IISEL
teM's Ontakelijkteid.
HTS,
handel,
dres:
erda
man
n ij n
Per fl.
f 0.80
0.90
1.10
120
ilwijn
f 0.90
1.10
isro^--
,E. Alter
irachl 269*
AAG,
TE WAAR-
jen
neskleeding.
of gedeelten
Verdronken.
\’o. 12257.
I.
en
■fl
De taak der Vrijzinnigen.
an Ostade.
in dit blad.
TAMINIAU’S
JAM
Eerste Blad.
d.e EESTE.
ELST BIJ ARNHEM.
id.E. ALTER
i, Gouda.
ea Heeren
Gouda
I’
Telefoon Interc. 82.
Zaterdag 23 Augustus 1913.
XTIs-cl-wts- exL -^d.’rrertezxtïe'blsud. voor G-o-cucLsu ezx Oxxxstxelzezx-
Verschijnt dagelijks - behalve Zon- en Feestdagen.
Uitgevers A. BRINKMAN EN ZOON.Telefoon Interc. 82.
FEUILLETON.
uni
52e Jaargang.
de stad aan huis
1U
IW
zoo'll
man
kinderen naar bed,
ik
haar
het
ilrmaii Zn., Gouda
Dit Nummer bestaat uit twee
bladen.
het
dat
Vrij bewerkt door AMO.
i ge-
be-
Melnik
weer
rgoed.
Jf w ADRES;
acht 269‘
4AG.rt
FEIT IN
mwy geregeld tijdig
ogen ontvangen van
icorten, vermakelijk-
deze dan in onze
ien.
waarop wn de hoop nog niet verloren
geven, geboden kan worden, is een
krachtige organisatie door het geheele
land.
Die taak rust thans als eerste ver
plichting op de vrijzinnigen.
Wij hopen dat zij dit zullen beseffen.
Aanpakken dus en wel zoo spoedig
mogelijk. De leiders der concentratie
zyn de eerstaangewezenen om dezen
dringenden arbeid aan te vatten.
Moge dit weldra blijken
PRIJS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaal
Idem franco per post.
Met Geïllustreerd Zondagsblad
Idem franco per post.
Abonnementen worden
Markt 31, bij onze Agenten.
Juli 1810 verkondigde de Keizer in
een Staatsstuk„Holland is met het
Keizerrijk vereenigd.”
Zijn onafhankelijkheid had het ver
loren.
Toen deden zich de besluiten van
den overweldiger in alle scherpte ken
nen. In de eerste plaats kan dan ge
noemd worden het Continentaal stelsel
waarbij het streng verboden was,
en bij verschillende decreeten nog ver
scherpt om koloniale waren, zooals
koffie, thee, suiker en tabak van En
geland te betrekken. Den Nederlander,
zoo gehecht aan zyn pijp tabak, moest
zich vergenoegen met boomblaren in
de pijp en voor koffie werd een sur
rogaat van gebrande -eikels of iets
dergelijks gebruikt. In de tweede plaats
kan dan genoemd worden de tiercee-
seering, waarbij slechts een derde van
de rente' der staatschuld werd uitbe
taald, waardoor vele gods-, gasthuizen
en andere instellingen van liefdadig
heid en tal van personen twee derde
van hun inkomen verloren.
Ten derde kan dan genoemd worden
de invoering der conscriptie of ver
plichte loting, waarbij de bloem der
Nederlandsche jongelingschap in het
leger des Keizers moest’ dienen, om
tot kanonspys te strekken voor de
overwinningen der Fransche keurben
den, oqpi ver van huis en haard dan
dood te vinden. De nood was ten'
toppunt gestegen. Honderden huizen
werden voor afbraak verkocht, tal van
buitenplaatsen werden voor een bagatel
overgedaan, dienstboden werden ont
slagen, paarden en rijtuigen afgeschaft.
De besluiten werden tot alle gestreng
heid toegepast, een leger van ambte
naren dwaalde langs de kust, teneinde
smokkelaars te .ontdekken, en een
woord ton nadeele van den overwel
diger gesproken was voldoende om in
de gevangenis geworpen te worden.
