De verwoesting van Lenven.
Dr. Van Rooy vertelt van zijn
wedervaren in België.
In Oorlogstijd.
Binnen larxd..
Sftadsnieuws.
Laatste Berichten.
MARKTBERICHTEN.
Telegrafisch Weerbericht.
Gemengde Berichten.
BOEDEPEST, 30 Aug. (Pnrt.N.R-
Crt.) Da reauchtiga ilag aan da Rna-
lUcbe gran» nog in vollen gang.
De toestand ia onveranderd gunstig
in het centrum an aan den rechter
vleugel. Het is nog niet tot aan be
slissing gekomen.
Generaal Dankl heeft hij Krasnik
6000 gevangenen gemaakt en 28 ka
nonnen veroverd.
Daitscbe versterkingen naar Oost'
Pruisen?
ANTWERPEN, 29 Aug. Naar ge
meld wordt sijn in den nacht van
Vrijdag op Zaterdag 160 treinen mot
Dmtscne militairen uit het Znid-wes-
telijk deel van België in Noord-ooste-
lijlte richting vortrokken. In en om
Brussel moeten thans weinig Duitsche
troepen zijn.
Mijnon fti de Noordzee.
Het Engelsche gezantschap in den
Haag meldt heden het volgende
Nnar de Engelsche regeering ver
neemt, is or gemeld, dat een IJsland-
sche trawler op of omstreeks 20 Ang.
op een mijn is goloopnn 26 mijl uit don
mond van de Tyne on gezonken. Ten
minste één bnitenlandsch blad beeft
verzekerd dat het een Engelsche mijn
was.
Ofschoon hot leggen van mijnen
door de Duitsehsrs de admiraliteit ge
dwongen heeft zich het recht voor te
behouden evenzoo te handelen, blijft op
hot oogenblik do verzekering, reeds
door de Engelsche rngeoring gegeven,
dat er geen Enjje&olin mijnen zijn ge
legd, volkomen juist.
Do mijnen buiten do Tvnc waren
30 myl zeewaarts gelegd, niet als een
onderdeel van eenige bepaalde mili
taire operatie noch ook door Duitsche
trawlers, waarvan een aanzienlijk aantal
met dit werk sohijnt te zijn bezig ge
weest, De trawler, die men daarmede
feitelijk hoeft bezig gezien, was de
A. E. 24 Kmden. liet zou goed zjjn,
indien de moraliteit van degenen die
haar deze daad te verrichton hebben
door neutrale mogendheden zorgvul
dig werd overwogen.
De verwantschap der Ettropeeschn
vorsten.
Vorstelijke personen betitelen elkaar
meestal in hnn brieven met neef, en
niet ton onreohte. Immers de meeste
regeoromle Kuropeesche vorstenhuizen
zijn op do oen of andere wjjzo bloed
verwanten. En nu staan do neven te
genover «elkaar in hot veld. Talrjjk
zjjn vooral do familiebanden tusschen
het Russische keizerhnis en de Duitsche
vorston. Do Ozaar is met oen lleasi-
sche princes gehuwd, zün moeder was
I oen lieensche, haar neef Is do hertog
i v. Ilruntwjjk. De grootmoeder van don
Czaar waa weer oen een Ilessiacho
prinses, zjjn overgrootmoeder oen Prui
sische, z(jn betovergrootmoeder een
Wurternborgsohe. De IIusaische groot
vorsten hebben bijna allen Duitsch
blood in do aderen, n(j zijn, nauw ver
want met do Wurtemborgsobe, Olden-
burgsohe, Mocklenburgsohe, Saksen'
Altenburgache en Hakson-tloburgsohe
hoven. De mooder van kroonprinses
Ceotllo is oen dochter van Grootvorst
Michael van Rusland, oen broeder van
Alexander den Tweedon. Koning Ge
orge van Griekenland is een neef van
don Duitaohen keizer, Nauw met hom
verwant zijn ook de Hertogen van
Sakson-f'ohurg, de Vorsten van Slow
wjjk-llolstoin, de Groothertogen van
Mocklenburg. Koning Albert van Bel
giö heeft Hbheneollorn's bloed. Zrjif
moedor was Prinaos Marie van Ilohon-
zollern, zuster van don koning van
Roemenië. De Bolgische koningin ie
een hertogin van Botoren, een dochter
van den bekenden oogarts Kart
Theodor, v
De toestand in Duitsokland
Mon seint aan de N. R. Ort. van
Duitsche zijde uit Berlijn
Ondanks het naderen van don ultij
mo is de toestand van do Duitsche
Rijksbank gunstig, daar or moer mij'
delen naar de bank terugvloeien, ijhn
xjj afgeeft voor het disconteoren van
wissels. Het feit, dat de bcleeningen
met M. 6'/, millioon zjjn verminderd,
wgst erop, dat do toestand weer nor
maal wordt.
De post noemt thans weer pakket
ten ten vervoer aan. In allo richtingon
worden goodorentreinon ingelegd en
op sommigo Ijjnen loopeu woor slaap
wagons. l)e coupons van pandbrieven
en obligaties, welke op l\8eptembor
komen te vervallen, wojjden uitbe-
taahl. .S
Aangezien DaitaohUnd geen posten
voor doorvoer meer aannam, is van
Nederiandsche tydo te BorJyn op de
wensohelykheid geweien, hierin ver
andering te brengen ton opaiohU van
het verkeer tusschen Nederland en
Oostenryk, daar de iuvoerbehooften
van de Donau-monurehie op het
oogenblik zeer groot lijn, doch aile
correspondentie onmogelijk is. Ook te
Berlijn wordt dit verlangd, na er geen
verkeersmoeilijkheden meer bestaan.
De verwoesting van Leaven door de
Daitscihe troepen heeft ontzetting te
weeg gebracht over de geheele wereld.
Deze stad, waarin zich kunstschatten
bevonden als nergens ter wereld, een
open stad waarin 45.000 burgers
woonden, die slechts in vrede hun
bestaan wilden voortzetten, is thans
tot een rockende puinhoop gemaakt,
waarop en waaronder tallooze slacht
offers den dood hebben gevonden.
