EIrun.en leua.öL.
Kijkjes bij de Landweer.
rv.
Gemengde Berichten.
Él-
Stadsnieuws.
Gemeentelijke Arbeidsbeurs.
Laatste Berichten.
TelegraJUsch Weerbericht
dan gitteren werd gemeld. Talrijke
groepen vijandelijke infanterie waren
m de bosschen een schuilplaats gaan
zoeken en gaven zich op de eerste
sommatie over. 'l
Deze feiten, behalve het plunderen
van dorpen en talrijke gevallen van
dronkenschap, toonen de demoralisatie
van den vijand aan, die krachtig ver
volgd wordt.
Omtrent de operaties bij Verdun
wordt aan de N. R. Crt. uit Berlijn
geseind dat de groote generale staf
bekend heeft gemaakt dat de troepen
van den Duitschen kroonprins de
Franscbe versterkte stellingen ten
Z. W. van Verdun genomen hebben
en tot een aanval op de sterke foi
zijn overgegaan. Het leger van
Kroonprins moest voor bedoelde ope
ratie eerst de vesting Verdun voor
bijtrekken. Ten zuiden daarvan kwam
het voor een versterkte stelling, die
door de kanonnen van de vesting ge
dekt was. De stelling verhinderde het
verder oprukken van de troepen. Nu
de stelling genomen is belet niets het
leger van den Kroonprins tegen Ver
dun zelf op te trekken. Verdun is
de spil van de geheele voorwaartsche
beweging der Duitsche legers. Tus-
schen Verdun, Tool, Nancy en Epinal
is het geheele Fransehe oosterleger
samengetrokken
Van Verdun naar het zuiden, tot
Toul, ligt de sperforten-linie van de
Maas. Deze wordt nu door het leger
van den Kroonprins met zwaar ge
schut beschoten. Verdun zelf is een
vesting van den eersten rang. Zoowel
naar het noorden als naar het zuiden
ligt langs het Maasdal een heuvelketen.
Naar het Oosten Btrekt zich oen en
kele kilometers breede, voor 't grootste
deel beboschte heuvelrug uit die over
gaat in de vlakte van Wövre. Deze
heuvelrug is door twee versterkte linies
met verscheidon forten krachtig ver
sterkt. Op de heuvels westelijk van
Verdun liggennaar het noorden de
sterke forten van Marre en de Bois-
bourrus; in het midden de versterkin
gen van Ba'rtelles en Retrel met voor
uitgeschoven batterijen en in het zui
den de forten van Landrecourt en
Dugny. Redouten, gemaskeerde bat-
tergen, infanterie-kazornes enz., vullen
de ruimten tusschen de verschillende
forten en versterkingen.
De het laatst vermelde versterkingen
zijn door het leger van den kroonprins
aangevallen, wellicht ook de heel in
het zuiden liggende forten Houdain
ville en Rozelliers.
Prins Ernst en Prins Friedrich van
Saksen-Meiningen. f
De Keizer deelde den Hertog van
Saksen-Meiningen telegrafisch mode,
dat zjjn zoon, Prins Ernst v*n Sa kso u-
t Meimngen, die voor Namen sneuvelde,
en Prins Friedrich van Saksen-Meinin
gen, broeder van de Groothertogin
van Saksen-Meiningen, die voor Mau-
beuge gesneuveld is, met militaire eer
begraven zyn.
De Duitschers in België.
ANTWERPEN. De strijd by Aer-
schot duurt voort. Het succes blijft
aan de zijde dor Belgen.
ANTWERPEN. Generaal Leman
heeft onmiddellijk nadat hij was ge
vangen genomen een brief aan den
Koning gezonden waarin hy zegt:
„Sire, na de helfdhaftigo gevechten
op 4, 5 en 6 Augustus had ik de over
tuiging gekregen dat de forten van
Luik nog slechts een defensieve rol
hadden te spelen. Ik heb het opper
bevel behouden om zoo krachtig mo
gelijk tegenstand to bieden en het
moreel dor troepen op peil te houden.
Het is Uwo Majesteit bekend dat ik
op G Augustus mijn intrek nam in hot
fort Lonoin.
