p
1
I
I
ii
H
H
52e Jaargang.
No. 12345.
Tweede Blad.
sfeest
r
Buitenlandsch Nieuws.
if I
ur
h
Telefoon Interc. 82.
KENNISGEVING.
Zaterdag 6 December 1913.
ITïeviws- ezx ^.d-vertexLtie'blsui vooi G-o-ucla. ezx OzxxstreHsezx-
Verscliijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
Telefoon Interc. 82.
Uitgever?!. BRIJPOTAN EN Z00N.
Wit ont'&arlam&nt.
f'i
fl
art.
n noodig.
i
tetj
ij
3
I
krij
üli
Tl
jTEIN’S Inkï
delijk de BESTE
ONSCHADELIJK
N-HOILANO.
van
sys-*
thand
er-
üri
i.
■f
‘I
PRIJS DER ADVERTENTIÊN:
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummerf 0.55
Elke regel meer0.10
Bij drie achtereenvolgende plaatsingpn worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 1—5 regels f0.35 by vooruit
betaling elke regel meer 6 ets. Reclames f 025 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
INRICHTINGIN WELKE GEVAAR, SCHADE OF
HINDER KUNNEN VEROORZAKEN.
BURGEMEESTER’en WETHOUDERS
van GOUDA,
Gezien art. 8 der Hinderwet:
Doen te weten:
Dat zij vergunning hebben verleend aan
J. 4. Donker en zijne rechtverkrijgenden
tot het uitbreiden zijner Sigarenfabriek door
het bijbouwen van een gedeelte fabriek
voor I50 werklieden op het perceel aan
den Graaf Florisweg 2a kadastraal bekend
sectie A No. 4499.
Gouda, den 6 December 1913.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
R. L. MARTENS.
De Secretaris,
J. VAN HEUSDE.
60UD8CHE COURANT.
PRIJS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaal
Idem franco per post.
Met Geïllustreerd Zondagsblad
Idem franco per post
Abonnementen worden d<
Markt 31, bij onse Agenten
>«kk
Bate.
■•a
■J.
8
per pakje g cta.
I<* H
i pudding, ge
in franco eene
e zenden aan
Vreemdelingen in het Ind. leger.
In het te Parijs onder redactie van
commandant De Thomassen verschij
nend halfmaandelijks tijdschrift „Ques
tions Diplomatique» en Coloniales” is
een artikel van den heer Pierre Long
alhier opgenomeri getiteld „Les «Gran
gers dans Farmée ooloniaiq néerlan-
daise”.
Hij wijst daarin op het weinig mili
tair karakter van ons volk, en op de
gebleken onmogelijkheid om ons Ind.
leger geheel te recruteeren uit Hol
landers, ten gevolge waarvan men, om
het Europeesch element op getal te
anders doet dan ho ger i e» bouc}eD} gedwongen is tot werving van
de vryzmmgen, onderwgl aan deze buitenlai£er8 en £et van een vry f00ge
f 1.25
1.50
150
1.90
Iegelijk* aangenomen aan ons Bureau:
en, 'den Boekhandel en de Postkantoren.
De regeering en de Sarikat Islam.
De Sum. Post van 8 Nov. schrijft
Naar men te Soerabaja verneemt is
bij geheime circulaire namens Iden-
burg aan diverse ambtenaren een
aansporing gericht om de S. I. zooveel
mogelijk te steunen, doch bij excessen
krachtig op te treden.
Deze vreemdelingen zijn voor het
grootste deel Duitschersvolgens de
door den heer Long geraadpleegde
statistiek 922 van de 1389 vreemde
lingen die in het Indische leger dienen.
Hoewel de wervers de strengste or
ders hebben, zich te onthouden van
iedere handeling die door de mogend
heid in wier land zij werven, verkeerd
zou kunnen worden uitgelegd, vreest
hij, dat die werving te eeniger tijd
aanleiding zal geven tot wrijving met
Duitschland, waarbij hij herinnert aan
de moeilijkheden die de werving voor
het Vreemdelingenlegioen in Duitsoh-
land aan Frankrijk heeft bezorgd.