De verhalen van de enkele Neder
landers, bewoners van lieu ven, die
hier te lande zijn aangekomen, na die
dagen van verschrikking daar te heb
ben doorgebracht in doodsangst wat
hun lot zou zijn, zijn afgrijselijk. Wij
laten hier een en ander volgen van
de droeve dagen, die de directeur der
waterleiding te Leuven, de heer W.
H. Hutger» heeft moeten ondervinden.
Na in de Telegraaf te hebben ver
teld van de bezetting van Leuven
door de Duitsche troepen, de geruchten
die er gingen als zou door de I^euven-
seho burgerij op een Duitsch convooi
zyn geschoten en het daarop gevolgd
optreden der Duitschers, vermeldt het
blad het volgende:
„In de richting naar de stad, wordt
oen hevig geweervuur onderhouden.
Ik snel naar boven, waar mijn kin
deren van resp. 2'/j jw"" on weken
sliepen, en vlucht met hen en myn
vrouw in den kelder onder ons buis.
•Spoedig voegen zich daar enkele kin
deren onzer buren bij ons.
Om tien uur 's avonds waagde ik
even oen kijkje in mijn tuin te nemen,
vanwaar uit ik het gezicht over de
straat en de stad had. In de omgeving
van het station en op de Groote Markt
brandde het gewoldig. En nog steeds
een regen van kogels en een regen
van vuur uit de lucht. Ik ben niet
lang gebleven, maar zocht dadelijk
weer het beschuttende keldergewelf
op. Tegen elf uur kwam een oude
dienstbode uit eon achter ons gelegen
heerenhuis, mijn hulp inroepen. De
56-jarige trouwo moid had twee tuin
muren moeten overkiimmen. Het huis
van haar meestor stpnd in brand alle
kamers vol vuur en rook.Wy wa-
rqn onmachtig hulp te verleeneu
ieder die buiten kwam, werd onmid
dellijk gedold. Met moeite dwongen
wij do dienstbode bij ons te blyvon
haar meester van 86 iaar, diens zoon
van 46 jaar on twee andere dienstboden
zyn levend verbrand.
Nog andoren kwamentusschen
twaalvon en half één waren wy met
ons dertienen in don kelder.
De angst, dien wij uitstonden, is
onzegbaar, Het geloei der vlammon,
hot geknetter van niet onderbroken
geweervuur, het was om er wanhopig
onder te worden.
Om twee unr twoifcoii alle ruiten bij
ons ingeslagen oh ons huis, dat even
als alle huizen, van boven tot beneden
verlicht moest zyn (op Duitsch bevel),
werd doorzeefd van kogels, stellig om
mogelijke vluchtelingen, dio er in kon
den zyn, te dooden of verdrijven.
Ten vlo» uur 's morgeus werd oen huls
naast ous lu brand geschoten. Do wlud
dreel den rook In don kelder on wilt"
wij ulot stikken, dan moesten wij d/neu
vertalen, lu do straat viel nog so hoi op
schot j wij moesten se echter over op In
een stal achter een ook ook al ver]
lieoreuhuls, beschutting te vindhi. Onge
deerd Itorolkton wij allen dose toevlucht.
Daar troffen wij nog oen dertigtal vlade
teliugon, moest Iwwouers van de Stations
straat, die voor en ua hnu eigendommen
lu de vlammen hadden xlon opgaan
later sagen opgaan. Op het oogenbllk.dat
wij er kwamen, stond eon groot klooster,
Ih<wound door paters, uit Portugal ver
dreven, en waar taf van Leuvrascbe stu
denten gehuisvest waren, in lichtelaaie. In
«ie naaste omgeving stonden vier groote
huisen in brand, waaronder (kt van ad
vocaat Mtorckmans en van don officier van
gexoudhi'id Vanbelllngen, die op het oogen
blik In Antwerpen is, maar wiens vrouw
en kinderen te Leuven waren aobtergo-
bleven.
Zoo wachten w,y don loop der gebeur
tenissen at. Tegen 9 uur Woensdagmor
gen werd do toestand In ons verblijf soo
ernstig, dat de mannen beraadslaagden,
wat te milieu doen. Overal, voor, achter,
san weersxijden van ons vuur, vuur......
Plotseling worden wij opgeschrikt door
slagen van geweerkolven op de deuren
oen Duitsch sergeant met twee soldaten
komt onderzoeken of en welke menscheu
er zich in dim stal bevinden.
Na dit ondersoek, waarbij bleek, dat er,
rich geen Belgische soldaten onder bevon
den. werden wij, sooals wij waren, ge
leid naar het station, dat op ongeveer vijf
tuinulen afstand ito De wfg voerde tus
schen raken en over brandend hout heen.
Op het stationsplein was van de twintig
café'* en hotels, die daar wamt,
si uk meer over. Toen wij er kwamen,
viel van een der grootste hylsoir de voor
gevel met donderend geweld op straat.
V66r bet station bad men 'a sorgvoldig
onderhouden plantsoen. Na zagen wij er
tal van lukra van burgers rusten, met
gelaat voorover in de bloemen. Ver
moedelijk waren dew dooden uit de stra-
ii der stad bierbeen gevoerd.
Wij waren in bel station met ongeveer
tJO personen. Hier volgde «en nauwkeurig
onderzoek van bescheiden, waarover wij
beschikten en toea kragen wij door de
zorgen van een Duitsch officier, die ons
litermate beleefd «n voorkomend behan
delde. **o plaats in dra trein in era vee
wagen. waarin banken warra geplaatst.
De gewone 8(1 wagraa van dien trein war
r«n vol Duitsche gewonden.
Vóór de trein vertrok, verzocht ik een
oÜSafar verlof, nog «Me bescheiden in
mijn buis te mogen halen. Dit werd mij
geweigerd; ik moest met dezen trein ui<«\
anders kon hij voor mijn loven, al was
lik dan ook Hollander, niet instaan.
ïTlt dra trein sagen wij heef de stad iu
brand. „Wat vandaag nog gebleven is.
wordt morgen in brand en plat gescbo-
B", ral oen officier.
Do Times komt in een hoofdartikel
verontwaardigd op togen het ruwe
optreden der Duitschers in België, dat
ztjn toppunt beeft in de verwoesting
van Leuven.
De Westminster Gazette, oen zoor
gematigd blad, schrijftDe verwoesting
van Leuven is een schandelijke daad,
die niet gerechtvaardigd kan worden
met een beroep op militaire noodzake
lijkheid. Geen dappere soldaten be
drijven dergelijke dingen, maar raen-
schen, dol van angst voor eigen
veiligheid.