Ongetwijfeld zal het Uwe Majesteit
leed doen te vernemen dat dit fort
in de lucht is gevlogen waarbij het
grootste deel, waarschynlyk viervijfde
van de bezetting onder de puinhoopen
werd begraven. Dat ik mijn leven
heb behouden komt doordat m(jn ad
judant my van onder de puin heeft
vandaan gehaald waar ik op het punt
was door den kruitdamp te worden
verstikt. Ik werd daarop in een loop
graaf gelegd waar een Duitsoh kapi
tein my te drinken gaf en my krygs-
gevangen maakte. Vervolgens werd
ik naar Luik overgebracht. Ik weet
dat dit schrijven veel te wensohen
over laat maar de ontploffing van
Lonoin drukt my phvsiek. Om de
eer van onze wapenen hoog te honden
heb ik nooh de vesting noch de for
ten overgegeven. Ik versoek U Sire
Duitschland te willen vergeven waar
heen ik thans wordt overgebracht.
Myn. gedachten sullen dezelfde blyven
welke sy altyd geweest zyn, België
en den Koning bad ik gaarne myn
leven gegeven om hun beter te dienen,
dit lot was my niet besehoren.
Uit ANTWERPEN seint Havas dd.
11 Sept. het volgend officieel bericht
aan de N. R. Crt.
De provinciën Antwerpen en Lim
burg zijn geheel van Duitschers ge
zuiverd, evenals bijna geheel Oost-
Vlaanderen.
Onze troepen hebben Dendermonde
weder bezet. Gisteren is in den omtrek
van die stad het laatste gevecht ge
leverd, dat den vijand op ernstige
verliezen is komen te staan en voor
hen in een besliste nederlaag is ge
ëindigd.
Een Dnitsche colon*», welke van
Melle naar Ondenaerde en St. Truyen
trok, trachtte in den nacht een terug-
keerende beweging in noordelijke rich
ting te ondernemen, doch werd ter
hoogte van Eenaeme (bij Audenaerde)
tot staan gebracht. De vijand trok
daarna terug naar het Zuiden.
De verrichtingen van ons veldleger
tegen de Duitsche troepen, die voor
de versterkte stelling van Antwerpen
liggen, zoomede de gisteren vermelde
operaties, waarvan het eerste resultaat
was de herneming van Aerschot, zijn
heden stelselmatig voortgezet.
Ons leger is blijven vooruitrukken
en heeft den Duitschers aanzienlijke
verliezen toegebracht door het optre
den van onze artillerie en in het bij
zonder van onze veldstukken van
zwaar kaliber, wier uitwerking zeer
groot was.
OUTENDE, IJ Sept. Gisteren hadden
in de omstreken van Oudenaarde, Kort-
rijk on House tusschen Duitschers en
Heigen gevechten plaats. Bijzonderheden
ontbroken. De telegraaflijnen zijn doorge
sneden. De Duitschers zoeken den strijd
te vermijden en trachten in allerijl do
J-'ransche grens te hereiken. DKNDER-
MOlSDE is opnieuw door de Belgische
troopen bezet.
ANTWERPEN, I! September. (Havas
aan de N. R. Crt.) Blijkens oen olficieelo
mededeling hebben do Duitschers giste
ren Waereghem nabJj Kortrijk een half
uur' gebombardeerd. Er zijn geen dooden;
enkele gebouwen hebben schade geleden
De Duitschers is-oogen met zulke beschie
tingen, de bevolking tot wanhoop tc bren
gen.
Aan het Oosteltyk Front
In Oost-Pruisen.
BERLIJN, 11 Sept. (Officieel). Vol
gons mededeelingen van den genera-
len staf heeft hot 22e Russische leger
korps getracht in Oost-Pruisen in te
grijpen, doch is bij Lyck in Masuren-
lanu verslagen.
Omtrent de boteekenis van Konings
bergen wordt ons door onzen mede
werker te Boedapest geschreven
In hoeverre de Russische afmarsch
vordert naar het Westen is op dit
oogenblik moeilijk te zeggen. In ieder
geval trekt thans Königsberg meer en
meer de aandacht. Niet zoozeer als
havenstad, hoewel de belangrijkheid
daarvan niet de ontkennen valt, dan
toch als vesting aan de Golf van
Danzig.
Men is in Duitschland reeds lang
bezig geweest om Königsbèrg te ver
sterken en te profiteeren van de eigen-
aardigo natuurlijke verdedigingsmidde
Ion, die de Mauermeren, gelegen bij
de Zuid-Oostelijke grens, opleveren.