Ook kan een oorzaak een wrijving
gelegen in art. 6 dezer voorwaarden,
die aangeworven militair moetonder-
teekenen. Dat artikel schrijft nl. voor,
dat zij zich verbinden „om te dienen bij
de koliale troepen zoowel in als buiten
Europa”. Het geval zou zich dus kun
nen voqrdoen, deze vreemdelingen in
dienét van het Nederlandsohe leger
tegen hun eigen landgenooten moeten
vechten.
Tegen de moeilijkheden die daaruit
kunnen voortvloeien waarschuwt de
schrijver.
hun roeping tegenover het kiezers
volk, dat zich zoo duidelijk uitsprak,
zullen getrouw blijven en liever op
een ondergeschikt punt zullen toege
ven dan door het onderste uit de kap
te willen halen, dó groote hervormin
gen welke dit Kabinet royaal wil
tot stand brengen, in de waagschaal
stellen.
Wijpasseeren het kleine gedoe over
strooibiljetten e,d. en willen ons lie
ver eenige oogenbükken bezig hou
den met de belangrijkste redevoerin
gen.
Eerste was de leider der Christelijk-
Historischen. Men had van dezen ouden
en ervaren parlementariër meeiwnogen
verwachten. Aan krachttermen ontbrak
het den heer Lohman niet; integendeel.
En wy, die van meening waren, dat
de fel-partijdige artikeltjes gedurende
het jaar 1913 in „De Nederlander" van
jeugdiger en mindere góden afkomstig
waren, beginnen te gelooven, dat de
politieke hoofdredacteur er best mee
accoord is gegaan
De heer de Savornin Lohman bet
na een aanloopje over het gebruikelijke
veipchijhsel, dat een meerderheid, die
’t eenige jaren achtereen uithield, weer
minderheid wordt, over de „heftig»
heid" en „verwoedheid" van de vrij
zinnige campagne. Had de verantwoor
delijke leider van „De Nederlander",
die in dit opzicht zelfs
met stukken sl<
daan hierover t
Het was verder in hoofdzaak een
schoolrede, wat men van den Chris,
telijk-historischen leider te hooren
kreeg. De schoolquaestie moet op den
grondslag van „rechtsgelijkheid” wor
den opgelost en om de vrijzinnigen
daartoe mild te stemmen, krijgt men
dan dadelijk daarna te hooren, dat de
concentratie de openbare onderwijzers
als verkiezingsagenten „te werk stelde’’
dat dezen thans „loon” kunnen eischen
voor hun hulp, dat de „nieuwe clerus”
(d. z. de openbare onderwijzers ge-
strenger en duurder is dan de vorige,
dat de vryzinnigen „in het algemeen”
onbehoorlijke middelen* hebben gebe
zigd, om de coalitie in de min derheid
te brengen o.a. den vrijhandel, de
leuze
Tégen Kuyper, de quaestie der ker-
steningspolitiek in Indië, dat de con
centratie een frontverandering (welke
dan toch inzake defensie te zien gaf,
waarby het verstand des heeren Loh
man’s stilstond, dat de vrijzinnigen
kameleonpolitiek voeren enz. enz., om
dan ten slotte te besluiten met een
verheerlijking van de antithese „Vóór
of tegen den Christes”, die wel is waar
volgens den heer Lobman niet op
staatkundig gebied moet gelden, maar
ondertusschen het hoogtepunt is van
een algemeene politieke rede van óén
der meest invloedrijke leiders der coa
litie.
Waar zóó hét groene hout vóór-»
ging, kan men zich voqrstellen, hoé
baron van Wijnbergen en de heeren
Duijmaer van Twist en ds. van Zijp
van leer trokken!
Belangrijk was zeer zeker de groo
te rede van mr. Troelstra, die deze
week tevens als Pfaeses debuteerde.
De heer Troelstra, dié een 5% uu»
aan ’t woord bleef BPrtk hij niet
van zijn „aangeboren beschéiden-j
heidPt” hield een rede in grooten
stijl, maar toch in hoofdzaak een iö
aanvalsVorm gegoten verdedigings-
neen verontschuldigingsrede.
Het ging voornamelijk over den
groei der 8. 1). A. P en de gevolgen
daarvan. Het komt ons voor, datmr-
Troelstra dien groei geweldig over
schat. Hij Werkt geducht met de
145.000 stemmen, die de S. D. A. P.
in Juni verkreeg. Het is waar, 145.000
kiezers stemden Rood. Maar hoe velen
daarvan zijn socialist? Wantmr.