Het is een noodzakelijkheid voor de
Duitschers, hun verbindingslijnen te
doen l>ezetten door het kleinst moge-"1
lijke aantal troopen en daarom moet
de bevolking worden geterroriseerd.
Deze wijze van optreden zal echter
hot tegengestelde uitwerken van 'tgeen
ermee bedoeld i«. Het zal de bond-
genooten tot volharding aansporen.
De N. Rott. Crt. schrijftj
De verwoesting is, nnar de Duitsche
lezing van het gebeurde, bedoeld als
straf tegenover de bevolking van de
aloude, vermaarde stad. Het is eeno
straf, die verre en verre ovor do be
volking van Leuven, verre over het
geteisterde België heen gaat. Het. is
oene kastijding, die al wat er op aarde
aan Westorsche beschaving bestaat
heeft getroffen. Wereldberoemde mo
numenten van geschiedenis, weten
schap en kunst van eeuwen en eeuwen
her zyn in enkele uren vernietigd.
Daarmodo is niét slechts het vijande
lijke land, net*, daarmede moet een
ieder, die in het oude en pjouwe
werelddeel meeleeft met de cmtuur,
verpletterd zjjn. Het Duitsche/ volk
staat in de werken des vredes zeer
hoog. Schier op alle gebied vah weten
schap en beschaving staan/Duitsche
coryfeeën vooraan. Zij ookl/on zij niet
in de laatste plaats, moeton de straf,
die op de Leuvensche bevolking is
toegepast, voelen als ware die straf
hun zelvon aangedaan. Zij evenzeer
als alle anderen, neutralen en oorlog
voerenden van beide partyen, moeton
ontsteld zijn, en do wonde, dio hun
toegebracht, zal ten eeuwigen dage
blijven sohrijnen.
Wij treilen niet in eeno beoordep-
ling van hot gebeurde, uit krijgsmais
oogpunt beschouwd. Wij beoordeetyn
niet of er recht was of niet., noch oflk
of het eene juiste taktiek is, de l«-
Yolking van een vijandelijken staal,
door zulke straffen, ais er nu eene
is voltrokken, tot wanhoop te drijven.
Maar n België heeft nog een aantal
steden, Uio als monumenten van ge-
sehiedema, kunst on beschaving golden.
Mon wAnt bij de gedachte wat door
- misverstand, door oen vorgryp
van oen aantal burgers misschien, ook
hun lot zon kunnen worden. Kn men
vraagt zich af, of er dan geen middel
zou zyn, om zelfs in gevallen, waarin
het dan misschien naar streng oorlogs
recht geoorloofd mocht zijn, met óén
slag te vernietigen hetgeen den roem
uitmaakt van lange eeuwen, niettemfi
in het belang van de gansche mensch-
heid genode te laten gelden boven
rech^.
Dr. A. H. M. J. Van Rooy, de Rot-
tordamscho arts, dio naar men weet,
met dr. Kleypool voor don Rootle
Kruis-orboid naar België is gegaan en
van daar thans is teruggokeord vertelt
in het Roti Nieuwsblad zyn belang'
wekkende herinneringen en indrukken.
Zondagmiddag, den 16den, kwamen
we in Brussel aan. l)en leider van het
Belgische Roode Kruis, Prof. Depage
kende ik van vroeger en hy ontving
ons allercbarm&ntst. Kyk, de orga
nisatie van het Belgische Roode Kruis
was wel wot op t laatste oogenblik
geschied. Bovendien is de chirurgische
specialiteit in België nu niet zóó bij
zonder en Depage, die zelf een ras-
chirurg i«, en die de Nederiandsche
opleiding zéér hoog stelt, was blq doft
wij hem te hulp kwamen. 7
Bovendien zei hij 't zeer te w&r-
deeren dat twee Hollandsche doctoren
spontaan in België kwamen, de on
vriendelijke faam die door België om
trent Holland ging, zon mede déér-
door, eerder verstommen.
Wij kregen onzen armband met het
Roode Kruis, gestempeld door de Bel
gische autoriteiten en een carte d'iden-
tification.
De Hollandsche kolonie had al een
Roode Kruisambnlance ingerichtwer
kelijk prachtig, in de fabrieken van
Van den Bergh limited en onder toe
zicht van den directeur, den heer An-
driessen en zijn vrouw, die zicli zeer
verdienstelijk hebben gemaakt. Deze
ambulance werd door Depage onder
onze leiding gesteld. Tegelijk kregen
we de opdracht in naburige ambulances
op vehsoek hulp te verloenen.
We vonden al patiënten in de Hol
landsche ambulance, gewonden en uifc-
geputten uit Haelen en Diest.
Laat ik dit voorop stellen als con
clusie van mijn medische ervaringen:
in dezen modernen oorlog zijn twee
uitersten regelof de strijders worden
dadelijk gedood, óf slechts licht ge
wond, maar het percentage dooden is
ontzaglijk groot.
Het gebeurde dat treinen gewonden
te Brussel aankwamen en dat ik van
zes in een coupé er nog maar één
levend vond en vijf dood tusschen de
kussens en op den vloer gezakt, door
zeefd van kogels. Die had men dan
toch ook op het slagveld als herstelbaar
^doorgestuurd.
En veel, heel veel uitputting. Ik
zag lieden van wie ik meende dat zij
stervende waren, met brekende oogen
en een polsslag van 100—140, die als
ik zo onderzocht, geen enkele wond
hadden, eenvoudig uitgeput. Met een
morfine- of etherinspiiitjng en met
wat wijn of champagne kregen we ze
wat meer opgewekt en na een paar
dagen rust waren ze weer geheel op
streek.
Erge wonden worden alleen door de
mitrailleuses en door de shrapnellko-
gela veroorzaakt, de stukken van de
shrapnells vooral doen gruwelijke uit
werking. Van een van mijn patiënten
waren allo spieren van het bovenbeen
weggerukt.
Al bij onze komst in Brussel
vervolgde dr. Van Rooy vonden
we 't er van een vreemde angstige
gejaagdheid. Iets beklemds was er in
de atmosfeer, bangheid voor naderend
onheil. Men praatte zacht en nerveus.
