aan
srland.
'NGAS.
J53>-
'i'
enhuis.
NGAS.
52e Jaargang.
Zaterdag 20 December 1913.
No. 12357.
en
(n-Rotterdam.
XEN
Tweede Blad.
If
SïxxxxexxlaxxcS..
"I,
Buitenlandsch, Nieuws.
I.
estein's Inkt
I
I
itig licht hebben?
ntot JAC. KOOT J Ka.
Wieringerwaard.
belast met het instal-
COOIJ Kz.,
■VIERINOERWAAf®
1
XTle-ix-ws- ezx voor G-o-vxd©- en OzxxstxeHseaa-
Verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
Telefoon Interc. 82.
STATEN GENERAAL
ons t^arlamant.
Uitgevers A. BRINKMAN EN ZOON.Telefoon Interc. 82.
H.H. Apotheker»,
Amsterdam,
Zoo
„bourgeois” be-
•I
ot
Balkan-Staten.
De Servische leening.
NT.
ERK.
jzen van
in zeer
f 1.25
1.50
150
1.90
■I
enda scheikundige.
KLEIN.
1.
zindelijk de BEST
ON SCHADE.
9RN-HOLLAND.
Commissie
oorz.
ZIG, Vice-Voorz.
JTENDORST, Pen.
ST, Secr.
ZltDE.
he Tandartsen en
lert.
«n vraag om kleedinf
mt nu ook de vraag
(groeien tot #nI[e I
er dan qjyfo w
In ’t Vaderland van gisteravond
komt het volgende ingezonden stuit
voor van den heer Heijermans
Zijdelingsche tooneel-censuur.
Geachte Redactie.
De 302e opvoering van „Allerzielen"
in de schouwburgzaal van den Dieren
tuin op 16 November jl. heeft aan
leiding gegeven tot een kunstmatig
verwekt „oproer" tegen het bestuur
van den Dierentuin. Een Haagsch blad,
dat polemiek pleegt te voeren tegen
alles, wat naar vooruitgang in den
modernen tijd streeft, heeft een relletje
op touw gezet, om de leden van den
Dierentuin en de aandeelhouders van
die instelling, tegen het bestuur op te
zetten, omdat wij als huurders van de
schouwburgzaal de verderfelijke daad
begingen „Allerzielen" wederom op te
voeren. Het kunstmatige van het geval
is, dat wij b.v. nog betrekkelijk kort
geleden, in November 1912, hetzelfde
stuk in den Dierentuin vertoonden en
De Servische gezant moet gisteren dat er toen geenerlei klacht werd geuit,
den Franschen minister-president en wat trouwens ook zeer zonderling zou
ang is dit werk door
met het grootste
■d.
kosteloos.
<3,
GOUDA.
En ten slotte eenige bewij;
den ommekeer in het land
verblijdenden zin:
1°. Der Vereeniging „Zedelijke Op
voeding" aan welke door Roomsch
drijven onder het kerkelijk bewind
subsidié onthouden werd, werd door
minister Ort billijker bejegening iri
uitzicht gesteld.
2°. Minister Treub zette zich schrap
tegen iedere bevordering of bevoor
rechting van eenig geloof in het Lim-
burgsche staatsmijnwezen en verlangt
absolute neutraliteit t. a. v. de ver
schillende godsdiensten van de mijn
districten.
3°. Minister Lely zette in keurig
betoog uiteen, waarom hij de circulaire
van zijn Roomschen ambtvoorganger
inzake postbenoemingen had inge*
trokken, Het zal nu uit zijn, dat ieder
geloof naar zielental nog wel, niet
naar sollicitanten-getal haar „por
tie” baantjes moet hebben.
De vrijzinnige Minister wil daar niet
van hooren. Iedere sollicitant moet
gelijke kans hebbengeschiktheid en
bekwaamheid moet bij dergelijke amb
ten, die met geloof niets uit te staan
hebben, den doorslag geven. Te letten
op het geloof ware een ongelijkheid
scheppen tusschen sollecitanten, een
ongelijkheid, welke de Regeering on
grondwettig acht. Tegen partijdigheid
zal de Minister streng waken waar
hem daarna blijkt; strikte eerlijkheid
wil hij betracht zien bij het vergeven
der ambten.
Een ziet uit zulke verklaringen, dat
de nieuwe Regeering echt-vrijzinnig is.
