EKt.
Hl
VER6AI)EKI\ti M DEN liEUTEMAD
..M
INDISCH NIEUWS.
Qeaengdo Berichten.
Stadsnieuws.
S&O&T.
Sunst.
marktberichten.
Laatste Berichten.
Telegrafisch Weerbericht
Officieels Prijscourant
Effecten Iia adel Ie Amsterdam
-
-
-
-
-
-
-
-
-
sierde estrade voor den dirigent.
Ongeveer halfnegeu verschenen H.
M. de Koningin, in geheel wit toilet
inet witten hoed, en Z.K.H. de Prins,
in de marine-uniform, op het bordes
van het Paleis, met verschillende da
mes en heeren van de hofhouding.
De eere-voorzitter van hel eere-comité
dat zich voordat zangersfeest gevormd
had, de burgemeester Jhr. inr. dr. II.
A. van Karnebeek, was ook op het
bordes.
Koningin en Prins werden begroet
met daverende toejuichingen.
De groóte zangeres chare omringde
in breeden halven cirkel de Koninklij
ke Militaire Kapel.
Mengelberg beklom blootshoofds en
in avondtoilet, met zijn ordetoeken yp
den rok en een commandeurskruis
om den hals, de hooge estrade.
Met ontblooten hoofde hoorde de
menigte de uitvoering aan van het
eerste nummer, het Wilhelmus van
Nassouwe. bewerkt door Richard Hol
en geïnstrumenteerd door N. A. Bouw-
man.
Verder werden gezongen Holland's
glorie, van Richard Hol; Verhuist'»
Vlaggelled op woorden van dr. Heye;
het koraal Nun dnnkct Allen Gott van
Johann Crüger, en eindelijk het Wien
Neerlandsch Bloed.
Toen dit volkslied ten einde was,
werd opnieuw oen hartelijke ovatie
gebracht aan de Koningin en den prin».
Vriendelijk dankten de Vorstelijke
personen.
Daarop besteeg luitenant-directeur
Bouwman de estrade en speelde de
Koninklijke Militaire Kapel als exlra-
sorenade-nummer Bouwman'b Prins
Hendrftomarsch.
Hiermede was de huldebetooging
geëindigd. Door jhr. van (leen, H.
M.'s kamerheer en particulier secre
taris, werden verschillende personen
aan II.M. en den Prins voorgesteld.
Voor alle anderen Mengelberg, met
wien II.M. on daarna de Prins zich
vrij lang onderhield. Vervolgens de
heer J. C.'Gijsberti Hodenplji, voor
zitter van het uitvoerend comité, daar
na luitenant-directeur Bouwman en
vervolgens alle directeuren van de
medegewerkt hebbende zang vereen i-
gingen, zijnde Amersfoort'» mannen
koor, Koninklijke Liedertafel Apollo,
Baarn's Mannenkoor, Kon. Zangver-
eenlglng Breda's Mannenkoor, Kon.
Zgngvereen. Cecilia te 's Gravenha-
ge, Hengelo'» Mannenkoor, Koninkl.
Zangver. Nijmeegseh Mannenkoor
Kon. Zangver. Uotto's Mannekoor;
Koninklijke Utroebtsehe Mannenzang-
vereen.; Mannenkoor Crescendo te
Wagenlngen, Zalt-Bommel's Mannen
koor en Zutphen's Mannenkoor.
Voorts worden o.a. nog de verdere
leden van het uitvoerend comité, de
hoeren F. F. II. van Gheel Gilde-
meester, J. R. Kornaeker, en M. Loeb,
secretaris, ann 11.M. en Z.K.II. voor
gesteld.
Toon hot voorstellen was afgeloo-
pen, dirigeerde luitenant-directeur
Bouwman, nog den deflleermarsch on
der welks tonen de stoot met de Kon.
Militaire Kapol uan '1 hoofd voorbij
II.M. en den Prins trok, en hot ter
rein verliet en naar den Dierentuin
trok, waar hij ontbonden werd en
men vorder in kostelijke stemming
bleef vertoeven.
Een wraakoefening.
To Nnardon zyn, zoo wordt aan het
Hbld. gomold, 3 gohuwdo onderoffi
cieren van het 18de regiment infan-
torio overgoplaatst, op nader to be
palen datum, naar Amsterdam, als
straf voor het laten verspreiden van
oen strooibiljet bij do herstemming
voor don gemeenteraad op 7 Juli jl.
Bij do herstemming tusschen 2'kath.
on '2 vrijzinnige candidnton hobbon be-
dooldo personon in hun qualiteit als
chr.-hist. kiozers op G Juli een strooi
biljet ondertoekend on laten versproi-
don togen do katholieken in het alge
meen en waarin o.a. op grond van een
gelijklnidondo mededeeling in „De
Gooilandor" van 23 Maart 1912, het
volgende werd gezegd
„Denken wij slechts aan de woor
den van don geachten heer pastoor
Van dor Waarden, twoe jaar geleden
van den kansel verkondigd, om nim
mer eonige inkoopen te doen bij en
leveranties te doen verrichten door
andersdenkenden".
Een tegenspraak van die woorden
w.ib den 3 ondorteokenaars ontgaan
en van clerical® zijde werd onmiddel
lijk oon ongeteekend strooibiljet ver
spreid met bedoelde tegenspraak, ter
wijl daaronder stond met vette letters
„Bovengenoemde personen zullen
strafrechterlijk vervolgd worden".
I)e pastoor bracht een bezoek by
den katholieken regimentscommandant
Olréo en daarna moesten de drie on-
dertookenaars, allen gohuwd en onbe
rispelijk in hun dienst en levenswan
del/ verschijnen voor den bataljons
commandant Fabius.
De bataljonscommandant zei aan het
einde van het verhoor, dat hy er over
gedacht had, de onderteekenaars dis
ciplinair to straffen, doch meende, dtft
het beter was dit niet todoen, omdat
het Btroobiljet in de hitte van den
strijd was geschreven. Gelogenheid om
zich nader te verklaren, werd den drie
onderofficieren niet gegeven en ze kon
don vertrekken.
Daarmede was de zaak dus uit,
dacht men algemeen.