Alles werd verfranscht. Op do scholen
moest Fransch geleerd worden, de
couranten werden in het Fransoh ge
drukt.
Maar.als de- nood op hot hoogst
is, is de redding naby. Napoleon stond
in 1812 op het toppunt van zijn macht
en een ieder richtte met vreeze en
beven zijn blikken naar Parijs waar al
lengs de luim van den despoot regeerde.
Do vriendschap tusschen Napoleon en
Alexander, Czaar van Rusland was
verkoeld en spoedig stond een leger
van 3.500.000 man, het grootste dat
Europa sedert die dagen Xerxes ge
zien had, gereed om naar Rusland te
ze nel
GWDSCHE CO IR A xt
P KUS D E RAIÏV E H T E N Tl ÊN?
BVan 15 gewone regels met bewijsnummerf 0.55
Elke re8el meer«0-10
V Ey drie Achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 15 regels f0.35 bij vooruit-
betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f0.25 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
Een stukje historie.
De Fransche tijd.
Nederland viert feest, het herdenkt
in deze dagen zijn honderdjarige zelf
standigheid, en de herinnering aan wat
honderd jaar geleden is voorgevallen
wordt schier in alle dorpen en steden
feestelijk herdacht. Met recht kan
Nederland feestvieren en in enkele
woorden willen we daarvan oen over
zicht geven want we dienen te weten
waarom we feestvieren.
Onze zeventiende eeuw, waarop we
allen zoo trotsch zijn en die zooveel
beroemde mannen heeft opgeleverd,
was langzaam afgetakeld. De eeuw
van verval, de Pruikentijd, was daarop
gevolgd, een tijd waarin handel en
nijverheid een treurig bestaan hadden,
en deswege ook niet meer die rijke
bronnen van inkomsten inbrachten.
Een Fransche geest was in de men-
schen doorgedrongen. Stijfheid, onna
tuurlijkheid en wansmaak in kleder
dracht, kunst en letteren, ja, in alles
waren de kenmerken van de achttiende
eeuw.
In 1795 moest de Republiek der
Zeven vereenigde Nederlanden plaats
maken voor de Bataafsche Republiek,
waarvan de grondslagen en wat verder
er mede in verband stond op Fran-
schen grondslag berustte en op Fran-
schen geest geschied was.
Een jaar te voren waren de Fran
schen in ons land gekomen en werden
dien ellendigen jongen.
O, neen, verdedigde zijn vrouw
na alles wat gij haar hebt medege
deeld, niet!
Hij haalde ipet een veelbeteekenen-
de glimlach de schouders op.
Zij heeft beloofd niet meer met
hem te spreken en Gertrude houdt
haar woord. Zij is van haar jeugd
af eerlijk en oprecht geweest, zei
Melita met een vuur ter verdediging
van haar zuster als maar zelden in
haar opvlamde.
Nu dan loopt hij haar na;
heb hem vandaag weer in het bosch
ontmoet.
—Lothaar, wat bedoelt ge? riep
Melita, terwijl ze opvloog van de so
fa, waarop zij zich had neergevleid.
Niets bijzonders, antwoordde hij
op een toon en met een gezicht, waar
uit men alles kon opmaken. Maar
zooals ik gehoord heb, is die Geor
ge Eltester tot alles in staat.
’t Is slecht gezelschap, zeg ik
je; hij...
De deur van de kamer ging open.
Kindervoetjes trippelden op don vloer
gevolgd door een slanke, hleeke kin
derjuffrouw. Twee meisjes van zes
en vier jaar in witte kleertjes met
blonde hoofdjes, frissche gezichten en
groote schitterende oogen trippelden
op hun ouders op het balcon af.
Beate, Elfriede, zijt ge nog niet
naar bed, riep de heer von Mel-
De groote fout, die de heer Troel-
stra in deze laatste weken beging,
was, dat hij het geschikte oogenblik
om toe te slaan, voorbij liet gaan.
Hij liet zich de kans ontglippen, die
hem wel nooit meer geboden zal
worden.
De vrijzinnigen dienen te beseffen,
hoe in ander opzicht voor hen het
geschikste oogenblik thans is gekomen.