De spanning in de stad werd nog
versterkt door werken voor de verde-
Jigingbarricades op de Boulevards
m in het Boisdaar ging toch iets
gebeuren
Maar Woensdagavond werden de
barricades opgeruimd, de garde civique
werd ontwapend, de gardes en politie
agenten gingen huis aan huis rond
zeggen dat men vooral niet schieten
zou als de Duitschers kwamen.
Toon die intocht. Ja, dat was on
vergetelijk.
Het Brusselschëraolk hield zich goed,
stil, ofschoon met grimmige bloeke
gezichten stond het langs den intochts
weg. En in de "''filyitschers vond ik
niets uittnrtends, integfcudfiel, met de
revolver in de hand keken de eerste
troepen schuw togen de vonsters der
^huizen op.
X Maar grootsch en indrukwekkend
was het geheel van dit intochtsleger.
Daar ontbrak nergens iets aan, alles
was evenzeer verzorgd, .De voeding
zelfs by dezen intocht was als bij een
manoeuvre.
Afthter elk blok van misschien dui
zend man infanterie roed een groote
dampende wagen, zooiets als een groote
stoombrandspuit. Daar stonden koks
op, die uit ketels spijzen schepten in
emaille kroezen, wielrijders namen die
jtroezen aan en reden ermee den troep
langs. Al loopend slikten J^o soldaten:
eerst een kroes soep, danNeon kroes
yiet dunne brij van groenten en aard
appelen, waar stukjes vleesch indreven,
hun middagmaal.
(Wordt vervolgd
De overwinning ligt in de beenen
der soldaten.
„Do overwinning ligt in de beenen
der soldaten 1" Dit woord van Maar
schalk Maurits van Saksen geldt nog
heden ten dago. „Een leger, dat op
6 Nov. te Roszbach, op 5 Dec. te
Leuthen, kon slag leveren, telt voor
twool" heeft Moltke gezegd. Sedert
langen tijd let men terdege op het
marcheeron en de schoenen der troe
pen. Marschen zijn en blijven de
grondslagen van den oorlog en de
geschiedenis kent menig voorbeeld,
dat een flinke marsch de overwinning
bracht, een slechte de nederlaag. Men
denke bnv. aan den uitstekenden
marsch der Japansche garde-reserve
brigade, die gedurende den slag aan
de Shaho in 2,5 dog van den rechter-
naar den linkervleugel optrok; aan
den marsch van Mac-Mahon in 1870
toen hij door het marcheeren gedwon
gen was slag te leveren op den dag,
dien hy als rustdag bestemd had.
Onder een gewonen marsch verstaat
men voor het voetvolk 20 a 25K.M.
>er dag, aJs het noodig ia moet echter
50 K.M. in de 24 nor afgelegd wor
den. Er zijn echter ook goede mar
schen, die ver bij deze getallen ten
achter blijven. In den Balkanoorlog
van 18771878 kon Gnrko in den
zomer slechts 15 K.M. per dag afleg
gen, terwijl in den winter door het
onbegaanbare terrein slechts 5 K.M.
afgelegd werd, wat anders bij gunstig
weder en goede wegen in een uur
kan gedaan worden. Napoleon's troe
pen maakten meerendeels goede mar-
achen, zelfs op don terugtocht mar
cheerden zg van Moskau naar Kowno,
een afstand van 1200 K.M., in 58
dagen. Merkwaardig is het verschyn-
sel, dat verslagen troepen nog voor
treffelijk marcheerden. Na den Blag
by Worth is Mac-Mahon in 12 uur
naar Zabern gemarcheerd (51 K.M.).
Als de omstandigheden echter on
gunstig zijn gaan de troepen met een
slakkengangetje. Toen de Russen in
1831 in Polen trokken, belemmerde
de smeltende sneeuw het m&rcheeren
zoo, dat slechts 2 K.M. per uur a/ge
legd werd. Op 26 Dec. 1806 moest
de divivie Legrand van Giechanow
naar Bugurzyn march eeren. Voor die
15 K.M. waren door den «achten bo
dem 12 uur noodig. Nog langzamer
vorderde de tegenstander: Vorst Ga-
litzyn trok op 20 Dec. van Golymin
naar Slubowo. Voor deze 10 K.M.
waren 13 uur noodig. In 1877 legde
de Russische infanterie (in den Bal
kanoorlog) in een bergstreek 15 K.M.
in 6 dagen af. Een goede marsch
hangt echter niet alleen van de snel
heid af. De troopen moeten niet te
zoer verzwakt on te moe zijn. Zonder
marschverlies komt men er echter
nooit af. De Engelschen marcheer
den in den Znid-Afrikaanschen oorlog
van Bloemfontein naar Pretoria. De
snelheid was goed, in 19 dagen leg
den zij 480 K.M. af. Zij verloren
echter aan zieken 3 k 5 pCt. Het
grootste marschverlies had wel Napo
leon, op 24 Jnni 1812 aan de Njomen
telde het leger 293.000 man. Op 98
Juli bij Witebsk waren ernogslechti
193.000. De gevechtsverliezen waren
betrekkelijk gering, tot midden Augus
tus ongeveer 10.000 man. Op 20
Augustus namen aan den overtoeht
over de Dujepr nog maar 156.000 man
deel, - op 7 Sept. waren te Borodino
nog 142.000 man over en op 15 Sept.,
nadat men in 83 dagen 1000 K.M.
afgelegd had, kwamen te Moskau
105.000 man aan, ongeveer een derde
van het oorspronkelijke aantal. Op
18 Oct. trokken 106.000 man van Mos
kau weg, op 9 Nov. waren bij Smolensk
nog 50.000 man aanwezig en op 28
Nov. was het groote leger tot 32.000
man geslonken.
Vorderingen op- en schulden
aan het buitenland.
Mon deelt ons mede, dat na ge
houden besprekingen met Z. E. aen
Minister van Landbouw, N. en H.
door een comité van belanghebbenden
uit groot-industrie, handel en scheep-
vaifrt pogingen in het werk gesteld
zullen worden ten einde te geraken
tot de uitwisseling en verrekening van
Nederiandsche vorderingen op- en
Nederiandsche schalden aan het buiten
land.