Alleen om zulk een wijziging te
krijgen in den gedachtengang der Re
geering, was het reeds de moeite
waard, om te „changer de gouverne
ment.
wie helpt ons?
rn boodschap aan een
idea en wij zullen
en, wat U te missen
GO IUSUIE COURANT.
PRIJS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaal
Idem franco per post
Met Geïllustreerd Zondagsblad
Idem franco per post
Abopnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau:
Markt 31, bij onze Agenten, den Boekhandel en de Postkantoren.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Vrijdag 18 Dec.
Voorzitter: Mr. H. Goeman Borgeeius
(Vervolg.)
Bij de afdeeling mijnwezen kwam
de heer A1 b a r d a (s.d.) op tegen de
manier waarop arbeiders gevraagd
worden.
De heer Drion (v.l.) behandelde
de uitkomsten van het Startsmijnbe-
drijfSpr. is van meening dat de netto-
productie veel ongunstiger is dan die
van de particuliere mijnen. Spr. vroeg
den minister of deze de oorzaak daar
van ook kon zeggen.
De heer Vliegen (s.d.) vroeg den
minister een commissie van deskun
digen uit de Kamer te benoemen om
een onderzoek in te stellen.
De Minister, de heer Treub be
antwoordde de heer Drion en was van
meening dat er groote waarschijnlijk-
TWEEDE KAMER.
St aatsbeg rooting.
Het is een week geweeet van bont
allerlei en wij willen dan ook vol
staan met enkele punten wat nader
te bezien, quaesties, die niet alléén de
geïnteresseerden interesseeren.
bijv, de quaeetie der „k 1 a s s o jus
titie”.
De S.D.A.P. heeft blijkbaar inge
zien, dat de heer Duijs, schoon de
uitdrukking „wij juristen”, hem niet
onwel vallig is, toch eigenlijk niet de
ware man is om het publiek de over
tuiging in ons land bij te brengen,
dat in ons land het Recht in handen
van eene „klassejustitie” is.
Wie herinnert zich niet ’s heeren
Duijs donderrede tegen de justitie, ’n
yierurig betoog, dat veel geruiach doch
geen indruk maakte? Destijds zat de
socialistische fractie niet roijaal in de
juristen en de heer Troelstra liet dit
werk liever aan den heer Duijs over.
Dit is thans veranderd; twee zelfs
„Marxistische” juristen heeft de Juni-
stembus naar het Binnenhof gezonden
en de goede werkverdeeling, die ge-
woonlijk in de S.D.A.P. valt waar
te nemen, scheen ditmaal af te stui
ten op de groote geneigdheid bij de
heeren Mendels en Sannes, om hun
groot, niet grof geschut op ons „kias-
so”-recht af te vuren.
Eere wien eere toekomt, beide so
cialistische sprekers hebben hun mee-
ning op alleszins beschaafde en kal
me wijze uiteengezet, de heer Men
dels wel is waar met wat meetingtoon
de heer Sannes geheel theoretisch en
vrij van effectbejag, waartoe dit on
derwerp zich zoo gemakkelijk leent,
wanned» men op de kiezers wil in
werken.
Willen wij dan ook gaarne de beide
sprekers hulde brengen voor de wijze
waarop zij hun betoog inkleedden,
verder gaat onze lof niet. Beider betoog
ging feil door het eenzijdige standpunt,
waarop zij zich krachtens de sosialische
leer basseeren.
Wie zal ’t ontkennen, dat er hier en
daar rechters voorkomen, die door
persoonlijke qualiteiten zich te weinig
indenken in de levensomstandigheden
van de beklaagden, die voor hen ver
schijnen. Dit erkend, kan men hieruit
slechts concludeeren, dat het rechters
corps evenmin als eenig ander corps
geheel vrij is van minder geschikte
elementen. Gaat het echter niet veel
te vef om de stelling te poneeren, dat
dat er een groot verschil bestaat tus-
schen den rechter en d e rechtszoe-
kenden? Wat de rechter als zuiver
recht gevoelt, gevoelen de laatsten
vaak als een onrecht —- zegt de
heer Sanneshoe weet hij ’t Zou
niet veeleer de questie zijn, dat wat het
publiek soms als onrecht voelt, de
rechter gedwongen is door wettelijke
bepalingen als recht te beschouwen
De heer Sannes ziet bij de handhaving
der orde strijdige ^belangen bij de
„strijdende klasse^ eb de justitiewij
zien dit niet in en gelooven dat een
strikte handhaving der orde in ’t be
lang van allen, zonder klasse-onder-
scheid. Men kan niet zeggen, dat de
„strijdende klasseu als onrecht ge
voelt ieder arbeider, hoe socialistisch
ook, beseft bg intuïtie dat hij bij sta
king een onderkruiper niet slaan of
schoppen mag.