Doch de pastoor en een paar anti-
revolutionnairon zaten niet s^il. De
pastoor zond een aanklacht in bij den
officier van Justitie, en te Naarden,
werden de drie onderofficieren door
den burgemeester verhoord.
De auditeur-militair zond de geheele
zaak terug als niet vervolgbaar en het
bevreemdde hem, dat de pastoor zich
nu wèl beleedigd achtte en niet, toen
dezelfde bewering ruim een jaar ge
leden in De Gooilander voorkwam.
De gereformeerde dominee, een anti-
rev. raadslid en nog een paar coalitie
mannen zonden een request aan mi
nister Colijn, om hem te verzoeken
maatregelen te nemen, dat „zoo iets
niet meer kon voorkomeu". Dit ge
schiedde zoo geheim mogelijk.
Enkele weken geleden werden de
drie onderoffiieren weer bij hun batal-
jon8ommandant Fabius geroepen en
door hem werd hun oen 8-tal vragen
ter beantwoording gegeven, welke vra-
fen hoofdzakelijk gingen over een
esbetreffend artikel in het vrijzinnig
weekblad Vooruit. Omtrent die vragen
en die beantwoording daarvan werd
hun do strengste geheimhouding op-
gelogd door den majoor.
Op 2 Sopt. jl dus byna twee maan
den? na de verkiezing, wordt hun dóór
den bataljonscommandant aangezegd,
dat zij op last van den brigade-com
mandant, ingevolge de berisping
ontvangen in Juli j.I. mot hun ge
zinnen zijn overgeplaatst naar Amster
dam.
Deze overplaatsing is geschied on-
nor officieole goedkouring"van minister
Colijn.
De drie betrokken onderoffieron
hebben Zaterdag aan den niouwon mi
nister van Oorlog oen verzoek om
recht verzonden.
DINSDAO 2 SEPTEMBER.
(Vervolg).
De heer van der Ree: M. do V.
Hot doet mij genoegen, dat do heer
Jongenburger in het begin van zijn
rode hoeft gezegd het op prijs to stol-
lon, dat ik in de vorige vergadering
zijn naam had genoemd als Commis
saris van Volksbelang. Ik wil verkla
ren, dat hetgeen do hoer Muijlwyk mij
heeft toogovoegd feitelijk als onnoodig
wel achterwege had kunnon blijven,
dit vooraf.
En nu het plan, dat wij thans be
handelen, is naar mijn bescheiden mee
ning door do raaddodon genoogzaam
nagegaan en bestudeord. Toen ver
leden jaar naar aanleiding van de me
dedeeling van den inspecteur van het
bouw- en woningtoezicht, dat in onze
gemeente een woningnood bestond,
door de S. D. A. P. oen voorstol werd
ingediend, hebben B. en W. gemeend,
daarover aan den Raad een advies te
moeten uitbrengen. In dat advies staat
te lezen, dat B. en W. gehoord had
den, dat een plaatselijke veroeniging
was opgericht met het doel woningen
te stichten met subsidie van het Rijk.
Dat praeadvios word in de vergade
ring van dezen Raad van 30 Augustus
1912 behandeld en zonder discussie
aangenomen, d. w. z. nlgoraeen bestond
toon wel de gedachte, dat wij met de
voorstellen, welke eventueel den Rnad
van de ziide van die Vereoniging zou
den bereiken, in beginsel wol zouden
kunnen meegaan.
Die vereoniging heeft zich gecon
cipieerd en enkele Raadsleden, zelfs
de heer van de Velde, de wethouder,
zijn er commissarissen van. Wij heb
ben getracht oen plan samen te stollen
en wij zijn daarin geslaagd, zoodat'wij
in do gelegenheid waren het den Raad
te doen toekomon. ledereen zal moeten
erkennen, dat het wel do moeite waard
is dat plan in zijn geheel in oogen-
schouw to nemen. Een woord van dank
is hier dan ook wei op zijn plaats aan
den hoer Bakker, den ontwerper van
dit plan. De heer van der Torren
heeft straks in hot midden gebracht,
dat bij uitvoering van dit plan de kin
deren der arbeiders tevens van het
park zouden gebruik kunnen maken
om daar te spelen, maar ik ben dat
niet met hem eens, want in het plan
komt wel degelijk een groote speeltuin
voor. Dat behoeft dus volstrekt geen
bezwaar te zijn, omdat het bouwplan
vooreerst ver genoog van het park
verwijderd is, maar bovendien de laat
ste jaren zeer goed is waar te nemen
men lette eens op het Regentesse-
plantsoen en andere parken dat de
jeugd oen weinig begint in te zien,
dat zij de planton niet mag bescha
digen, de laatste 2 jaar is dat wel te
bemerken.
Verder is gezegd, dat de uitvoering
van dit plan voor de gemeente een
te groot risico zon medebrengen. Ik
wijs er echter op, dat in 1912 alleen
80 arbeiderswoningen zijn aangebouwd
en in de laatste 10 jaren niet minder
dan 700, idie alle verhuurd zijn. Indien
de Gemeente niet het risico zou kunnen
dragen, dat anders een tiental bouwers
zonder eigen kapitaal op zich neemt,
zou het met haar al treurig gesteld
zijn. De door mij genoemde cijfers
bewijzen dan ook, dat dat risico-argu
ment geen steek houdt.
Er is ook beweerd;-dat hier ter stede
geen behoefte aan arbeiderswoningen
bestaat, maar die bewering wordt ge
logenstraft door het feit, dat de wo-
ninghuren de laatste jaren vrij alge
meen zijn gestegen, hetgeen bij vol
doenden aanbouw zeker niet in die
mate geschied zou zijn. Bovendien is
mij bekend, dat verschillende jonge
lieden, die in het huwelijk wenschen
te treden, tevergeefs naar een behoor
lijke woning van f 2.25 k f 2.60 per
week zoeken.