Er loopen daar eenige wegen door
waarover een vyand gemakkolijk kon
binnendringen. £)e Duitsche generale
staf vond het gewenscht om daar
kleine' forten te bouwen, z.g. Sperr-
werke.
Een Oostenryksch militair deskun
dige, die 't vorige jaar die versterkin
gen zag by Johannisburg aan de Rus
sisohe grens, meende dat zij 't niet
lang zouden kunnen uithouden, vooral
nïet tegenover belegeringsgeschut. Do-
zelfde deskundige drukte er zijn be
vreemding over uit, dat de Duitschers
in de laatste twee jaren geen strenger
toezicht hielden op die doorgangen.
Russische reizigers en iedereen, die dit
maar verkoos, kon geheel vrij daar in
die landstreek rondreizen. Zelfs offi
cieren worden toegelaten om de wer
ken te zien, zonder eenige voorzorgs
maatregelen. Dit oordeel van oen
militairen bondgenoot over dat zwakke
punt van Oost-Pruisen ia, vermoedelijk,
nog niet door de uitkomsten gebleken
juist te zyn want, voor zooverre na
te gaan, zyn de Duitschers, na vele
geveohteü, nog meester in die meiten-
streken. Voor Königsberg is het al of
niet behouden dier toegangswegen
door de Duitschers, een levenskwestie.
Van daaruit loopt toch een lange
reeks stellingen, ongeveer tusschen
Thorn en Danzig. Langs die zeer be
langrijke lyn vormt vooral Fordan
een goed versterkte positie en de for
ten van Kulm en Grandeni zijn ook
van belang hoewel niet, wat Grmn-
denz betreft, van grooten omvang.
Maar Königsberg zelf is en blyft na
tuurlijk de hoofdzaak, daar die vesting,
jn handen van een vijand, beteekent
een vlootbasis in de Oostzee. Königs
berg is verbonden met Pillau door een
kanaal. Het is 't centrum van de spoor
lijnen. Seder 1870, toen generaal Ska-
keleff zijn anti-Duitsche propaganda
begon, heeft de ligging van Königs
berg meer en meer de aandacht ge
trokken. Twaalf moderne forten om
ringen thans de stad op behoorlijken
afstand. Behalve die groote forten zyn
er een aantal mnnitie-magazijnen,
groote kazernes voor artillerie en in
fanterie, verbindingswegen enz. De
gewone bezetting, (dus is dit van al-
gemeene bekendheid) bestaat uit min
stens 50.000 man en minstens 1000
stukken geschut. Hoe nu Königsberg.
dat beschouwd mag worden als het
bolwerk van Oost-Pruisen, zich zal
houden, moet nog blijken, maar zeer
zeker zal Rusland daaraan een zwaren
kluif hebben.
WEENEN, II Sept. Telegrammen
van de oorlogscorrespondenten melden
eenstemmig dat de strijd in Lemberg
met onvermoeide heftigheid voortduur
de. Het offensief der Oostenrijk-Hon-
gaarsche troepen, waarvan het élan
onbeschrijfelijk is, maakte groote vor
deringen. De toestand wordt gunstig
geoordeeld. De troonopvolger Karl
Frans Josef onderging gisteren den
vuurdoop terwijl gedurende den strijd
de opper-commandant van bet leger
Aartshertog Frederik, met den chef
van den generalen staf, FreiherrCor-
rad ven Hötzendorff op het slagveld
aanwezig was.
Een onderhoud met de
Fransehe Officieren
wan Gezondheid.
Mon seint ons uit den Haag De
8 Fransehe officieren van gezondheid
die na in België te hebben gewerkt
over ons land en Engeland naar hun
vaderland terugkeeren, hebben gister
avond te 's-Gravenhage aan een redac
teur van het Persbureau Vaz Diaz
een en ander verteld van hun weder
varen.
Zij waren bij de inneming van
Namen in de Btad gebleven om do
gewonden to verzorgen en deden zulks
in samenwerking met Duitsche mili
taire geneesheeren.
Volgens do conventie van Genève
heeft mon de heeren laten gaan en
in do gelegenheid gestold over Neder
land en Engeland naar Frankrijk terug
te keeren. Zuidwaarts teruggaan moch
ten wy niet, aldns verklaarde men ons,
vanwege de militaire situatie.