Een desbetreffende oproeping aan
de belanghebbende!» is binnenkort té
verwachten. J'
De Minister van Landbouw heeft
aan het comité toegezegd om, voor
zooveel znlks later mogelijk mocht
blijken, het plan van Regeeringswegé
te bevorderen.
Staat van Beleg.
Bü Kon. Besluit zijn instaat van be
leg de gemeenten:
a. in Zeeuwsch VlaanderenSas
van Gent, Westdorpe, Zuiddorpe, Koe
wacht, Overslag, Axel, St. Jansteen,
Graauw en Langendam, Hulst, Clinge;
b. in NoordbrabantPotte, Ossen-
drocht, Woensdrecht, Hoybergen, Ber
gen op Zoom, Wouw, Roósendaal en
Nispen, Rucphen en Vorenseinde,
Zundert, Rijsbergen
c. in Limburg: Amby, Bemelen,
Berg en Terblijt, Bocholtz, Borgharen,
Cadier en Keer, Eygelshoven, Eysden,
St. Geettrnid, Gronsveld, Gulpen,
Heer, Heerlen, Hodthem, Hulsberg,
Kerkrade, Klimmen, Maastricht, Mar-
gratep, Meerssen, Mesch, Mheer, Noord-
Oud Valkenburg, Ond Vroen-
St. Pieter, Rgckholt, Schaes-
Schin op Geolle, SimVelvejfl,
Vaals, Valkenburg, vyeren-
frl Wyire, Wittem.
Steenkolen van Nederland,
koden, d.d. 28 Aug. In ant-
ijofd op een vraag in het lagerhuis
de verscheping van kolen van
naar Nederland verklaar-
ti Ronciman. de minister van handel,
deze verscheping geschiedde, om-
fct Holland dringend behoefte heeft
m kolen. De regeering neemt .aan,
deze kolen bestemd zyn voor nen-
gafen en derhalve geen contrabande
Tfocht er eenige kans bestaan, dat
d| voor Duitsche schepen bestemd
Jolden, dan zou de regoering tus-
jekenbeide treden. (Alg. Hbld.)
Verzekeringsmaatschappijen.
Poor de Directie der onderlinge
vtfiekerings-organisaties welke deel
fjtm&ken van de Coöperatieve Ver-
,ff«i/nng „Centraal Beheer", zynde:
1°. de Centrale Werkgevers Risico-
0Mik; 2°. de Centrale Landbouw-
Oideilinge 3°. de Tuinbouw-Onder-
]jge; 4°. de Vereeniging Wet-Risico,
k een circulaire gericht aan de ruim
3,000 aangesloten werkgevers waarin
%m. de aandacht gevestigd wordt op
dé bgkantoren on plaatselijke com-
oitties, welke zich beschikbaar stellen
tot het geven van inlichtingen zonder
Tiel kosten op allerlei gebied.
Bij de Tweede Kamer is een wots-
oatwerp ingediend, waarbij amnestie
wordt verloend aan deserteurs van het
Ned. Indische leger of tot do land
macht behoorenden in de Koloniën
Suriname en Curasao.
Het comité tot steun voor de uit
gewekenen uit België zond ons zijn
deide lijst van ingekomon giften. In
totaal is thans ingekomon f26.570.35
en frs. 613.96, benevens kledingstuk
ken en diversen. Het secretariaat is
gevestigd Kal verstraat 64 Amsterdam.
Generaal Staal over den oorlog.
Na gesproken te hebben over het
krijgsplan der Duitschers on het for-
ceeren van de Belgische grenzen,
spreekt generaal Staal in het Vaderland
over allerlei maoniugeu naar aanleiding
»n het kiezen van dozen weg naar
nkrijk.
Dan vervolgt de schrijver
De Duitschors hebben het stoute stuk
fclgaan om aan België, op zijn weige
ring, den oorlog te verklaren en zich
daarmede do vijandschap der Engel-
ichoh op den hals to halen. Misschien
lal dit later overmoed blijken, maar
toegegeven moet worden, dat er iets
grootsch is in dat doorzetten quand-
mème van oen veldtochtsplan dat (nu
•enmaal als het moest geschikte gte-
kozen was.
Het komt mij voor, dat de aanvan
kelijke uitvoering van dat plan ook
leer hoog is aan te Blaan.
De generaal schrijft dan over do
neutraliteit van Nederland en herinnert
»&n een „Gids"-artikel van zijn hand
oit 1906 waarin hy, evenals in andere
geschriften! als zijn meoning heeft te
kennen gegeven, dat, zoo oen oorlog
lis de tegenwoordige uitbrak, ons land
waarschijnlijk zou gespaard blijven.
Een meening waarmee men toen lang
niet algemeen instemde, maar waar
heen de schrijver nu toch met eenige
voldoening verwijst.
Duitschland, zoo schrijft de heer
Staal verder, hoeft ons niet gespaard
pour nos beaux yeux het had voor
ign opmarsch ons land niet noodig,
ware dit wel hot geval geweest, het
ion ons evenmin hebben ontzien als
kat België deedgb
De EngebUWriichijnen ook te heb
ben ingezien, dat een landing hunner
knlptroepen sneller en doelmatiger tot
Émd te brengen is op de Fransche
de Belgischo kust dan door Zeeland
m langs de Schelde.
Het komt mij voor, dat de kans, dat
wij in den oorlog zullen worden betrok
ken thans al zeer gering is. Wat niet
Ijhiadert, dat ik al de door de Regoe
ring genomen maatregelen inzake de
handhaving der neutraliteit van harte
toejuich en goedkeur.
Onderwaterzetting.
Het Vaderland vertelt een en ander
over de methode om bij een inval
lenden vgand door onderwaterzetting
van terreinen het opmarchoeren te
beletten of te bomoeielijken.
Bekend is, dat men vooral in ons
land met gunstig gevolg met onder-
^•terzetting gewerkt heeft, o.a. bij
■et beleg
Het Wadwl daft uiteen, dat men
■ot water niet te hoog over het land
mag laten komen, want dan zou de
vy&nd er met plat boomde vaartuigen
op kunnen varenen toch moet het
zóó hoog, dat het doorwaden van het
ondergeloopen land niet doenlgk is.
De bronnen, waaruit men het water
krggt, 2gn in het algemeen: de zee,
de groote en de kleine rivieren, en
regen en kwelwater in polderlanden.