Verder is de meening uitgesproken,
dat bij uitvoering van dit plan een
wantoestand op het gebied van den
woningbouw zou ontstaan. Men meende
dat er, wilde men de bouwers niet be-
nadeelen, de eerste tien jaren niet be
hoefde te worden gebouwd. Waar ech
ter de Veraeniging voornemens is het
plan in tweeën te doen uitvoeren,
zoodat telkens 70 woningen zullen
worden gebouwd, behoeft dunkt mij
die vrees voor het scheppen van een
wantoestand, vin een toestand van
overprodnetie, niet te bestaan. Met
het bouwen voor eigen rekening is
workelijk ocdc niet zooveel te verdienen.
Blykens dfljjgezonden ontwerpen ligt
het inhe£f®^nemen de woningen aan
blokken van 10 of 15 aan te besteden
teneinde het voor alle bouwers mogelijk
te maken in te schrijven en wellicht
zou dat cijfer, overeenkomstig het
denkbeeld van den hoer Jongenburgor,
nog tot 6 teruggebracht kunnen wor
den.
Tenslotte is het bezwaar vernomen
dat het plan niet deugt. Ik heb straks
reeds ^enigszins gedoeld op hetgeen
de hoor van der Torren in hot midden
hoeft gebracht, maar nu wil ik wel
als myn innige overtuiging mededeelon
dat hot tegendeel het geval is. De
andore commissarissen weten evengoed
als ik, dat wij advertenties hebben
geplaatst om grond te koop to vragen
in do onmiddellijke nabijheid van de
stad en dat wij na rijp beraad tot do
overtuiging zü» gekomen, dat de grond
aan do G©uw*-coupure," dion wij nu
willen laten bebouwen, do goedkoopste
was, dion wy konden krijgen. Van
daar dan dat ik met allo gerustheid
hot plan zooals dat door B. en W.
wordt aanbevolen ook U aanbeveel
als hot eenig afdoende plan.
De heer van der Torren: M.
d. V. Uit de woorden van den heer
van der Ree heb ik moeten opmaken,
dat hij niet goed heeft begrepen wat
ik straks in het midden heb gebracht.
Ik heb gezegd, dat ik het plan zoo
zeer toejuich, juist omdat het nabij
het park gelegen was en ik het genot
van dat park zoo gaarne aan de kin
doren der arbeiders gunde. De heer
van der Ree deed het voorkomen alsof
ik torwille van het Park het plan min
der goed vond, maar het omgekeerdo
is juist het geval. Ik heb als mijn
tneoning te kennen gegeven, dat de
jeugd misschien do eerste jaren eenige
beschadiging aan het Park zou toe
brengen, maar dat zij juist door het
aanschouwen van een mooi Park spoe
dig zou inzien, dat het ook haar be
lang waB dat Park mooi te houdon,
en dus het beschadigen der planten
zou nalaten.
Do heer Dossing heeft het bezwaar
aangevoerd, dat enkele der te stichten
woningen niet aan de voorschriften
der bouwverordening zouden voldoen.
Ik heb mij in een bestadeering van
het technische gedeelte van het plan
niet begeven, maar ik moet aannemen,
dat als het plan is ingodiend, door
B. en \V. wordt gesteund en ook aan
het oordeel van de Commissie van
Fabricage is onderworpen, hot tech
nische gedeelte uitstekend in orde is
en aan de voorschriften der bouw
verordening voldoet.
De heer Jongenburgor is blijkbaar
*an gevoelen, dat de te stichten wo
ningen zullen worden betrokken door
menschen buiten Gouda en door per
sonen, die op dit oogenblik in onze
gemeente op een geschikte woning
zitten te waohten, maar ik had gedacht,
dat er meer beslag op gelegd zou wor:
den door arbeiders uit anaere gedeel
ten van de stad, zoodat de huizen,
die minder huur deden, leeg zouden
komen te staan en men daardoor ge
logenheid kreeg de minderbedeelden
te huisvesten, onder de conditie, die
genoemd is, n.l. dat Rijk en gemeente
eenigen steun verleenen.
De Voorzitter: In aansluiting
aan hetgeen door don heer van der
Torren het laatst is gezegd, zou ik
willen beginnen met mede te deelen,
waarom ik persoonlijk als een van de
twee ledet^ in het college van B. en
W., die de meerderheid vormden, heb
medegewerkt tot het indienen van dit
voorstel en hoe ik tot mijn gevoelen
ben gekomen.
De heer van der Torren gaat niet
mee met het voorstel van B. en W.
wat betreft den bouw van de huizen
achter de Cornells Ketelstraat, omdat
hij meent, dat het bouwen van één
complex woningen reeds een opschui
ving van de bewoners uit huizen met
lagere huurwaarde naar die nieuwe
woningen tengevolge zal hebben, waar
door ook de invaliden en ouden van
dagen een betere huisvesting zullen
kunnen erlangen, een verschijnsel, dat
zich ook elders heeft voorgedaan. De
grond, waarom ik vooral ben voor
het bonwen van woningen voor ar
beiders met steun van de genjeente,
is juist gelegen in dit eigenaardige
feitdat, wanneer in de gemeente, b.v.
aan een of andere straat woningen
worden gebouwd die door bijzondere
omstandigheden ais rioieering opslag
van putten en dergelijke duurder moes
ten zijn dan dergelijke woningen elders,
aanstonds de eigenaren dier andere
woningen daarvan gebruik maken om
de huishuur te verhoogen, m. a. w. dat
de eigenaren van do bestaande wo
ningen misbruik maken van omstan
digheden, die zich onafhankelijk van
1fbn wil en van de waarde van hun
huizen voordoen, om een hoogere huis
huur te bodingen en te eischon van
menschen, die, omdat er werkelijk een
tekort aan woningen bestaat, gedwon
gen worden dien hoogoren prijs to
betalen.