Troelstra zal toch de eerste zijn om te
erkennen, dat alleen met hèn te rekenen
valt, wanneer men ’t heeft over den
groei van het socialisme en de naderbij
punt van wien U, zelfs met geringe
meerderheid, heeft neergelegd. Het is
echter het respect voor den advo
caat, die iederen beklaagde, hem
toegevoegd, tot zekere hoogte moeit
verdedigen en zelfs dén is er nog
onderscheid.
Wat zoudt ge vinden van een ad
vocaat, die aanvankelijk de éóne party
bijstaat en in een volgende instantie
de party kiest van zijn overwinnaar
en hem dan met dezelfde liefde ter
zijde staat als eerst de tegenpartij
Alles tezamen genomen was de rede
van mr. Troelstra mooi van bonwj,
keurig van vorm, welsprekend inden
goeden zin des woords bijna van a to£
z, maar zwak in den basisniet weg»
gevaagd kon toch de indruk, dat al
di« scherpe critiek op het „kapitalisme”,
de „bourgeoisie” e.d. heel mooi ia,
maar dat de sociaal-democraten, komt
’t er op aan iets beters te leveren,
niet anders doet dan hooger bieden
dan
dB taak overlatende er voor'te zorgen,
dat ea althans iet. tot .tand komt, f Deae vr68mdalinl;(
De heer Troelstra noemt dit „uit
buiten’’ van de portefeuille-quaestia.
Wij achten ’t de eenvoudige waar
heid, door een ieder te constateereii
en door niemand, noch door het geraas
van Duijsen en Kleerekoopers, noch
door de hoogere oratorio van mr.
Troelstra weg te redeneeren.
- Was het wonder, dat de vryzinuige
woorvoerders tegenover zulke aanval
len gemakkelyk gewonnen spel hadden?
Tegenover alle opgeschroefdheid van
de rechtsche grienen en tegenover alle
elopuentie van mr. Troelstra hadden
de vryzinnigen slechts de feitenU
stellen en. daarom staan zij qualitatief
zoo sterk.
ting en de Indische begrooting.
Zoodra de voor de redevoeringen
gestelde maximum-duur is boteikt,
noodigt de voorzitter den spreker uit
met spreken op te houden. Deze is
verplicht terstond aan de uitnoodiging
gevolg te geven.
komende toekomst van een socialisti
sche samenleving. Hóe weinig blijft er
dan van die 145.000 over! Reeds is de
iden kwijt Gro
ll, UI en V, Rot-
leerden ’t—;het
o. deS.D. A. P. er
thans nog 100.000 achter zich heeft.
En wat zeggen die 100.000 De man
nen der 8. D. A. P. geven u zelf toe,
dat socialist alleen zijn de aange
slotenen bij de Partij. Ook dit mag
men twijfel trekkên. Zoo góed als
slechts verre de kleinste helft der
60.000 aangeslotenen bij het (socialist
tische) Ned. Vakverbond socialist ia,
zoo min mag men concludeeren, dat
allen, die lid zijn geworden van de
Partij, werkelijk socialist zijn.
Ieder, die zijn oor te luisteren legt in
een kring van minder gegoeden, kan
hooren, hoe men slechts in de hoop
op meer stoffelijke welvaart méédoet
hoe velèn, ondanks hun lidmaat*
zich met geen soeia*
_7ij zouden wel een»
willen zien, dat een secrialist durft
Schouwburg, l1/».
Ipenbare Uitvoering
ichool.
bouw van Bouw- en
cht, 2 uur. Vergade-
mderstandscommissie
cenwfi geregeld tijdig i
aogen ontvangen van
mcerten, vermakelijk J
deze dan in onze
Iden.
inkman Zn., Go d
Balkan-Statbn.
Volgens een bericht uit Oonstanti-
nopel aan de Frankf. Ztg. wordt in
diplomatieke kringen aldaar met groote
beslistheid verzekerd, dat de gezan
ten der Mogendheden van de Triple
Entente in de laatste dagen bespre
kingen hebben gehouden waar in
besloten werd tot een gezamen
lijk protest tegen de benoeming van
den Duitschen generaal Liman Von
Sanders, tot bevelhebber van het eerste
Turksche legercorps’
De gezanten kwamen tot dit besluit
door de overweging, dat zij ónmoge
lijk hun ambt konden waarnemen ih
een hoofdstak, waar de troepen dopr
een buitenlandsch generaal worden
gecommandeerd.