Waartoe men op ’t standpunt van
den heer Sannes komt, bleek o.a. hier
uit, dat hij voor de sociale verzeke
ring een arbeidersrechtspraak ver
langt partijdigheid vreest hij niet van
de arbeiders niet van de voornaamste
belanghebbenden wèl van de werk
gevers en evenzeer van een onpartij
dig rechter. Ja, mijne Heeren, wanneer
men zóó ver door het Marxisme heen
is, dat men den arbeider althans
is.
en
de
socialistische fractie de goedkoop»
demonstratie van het stemmen tegen
dezen post beter had achterwege
kunnen laten.
Wanneer toch alle Ministers van
Justitie deze verklaag noodig heb
ben, dan mag men dat het
gemotiveerd is. Wat hadden de heo
ren van de S.D.A.P. gedaan, wan
neer één hunner zooals mogelijk
was geweest thans Minister van
„klasse-justitie” geweest was?
Of zou de post dan verdwenen
nader verklaard zijn geworden?
Och kom
Harmonie”, 81/* u., Le- I
Con. Ned. Bond van
•officieren.
w Bouw- en Woning-
uflr. Vergadering On-
jmmissie Armenzorg.
„Réunie“ 8Va u. Open-
dering „de Dageraad
dia 7 uur. Openb. Fej#'
i. Vereen, tot afsch.v*®
Dranken, afd. Goud*.
Soc. de Reunie. Hon-
rijkkwartet.
jekenwq geregeld tijdig j
i mogen ontvangen
concerten, vermakelijk-
m deze dan in
nelden.
Arinkman A, Zn., Gouda
den socialistischen arbeider als een
engel ziet en ieder ander als anti-
arbeidersgezinde „kapitalistu, dann
hort die Gemütlichkeit auf 1
Ook mr. Mendels bracht de personen
der rechters niet in verdenking, maar
ook voor hem is de rechtspraak een
klasse-instituut, de staat is immers
de organisatie tot handhaving van de
macht der bezittende klasse”, hand
having der openbare orde is „dus“
klassebevoorrechting, waarborging van
de vrijheid van arbeid slechts een
uiting van het individualistisch-arna-
chistisch-liberalistisch beginsel, een
principe, dat ons niet al te duidelijk
is. Mr. Mendels wil zelfs, dat de rech
ter „alles” weet van het socialisme
(excussez du peu) en van den strijd
der arbeidende klassewij vreezen eer
partijdigheid van zulke verpolitiekte
rechters.
Staaltjes van klasse-justitie kregen
we haast niet te hooren. Slechts twee:
de heer Mendels had n.l. niet gehoord
van een vervolging inzake een studen-
tenrelletje en bij het afdringen van
de beursde heer Mendels deelde echter
niet mee of het m o g e 1 ij k was met
succes hier een vervolging in te
stellen en er zijn toch series voor
beelden, dat de justitie niet opziet
tegen vervolging van studenten en
andere als types van
schouwde heeren.
De Minister nam oen zeer sympa
thiek standpunt in. Hij wees op de
geheele onafhankelijkheid van de
rechters tegenover het gebrek a^n on
afhankelijkheid van vele arbeiders,
reden waarom voorzichtigheid bij de
invoering van leekenrechtspraak zeer
klasse-justitie betreft,
>r, die tientallen jaren de
kon gadeslaan deed uitko-
minister van Buitenlandsche Zaken
Doumergue hebben medegedeeld, dat
de Servische regeering, die haar door
Frankrijk en Engeland met betrekking
tot de leening gestelde voorwaarden
aanneemt, maar dat het haar onmo
gelijk is in een uitstel toe te stemmen.
Pogromgevaar in Roemenië.
De regeering van Majoresco zal haar
belofte, die joden in Roemenië te na-
turaliseeren, die hebben deelgenomen
aan de Bulgaarsche campagne, niet
vervullen, zoo meldt de N. Crt. naar
aanleiding van een correspondentie uit
Boekarest aan het Berl. Tagebl., om
dat het haar aan moed ontbreekt tegen
de levendige anti-semietische agitatie
tegen de naturalisatie der joden op te
treden. De regeering van Majoresco
zal zich er toe bepalen enkele joden
te naturaliseeren, om den schijn te
bewaren, maar verder de oplossing
van de jodenquaestie aan haar liberale
opvolgers overlaten.