Ik heb daarnaar een onderzoek doen
instellen in verschillende straten, de
Bockenbergstraat, do Heeronsfcraafc, de
Prins Hendrikstraat, do Vorstman
straat, de Persijnstraat, de Boelekade,
ik ben bereid de nummers van de
huizen te noemen, maar het is waar
schijnlijk gewenscht., dat dit niet ge
beurt en uit de verkregen resulta
ten blijkt, dat, zondor dat zich bijzon
dere omstandigheden hebben voorge
daan, in den tijd van één a anderhalf
jaar do huren van de huizen daar alle
zijn opgeslagen mot minstens oen
kwartje. Ik herhaal nog eens, dat dat
naar mijn oordeel een misbruik maken
van omstandigheden is en ik daarom
uit volle overtuiging heb medegewerkt
om de arbeiders, die zich de moeite
willen geven om de administratie te
voeren van arbeiderswoningen, in de
gelegenheid te stellen voor hun mede
arbeiders huizen te bouwen, die naar
de behoeften der werklieden zijn. Daar
van zal ongetwijfeld het gevolg wezen,
dat de huishuren van verschillende
oudere woningen zullen dalen. Deze
huishuren zullen zich moeten aanpas
sen aan die, welke bedongen worden
voor huizen, die met goedkooper bouw-
kapitaal gezet zijn. Daarom mag eenige
opschuiving van de bewoners der oude
woningen naar die nieuwe verwacht
worden, maar ik geloof niet, dat dat
in die mate het geval zal zijn als de
heer van der Torren meent. Ik ben
wel overtuigd, dat het bouwen met
geld van de gemeente dezen nood van
den gezeten werkman zal bestrijden,
maar niet voor den ouden en invali
den werkman uitkomst zal brengen,
zoodat voor dezen laatste wel degelyk
noodig is het bouwen van nog meer
huizen met extra hulp van de gemeente.
De voorstellen van B. on W. zijn
voor het overige zoo uitnemend ver
dedigd door de hoeren van der Torren,
Jongenburger en van der Ree, dat ik
aan het door die heeren gesprokene
slechts weinig heb toe te voegen. Ik
wensch nog slechts een paar dingen
mede te deelen.
Fr is eenerzijds op gewezen, dat
het Park ten aanzien van dit bouw
plan minder gunstig gelegen zou zijn
en anderzijds is juist het tegendeel
beweerd. Sommigen hebben de vrees
uitgesproken, dat het Park door de
kinderen beschadigd zou worden, maar
aan den anderen kant is de nabijheid
van het Park uitmuntend genoemd
voor de opvoeding der kinderen. Ik
schaar mij aan de zijde van hen, die
laatstgenoemde opvatting toogedaan
zijn, maar bovendien wil ik er op wij
zen, dat de arbeidersgezinnen vaak
nog andere leden tellen dan de kin
deren, n.l. de bejaarde leden, en nu
vraag ik toch of de geringe schade,
die de kinderen veroorzaken, niet op
gewogen wordt door het genot en het
nut, dat juist de bejaarde en ziekelijke
leden kunnen hebben van de nabijheid
van het Park. Maar bovendien, welke
gelegenheid hebben in sterk bevolkte
arbeidersbuurten als de Heeren- en de
Prins Hendrikstraat de zieken en hulp
behoevenden om van de natuur te
genieten? Immers geene en daarom
vind ik de nabyheid van het Park zoo
uitmuntend; niet alleen kinderen, maar
ook anderen kannen daarvan genieten.
Verder is beweerd, dat-de grond,
waarop men wensoht te bouwen, zoo
slap en slecht zou zijn. Ook daarnaar
heb ik een onderzoek doen instellen
en de uitkomst was, dat bij bet heien
in die buurt niet meer weerstand wordt
onderbonden dan elders. Men heeft
toen gezegd, dat degene, die het onder
zoek had verricht, vooroordeeld was
en daarom heb ik aan den gemeente
bouwmeester opgedragen een grondig
onderzoek te doen. Deze heeft ver
klaard, dat de grond daar volkomen
dezelfde was als die in de Oude Gouw*,
Waar nu de Gemeente heeft toege
staan om in de Oude Gouwe straten
aan ie leggen en deze straten heeft
overgenomen' vraag ik toch welke
réden er zou zijn om in 't Bloemen-
daal de straten niet over te nemen,
waarvan onze bouwmeester verzekert,
dat zij niet slechter zijn dan die in dé
Oude Gouwe.
Tenslotte heeft de heer Dessing ge
zegd, dat sommige van die woningen
niet aan de voorschriften der bouwver
ordening zouden voldoen, en meende
hij daartegen te moeten opkomen.
Zooals de Raad weet, zijn die plannen
gemaakt door niemand minder dan
den inspecteur van het bouw- en wo
ningtoezicht. De Raad kan gerust zijn,
dat degene, die de Bouwverordening
moet handhaven en haar beter kent
dan een van ons, wel geen plannen
zal maken, die met de voorschriften
dier verordening strijden.
Ik laat de vraag in het midden of
het verstandig is het goheele aange-
vraagdo bedrag toe to staan dat is
een kwestie van temperamentdo een
heeft misschien meer vertrouwen in
do toekomst dan den ander maar
wel wil ik in overwoging geven om
het voorstel van B. en W., zij het
dan ook geamendeerd, aan te nemen.
(Wordt vervolgd.)
Een nieuwen titel.
Het ,,Bat. Nbl." meldt, dat de nieu
we postehef, de heer G. A. J. Pop
den titel voeren zal van chef van
den post- en telegraafdienst, niet dien
van hoofdinspecteur.
Het ,,Bat. Hbl." deelt mede:
De resident van Batavia heeft, in
opdracht van de regeering, den heer
Douwes Dekker een verhoor afge-
nomén op grond van art. 48 van het
regeeringsreglement. Het verhoor liep
over de voortzetting der propaganda
voor de Indische Partij na do weige
ring van rechtspersoonlijkheid en avor
het artikel in de „Expres", getiteld
„Onze helden", strekkende tot ver
heerlijking van Tjipto cn Soewardi.
De „Java-Bode" meldt dat Douwes
Dekker zulks erkende. Hij merkte op,
dat bij de ontvangst der deputatie
van de Indische partij door den land
voogd de Gouv.-Generaal in uitzicht
heeft gesteld, dat de rechtspersoonlijk
heid zou worden verleend, indien der
regeering gebleken is, dat het in de
statuten vermeld program werkelijk
was. Immers werd verwezen naar
artikel 111 van het 11. R. Douwes
Dekker erkende de schrijver te ziju
van het artikel „Onze helden." Hij
verdedigde zich, dat hij onbekend
was, waarvan zij door de regeoring
beschuldigd werden. Douwes Dekker
verzocht zich nader schriftelijk te
mogen verdedigen en vroeg oen rechts
geleerde raadsman bij zich to mogen
ontvangen, zoo vaak hij wilde. Voor
zijn schriftelijke verdediging werd hem
zeven maanden toegestaan.
