ct. per half K.G.
Magere Biggen, goede aanvoer, handel
vrijwel, f 1.65 A 1.90 per week.
Vette Schapen, weinig aanvoer, handel
vlug 14.— X f 33.-,
Lammeren, geen aanvoer, handel
Nuchtere Kalveren, goede aanvoeg, han
del matig, 9.-— A 13.
Graskalveren geen aanvoer.
Fokkalveren 12A 22.
Kaas, aangevoerd 8 partijen, handel
zeer vlug 7
ie kwal. 33.— A 352de kwal
A
Zwaardere A
Noordhollandsche a
Boter red. aanvoer. Handel vlug,
Goeboter 1.55 A 1.65.
Weiboter 1.45 A f 1 50.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van heden.
Geopend11.05 ure.
VoorzitterMr. van Nispen tot Seve-
naer.
Invaliditeitswet.
Aan de orde was de behandeling
van art. 194, waarin bepaald wordt
dat de werkgever de helft van de
premie mag afhouden van het loon
van den arbeider.
Op dit artikel zijn verschillende
amendementen ingediend.
Allereerst verdedigde de heer A al
fa e r s e (r.k.) een amendement, waarin
wordt voorgesteld het bedrag, dat'de
werkgever mag afhouden \e regelen
naar klassen, waarpi volgens de tabel
behoorende art. 5 der wet op de per-
soneele belasting de gemeenten zijn ge
rangschikt om aan het bezwaar te
gemoet te komen, dat hetzolfde geld-
loon in de eene gemeenten een andere
economische beteekenis heeft dan in
de andere, wilde spr. loonklassen in
voeren zooals de tabel der Personeele
belasting deze voor gemeenten aan
geeft.
De regeling, die spr. voorstelde,
maakt de bijdrage van den werkne
mer naar do tabel van de Personeele
belasting aldus voor de 1", 2a, 3e en
4° klAsse resp. 4, 6,11, 20 en 24 van de
divewNS? loonklasseindien het loon
wordt uitbetaald in eene gemeente
welke gerangschikt is in de overige
klassen: resp. 5, 8, 16, 20 on 24 van
de diverse loonklasse.
Dit geldt alles voor meerderjarige
arbeiders.
Indien het loon elders wordt uit
betaald of door een minderjarige is
verdiend, de helft van de in artikel
1G7 voor elke loonklasse vastgestelde
premie.
Vervolgens verdedigde de heer
D u y 8 een amendement, afdus toege
licht ook van het standpunt van dit
ontwerp mag van een loon van f 400
of minder in geen geval premie wor
den geë^cht. Hetzelfde geldt vóór
plaatsen met een getal inwoners van
meer dan 5000 zielen van loonen van
f 400 tot f 600. De bedoeling is dus
van de beide eerste loonklassen de
arbeiders vrij te stellen van promie-
betaling. Wat de werkgever voor deze
premies had mogen aftrekken zal door
den Staat betaald worden.
Persoonlijk feit.
Door den heer A n k e r m a n (c. h.)
wórd het woord gevraagd voor een
persoonlijk feit, bestaande in hetgeen
de heer Duys Vrijdag j.l. ton opzichte
van spr. zeide, dat hij in Friesland
zou hebben verklaard wel te zullen
zorgen dat de arbeiders, die buiten de
Invaliditeitswet vallen er toch onder
komen. De heer ^uys had het doen
voorkomen alsof spr. over de Invq-
liditeitswot-Talma zou hebben gespro
ken. Spr. had gesproken over. een In
validiteitswet in het algemeen.
De heer D u ij s (s.d.) zeide dat de
heer Ankerman hem in een stortvloed
van tranen en op eerewoord verklaard
had geen herrie te hebben gemaakt
tydens de rede van Duys Vrijdag j.l.
Spr. accepteerde die verklaring en
trok zijn woorden in.
De heer Ankerman vC-h.ï wilde
nog alleen zeggen dat hjj niet zou
weten hoe nog meer qrbeiders onder
deze wet te doen vallen zij vallen
er allen onder.
(De vergadering duurt voort.)
H. M. dq Koningin.
H. M. de Koningin vertrekt 20 Febr.
met de prinses naar den Taunus voor
een buitenverblijf. Gedurende haar af
wezigheid zal H. M. nog eenige dagen
in de Residentie ^erugkeeren.
Geweldige brand in Japan.
In een lokaal van het Heilsleger te
Kanda is een brand uitgebroken die
zich snel verspreidde en 3300 huizen
in de asch legde. Men schat het aan
tal dakloozen op 15.000. De schade
wordt geraamd op eenige millioenen
yen.
Wraak.
Te Pau in Spanje had een werkman
een vader van zeven kinderen gedood,
tengevolge van ruzie. de zoon
dat hoorde,-ging hij naar jiet schaft
lokaal waar de werklieden leen waren
en vroeg wie zijn vader gedood had.
Toen niemand antwoorddeAschoot hij
drie maal waarbij hij één Vakman
doodde ea twee verwondde.