De financieele gevolgen van de Bal
kanoorlogen beginnen zich thans in
Servië hoe langer hoe meer te doen
gevoelen niet alleen wegens de directie
uitgaven, welke deze oorlogen eischen,
doch ook om de groote sommen, welke
voortaan ieder moeten worden opge
bracht voor rente van de nieuwe lee-
ningen, waartoe men thans is genood
zaakt. Het voor 1913 geraamde tekort
bedraagt 25 millioen frs., d.i. meer
dan een vierde van de geraamde in
komsten waarby dan nog in aanmer
king moet worden genomen, dat in de
veroverde streken reeds belastingen
zyn ingevoerd.
TWEEDE KAMER.
Algemeene Beschouwingen.
Een volle week hebben thanp dè
Algemeene Beschouwingen geduurd.
De Regeering is' nog niet aan he<
woord geweest, maar zij heeft zich èn
ih de Troonrede ,èn in de Memorie
van Antwoórd •zoo-' duidelijk* ultge»
sproken, dat haar standpunt bekend
js. De balans kan dus, zij t voor*
loopig, opgemaakt woi’den. Zij ziel
er, naar het ons vóórkomt, ongeveer
aldus uit
Een Ministerie, bestaapde uit knap
pe koppen, en geneigd tot verzoe
nend optreden, officieel boven de part
tijen staande ^immers extra-parleinenr
tair), doch dé voornaamste resultaten
van den grooten verkiezingsstrijd
aanvaardend, gesteund op hartelijke,
wijze door de groepen der vrijzinnig
ge concentratie, gesteund vpor zool
ver maar eenigszins mógelijk doo|
do partijen éér onbegrensde critiek,
voor zoover de Regeering haar steuij
behoeft voor het tot stand komen, van
de ook door de S.D.A.P. begeerde
hervormingen, tegenover zich vin
dend'een vrij sterke oppositie in de
Tweede Kamer, welke echter in twee
Btroomingen uiteengaat: eene, dié het
Kabinet liever vandaag dan morgeq
zou zien tuimelen en dié, met alge*
heele loslating van wat antirevolutio
nair Staatsrecht heette voor te schrij*
ven, zelfs een militaire begrooting
zal afstemmen om redenen er buiten
gelegen; wanneer zij het oplredeq
van, een coalitje-bewind daardoor ino»
gelijk acht en een andere strooming]
meer geleid door staatslieden dan
door partijpropagandisten, die du
oplossing, aan de crisis gegeven, zeef
wel aannemelijk acht en de Regeering
gaarne aan ’t werk wil zien en waai?
hogelijk steunen en in de h.i. goede
richting steunen.
Het onderwijs is het kwade puntj
Een deel der Rechterzijde gevoelt
blijkbaar voor een herhaling van de
zg- hon-popsumus-periode, een sooij
parlementaire staking, althans oh’
structie, door alles af te stemmen
wanneer men als minderheid zijn ziiij
niet krijgt. Een ander deel
Rechts schijnt huiverig om dit
teem te aanvaarden, althans
reeds zich daaraan te binden; de
varing van de tachtiger jaren stemt
nu juist niet opwekkend en misschien
v °°k profijtelijker voor dé
Rechterzijde om zich niet nu reedd
scherp tegenover de Regeering /tq
stellen en deze daardoor eer vaii'Zich
at te stooten dan tot toegevendhei4
te bewegen.
Alles tezamen genomen, schijnt ons
de positie van het Kabinet lang nie<
zoo precair als men wel dacht. Er
kunnen zeker hachelijke momentert
komen, maar men mag verwachten*
dat allen, die in zekeren zin (ondank^
5-* “et »extra-parlementaire”) vooii
dit Kabinet, althans voor zijn voor
naamste programpunten, verantwoor
delijk zyn| jn zujke 00genbUkkea
Wijziging reglement van orde der
Tweede Kamer.
De heeren Bo«, de Savornin Loh
man, de Meester, Nolens, Troelstra,
Tydeman en Van der Voort van Zijp
hebben een voorstel ingediend tot wij
ziging van het Reglement van Orde.