Wij zijn in den oorlog zoolang als
deze duurt en met de eerste Fransehe
troepen uitgerukt. De gelegenheid tot
verpleging in België is zeer voldoende.
Alle gewonden kunnen worden opno-
men zelfs was in Namen in de inrich
ting waar wij werkten vele bedden
onbezet.
De samenwerking na de inneming
met onze Duitsche collega's was uit
nemend. Zij waren uiterst correct en
hoffelijk tegenover ons.
I)e inrichting stond natuurlijk onder
leiding van een Duitsch geneesheer.
Onze Duitsche ambtgenooten en wij
verpleegden door elkaar de Duitsche
gewonden en die der bondgenooten.
Do geest van de gewonden, waarover
wy dit hebben kunnen waarnemen, is
opgewokt. Zy zijn over het algemeen
moedig en wenschen den strijd te her
vatten. Van dum-dum en andere bij
het Volkerenrecht verboden kogels
hebben wij geen van allen iets bemerkt,
noch bij de gewonden der bondge
nooten, noch bij die der Duitschers,
dit in verband met de ernstige be
schuldigingen van weerszijden tegen
over elkaar geuit. Dat wij er niets van
hebben waargenomen bewijst natuur
lijk wat de kwestie in het algemeen
betreft niets. De werking der ambulan
ces en van de verplegingsgelegenheden
kunnen wij niet anders als uitnemend
noemen. Dit geldt voor beide partijen.
Een groote griof hebben wy. De ge
wonden worden herhaaldelijk te vroeg
uit de verpleging ontslagen. Zij zijn
dikwyls bij lange na niet genezen en
hun verwondingen kunnen na hun
ontslag uit de verpleging ongetwijfeld
tot complicaties aanleiding hebben
gegeven, die hun misschien zelfs het
leven kost.
Het komt voor dat soldaten met een
sohietwond in de zyde van hun lichaam
of in de dy, welke blessuren niet vol
komen geheeld zijn, dikwyls, nadat zy
uit het hospitaal komen, een marsch
van twee uur moeten maken. Dat zoo
iets voorkomt is zeer frappant. Daarop
mag wei eens de aandacht worden
gevestigd. Waarom het geschiedt? Wat
de gewonden der geallieerden betreft
(wy spreken over den tyd dat wy hier
de Duitschers hadden), ongetwijfeld
alleen om van de geblesseerden ge
vangenen te maken. Dan leveren zij
geen gevaar meer op. Het is mogelyk
dat de Duitschers tijdens den strijd
hun veroverde plaatsen weer moeten
ontruimen, dan moeten zij de gewon
den achterlaten die door degeallieér-
den na hun herstel krijgsgevangen
worden gemaakt. Dit zal kunnen voor
komen en daarom ook Btuurt mende
gewonden der tegenpartij zoo spoedig
mogelyk als gevangen weg.
Er zijn voor zoover wij het hebben
kunnen zien, wel voldoende krachten
om de gewonden van de slagvelden
te halen. Het gebeurt echter somtijds
dat er (jagen lang op het slagveld
zonder hulp en verpleging blijven. Dit
komt omdat ze moeilijk te vinden zijn,
liggende onder boomen, struiken enz.,
overigens worden van beide kanten
alle krachten ingespannen dit euvel
zooveel mogelijk tegen te gaan.
Bij den strijd zelf gaan de Duitschers
te werk als barbaren. Ieder onpartijdig
toeschouwer zal het moeten toegeven.
Herhaaldelijk hebben wij het mede
gemaakt dat dorpen door de inwoners
inderdaad volkomen verlaten, door
brand met den grond werden gelijk
gemaakt. Hier kon geen sprake zijn
van franc-tireurs of iets dergelijks. De
brandstichting door de Duitschers is
een georganiseerde onderneming, dat
kan niet anders. De soldaten moeten
het vooraf hebben overgelegd en gaan
tot de brandstichting over waar
om Uit een natuurlijke wreed
heid Nergens hebben wij al den
tijd dat wij op het oorlogsveld waren,
iets van meevechten van de burger
bevolking gemerkt. De garde civique
is een, officieele militaire organisatie
en moet als zoodanig worden be-
Bchouwd. De meeste gewonden bleken
na aankomst in het hospitaal uitge
plunderd. Er komt ontzettend veel
roof en diefstal voor. Onze eigen
valiezen zijn ons ontstolen. Buiten
gewoon aangenaam wij stellen er
grooten prijs op dit bekend te maken
was ons de zeer tegemoetkomende
en allerwelwillendste houding van de
Nederlandsche Regeering en' van de
autoriteiten en officieren, die ons hun
geleide hebben aangeboden. Men heeft
ons to Maastricht en op onze doorreis
behandeld op eeu wijze Jdie een zeer
weldadige herinnering na den zwaren
tijd die wij hebben medegemaakt bij
ons zal nalaten.