Nooit was de gelegenheid voor orga
nisatie en propaganda voor hen wel
licht zoo gunstig als zij thans is.
De belangstelling in de politieke
dagen is grooter dan ooit, overal heeft
de onverschilligheid plaats gemaakt
voor een opgewekt politiek leven.
Waar ge komt, ge vindt den politieken
toestand als hoofdschotel van het ge
sprek. Zal men het nu weer aan soci
alisten en clericalen overlaten de kie
zers in te lichten op hunne manier en
hen weer vrijelijk het wantrouwen
tegen de vrijzinnigen laten zaaien
Dat kan, dat mag niet. Wij dienen te
zorgen, dat in dun aanstaanden win
ter* th het geheele land onzerzijds een
krachtige propaganda in woord en
geschrift de kiezers voorlicht omtrent
de houding der S. D. A. P., uiteenzet,
met welke gevaren het clericalisme
het land bij voortduring bedreigt,
Aangepakt dus, overal de organi
satie ter- hand genomen of grondig
herzien.
De stryd, dien wij gevoerd hebben,
heeft ons met tal van districten in
aanraking gebracht. Er zijn er niet
weinige, waar de vrijzinnige organi
satie allerbedroevendst was, Rotterdam,
Schoterland, Leeuwarden, ze gingen
met andere districten in de eerste
plaats verloren door de droevig slechte
organisatie der vrijzinnigen. Dat moet
in de eerste plaats veranderen.
Er moet daarnevens meerdere een
heid komen zoowel in de mondelinge
als de schriftelijke propaganda.
Voor dit alles is het thans het ge
schikte oogenblik. Nu reeds moet aan
de voorbereiding worden begonnen,
die de actie in den aanstaanden winter
kan doen slagen.
De hechtste steun, dien aan een
■vrijzinnig bewind in onze richting,
2)
Zij moest zich naar u voegen,
meende mijnheer von Melnik, 't Is erg
genoeg, dat zij doen en laten kan,
wat zij wil.
Dat deed zij al, toen moeder
nog leefde, antwoordde zijn vrouw.
Ja, Gertrude volgt altijd
eigen zin.
En nooit ie haar nog iets over
komen. De streek ie zeer veilig en
Gertrude is overal bekend en bemind,
rij zal zich verlaat hebben op de een
of andere hoeve en wellicht brengt
men haar thuis.
Zoo troostte mevrouy Von Melnik
zichzelf. Zij had een rustigen aard,
haar gemak was haar veel waard,
en zij liet zich daaruit niet spoedig
oplagen. Iedere zoi-g, zette zij op
rij, zoo lang het maar eenigszins mo-
geiijk was.
Misschien is zij reeds den
heelen namiddag onder veilige
scherming, antwoordde von 1
zeer scherp. Ik vrees dat ze
‘een afgesproken samenkomst heeft met
vertrekken. Bij Smolensko en later
bij Borodino, werden bloedige veldsla
gen geleverd en weldra deed Napoleon
zijn intocht in Moskou. De Russen
staken de stad in brand en de Keizer
moest terug trekken. Treuriger en
ontzettender terugtocht is nimmer
voorgevallen. Onbeschrijfelijk was het
lijden der soldaten en na de overtocht
over de Beresina loste elke orde zich
op en slechts 30.000 soldaten kwamen
in Frankrijk aan.
De tijding van die nederlaag be
reikte ook ons land en na den Vol
kerenslag bij Leipzig namen de reeds
in het geheim genomen plannen een
vasten vorm aan. Drie voorname per
sonen G. K. van Hoogendorp, Van
der Duin van Maasdam en van Lim
burg Stirum waren de mannen in den
Haag, die het voorbeeld gaven. Op
den morgen van den 17den November
traden de zonen van Van Hoogendorp
met Van Limburg Stirum, met de
oranje cocarde op den hoed, door de
straten van )den Haag, en in een oogen
blik was al het oranje, dat gedurende
achttien jaren op zolders en in geheime
bergplaatsen had gelegen voor den dag
gehaald en een ieder tooide er zich
mode, terwijl de lang onderdrukte en
i gesmoorde kreet „Oranje Boven” door
do straten klonk. Nederland had zich
vrijgemaakt. Drie dagen te vorcij had
Amsterdam de Franschen verdreven.