Zoo heeft de „liga culturala” zich
niet te beklagen over succes bij haar
drukke agitatie tegen de joden, welke
kort geleden op omvangrijke wijze
georganiseerd is. In alle steden' en
dorpen werden vergaderingen gehou
den tegen de verleening van gelijke
politieke rechten aan de joden als aan
de andere bevolking en er werd zoo
danig gestookt en haat gekweekt, dat
deze houding gelijk stond mét aan
sporing tot pogrom. Een der leden van
de antisemieten, de professor aan de
universiteit Cuza, heeft de vorige
maand te Jassy de joden gedreigd,
dat thans evengoed als in het pogrom-
jaar 1866 Roemeensche slagers gereed
zijn hun messen te wetten en dat er
synagogen te vernielen zijn. Een ander
spreker wekte op tot woest verzet te
gen de eischen der joden en het orgaan
der nationalistische studenten, „Curan*
tul Studenkimer”, dreigde de joden
met toestanden, waarbij Rusland met
zijn pogrom en ritueele moorden een
paradijs voor ze zou zijn. In verband
met deze steeds krachtiger agitatie,
begint, zegt de schrijver, zich in jood-
sche kringen reeds een stèmming van
paniek te-openbaren. Te Jassy is het
reeds tot bedenkelijke betoogingen gei
komen en men vreest, dat wanneer de
regeering niet cte moreele kracht bezit
om tegen dit drijven maatregelen te
nemen, Roemenië spoedig weer het
tooneel van werkelijke pogroms zou
kunnen worden. En dat, vijf en twintig
jaar, nadat den joden in het land in
een internationaal verdrag waarbor
ging van de rechten werd toegezegd,
welke men hun thans met zoo sma
delijke middelen betwist.
geweest zijn, omdat Allerzielen in Den
daag meer dan veertig keer werd
opgevoerd. Wij zouden over deze on
verkwikkelijke aangelegenheid geen
woord verspillfim als wij niet door de
omstandighedenged'wpngen werden.
Het bestuur van den burentuin ver
zocht ons geen derde >na\l te komen,
maar als huurders vawcle schouwburg
zaal wenschen rechten te
handhaven, omdw het systematische
optreden van zeker deel van de gees
telijkheid voor de vrijheid in ons land
zeer bedenkelijk dreigt te worden. Nu
onder een liberaal ministerie, dat ver
moedelijk geen willekeur van burge
meesters zal toelaten, het bewerken
van enkele burgemeesters minder kans
oj5 slagen heeft, wordt de campagne
op een „nieuwe" wijze gevoerd, die
zeer sterk aan terreur doet denken.
In ongeveer 6 weken tijds hebben wij
in Nederland dit soort schrikbewind
bij herhaling ondervonden.
De „men” die achter de schermen
werkt, boycot verhuurders van schouw
burgen en zalen, die „Allerzielen" toe
laten. Men. preekt bij iedere vertooning
van den kansel tegen een stuk, dat in
den grond een verheerlijking van derf*
echten, menachlievenden priester is en
straft dengeen, die zich niet wil onder
werpen.
In Gouda was een week tumult in
bladep, in den gemeenteraad en in
vergaderlokalen, omdat de Sociëteit
„Ons Genoegen” ons voor de... tweede
maal met „Allerzielen" liet optreden.
Ook daar werd een relletje ondqr de
leden van de Sociëteit verwekt.
In Den Helder, waar de burgemees
ter eindelijk toestemming gaf, werd
do zaalverhuunder met een door velen
onderteekend adres in zijn belangen
bedreigd.
In Hoorn ondervonden wij hetzelfde.
Het wordt in het geheele land een actie,
die met hardnekkigheid wordt voort
gezet door opgezweepte lieden, die het
stuk niet kennen en die de zaalver
huurders terroriseeren.
Een en ander is natuurlijk een ge-
volg van eén rondschrijven, dat ten
onrechte Allerzielen" voorstelt als een
bespotting van den Roomsch-Katho-
lieken Godsdienst. Ieder, die het stuk
heeft gezien, weet, dat hiervan geen
sprake is. Onze vraag in het aller
nieuwste geval van den „Dierentuin”
is, of op een dusdanige wijze de rechten
van een zaalverhuurder mogen worden
aangerand en of het publiek deze
campagne zal blijven dulden.