De zee heeft hot nadeel dathetzonte
water zeer nadeelig voor het land to.
Het beste geschiedt het inandeeren
door middel van een of meer groote
rivieren.
In den ouden tijd geschiedde het
onder water zetten door het door-
steken van de waterkeerende dijken.
Dit ruwe middel heeft het groote na
deel, dat men het toestroomen van
het water niet in de hand heeft, wat
toch in de eerste plaats noodig is, om
de inundatie op peil te kunnen honden.
Thans to 't door een uiterst zorg
vuldige voorbereiding, door. middel
van verschillende soorten sluizen mo
gelijk, de inundatie te stellen waar en
wanneer men wil en tevens den water
toevoer in de hand te honden, dat is
het werk van militaire ingenieurs e®
men mag overtuigd zijn, dat dit uit
stekend geregeld is.
Natuurlijk loopon er door het onder
water gezette gebied niet allfcen slootjes
en vaarten, maar ook hoogere en droge
wegen, die behoorlijk door kanonnen
moeten bestreken zijn.
Maar het is duidelyk dat, vooral op
kleigronden de geïnundeerde bodem
alras glibberig wordt, zoodat infanterio
slechts hoogst moeilijk kan vooruit
komen nog gunstiger wordt de toe
stand voor den verdediger, wannoer
er veel dvtarssloten zyn.
Onder flink vuur wordt het door
waden zoo goed als ondoenlijk.
Men wil den vijand voorts dwingen
met zijn geschut aan gene zijde van
de inundatie te blijven en deze moet
dul pl.m. 5 K.M. breed zijn, wil men
in de hoofd verdediginslyn niet te veel
last van hot vijandelijk artillerievuur
hebben.
Een nadeel aan onderwaterzetlingen
is dat zij, zoo goed als zij den vijand
het naderen verhinderen, den ver
dediger ook een beletsel zijn om tot
het offensief over te gaan heeft men
echter een krachtig veldleger vooruit,
dan weegt het voordeel dat men met
minder troepen bij de verdediging kan
volstaan tegen het genoemde nadeel
wel op".
Dat de tegenpartij zal trachten het
water zoo hoog op te voeren, dat er
over gevaren worden kan, óf zal
trachten het af te tappen, is dtiidolijk
even duidelijk is, dat men dit'belet
ten moet. J
Een tweede bezwaar aan oen inun
datie verbonden is het nadeel dat aan
den grond, vooral bouwland, wordt
toegebracht. Het is hierbij echter van
bolang of het water langzaam naar
binnen vloeit, dan wel plotseling in
groote massa er op stroomt. In het
laatste geval wordt de grond als het
ware dicht geplempt en er vormt zich
een harde, voor lucht ondoordringbare
korst, die don grond onvruchtbaar
maakt. Dit laatste kotht echter bijna
nodit voor.
GOUDA, 31 Augustus.
Voor het examen Hoogdnitach M.O.
slaagde te 's Gravenhage de heer C.
Lafeber alhier.
Ned. Israël. Kerk.
Bij de gisteren gehouden haratom-
ming voor een lid van den kerkei-aad
der Ned. Israëlitische gemeente alhier
to gekozen de heer N. 8. Polak.
Ken aUtigmooi krijgsgevangen.
Naar wij vernemen is d«' heer L. Spaan,
inwoner dezer gemeente, die als niet tot
Nederlander genaturaliseerde Belg hij bet
uitbreken van den oorlog in Üelgifi on
der de wapenen is geroepen* in een der
gevechten door de Duitachwa krijg «ge-
gevangen gemaakt.
l)e heer Spaas was aanvankelijk hij de
Belgische troepen bij de verdediging van
Luik.
Thans tieviodt onze stadgenoot zich, vol
gens van hem bij zijn familie ontvangen
bericht in het kamp der krijgsgevangenen
te MUnster in Westlalcn.
Vrijstelling van Port.
Tot nadore beschikking is in hot
binnenlandsch verkeer vrijstelling van
port verleend voor de verzending door
en aan militairen van
a. brieven (met inbegrip van brief
kaarten) tot een gewicht van 20 gram
b. drukwerken en nieuwsbladen tot
een gewicht van 100 gram.
|[De portvrij te verzendei^Bkken
moeten, voor zooveel zij afk^plg zijn
van militairen, aan de adreszijde dra.
gen het opschrift „Militair" gewaar.
merkt door de hondteekoning van den
afzender.
Stokken, welke niet beantwoorden
aan de hier voren genoemde, worden
met port belast
tVnddinjrveen. De hulp van de
gemeente-politie alhier, werd Zaterdag
)J. ingeroepen om een tweetal „Duit
sche vlachtelingen" zooals wen! ver
teld, te verwijderen van het erf bij
R. N. Keil alhier, vanwaar «y, onder
allerlei bedreiging, niet verkozen te
vertrekken. Een van het tweetal was
zoo woest dat hij, gebonden op een
handwagen naar het cachot aan de
Brug moest worden overgebracht. Hij
bleek een oude bekende van de justitie
te zijn afkomsig uit Moordrecht, zoo-
dat de „Duitsche" vluchteling waar
schijnlijk wel eonigen tijd achter slot
en grendel zal gaan. De tweede nam
zoodra hy *de veldwachter in het oog
kreeg de vlucht.
De heer B. van Gent slaagde
Zaterdag te 's Gravenhage vooi het
examen Fransch 1. o.
Moordrecht. Bij K. B. is benoemd
tot veldprediker bij het leger te velde
Ds. A. L. Th. van der Ven, predikant
bij de Ned. Ilerv. Gemeente alhier.
Bodegraven. Voor bet examen
Hoogduitse!» M. O. slaagde te 'sGra-
venhago de heer L. J>. van Andel,
alhier.
Rapport vau Lord Kitchoaar.
LONDEN, 30 Augs. (ModwWliug vau
het Persbureau). Kitchener heeft een rap
port gepubliceerd, waarin de rol wordt
Inschreven, door het Kngelsche leger ge
speeld in den vierdaagschen veldtocht die
op 23 Aug. begon.
Gedurende dien tijd trachtten de bond-
genooten den Duitschen opmarsch legen
te houden en tevens zich terug te trek
ken op nieuwe verdedigingslinie*. De
t-lag l»egon Zondag bij Bergen. De aan
vallen waren zeer hevig, zij werden ech
ter door de Kngelschen algeslageu.
