ECHTE LEIDSCHE VOLLEN DEKENS.
Dames bloed
Firma B. DE JONG.
VOORTZETTING
Ulsters, Demi-Saisons Kinderjasjes.1
Vegers
31» TIJDGEEST-POLISSEN
31oTIJDGEEST-LOTEN
iaenmen.
■■er&'&'A
EMSER WATER
EMSER PASTILLES
EMSER ZOUT
Ueden en volgende dagen
Faillissements-Uif verkoop
ik, ia, ip Avir.-jrjK
J.IKROM&ZION, li|sl^27:
FOTOGRAFISCH ATELIER
W. J. VAN ZANEN,
F. A. DEE
Electro-Technisch Bureau.
Firma A. VAN VLIET.
WEDER VERKRIJGBAAR.
P„ Weijer,
Licht- en Krachtinstallaties,
ZfcTie-u.-w-s- ©zo. -^.cL-v-ertezi.ti©"bla,d. -voor G-©"a.d.©u ©an. Oann.stxeIfe©an..
PLAIDS en t&iCISDEKENS, VÖETZAKKELVen VACHTEN
TOCHTLATTEN en GUTTA-PERCHA TOCHTBAlND,
TOCHTSCHERMEN,
In rntuie sortecrlng voorhanden In hel Tapijt- en Beddenihagazljn van I
Tel. 47. GOIWE 91.
b«P. WEU ER,
Aambeien.
31 P©o©:nft."b©x 1013,
ADAMS BEKLIM, Binnenweg 75, Rotterdam
Ulsters
Deilfet'"8<ltSOIl$ van 8,50 12,— 14,50 18,25 23,50 24,75 27,50 32,50
Costumes, Jekkers, Regenjassen, Pantalons
Eallllssemeiits-Ultverkoop Binnenweg 75
Sluui-txixg- 31 IPEOIESILvdBEIft* 1Q13- 1B0
Mandenwerk, j'
Luxe Huishoude|ijke artif
Oosthaven 90. Telefoon 188.
O-EOPEITO -xra-xx 3—5 "unax.
Traxa. 3-2 "laxix.
Eotograflën in Iedere uitvoering,
pastel, aquarel en olieverf.
üotterdamsche Assurantie Sociëteiten
Wijnstraat 109c, Rotterdam.
- Westhavcu.
flomoeopatlsche
geneesmiddelen.
Kipstraat 42 Rotterdam.
van Bl'ommestein's Inkt
Waschecht tl ANFl
enKrimpvrjjl Hl t
r
Rijwielhandel „STRUISVOGEL."
Levering van ORNAMENTEN, GLOEILAMPEN ee aanverwante artikelen.
No. 12328.
Zaterdag |5 November 1013.
52e Jaargang.
Verschijnt dagelijks -«A4&J,».behalve Zon- en Feestdagen.
Telefoon Interc. 82.
Derde Blad.
Uitgevers A. BRINKMAN EN ZOON.
Telefoon Interc. 82.
Apotheker, GOUWE £35.
De Aambeienxalf vim Apothe
ker BOOM geneest spoedig in- en
uitwendige, bloedende en blinde Aam
beien. Het jeuken bedaart spoedig.
Prijs per potje 50 ct. 12
Verkrijgbaar te Gouda bij AUsPjTON
COOPS, Fa. WGLFF Co., te Rot
terdam bij E. VAN SANTEN KOLF?
Korte Hoofdsteea 3.
van den
in het Verkoophuis
in allo modollon en klouron
van 7,25 10,50 12,50 14,50 16,50 20,— 26,— 30,-
jr 2,60 3,20 4,30 5,20 6,20 7,40 8,60 9,80
in allo modellen en kleuren voor 2,90 3,80 4,70 5,85 7,40 8,30 9,60 10,20
worden thans allo verkocht voor oen derde der werkelijke waarde
HAAST U! Alvorens üw inkoopon elders te doen, bezoekt dan oorst onze
1DAM 5
WÊÊF1 Gelieve voor St.-Nicola.as tijdigfe bestelling",
TELEFOON 5796.
Gelden ter leen tot ieder bedrag1, billijke rente,
Spoedige afwikkeling.
Kantooruren 9—12 en 5—8 nnr.
Apotheker
Telefoon 292.
nieuw zijn
Prijscourant gratis. 15
Molenaar's Kindenneet.