Nu moest er ook een bewindsman
zijn, en dien vond men in den zo'bn
van Prins Willem V die in Engeland
vertoefde. Den 26den Nov. scheepte
hij zich in maar reeds den 30en kwam
hij eerst in Scheveningen aan. Onder
een geestdrift, zooals nimmer is aan-
i schouwd, ging hij naar den Haag.
Het was een ware triomf en zegetocht,
en bij velen kwamen de tranen in do
oogen bij do gedachte dat ze nu van
de Franschen verlost waren, „Oranje
Boven” Leve Willem VI klonk het
door de sttaten. In het volgende jaar
werd de Prins te Souverein vorst uit
geroepen en in het volgende jaar als
Koning Willem IX gekroond, Neder
land is dus een Kpninkryk geworden,
en we behoeven het niet te zeggen,
dat Nederland onder Koning I, Ko
ning Willem II, Willem III en thans
onder de regeering van Koningin Wil
helmina, groot is geworden. Vrijheid
van godsdienst is een ieder gewaar
borgd, landbouw, nijverheid on handel
zijn tot grooten bloei gekomen, en dat
Nederland erkend wordt in do rij der
Europeesche Staten bewijst, dat het
f 1.25
L50
w 1 50
1.90
dagelijks aangenomen aan ons Bureau:
ten, den Boekhandel en de Postkantoren.
beloofd hier te zijn, dan zou
ons het avondgebed bidden.
Heeft ze je dat beloofd, en is
ze toch weggebleven?
En terwijl ze zich tot haar
boog, voegde zij er zacht bij:
Dat is toch heelemaal haar ge
woonte niet, om...
Breng de kinderen naar bed,
gebood de hoer des huizes, terwijl hij
do woorden van zijn vrouw mot een
ongeduldige handbeweging afbrak.
Ja, ja, gaat slapen, lievelingen
en als tante Gertruda komt, zal ik
ze nog bij je sturen, zei de jonge
vrouw niet zonder eenige bedeesdheid
en zij kuste de meisjes op de fris-
Rche wangen.
Ge stuurt ze toch stellig, ma.
want ik blijf wakker tot ze komt.
De twee kinderen zeiden ook papa
goeden nacht, doch zij waren slim
genoeg om aan pa’s gezicht te zien,
dat er van hun afspraakje niet veel zou
komen.
We zullen de kindermeid niet
lang meer kunnen houden, zei mijn
heer von Melnik, nadat zij met de
kinderen was heengegaan.
Och, ze is anders zoo kwaad
niet, verdedigde mevrouw haar.
Mevrouw von Melnik werd niet
gaarne in haar rust gestoord door
verandering van dienstbodenpersoneel
en deed daarom meestal, waar het
kon, één oog dicht.
Arti Legi“ ’b avonds
adoring Kamer van
de Bouwbedrijven.
is Genoegen”. Ope-
itelling 1913.
f St. Janskerk, 7 u. I
w- en Woningtoez.,
Onderstandscomm.
met gejuich begroet^Men danste om
vrijheidsboomen, mer. zong vrijheids
liederen, want voortAn zou „Vrijheid,
Gelijkheid en Broederschap" heerschen
en men hoopte dat Jiu betere tijden
zonden aanbreken.
Maar toen het datsen om de vrij
heidsboomen gedaan was en de laatste
klanken van de vrijheidsliederen weg
gestorven waren, toen begreep men,
dat de vriendschap met Frankrijk ons
duur te staan kwam. Wel werd ons
land als een zelfstandige mogendheid
erkend, maar tegen betaling van Hon
derd millioen gulden, benevens afstand
van eenige landstreken, terwijl we
bovendien een leger van 25,000 man
moesten kleeden en voeden. We waren
immers broeders.
Als deze in behoorleken staat waren,
kwamen weer andere uitgehongerde
en slecht gekleede soldaten, zoodat de
Nederlanders het bekende liedje zon
gen
Daar komen ze an, Daar komen
[ze an,
Ze hebben geen kousen en schoenen
[weer an.