Zij stellen voor, dat bij de alge
meene beraadslagingen over de be
groetingen en hare onderdeelen de
duur van de redevoeringen der leden,
den tijd van 45 minuten niet mag over
schrijden, met dien verstande, dat déze
bepaling niet geldt van de algemeene
beschouwingen over de Staatsbegroo-
grooting en over de Indische begroe
ting en over de Indische begrooting
en dat de maximum-duur bij de alge
meene beraadslagingen over de hoofd
stukken VI en VIII óén uur zal be
dragen.
Bij de beraadslagingen over de on
derafdelingen van art. 1 en de veniere
artikelen der Indische begrooting en
van de onder-artikelen van art. 1 en
verdere artikelen der overige begroe
tingen mag de duur van de redevoerin
gen der leden den tijd van een half uur
niet overschrijden.
Bij de algemeene beraadslagingen
over de begroetingen en hare onder
deelen wordt aan geen lid tweemalen
het woord verleend, tenzy met verlof
der Kamer.
Bij de beraadslagingen over de be-
grootingèu mag de duur van replieken
en duplieken der leden den tijd van
10 muniten niet overschrijden. Deze
bepaling geldt niet de algemeene be
raadslagingen over de Staatsbegroo-
en
schap der Party, 1
NiiiVA Msme inlaten. Wij zouden wel een»
beweren,’ dat in de zoo juist afgeloopen
„Roode week” een paar duizend so
cialisten zijn by gekomeneer zijn
wij overtuigd, dat daar slechts héél
vn ,,o enkele socialisten onder schuilen
hteelfc „DeStandaard eiebdoortogverige.,
-- mal klonk ons dan ook het betoog van
mr. Troelstra, dat de groei der 8.D.A.P.
het monarchaal karakter van den Staat
in gevaar kon brengen zoo iets durft
men te zeggen na een feestzomer,
waarin socialistische wijken rood-wit-
blauw zagen van de nationale vlaggen,
waarin „socialisten” geroyeerd
werden ondat zij meededen aan onaf
hankelijkheids- en oranjefeesten I
De socialistische woordvoerder heeft
zich verder uitgeput om aan te toonen j
dat de roode aanwas een andere groe-
peering der partijen ten gevolge zal
hebben. Het betoog was even knap alé
theoretisch. Deze quaestie is reeds jaren
lang aan de orde en ook wij zien geen,
enkelen reden, waarom de abnormal^
groepeering op den grondslag van de
geloofsantithese in de toekomst niet
zal moeten plaats maken voor een
gezonde constellatie.
Zien wij wel, dan zal daarop echter
in meerdere mate van invloed zijnde
vraag of de coalitie der rechtsche par
tijen (eenigè oorzaak voor de tegen
woordige groepeering) nog voldoende
voordeel voor de gecoaliseerde groepen
zal opleveren, dan de vraag, of da
S. D. A. P. over eenige zetels meer of
minder beschikt.
Dan de portefeuille-quaestie. Wij
hebben mr. Troelstra niet benijd in
dat deel van zijn betoog. Daar stond
de man, die in Zwolle hartstochtelijk
pleitte voor aanneming van Minister
portefeuillesdie ’t verfoor; die dus
als erkend Leider door de meer
derheid zijner partij losgelaten werd
in een alles beheersohende zaakdie
zeker! onmiddellyk zijn over
winnaar de hand reikte en verklaarde
zich geheel bij de uitspraak der partij
te zullen neerleggen. Diezelfde man
stond vandaag met dezèlfde warmte,
met denzèlfden nadruk als waarmee
hij een paar maanden geleden het
tegenovergestelde stond te verdedigen,
te vertellen, waarom de socialist géén
portefeuille kon aanvaarden, waarom
een Kabinet mèt socialisten zwakker
moet zijn dan een zonder socialisten.
Niet uit wraakgevoel verklaarde mr.
Troelstra te zullen spreken, neen, verre
daarvan, maar de oegen van duizenden
kiezers moesten geopend worden.
Voor wat?
Voor de dwalingen van mr. Troelstra
en de zijnen vóór sn te Zwolle
In zekeren zin kan men respect
hebben voor zulk een bereidwillige,
zelfs warme verdediging van het stand_
8. D. A. P. er duizent
ningen, Amsterdam
terdam I en Gouda 1
is zeer de vraag, of
die 100.000 De man-
F?
TV