Roburine
Kufeke
Speenen. Melkflessehen.
Apotheker, GOUWE 135
is proefonderVmdelijk de BESTE,
en volkomen ONSCHADELIJK'
APELDCORN-HOLLAND.
Let er dus op bij het bestellen, dat U
werkelijk VERKAOE'S Café Noir en in
bet algemeen VERKADE'S Biscuits ontvangt.
De naam Verkade staat in elk .bïscuitje
gestempeld.
Zaandam. Verkade's Biscuitfabriek.
ROTTERDAM
ócKiedamscheSirt^el '4. I
VS STALEN OP AANVRAAG DOOR HET HEELE LAND. 0
5TEEDS IN
GROOT E.
KEUZE bij:
40
TELEFOON No. 326.
AANLEG van complete
Beleefd aanbevelend, JT. F. H. TLBIOM,
Gedipl. Electrotech'nicus.
eOIinSGHE COURANT.
PRIJS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaal 1 f 125
Idem franco per post.' .1.50
Met Geïllustreerd Zondagsblad I j:1.50
Idem franco per post1.90
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau:
Markt 31bij onze Agentenden Boekhandel en de Postkantoren.
17 November ziedapr de onaf
hankelijkheidsdag'' bij uitnemendheid.
Op dien gedenkwa^rdigjin 17den
Nov! 1813 hebben dek graaf Van
Limburg Stirum en j de 200ns van
Van Hogendorp zich getooid met
Oranje in jde straten van Den Hfag
vertoond, jheeft' het volk in de 01
hofstad, id* voorbeeld (tolgehde, luli
het! Ora»j»-bovli) als |e leus van
heAiqreri vaderend |oen klinki
Terecht is hierin steeds het bei
,1 van onzef vrijwording jgezien. Wet
'in Amsterdam hpf volll reeds vroeg]
1 in beweging teg&n jlej ranscjie ive:
heersching gekomen, paar dit vuu^
'der eerste geestdrift it spoedig we^i*
gebluscht door veel ft luwhartigheid
en bang overlegin Dun Haag is bet
optreden der genoemde heeren het
begin geweest van de uitvoering van
een plan tot bevrijding van het ge-
lieele land, van tff voren wel door
dacht en met tajent ten einde ge
bracht. Dit is zeipr niet het minst
aantrekkelijke in dfc geschiedenis, van
de omwenteling Van 1813, dat ze
ons biedt niet louter het verhaal van
rumoerig volksoproer maar ook van
het bezadigd doch tevens doortastend
gedrag van mannen, die hun doel
wisten te bereiken zonder door al
te roekeloos wagen onnoodig gevaar
voor hun medeburgers in het leven
te roepen. In de eerste plaats is
juist op het geschikte moment, niet
te laat en niet te vroeg, door Van
Hogendorp want hij is de groote
leider de opstand begonnen en
ook later heeft hij, zich zeiven niet
ontziende maar met een zorgzaam
hart voor het volk, dat zich aan
hem had toevertrouwd, het schip van
het vrij gemeenebest bedachtzaam
gestuurd, totdat het eindelijk in veilige
haven was aangeland. Dat ook Gijs-
bert Karei bij dit werk der vrijmaking,
hoe zorgvuldig ook geregeld, veel
aarzeling heeft ontmoet om van laf
heid niet te spreken kan niet worden
ontkend, het waren niet allen helden,
onze voorouders van 1813, maar
een volk van louter helden moet nog
worden gevonden en daarenboven
zeggen namen als Van der Duyn van
Maasdam, Kemper, Changuion, Van
Limburg Stirum, Fannius Scholten
en Falck toch genoeg om te bewijzen,
dat er ook toen wel degelijk Neder
landers waren, die bereid stonden
voor hun vaderland goed en bloed
op te offeren.
17 November, het is ook voor
Gouda de eerste dag der vrijheid!
Het volk schoolt samen voor het
kantoor van den ontvanger van het
gehate navigatie-octrooi. De fransche
ambtenaar beleeft angstige oogen-
blikken. Zijn roeiers worden belee-
digd en mishandeld, hij zelf wordt
bedreigd door de gebaren der
woedende menigte. Nog dienzelfden
dag zendt hij een rapport over het
voorgevallene aan den maire der stad
J. E. Ligtvoet van Leeuwen. Hij
beklaagt zich over „un rensemblement
nombreux de la populasse par laquelh
mes canotiers ont été insultés et mj
voyant même dans l'intérieur de mojh
bureau menacé par des gestes non
difficilesj a cömprendre." Maar
Van Le^ulven zal zich van deze klacht
niet al', tq veel'hebben aangetrokken.