Maandag deden do Duitschers met een
groote legermacht krachtige poglugen om
den terugtocht van het Lng«dsche leger af
te snijden en het in de vesting Maubeuge
te dringen. Deze pogingen werden echter
verijdelt. De verliezen door den vijand in
deze twee dagen geledra, ovortifrften ver
reweg die van de EngeMftUlAl.
Op 25 Aug. zotten de Kngelschen hun
nen terugtocht voort onder voortdurende
gevechten, die echter niet zoo hevig wa
ren als op de twee voorafgaande dagen.
In den nacht van 25 Aug. bezatten de
Kngelschen de lijn Kaïuerijk-Locatcau
Landrecies. Het voornemen was op 26
Aug. mot het aanbreken van deu dag den
terugtocht te hervatten. Vijf Duitsche le
gerkorpsen deden echter een aanval, die
de Kngelschen weinig schaadde. Zij namen
na al deze roemrijke daden eenige rust,
daar zij versterkingen hadden gekrogen,
dubbel zoo sterk ais de verliezen, die zij
hadden geleden ra zijn thans weder ge
reed voor een volgend geveobt.
D« Franschen haddra dra hengsten
schok bi doorstaan van den aanval op
28 Aug. De aanval werd echter terugge
slagen. Ken brigade Kagclsche cavalerie
nam deel aan deze strijd. Het was ca
schitterend gevecht tegen do Duitsche ca
valerie, ra zoo hevig, dat do terugtocht
forst 'middags kon worden voortgezet. Dit
gevecht was één der hevigste, die tot
dusverre word geleverd, onze troepen
hielden zich echter prachtig in hot artil-
lorie-vupr, sloegen dra vijand terug on
doorstaken met hunne lansen era groot
aantal vluchtende vijanden. (Hbl.)
De verwoesting van Leuven.
Men «eint ons uit Terneuzen. Vluch
telingen 1 die te Sint-Nicolass zyn aan
gekomen doen verschrikkelijke ver
halen omtrent de gruwelen waarmede
de verwoesting van Leuven gepaard
ging. Do gruwelen uit den Balkan
oorlog die werden toegeschreven aan
de mindere beschaving en het Ooster-
sche temperament werden hier geëven
aard, zoo niet overtroffen. De verhalen
omtrent gruwelijke mishandeling van
vrouwen en meisjes zijn by na niet te
gelooven. Zij werden gedaan door een
notabel nit Leuven die met vele an
deren was gevangen genomen hun
werden de handen op den rug ge
bonden wat van hun gezin geworden
is is hun onbekend; zy aanschouwden
de verwoesting hunner schoon e stad;
als een gebouw niet spoedig genoeg
brandde werden de moren omverge
haald door de Duitschers die zeer op
gewonden waren. „De oorlog maakt
de menschen tot duivels" verklaarde
de verhaler. Den mannen werd aan
gezegd dat zij zouden worden gefu
silleerd hij vroeg om dan althans
daarvan aap zijne viptiw per brief te
mogen {tennis geven, dat werd toege
staan later werden de mannen los
gelaten na uren van angst te hebben
doorgebraebt. De verhaler noemde de
aanzegging van het fosilleeren die men
blijkbaar niet voornemens was oit te
voeren eene nieuwe moderne foltering.
Lenven.
ANTWERPEN, 31 Aug. Officieel
kan worden medegedeeld dat de vol
gende doelen van de middenstad van
Lenven door de Duitschers in de aach
zijn gelegd: Groote Markt, Stations
straat, Dietsche straat, Mechelsche
straat en Namensche straat In de
offieieele mededeeling wordt niet ge
zegd dat het beroemdo stadhuis zou
zyn verwoest.
TERNEUZEN. Een toenemende
stroom van vlachtelingen komt van
over onze grenzen. Uit de verhalen
blijkt, dat Vele BoldaUm van het Bel
gische leger wegens overspanning in
de hospitalen en ambulances verpleegd
worden. Den families, die hun ionen
zelf kftftnen verplegen, is toegestaan
hun mede te nemen.
BUDAPEST (Oostenrijksche bron),
30 Aug. Eenige bladen hier brengen
de tneoedeeling, dat tegenover de stel
lige verklaringen van Asquith kan
worden verzekerd, dat men kennis
draagt van een geheim verdrag tus
schen België en de West-Europeesche
Staten, hetwelk reeds lang voor het
uitbreken van den oorlog zon zijn op
gemaakt en waarin het dezen loatsten
wordt toegestaan do Belgische gren
zen ten behoeve van krijgsoperaties te
overschrijden.
Italië en Duitschland.
ROME, 30 Aug. Minister-Preside nt
Salandra heeft zich naar bad Fiuggi
begeven, alwaar thans ook de Duitsche
gezant von Flothow vertoeft.
BERLIJN. De keizer en de keizerin
zijn in den middag van den 26en te
Bad Nassau aangekomen on hebben
eenigen tijd vortoefd in het slot van
Freiherr von Stein. Zy hebben verschei
dene uren in afzondtfHng doorgebracht.
Daarna hebben zij de tafryke gewon
de soldaten in Bad Nassau bezocht.
De keizerin bezocht by haar terugkeer
naar Homburg het Kurhaus on hot
hospitaal.
BERLUN. Do Duitsche landwoer
wordt naar België gezonden voor den
etappen dienst.
In Oost-Pruisen.
PETERSBURG (officieel). Nieuwe
troepen zyn aan het Pruisische front
aangekomen, dio reeds doch in ge
ringe mate aan den aanval deelnomen.
Aan het Oottenryksche front wordt de
slag nog voortgezet.
Konigsbrag door de Kussen bezet?
ANTWERPEN, 31 Augs. Volgens Ta-
rijsehc bladen Is Kanigsberg (In het
noordwesten van lont-Bruisendoor de
Kussen Isszet.
Aan de Russisch-Oostenrykschn grens.
St. PETERSBURG, 31 Aug. Von
oosten van Toraagen to de I5e Hon-
gaarseho divisie verslagen en omsin
geld. De vijand zet zijn beste krachten
in de richting van Lublin, waar eon
groote slag wordt geleverd.