De beslissing van den landvoogd
over interneering valt uileraard eerst
na dezen termijn.
Opium aangehaald.
Het „N. v. d. D." meldt dat 11
Aug. de politie te Tandjong Priok
aan boord der „Prinses Juliana" 185
blikken opium' aanhield, bevattende
ongeveer duizend thaels.
Verduistering van f 31.000.
De „Java-Bode" verneemt dd. 13
Aug. uit Soerabaja: Uit een eergis
teren iugesteld onderzoek in zake de
verduisteringszaak IIoo Bie, waar
mede een bedrag van een-en-dertig
duizend gemoeid is, is de onschuld
van den procuratiehouder Teng Way
gebleken. Hij is voorloopig op vrije
voeten gesteld, doch blijft onder po
litietoezicht. Van hot verduisterde ts
slechts f 777 teruggevonden.
Aardschokken.
Te Buitenzorg zijn vrij hevige aard
schokken waargenomon, die circa der
tig seconden aanhielden. Ook kwa
men lichtere schokken voor.
Te Batavia werd 13 Aug. een vrij
hevige aardbeving gevoeld, waarschijn
lijk, uit de richting Zuid-Bantam. Er
kwamen geen persoonlijke ongelukken
voor. Er gaan geruchten dat een
groote verwoesting is aangericht te
Soekaboemi door een aardbeving.
Een moordaanslag.
In het gasthuis te Haarlem is aan de
bekomen verwondingen overleden het
16-jarig dochtertje van den heer S. te
IJmuiden, dat Donderdag j.I. door den
P. met een revolverschot is
gewoni
Dreigbrief.
Een dame te Arnhem ontving dezer
dagen een brief, waarin haar om geld
werd verzocht onder bedreiging, dat
wanneer het" niet gegeven werd, min
der aangename dingen zouden worden
verteld.
De darao stelde de politie met het
schrijven in kennis, hetgeen leidde tot
de aanhouding van oen persoon, die
bekende schuldig te zijn het schrijven
van don dreigbrief. (Hbld.)
Eon milicien uit Harderwijk, woon
achtig te Mijdrecht, is Vrijdagavond te
Nieuwersluis bij het oversteken van
de rails, door een trein uit de rich
ting Utrecht, dien hij niet heeft zien
aankomen, gegrepen. Hem werden
beide beonon iot aan do knieën afge
reden. De man is per trein naar het
militair hospitaal te Amsterdam ver
voerd. (N. Crt.)
Gisternacht is, naar do N. R. Ct.
meldt ingebroken in de kathedraal te
Roermond. Verschillende offerblokken
zijn opengebroken en geledigd, in de
sacristie is een kist opengebroken en
het daarin aanwezige stoelengeld is
ontvreemd. De hier staande brandkast
heeft men vrachteloos trachten open
te breken. De buit bedraagt ruim 80
gulden.
De dieven hadden zich laten inslui
ten en hebben door het uitsnijden van
ruiten de kerk verlaten, Het ingestelde
onderzoek lieeft nog geen resultaat
opgeleverd.
GOUDA, 8 September 1913.
Luit. Hofstee.
De 2o luitenant dor infanterie, M. L.
J. Hofstee van het 15 regiment, hie*
ter stede in garnizoen, heeft aan den
Minister van Oorlog verzocht zich in
het vliegen te mogen bekwamen, ten
einde later als officier-vlieger dienst
te doen.
Zooals men weet is luit. Hofstee als
waarnemer met don vlieger Van Meel
Zaterdag 30 Augs. in het kamp van
Millingen opgestegen.
Etalagewedstrijd van Hillen's filialen.
De etalage van den hoor H. J. de
Koogel, houder van hot Goudscho
filiaal van Hillen's sigarenfabrieken
aan den Kleiwog, waarover wij Vrij-
deg jl. schreven, is door de jury,
welke door de Directie is benoemd, be
kroond met den derden prijs.
De Bioscoop-salon „Gouda Voor
uit" aan de Hoogstraat geeft deze
week weer eens een film uit de As-
ta-Nielsen-serie als hoofdnummer. De
kinderen van don Generaal is de ti
tel van dit stuk en heeft als moraal
de liefde van het kind voor de ouders.
Wanr deze nummers steeds een bij
zonder mooie inhoud hebben, behoeft
niet gezegd dat ook deze week de
Bioscoop wel een druk bezoek zal
hebben. Do zeer goede explicatie van
den heer Verbeek zal daartoe wel
medewerken. Ter aanvulling verder
een zeer mooie natuuropname van
Nantes, een drama uit het verre Wes
ten en een tweetal aardige comedies.
Tentoonstelling Gouda 1913.
De belangstelling voor de tentoon
stelling neemt dagelijks toe. Onder
de bezoekers, die des daags naar de ten
toonstelling komen zijn vele vreem
delingen. Zaterdag j.I. werden 1400
betalende bezoekers geteld en Zondag
was dit aantal zelfs 1600.
Dat dit drukke bezoek werd ver
kregen, is zeker ook voor een doel te
danken aan de muziek en de ver
makelijkheden die aan deze tentoon
stelling zijn verbonden. Gedurende een
drietal dagen heeft de zanger Johan
Schmier het publiek vermaakt met zijn
oudo en nieuwe liedjes, waarvan een
door hem voor hier speciaal vervaar
digd nummer veel applaus ontlokte.
Gisteren kon het tentoonstellings-
bestuur constateeren dat het aantal
howekors de 10.000 had'bereikt. Het
bestuur heeft gemeend dat niet onop
gemerkt te moeten laten. Toen Mevr.