Reeds in de laatste dagen van Octo
ber, tAn Engelsche berichten de
aanstaande verlossing aankondigden,
heeft hij deze gelukkige tijdingen met
vreugde veramien en' met enkele
vertro|iwden|Bov^r feestgevierd. 2)
Als zijn voortaimsteien meest voor
de h^nd ligjjjende taak beschouwt
hij 1 het evenwel voor de rust en orde
in Jde stad, die ajan zijn zorgen is
toevertrouwd, te 'waken. Den vol-
géntjen ftag richt hij zich dus in deze
proc)Ématie tot de burgerij
,)'pc Maire der Stad Gouda, ten
hoojjsten voldaan over de goede en
vretHzame gezindheid, welke de
Burgers en Ingezetenen dezer Stad
in flnderscheidingl van andere Ge
meenten tot hiertoe zoo loHijk'hebben
aan den dag gelegd, acht het van
zijnen plicht een iegelijk te vermanen
en op te wekken om in die zoo heil
zame gevoelens tg blijven volharden
en Hem in zijne welmenende pogingen
tot bevordering en voortduring van
Rust en Orde te willen ondersteunen
en daartoe een iegelijk in zijnen
kring en betrekkingen werkzaam te
zijn en alles wat tot eenige verwar
ring aanleiding zóude kunnen geven
te keer te gaanzullende daardoor
het belang van het algemeen en van
een ieder Ingezeten in het bijzonder
op de beste wijze bevorderd worden
en deze Stad en derzelver Burgerij
dus een voorbeeld aan anderen geven,
hetwelk haar den welverdienden lof
van alle weidenkenden door alle tijden
heen zal waardig maken en de heil
rijkste gevolgen doen ondervinden."
We mogen aannemen, dat die dag
van den 18den eveneens een dag van
groote vreugde is geweest. Althans
we weten, dat boeren, die te Gouda
ter markt zijn geweest het was
een Donderdag met Oranje ge
sierd in Schoonhoven zijn binnen
gekomen met den eisch de Oranje
vlag van den toren.3) Uit dit gegeven
mogen we bijna voor zeker rekenen,
dat op den achttienden Gouda zich
openlijk voor de zaak van den opstand
heeft verklaard.
Echter het zal hier zijn gegaan als
elders in Holland, in Den Haag en
in de meeste andere plaatsen. De
reactie bleef niet uit. Ook hier zuilen
allerlei verontrustende berichten de
rondte hebben glsdaan dat de macht
der naderende kozakken schromelijk
was overdreven,'dat ze niet meer dan
zevenhonderd man bedroeg, dat men
dus maar op eigen krachten- moest
vertrouwen, dat generaal Von Billow
ook orders had gekregen in geen
geval over den Gelderschen IJsel te
trekken. Wat stond nog te wachten,
als vooral deze laatste tijding waarheid
bevatte 1 Wat hing nog boven het
hoofd, wanneer, naar werd verluid,
Napoleon besloten had in ons land
zich staande te houden en een kamp
te voeren op leven en dood 1 Boven-
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummerf 0.55
Elke regel meer0.10
By drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 15 regels f 0.35 bij vooruit
betaling elke regel meer 6 ets. Reclames f 025 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
dien de nabuurschap van graaf Molitor
in Utrejfit, van generaal Rampon in
Gorkuinwas op zichzelf dreigend ge
noeg. Woerden heeft het nog den
24sten November moeten ondervin
den, 'wat al f® groote onvoorzichtig
heid vdfl ellende konteweeg brengen
Tophj zou dit alles zeker niet zulk
mmenden invloed hebben
d, wanneer er eerder dan
inderdgj^ is gebeurd een algemeel
regeering in plaats van het fransche
bestuur was gevormd. Nu wisten de
tijdelijke' bewindhebbers van steden
als GAuda dagen lanig in het geheel
biet waaraan ze zich hadden te houden.