De bladen molden dat op de Duit
sche spoorwegen maatregelen worden
genomen voor het vervoer van troepen
van het westelyke front naar do Rus
sische grens.
Russische oorlogsschatting.
ANTWERPEN, 31 Aug. De Rus
sische Regoering heeft aan de Belgische
Regoering laten weten dat zy overal
in de Duitsoho steden en provincies,
welke 4<">r 6e Russische troepen zyn
bozet of ingenomen zullen worden,
het dubbele zal eischen van do oor
logsschattingen, welke de Duitschers
aan de Belgen oplegen.
Zoo hebben de Kusson, naar uit
St. Petersburg aan de Bolgische Re
goering wordt geseind, van Allonstoin
(in Oost-Prutoen) oen bedrag geëischt
van 100 millioen francs, het dubbele
der oorlogsschatting door de Duitschers
aan Luik opgelegd.
LONDEN. Officieel. Apia, de hoofd
plaats van de Duitsche Samon-eilanden
heeft zich 29 Augustus aan de stryd-
krachten van Nieuw-Zeeland overge
geven.
BERLIJN, 30 Aug. Nog deelt het
Duitsche Ministerie van Koloniën
mede
Daaraitot station vOor (Jraadlooze
telegrafiy% Kamina in Togo door de
Engelschen is vernield, zijn geen
nadere berichten uit Togo en uit Ka
meroen voorloopig te veYwachten. In
Duitsch Zuid-West-Afrika is tot heden
nog alles rustig. Onze verdediging*-
troepen treden aanvallend op en zijn
van uit het Zuiden in de richting van
Upington in de Kaapkolonie opge
trokken. Over de bezittingen in de
Zuidzee komen geen berichten binnen.
LONDEN. Volgens een telegram uit
Las Palmaa heeft een Spaansch schip
de bemanning van de in den grond
geboorde „Koiser Wilhelm der Grosse"
aan wal geaet.
BERLIJN, (Duitsche bron). Ambte-
lyk wordt medegedeeld, dat niet alleen
in de zakken der Fransche, doch ook
van de Engeltche soldaten dum-dóm-
kogels zouden zyn gevonden en dat
de militairen autoriteiten tengevolge
hiervan gedwongen worden de scherp
ste tegenmaatregelen te nemen.
WEEN ÉN, 30 Aug. (Duitseh«' !>ron).
In Wilna hebben de militaire autoritei
ten een program tegen de Joden op touw
gerat, omdat deae weigerden tegen de
Oostenrijker* en vóór Kuaiaad te vechlhi.
De joden hebben he» er «schier niet bij
geleien. Zij wierpen l«arrikad«-n op eo
«choten met soo goed gevolg op hun be
lager*. dat de militairen ingrepen iuet
georgaalaeerd verzet te doen Ie hebben
en de program „aftastten".
(Wij voegen er bitdat dit olgeuaardige
bericht eveneras uit Duitsche bron komt).
RijHssi in Duitsche handen.
BERLIJN, 31 Aug*. (Officieel). Htjueel
is door de Fransche troepen verlaten en
door de Duitachcr* bozet.
Eon noof van Keizer Wilhelm
gevangon genomon.
ROUBAIX, 31 Aug. Het Tournal
do Rouhaix meldt dat do Fransche
jagers to paard by Kortrijk do Duitache
Graaf von Schworin, oigon neef van
Keizer Wilhelm gevangen gonomon
hebben.
TRIER. De afgevaardigde naar do
Ryksdag Pauly Kochem, die (lil jaar
oud is, heeft als vrywilligor dienst
genomen in het Duitsche leger.
MILAAN, 80 Aug. Vorst Wilhelm houdt
zich, xooale graiidd. nog *I«mhI* U> Va-
luns op, doch aal doae *ta«l binnen vr«l-
nlg«' dagiii out politieke, militaire «m finan-
oi«<ele moeilijkheden verlaten. De interna
tionale Comminute zal de „loopendti ra
ken" afdoen. ||ot wordt wvr betwijfeld of
de Vor*t naar ^ijn land terug zal Wren.
Veemarkt Rotterdam.
Vette Ossen en Koeion goede
aanvoer, pryzon waren voor late kw.
40, 2e 35 en 3o 31 cent per half kilo.
Vette Kalveren goede aanvoer,
Iste kvf. 28, 2e %L 3e 21 cent pet-
half kilo.
Votte varkens goede aanvoer,
lste kw. 22, 2e 21, 3o 19 cent per
half kilo.
Vette Sohapon en lammeren good
aangevoerd.
Handel in vet voo en vette kalve
ren traag. Vetto varkens lager in prijs,
enkele hokken V, cent noteering.
Schapen on langmoren traag en lager.
van het Koninklijk Moteriologtoch
Instituut te DE B1LDT.
Hoogste barometerstand 769.4 te
Heider, laagste stand 758.7 te Hnpit-
r&nda.
Verwachting tot den volgondon dag:
Zwakke tot matigo veranderlijke
wind, gedoelteliik bewolkt, waarschijn-
lijk droog, behoudens onwoerskansj
vooral in oost en west, iets warmer.
rTreinontspoiing.
Zaterdagmiddag ongevoer kwartier
na twaalven ontspoorden té Uavestnin
op oen wissel van een Iwnonkoiftcn-
den goederentrein uit do richting Don
Bosch een tweetal mot dwarsliggers
beladen wagons, wolkq dwars overdo
spoorbaan kwamen te liggen, waar
door het geregelde verkeer tijdelijk
gestremd was. Persoonlijke ongeluk-
en kwamen niet voor, doch do ma
terieels schade is pogai beduidend.
Door den zoer geringen' treinenloop
ondervond het ver koor nogal niet veel
vertraging.
Eon bandiotenstreek.
Te Veghol vervoegde zich by den
landbouwer J. K-. op de ljeest een
landloopor. De vronw alleen thai* vin-
dendende, eischte hij van haar d'er
gold of d'er loven. De doodelijk ver
schrikte vrouw haastte zich den ban
diet ©en bankbiljet van f25 ter hand
te stellen, waarop deze zich ijlings uit
de voeten maakte. Ofschoon do poli
tie onmiddellijk|den dief achternafiet-
.ste, mocht het niét gelukken Hem te
pakken