Van Zanen het tienduizendst toegangs
bewijs had gekocht, werd haar door
den heer Van Veen verzocht zich naar
de restauratiezaal te begeven, waar de
voorzitter der tentoonstelling Mevr.
van Zanen als de 10.000ste bezoekster
verwelkomde en haar een door de
Plateelbakkerij Zuid-Holland beschik
baar gestelde fraaie vaas als een sou
venir aanbood. De eerewijn werd daar
op rondgediend, waarmede aan dit feit
een eenigszins feestelijk karakter werdt
gegeven.
Vereoniging van Harmonicaspelers.
Te dezer stede is na gehouden be
sprekingen opgericht de Eerste Goud-
sche Vereeniging.tot bevordering van
hot Harmonicaspel „Excelsior".
Reeds sloten zich 20 leden aan.
Het bestuur dezer vereoniging be
staat uit A. G. Schouten voorzitter,
Boelekade 44, J. de Bruin secretaris,
Lemdulsteeg 20 en G. Rademaker,
penningmeester, "Wilhelminastraat.
Arbeid Adelt.
Het Bestuur der Vereeniging „Ar
beid Adelt" verzoekt ons mede te
deelen, dat in afwijking der bestaande
gewoonte om in de maand November
eene St.-Nicolaas-étalago te houden,
ditmaal een verkoop der goederen zal
plaats hebben op Woensdag 10 en
Donderdag 11 Sept. e.k. in het reatau-
ratiegebouw der Tentoonstelling
„Gouda 1913" van 's morgens 11 tot
'b avonds 11 uur.
Het bestuur hoopt dat dit denkbeeld
algemeen instemming zal vinden, en
doet oen' oen beroep op den steun der
Goudsche Ingezetenon.
Gemeente-Verslag 1912.
II.
O n d o r w ij s. Het aantal leerlin
gen op do openbare scholen bedroeg
op 1 October 1912 2379; een jaar
tevoren 'was dit aantal 2389.
Uit naburige gemeenten bezochten
65 leerlingen de openbare scholen, 10
meer dan in 1911.
Het herhalingsondorwijs werd vol
ledig gevolgd door 53 jongens en 85
meisjes.
Op de Eerste Burgerscholen wordt
hot onderwijs berekend naar het ver
moedelijk jaarlijksch inkomen varieert
van f20.— tot f36.— voor èón kind;
op de Tweede Burgerscholen varieert
dit van f32.— tot f48.— vaor e<?n
kind met vermindering van resp. f 2.
en f 3.voor elk volgend kind.
Voor on- en minvermogenden gelden
bijzondere bepalingen. Op het eind
van 1912 word door 939 kinderen
kosteloos en door 611 kinderen tegen
vwminderd tarief onderwijs genoten.
Door do regeling welke de gemeente
Gouda heeft met de omliggende ge
meenten waarbij deze jaarlijks een
vaste som betalen voor elko leerling
uit die gemeente, kwamen aan inkom
sten in over 1912 f 1644.69.
Do kosten van het Lager Onderwijs
bedroegen over 1912 f 104051.55.
Van de zes bijzondere scholen (3
roorasch-katholieke en 2 protest.-chris-
tolijke) bedroeg het aantal leerlingen
op 1 October 1911 1854, tegen 1774
een jaar tevoren.
Do Rijksnormaallessen werden ge
volgd door 72 leerlingen. Van deze
slaagden 8 voor het* onderwijzers
examen en werden 5 afgewezen.
Do Huisvlijtschool werd bezocht door
48 leerlingen. Er werd gewerkt in hout
en in carton.
De Ambachtsavondschool gonoot
over 1912 een verhoogde Rijkssubsidio
van f 2250.waarbij door de provin
cie nog f 1000 subsidie word verleend.
De uitgaven voor den Burgoravond-
schoolcursus bedroegen f 5179.72, die
van de Avondschool voor Ambachts
lieden f7769.57. Aan schoolgeld word
ontvangen tezamen f 440.69 leer
lingen genoten kosteloos onderwijs.
Het onderwijs aan den handekcursas
werd gevolgd door 123 leerlingen,
waarvan 34 leerlingen kosteloos onder
wijs genoten.
De uitgaven over 1912 bedroegen
f7526.65 terwijl ann schoolgeld werd
ontvangen f1973.De Rijkssubsidie
bedroeg f2000.—, die der provincie
f500.—.
De uitgaven voor het Gymnasium
hebben bedragen over 1912 f 24252.705
in welke kosten het Rijk f9775.71
bijdroeg. Aan schoolgeld werd ont
vangen f 3400.en aan rente van het
Schoolarchie-fonds f1165.
De Muziekschool had in 1912 uit
gaven tot een bedrag van f7368.03,
waarvan aan schoolgeld terugkwam
f 3457.25.
De Goudsche Libryo werd bezocht
door 127 personen159 boeken wer
den uitgeleend.
Het Museum van Oudheden ontving
in 1911 verschillende schenkingen. Het
aantal bezoeken bedroeg 472.
Boskoop. Voorde H&tgsche Recht
bank stond heden terecht P. J. T.
van hier, verdacht van verduistering
van oen rijwiel.
Het Openb. Ministerie requireerde
vrijspraak omdat in de dagvaarding
stond dat de diefstal in 1913 was ge
pleegd, terwijl het feit gepleegd moet
zijn in 1908.
Be Tempel. Onze
melk- boter- en karnemelkboer D. K.
van Reewijk is sinds Donderdag spoor
loos verdwenen. In 't plantsoen te
Gouda is vruchteloos naar hem ge
dregd politiehonden volgden tot aan
't water daar zijn spoor. Vele geruchten
zijn in omloop met zekerheid weet
nog niemand iets.
Van de 13 ouden van 70 jaar of
daarboven alhier, zullen er waarschijn
lijk 6 zijn, .die pensioen volgens de
invaliditeitswet kannen krijgen.
Waddinysveen. De Directie der
Waterleidingmaatschappij to Gouda
heeft aangeboden een standkraan te
plaatsen op don RidÉer Van Catsweg
ten gerieve van de bewoners van
Bloomondaal. Met het oog op ver
schillende typhense gevallen is dit aan
bod zeer te prijzen.
De benoeming van een hoofd
aan de Openbare School (Brug) is
wegens te weinig aantal sollicitanten
uitgesteld.