Reeds den 19den November wendt
burgemeester Ligtvoet van Leeuwen
zich totSverschillende regenten van
vóór 17i95 om met hem het voor-
loopig bestuur op zich te nemen.
Maar wei hooren hiervan aanvankelijk
herder niets en waarschijnlijk is het
hiermee niet al te vlot gegaan.
Wat de burgemeester zelf over
den toestand denkt, vernemen we
ten duidelijkste uit een correspon
dentie met den maire van het nabij
gelegen Haastrecht'die bewaard is
gebleven. Deze hwgemeester, Bis
dom van Vliet, heeft vernomen, dat
zijn collega te Gouda een expresse
naar den Haag heeft gezonden om
den graaf Van Limburg Stirum te
spreken en orders te vragen; hij
zal dienaangaande, vooral over het
resultaat der zending, gaarne wor
den ingelicht. En nu schrijft Van
Leeuwen hem nog denzelfden dag,
20 November, den volgenden merk-
waardigen brief:
De Maire der stad Gouda
aan
Mijn Heer de Maire van Haastregt.
Mijn Heer,
Het heeft mij sints 2 daegen ook
toegeschenen, als dat onze chefs niet
om ons schijnen te geven en alles
overlaaten aan 'tnoodlot; echter is
het niet raadzaam voor ons als be-
cedigd zijnde door een wettige auto
riteit dezelve te laaten vaaren op
losse geruchten, dog de orde en de
ruste in 't oog willende houden, zo
ben ik te raade geworden eenige
Heeren van de Regeering van vóór
1795 ten adjunctie van mij te ver
zoeken en hun Ed. als Raaden te
beschouwen en gesamentlijk een Raad
uit te maken tot zo lang ik tijding
ontvang van 't veranderen van 't gou-
nernement en ik als maire van Gouda
door zoodanig Hoofd als indertijd
mogt regeren bedankt wordwat de
Expresse aanbelangt, 't zelve bestaat
in eene commissie van de Heeren
van Tijlingen en van Wijn, welke
heden middag om 3 uuren naar
's Haage zijn vertrokken ten einde
aldaar zodanige Heeren te spreeken,
welke men zegt, dat de Souvereine
macht in handen schijnen te hebben,
dezelve zullen waarschijnlijk niet
eerder als morgen terug zijnindien
U. E. G. de Garde Champetre op
morgen bij mij gelieft te zenden zal
ik U. E. G. alles mededeelen, hetgeen
die Heeren uit den Haag aan ons
mogten specteeren communiceeren.
Waarmede verblijve in vliegende
haast met alle achting
Uw Ed. servile dienaer,
J. LIGTVOET VAN LEEUWEN.
Gouda
20 November 1813.
De bezending keert nog dien eigen
avond terug ep Ligtvoet van Leeuwen
moet aan Bisdom van Vliet rappor
teeren, dat van een vaste lands
regeering nog geen sprake is Geluk
kig, dat Van Hogendorp in den ochtend
van den 21$ten den knoop heeft
doorgehakt en hij, hoezeer teleur
gesteld door veler kleinmoedigheid,
met Van der Duyn van Maasdam de
regeering over het algemeene land
tot de komst van den Prins van
Oranje heeft aanvaard. Het is alsof
op dit besluit de Goudsche regenten
hebben gewacht. Nu volgt de procla
matie van den 22sten, 5) waarbij de
maire bekehd maakt, dat zich bij
hem en den adjunct-maire J. A. Willet
benevens den vrederechter A. H. van
Wijn hebben aangesloten om de voor-
loopige regeering van Gouda te
voeren de heeren F. van Harencarspel
Dekker, Mr. D. G. van Teylingen en
Mr. A. J. van der Does (de heer Mr.
A. H. Metelerkamp, mede uitge-
noodigd, heeft zich wegens zwakke
lichaamsgesteldheid moeten veront
schuldigen). Toch is deze bekend
making in vrij wat kalmer toon
gesteld dan die van den 19den, boven
bedoeld. Hierin was nog sprake ge
weest van wenschen, die binnenkort
zouden worden bekroond, van een
dag van vreugde en vroolijkheid »p
stadskosten, in deze proclamatie van
den 22sten niets daarvan, niets dan
de opwekking „dat alle Ingezetenen
dezer Stad van welken rang of staat
zij ook mogen zijn zullen voortgaan
zig stil en rustig te gedragen en
geen baldadigheden of geweldenarijen
te bedrijven maar begrijpen, dat zoo
danige misdaden bij alle tijden, om
standigheden en alle regeeringen
tegengegaan en strengelijk, anderen
ten voorbeelde, gestraft moeten
worden."