De verdere lijdensgeschiedenis wil
len we u sparen, maar ten duidelijk
ste bleek, dat de vriendschap en de
verbinding ons op zware offer kwam
te staan.
Napoleon, in 1804 Keizer der Fran
schen geworden, achtte het zijn plicht
om voor zijn broeders, vrienden en
veldheeren tronen op te richten en in
1806 kreeg ons land den naam van
Koninkrijk Holland Napoleons broer
Lodewijk Napoleon, kwam als Koning
aan het hoofd daarvan.
De nieuwe vorst deed zijn best om
goed zijn volk te zijn, en weldra bleek
dat bij de groote ramp van Leiden in
1807toen aldaar een kruitschip in de
lucht vloog, en in 1809 toen vreeselijke
stormen Gelderland en Utrecht teis
terden. Bij al deze onheilen kwam de
koning zelf, om hulp en troost te ver-
leenen.
Al trachtte Lodewijk zich bij zijn
volk bemind te maken, bij zijn broeder
den machtigen keizer had hij het voor
goed bedorven. Hij weigerde den ge
dwongen krijgsdienst in te voeren, en
den sluikhandel met Engeland liet hij
oogluikend toe. Vandaar dat hij afstand
deed van de regeering en met een
pennestreek was Nederland uit de rij
der Europeesche staten verdwenen, en
was een wingewest een aanspoelsel der
Fransche rivieren geworden. Den lOn
nik en wierp een strengen, verwij
tenden blik op de kinderjuffrouw. Ik
begrijp niet, juffrouw, de kinderen
moesten reeds een utir geleden melk
gedronken hebben en...
Dat hebben we ook, papa, we
waren in den stal, toen de koe ge
molken werd, onderbrak hem de klei
ne Elfriede.
En waarom gingt ge toen niet
slapen? Ge weet toch, dat ik bij u
kom, zoodra ge in bed zijt, zei me
vrouw von Melnfk.
Tante Gertruda helpt on» altijd
uitkleeden en in bed leggen, ver
klaarde Beate.
Zij m nog niet thuis, vulde de
ander aan en wij willen niet gaan sla
pen, voordat tante thuis is.
De kinderjuffrouw verontschuldig
de zich ook, met te zeggen dat de
kinderen niet naar bed wilden, zon
der dat zij tante Gertrude gezien had
den, en ten einde rand, was ze hier
gekomen om te weten wat mevrouw
verlangde.
Mama, laat ons blijven, tot tan
te Gertrude komt, smeekten de kleinen
Mevrouw von Melnik zag beslui
teloos naar haar man en dan weer
naar de kinderen, maar mijnheer Keek
boos en zeide tegen de juffrouw:
Ge hadt den kinderen niet zoo
veel moeten toegeven.
Waar blijft tante Trude? vréeg
de kleine Elfriede. Ze heeft stellig
Gertrude bederft de kinderen te
veel.
Dat zal ze laten, ik wil geen
last van haar hebben, van
verwend, eigenzinnig meisje zooals je
zuster is, onderbrak hij zijn vrouw.
Moet ik van een mijner dochters zoo
veel verdriet hebhen als van haar
Och, was ze nu eerst maar te
rug!
Deheer von Melnik antwoordde
hier niet op, maar zei, terwijl hij in
de kamer terugtrad:
- Kom, laat ons eerst maar ecus
wat gaan eten. We kunnen niet lan
ger op Gertrude wachten.
Misschien komt vandaag
oude gezegde tot zijn recht,
dischgenooten, waarop men zoo lang
gewacht heeft, binnenkomen, als men
het wachten opgeeft en maar zonder
te wachten aan tafel gaat.
Zij greep den arm van haar man
on liet, zieh door dezen naar haar
plaats geleiden. Zij gingen door de
donkere balcnnkamer naar de eetzaal
waarvan de deur aanstond en een hel
dere lichtstraal naar binnen wierp.
Boven de tafel hing een prachtige
gaskroon, welk helder licht het tafel
gerei helder deed glimmen en schitte
ren. Alles was degelijk on eenvoudig
zooals de geheele villa trouwens bet
kenteeken vertoonde en gaf blijk van
uit een ruime beurs gebouwd te zijn.
(Wordt vervolgd.)