Ouderkerk ujd. IJ set. In de
jongste vergadering van den Gemeen
teraad werden do herbenoemde Raads
leden Joh. de Jong, A. Vonk No ir-
degraaf en B. Hoogendijk beëedigd en
gelukgewenscht.
De gomeeuterekenrng, dienst 1912,
werd voorloopig vastgesteld in ont
vangst op f 19081,30, in uitgaaf op
f 18698,87, alzoo met oon batig slot
van f 382.43. Naar aanleiding der niou»
we Armenwet werd oen, nieuw reglc-
met op het Burgorlijk Affmbestuur, als
medo eon nieuwe instructie voor don
gemeontn-geneosheer vastgosteld. Tor
zake van het veer op Nieuwerkerk
werden, wegens expiratie, de overeen
komsten vernioawd met de heoren A.
M. Hoogendijk, G. en H. v«n Vliet
en B. Boognordt en weer voor den
tijd van 15 jaren.
Als wegen, waardoor eventueel bui
zen van de waterleiding zullen worden
gelogd, werden-, behalvo den IJsoldijk
en den Lagowog, aanwezen don Tien-
deweg en den Oudolandschon weg.
Nadat nog do begrooting was gewy-
zigd en besloten was voor do berg
plaats der kisplnnken oon andere en
meer geschikte gelegenheid to huren,
werd do. vergadering gesloten.
Voetbal.
Op het Sportterrein speelde giste-
ron Olympia I tegl» een Haagsehe
Combinatie. Olympia' telde eenige in
vallers, terwijl in hst elftal dor Ha
genaars eveneen» veranderingen wa
ren aangebracht, waardoor de voor
hoede bijna geheel II.B.8. 1-spelers
waren. De uitslag was 61 voor de
Haagsehe Comhiimtie, waaruil blijkt
dat het een sterk elWÜl was. Olympia
heelt gisteren dan ook nog wat kun
nen loeren van de Hagenaars, vooral
wal hot spel hunnef voorhoede be
treft, die v. d. Horst nn v. Iterson ge
noeg to doen gaf. Hét was een mooi
lesje, dat Olympia voor de competitie
nog wel eens hcrhalan mag.
T.O.P. trok in de tweede ronde
voor do bekerwedstrijden naar 's-Gra-
venhage en verloor daar van D.V.V*.
met 4—1.
Korfbal.
Swift speelde gisteren vriendschap
pelijk tegen Amicitia uit Boskoop en
won met 42.
A t h 1 etl e k.
Bij de gisteren te Deventer gehou
den groote nationale athletiek-wedstrij*
den, georganiseerd door Daventria,
behaalden de heeren Z. G. Baalde uit
Woerden in het nummer hardloopen
800 M. den dorden prijs en B. van
Roon uit Woerden in het nummer
hardloopen 1500 M. eveneens den 8n
prijs.
J. H. B&ising.
De tooneelcritice, van „Het Nieuws
van den Dag", de heer J. H. Róssing,
is gisteren to Amsterdam door een
groote schare tooneelspelers en ande
ren met de kunstwereld in betrekking
staande personen op gknróuzo gehnp
digd bij zijn 25-jarig jubilé.
Hem werden vele geschenken aan*
geboden. Het ontvangsalou was één
bloemenhof.
Veemarkt Rotterdam.
Vette Ossen en Koeien goede
aanvoer, prijzen waren voor 1ste kw.
44, 2e 40 en 3e 35 cent por half kilo.
Vette Kalveren, goede aanvoer,
Iste kw. 33, 2e 29, 3e 27 cent per
half kilo.
Vette varkens goede aanvoer 1ste
kw. 30, 2e 29, 3e 26 cent per
half kilo.
Schapen en lammeren goed aan
gevoerd.
Handel in Vet vee en vette Kalveren
stug doch prijshoudend, vette Varkens
traag. Enkele hokken Va boven
notpring.
Schapen en Lammeren prijshoudend.
8TRA88BURO, 6 8ept. Het congres
van de Duitsche vereoniging voor
lijkverbranding is Vrijdagavond geo
pend. Do Strassburger spreker Jeïsh-
ko critlseerdo heftig het Parlement
In Elzos-Lothariugen, dat eenig in
Duitsehland geweigerd heeft zich be
zig te houden met dc kwestie der
lijkverbranding.
Het monument, op kosten van
Frankrijk opgericht ter herinnering
aan do Frauschen, die bij Borodino
in 1813 zijn gevallen, is heden in
gewijd.
Koning 'onslantijn van Griekon
land, de zwager van Keizer Wilhelm,
is Zaterdagmorgen, meldt de Maand.-
Crt., vergezeld van kroonprins Geor
ge te Berlijn aangekomen. Aanvanke
lijk had de koning met zijn familie
eenigen tijd bij zijn Hessische fa
milie in denTaunus van de vermooio-
nissen der bolde veldtochten willen
uitrusten, doch keizer Wilhelm noo-
digde hom uit een bezoek aan Ber
lijn te brengen, en vervolgons aan
de keizermanoevres in Siieziö deel te
nemen. En het kan niet anders of
dit bezoek zal de vriendschapsbanden
tusschen Griekenland cn Duitsehland
nog sterker maken.
Ter eere van de hooge gasten was
Zaterdagmorgen het Auhaltcr-station
feestelijk met bloemen, groen en vlag
gen versierd. Reeds om kwart voor
achten verschoen als een der eersten
prins Eltel Friedrich, vergezeld door
eenige officieren. .Spoedig kwam ook
de eere-compagnie, met muziek voor
op, aangerukt, waarna zich snol het
geheele station met een schitterend-ge
zelschap militaire en civiele autori
teiten vulde.'
De keizer, vergezeld van prins Os
kar en eenige leden van zijn gevolg,
kwam om 8 uur aan het station aan.
Hij bogrooUe den Grieksehen gezant,
Theotoky, die mede aanwezig was,
was, zeor hartelijk, en onderhield
zich geruime» tijd met hem. Spoe
dig nadat ook prins August uit
Sigmaringen gearriveerd was, roldo
de MUiicbener sneltrein, waarin bet
salonrijtuig van koning ('onstantijn
ingehaakt was, het station binnen.