Het gaat nu verder in Gouda piano
aan. Eerst den 25sten November ont
slaat de Provisioneele Regeering van
Gouda de nationale garde van den eed
aan lil keizer en nog den 29sten
November moet de commissaris-
generaal van het Alg. bestuur der
Ver. Ned. te Rotterdam het gemeente
bestuur van Gouda aanmanen „om
onverwijld de proclamatie van het
zelve Algemeen Bestuur der Ver.
Ned. in dato 's Gravenhage den 20
en 21 Nov. 1813 in Uwe gemeente
te doen aflezen en aanplakken."s)
Nieuwe teleurstelling Den 30sten
November komt de Prins van Oranje,
weldra genoemd Zijne Koninklijke
Hoogheid, in Scheveningen aan,
reeds den 2den December is hij in
Amsterdam, den Oden brengt hij een
bezoek aan Rotterdam om zich ook
daar te laten huldigen. De Goudsche
burgerij vleit zich met het vooruit
zicht, dat de geliefde Prins ook hare
stad zal bezoeken. Maar de gedepu
teerden harer regeering, naar Rot
terdam gezonden en van daar weer
gekeerd, brengen de boodschap mee,
dat de souvereine vorst door „ver
schillende belangrijke bezigheden"
verhinderd is zijn reis verder uit te
strekken.
Ook overigens waren de eerst
volgende dagen en jaren voor Gouda
geen tijden van vrengde en vroolijk
heid. Mochten andere steden aan
stonds met reuzenschreden in wel
vaart vooruitgaan, Gouda bleef niet
alleen in de achterhoede maar ver
armde ook meer en meer. Diezelfde
Gijsbert Karei van Hogendorp, onze
bevrijder van 1813, heeft in later
jaren een beschrijving gegeven van
den staat der Nederlanden, zooals
hij dien ook had opgemerkt op een
door hem gedane reis uit Brussel
naar Den Haag. Gouda komt er in
dit verhaal niet te best af. „Uiter
lijk dezelfde grootsche en vrolijk*
vertooning als de meeste Hollandsche
Steden" maar daartegenover„in
wendig verval". En wc weten het
ook van elders, dat Gouda in de
eerste helft dernegentiende eenw
het schouwspel gaf van een doode
stad.
Gelukkig, het is uit dien dood her
rezen. bi de tweede helft der vorige
eeuw maar vooral in de laatste jaren
is Gonda, op-industrieel gebied vooral,
een bloeitijdperk ingetreden naast
de oude bedrijven, die tot nieuwen
bloei zijn ontwaakt, zijn andere ont
staan, die nu reeds geruimen tijd
blijk geven van groote en krachtige
ontwikkeling.
Maar hiermee zijn wij gekomen
tot den hedendaagschen tijd. Toch
niet zonder opzet. Moge in den eer
sten tijd na de bevrijding van liet
fransche juk voor Gouda weinig reden
tot feestviering hebben bestaan, nu
is dieper zéker des te meer. Het een
is toen het gevolg van het ander en
verder ook wij verheugen ons er
toch in nog steeds Nederlanders d.i.
vrij en onafhankelijk te zijn. Maar
gaan we aan het herdenken van de
gebeurtenissen, die zulke heilrijke
gevolgen hebben gehad, laten we
dan niet verzuimen ons te herinneren
juist die eerste dagen der omwen
teling, toen het blij vertrouwen in
de toekomst nog niet was geweken
voor aarzeling en onverschilligheid.
Dr. J. HUGES,
Archivaris der Gemeente.
1) Bijlagen (Ingekomen stukken)
voor 1813, i.d. 17 Nov.
.2) Historisch Gedenkboek 1813,
UI, 331.
3) Historisch Gedenkboek 1813,
UI, 334.
4) Ingekomen stukken, 1813, in
het archief der gem. Haastrecht.
5) Zie de derde bladzijde dezer
courant.
6) Bijlagen (Ingekomen stukken)
voor 1813, i.d. 29 Nov.
7) Griffioen van Waarder Mijne
Herrinneringen van Gouda, blz. 5.