Wij van onze zijde verzetten ons
ten sterkste tegen een pressie, die het
„vrije” Nederland onder ongekende
censuur brengt.
Hoogachtend,
N. V. „Tooneelvereeniging”,
HERMAN HEIJERMANS,
Directeur.
MlRMHK'rv PRIJS DER A D V E R T E N T I N:
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummerf 0.55
7^9 Elke regel meer0.10
Bij drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 15 regels f 0.35 bij vooruit-
betalingelke regel meer 6 ets. Reclames f 025 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
publiek geneigd is hoera te roepen
voor de recherche, wanneer een ern
stig misdrijf uitkomt, en haar in het
omgekeerde geval te critiseere®, ter
wijl bij de laatste vaak meer aan
dacht besteed wordt dan in gevalleir,
waarbij door toevallige omstandighe
den een dader „geknipt” kauworden.
De Minister bleek veel te gevoelen
voor eén R ij k 8-politie-recherche.-
Mogelijk kan dit butend meer gevoelen
wij voor ’s Ministers overtuiging, dat
hoofdzaak is tact en daarvoor is
practijk noodig en zijn schoolbanken
voor politie-mannen van weinig nut,
De nieuwe Minister gaf opnieuw
blijk van zijn goed 'hart; hij zoa
streven naar een goede behandeling
van verdachten in de politiebureelen
en keurde streng het pressen tot be
kentenis af.
De socialisten hebben opnieuw een
aanval gedaan op den geheimen
post op de J ustitiebegrooting. De heer
Mendels noemde zulk een post zelf»
anti-constituioneel en pernicieus; de
Minister kon toch z.i. geheimhouding
opleggen aan de Kamer en de Kamer
was toch geen Amsterdamsche raad,
die tegenwoordig ernstig „lek”
Maar de Minister weigerde kort
krachtig, en wij geloovep, dat
socialistische fractie de *‘-
Uitvoerig werd ook de politie
besproken. Het optreden der politie
is een terrein waarop veel stof voor
critiek nog steeds voorhanden is. Te
Amsterdam moge het gemeente-
politie geweest zijn, die op den avond
der herstemmingen in Juni gebrek aan
beleid toonde en men moge 't formeel
daarom meer in den Gemeenteraad
der hoofdstad op zijn plaats achten
dan in het Parlement om daarover
klachten aan te heffen, wie gevoelt
niet dat het hier een kwaal geldt, die
algemeen geldt en die zijn oorzaak
vindt in hetf eit, dat onhandige en te
weinig in het politievak onderlegde
agenten door ontactvol optreden veel
kwaad kunnen stichten, ware het
slechts doordat zij het publiek vijan
dig maken tegenover de politie, ter
wijl het juist zooveel waard ia als er
vertrouwen bestaat. Zoo had de heer
Kleerekoper een gemakkelijke taak
om de onvoldoendheid der politie aan
te toonen en de Amsterdamsche re
cherche kreeg mee een veeg uit de
pan, in verband met kennelijke te
kortkomingen harerzijds, schoon wij
volkomen instemmen met minister Ort
waar hij er tegen op kwam, ’t aan
de recherche te wijten, dat gerucht
makende misdrijven onontdekt bleven.
Is er niet veel waars in, dat het
geraden is.
Wat nu de
do Minister,
rechters o
men, hoe de rechters er wel degelijk
naar streven zich in te denken in
de positie van den beklaagde; een
„kaste” vormden de rechters dan ook
zeker niet. En W eltfremdheit kan
men den rechter in het algemeen
evenmin verwijten; het is trouwens al
heel moeilijk te beoordeelen of een
rechter zich heeft ingewerkt in sociale
aangelegenheden; men ikan niet we
ten wat er in den rechter omgaat
Dat de Minister niet allee volmaakt
acht, blijkt wel hieruit, dat de Minis
ter voel gevoelde voor een rechters
school. En vooral aangenaam klonk
‘ons in de ooren de meening van den
Minister, dal hot niet de allesbeheer-
schendo vraag is of rechters geleerde
juristen zijn; het moeten zijn ernsti
ge, rechtschapen karaktervolle men-
schen.
Wat wil zouden wij willen vra
gen zelfs een socialist méér?