Nauwelijks bad de koning den wag
gon verlaten, of keizer Wilhelm snel-
do op hem toe en begroette hem,
evenals den kroonprins, met hand
druk en kus. Vervolgens werd de
eere-compagnie geïnspecteerd, waarna
dc keizer de verschillende autoritei
ten aan den koniug voorstelde. Dezo
begaf zich dan naar den Grieksehen
gezant, kuste het krats, dat de pries
ter hem voorhiejd en ontving diens
zegen. Hierop begaven de keizer, de
koning, de kroonprins, en de prinsen
zich naar don koninklijken wachtka
mer, waar de keizer aan koning (Joii-
stantijn den voldmaarschalksstaf over
handigde. Vervolgens werd plaatsge
nomen in do voor het slation waeh-
lendo automobielen, die de monarchen
met hun gevolg naar Potsdambrach
ten, waar zij, om half tien voor het
nieuwe paleis aankwamen.
Hofbericht.
H. M. de Koningin zal morgenoch
tend te half negen de Internationale
Landbouwtentoonstelling te Scbeve-
ningen bezoekon.
Tehalftwnalf vertrekt do Koninklijko
Familie naar Amsterdam.
Donderdag 18 Sept. zal hot Hof
van 's Gravenhage weder naar het Loo
vertrekken.
Vergiftigingszaak te .Oudewetering.
Voor de Rechtbank te 's Gravenhage
stond heden terecht F. Broed, arbei
der en de wed. Pioneman, beide wo
nende te Oude-Wetering, wien was ten
laste gelogd dat zij zouden getracht
hebben door middel van rattekruid
den vader van Breed te vermoorden.
Tegen Broed werd geëischt levens
lange gevangenisstraf en
togen vrouw Pieneman 18 jaar.
van het Koninklijk Meteriologisch
Instituut te DE BILDT.
Hoogste barometerstand 772.7 te
Valenta, laagste stand 768.3 te
Seydisfjord
Verwachting tot den volgenden dag
Zwakke tot matigo veranderlijke
wind, later iets westelijker matige toe-
nemonde bewolking later wellicht re
gen. Koeler, mogelijk nachtvorst.
VAK DEN
8 SEPT. 1913.
SUztsletalngett. j
Nod. Cert. Werkelijke
Schuld 3 pct.j
Oostenr. Bolastingvrijo.
Kronenrente 4 pct.|
Port. Obl. 3<lo Serio
Amort. Schuld 3 pet
Russische Obl. 1906
5 net.
Id. Obl. (Gr. Russischo
Spw.mij) 1898 4 pet
ld. Obl. (Nicolai Spoor
weg) 1867-69 4 pet.
Id. Obligatie 6e Emis
sie 4 pet.
Japan. Obl. 1899 4 pet,
Mexico Afl Binnenland
Obl. 5 pet..
Brazilië Funding Lee
ning 5 pet.
d. Obl. .1889 4 pet.
Venezuloa Dipl. Schuld
1905 3 pet
dank- en Credlet-imtel
lingen.
Fed. Bankaandoelon
Industr. Onderneiniiiiceii
American Car A Foun
dry Comp. C. v. A.
Id.Smelting ARefining
Co. Cert. v. Aand
Anglo American Tele
graph Cy. Oert-v. A.
U. S. Steel Corp. Cert.
v. Gew. Aand.
Kul. Crediet Instell. en
Cultuur Ondernemingen
Handelsver. „Amster
dam" Aand.
Jav. Cultuur Mij. Aand,
Ned. Handel-Mij.C.v.A
MUnboaw Mijen.
Ketahoen" Mijnbouw
Mij. Gew. Aand.
Redjang Lobong, Mijn
bouw Mij. Aand.
Groat Cobar Aand.
Petroleuui-Onderii.
Dordscho Petroleum In
dustrie Mij. Gew. A.
Kon. Nod. Mij. totEipl
v. Petr, Bronn. ü.v.A.
„Shell" Tho Transp.
Trad Cy. C. v. G. A,
Stcheepvuart Bijen.
Ned.Ara. Stoomvnart-
Mij. Aand.
Stoom vaart-Mij. „Zeo-
land" Preferente A.
Int. Mercantile Marine
Cy. afgest. Pref. A,
Tabak-Ondernemingen.
Bindjey Tabak Mij. A.
Dl Tersen.
Maxwol Land Gpant'
Cert. v, Aand.
Peruvian Corporation
Lim. Cert. v. Aand.
Sponrwegen.
Iloll. IJzeren Spoor
wegmij. Aand.
Mij. t. Êxpl. v. Staats
spoorwegen Aand.
Zuid-Italiaan. Spwmij.
Serie A-H Obl. 3 pot.
Warschau-Woenon
Spoorwegmij. Aand.
dito dito Act. de Jouiss.
Amerika. Atchison Alg.
Hypb. Obl. 4 pet,
Erie Spoorweg-Mij
Gew. Aand.
Union Pacific Railroad
Cy. Cert. v. gew. A.
Wabash Gew. Aand.
Premieleeningen.
AmsterdamAand. 3 pet.
Hongarije. Ttieiss-Ro-
guIirüngs;Gcs. 4 pet.
Prolongatie 43/k5 pCt.
Amerikanen niet erg opgewekt, be
perkten omzot, Mijnon willig, Rubliers
stil en prijshoudend, Petroleum luste
loos en zwak, Tabakken stil doch vast,
Culturen geen belangrijke variatie.
Nat. en Bristol Staafcsf. stil en prijs
houdend.
Vorige
Koet».
Koer» V»u
heden.
77»/,
77%
82 f,
82'%,
61'/,
101
101
86%
91
84'/,
807,
84%
88"/,,
38»/,,
103
86'/,,
103
80
56",,
116
47
47
697,
63'/,
23"/,.
65%
04'%,
217
238
189'/,
2187,
•237%
15
19
223
45%
226
45%
186
186
632
632%
525
2011%
116
4%,
4
109
109'/,
01/,
10%
10%
91
97
97
01%
186%
94 7,
91%
94%
29%,
28
151%,
4%,
151%
4%
110%
148
RS.