Geen spionnagi
Pktebsbubp, 19 Febr. I^et bericht
in de bladen dat Duitsche ^officieren
waren gearresteerd;[als"veraacht van
spionnage aan het station Peluschki
van den spoorweglJVarsoviePeters
burg iS onjuist. Er is geen geval van
dien aard voorgekomep]|noch te Pe
luschki noch elders.
OVERLEDEN19 Febr. M. Schu-
ling, gehuwd met E. van Mild 47 j.
van het Koninklijk Meteriolo^isch
Instituut te DE BILDT.
Hoogste barometerstand 771.7 te
Vestmanoer, laagste stand 746.4 te
Ha'paranda.
Verwachting tot den volgenden dag:
Matige wind uit oostelijke, in Tbet
noorden uit noordelijke richtingen,1
toenemende bewolking, kans op
sneeuwbuien vooral in het noorden,
sfcijging van temperatuur.
GOUDA.
GEBOREN16 Febr. Pieternella,
ouder T. Willemse en A. M. Huur-
n. 18. Annigje, ouders J. van
Duivendijk en J. W. Brandhorst.
GETROUWD19 Febr. E. Spoel-
der en T. van Mourik.
VAN DEN
20 FEBR. 1913.
Staatsleeniiieen
Ned. Cert. Werkelyke
Schuld 3 pet.
Oostenr. Belastingvrije
Kronenrente 4 pet.
Port. Obl. 3de Serie
Amort. Schuld 3 pet.
ttüssische Obl. 1906
5 pet.
ld. Obl. (Gr. Russische
Spw.inij.) 1898 4 pet.
ld. Obl. (Nieolai Spoor
weg) 1867-69 4 pet.
ld Obligatie 6e Emis
sie 4 pet
Japan. Obl. 1899 4 pet.
Mexico A tl. Binnenland
Obl. 5 pet.
Brazilië. Funding Lee
ning 5 pet.
d. Obl. 1889 4 pet.
Venezuela Dipl. Schuld
1905 3 pet.
Ilank- en ('redlef instel
li 11 (feu.
Ned. Bankaandeelen
Industr. Onderueiiiiiiifen
American Car Foun
dry Comp. C. v. A.
td.Smelting Refining
Co. CerJ. v. Aand.
Anglo American Tele
graph Cy. Cert. v. A.
U. S. Steel Corp. Cert.
v. Gew. Aand.
Kol. ('redlef Instelt, en
Cultuur Onderneinlnjfeii
Handelsver. .„Amster
dam" Aand.
Jav. Cultuur Mij. Aand.
Ned. Handel-Mij. C.v.A
fftyiiboiw Mtyen.
Kötahoen" Mijnbouw
MijT Gew. Aand.
Redjang Lebong, Mijn
bouw Mij. Aand.
Great Cobar Aand.
Petroleuin-tyidem.
Dortscho Petroleum In
dustrie Mij. Gew. A.
Kon. Ned. Mij. totExpl.
v. Petr. Broun. C.v.A
„Shell" Tho Transp.
Trad Cy. C. v. G. A
Scheepvaart Hljen.
Nod.-Am. Stoomvaart-
Mij. Aand.
Stoomvaart-Mij. „Zoo-
land" Preferonto A.
Int. Mercantile Marine
Cy. afgost. Pref. A.
laiiak-Oiideniemifur en
Bindjey Tabak Mij. A.
JM verse»
Maxwel Land Gpant
Cert. v. Aand.
Peruvian Corporation
Lim. Cert. v. Aand.
Spoorwegen.
Holl. IJzeren Spoor
wegmij. Aand.
Mij. t. Expl. v. Staats
spoorwegen Aand.
Zuid-Italiaan. Spwmij.
Serie A-H Obl. 3 pet.
W arschau- W eenen
Spoorwegmij. Aand.
dito dito Act. de Jouiss.
Amerika. Atchison Alg.
Hypb. Obl. 4 pet.
Erie Spoorweg-Mij.
Gew. Aand.
Union Pacific Railroad
Oy. Cert. v. gew. A.
Wabash Gew. Aand.
Premieleenlnreii.
Amsterdam Aand. 3 pet
Hongarije. TheLs-Re-
gulirungs-Ges. 4 pet.
GELDKOI
Prolongatie 3 pCt.
Nat. Staatsf. onveranderd, Buitenl.
idem. Tabakken minder, Petroleum
zeer vast, Amerikanen nog al vast
Culturen op vorige koersen, Mijden
zwak voor Ketahoen, Rubbers prijs
houdend.
Vorige
Koers.
Koers van
heden.
78»/,,
78"/,,
•83 '1,
887,,
63
100
85'/,
85'/,
90'/,
85'/,
81V
85'/,
ft
43
1033/,
10B'7„
83'/,
69
■18'/,
219*
60'/,
50'/,
68"/,,
70
25
615/i6
i
623/,
S
187
274
1893/,
187
19'/»
'18'/,
187
189
763/,
1821/;
183'/,
671'/,
577'/,
625
187'/,
1883/,
119
47
47.
89
91'/,
3"/,,
ior>/„,
10'/,
90
90'/,
967,
96'/,
63'/i,
637,.
185'/,
867,
967
96'/,
23
29'/,
166'/,
4
167'/,
101'/,
146'/,
RS.