Het stoomschip „Tambora" van de
Rott. Lloyd is gisteren van Brest ver
trokken en hedenochtend Ouessant
gepasseei'dhet wordt morgenvoor
middag te Rotterdam verwacht.
Prof. W. Mallinckrodt.
Nog in het genot van zyn volle
kracht gaat prof. W. Mallinckrodt,
hoogleeraar van wege de Ned. Herv.
Kerk aan de rijksuniversiteit te Gro
ningen, den zeventig-jarigen leeftijd
tegemoet (28 October a.s.), die hem
roepen zal aan het eind van den
nieuwon cursus zijn ambt neder te
leggen.
Prof. Mallinckrodt werd in 1868
candidaat#tot den heiligen dienst te
Utrecht, predikant te Westmaas in
1869, in Ned. Oost-Indië in 1871, te
Maurik in 1892, te Maastricht in 1893
en hoogleeraar in 1902. Neemt men
in aanmerking dat de twintig dienst
jaren in Indië doorgebracht, voor
dubbel tellen, dan kan men rekenen,
dat deze hoogleeraar wellicht de langst
dienstdoende Evangeliedienaar mag
heeten. Zijn jaren aan de Indische
kerk gewijd, wegen alleen reeds op
tegen veertig dienstjaren te onzent.
Daarbij komen* twaalf jaren predik
dienst in het vaderland benevens een
twaalf-jarig professoraat, hetwelk een
totaal oplevert van vier-en-twintig
of bij zijn aftreden van vijf-en-twintig
jaren.
Prof. Mallinckrodt heeft veel ge
schreven vooral in het tijdschrift
Geloof en Vrij he id. Hij geeft
onderwijs in de dogmatiek, de vader-
landsche kerkgeschiedenis en het kerk
recht.
In deze dagen verdient het de aan
dacht dat by na al zyn zoons het
vaderland dienen. Een verloor in den
dienst het gezicht, een is milicien en
een tweetal zijn officieren. Van een
der laatsten heeft ieder gelezen. Hij
streed voor kort in Albanië en keerde
tijdens de mobilisatie der troepen naar
Nederland terug.
Schreef ik een vorig maal over de
Compagnie Landweer op Voorposten,
thans zal ik u de Cowpie eens thuis
laten tien, althans hoop ik het te
hebben over de linnen huizen en wat
dus meer zij.
Gedurende de ruim 6 weken, dat
ons leger onder de wapenen is zyn we
éénmaal verhuisd. Eerst hadden we de
beschikking over 2 mooie kazerne
paviljoens, maar het duurde niet lang
of achter de kazerne op een uitgestrekt
kleiland was binnen een paar dagen
een tentenstad verrezen. Allerlei ver
halen deden de rondeer zou nog een
bataljon Landweer bykomen, een
nieuwe lichting infanterie zou ze gaan
bewonen enz. Er was onderling als
vaststaand uitgemaakt dat wy er in geen
geval in zouden komen, maar het slot
van het liedje was, dat d(e Landweer
de dnpe werd en in minder dan geen
tijd het tentenkamp betrok. Alle tenten
zijn genummerd en iedere tent heeft
10 tot 12 bewoners. Als regel is een
korporaal of de oudste soldaat dan
tentcommandant. Iedere tent herbergt
een familie apart en we zouden de
tentcommandant gerust de moeder van
het gezin kunnen noemen. Hij of zij,
zooals men wil, neemt 's morgens om
6 uur broodjes, oftewel „kuchies" van
den „bakker", in dit geval van den
fourier en zorgt later dat de soep eerlijk
uitgedeeld wordt.
lederen morgen precies 6 uur wor
den er een zestal groote zakken met
brood de kampstraat ingesjouwd, heel
anders als in Gouda waar men z'n
brood uit een zindelijke bakkerswagen
ontvangt. Wee den ongelukkige, die
hier de onderste broodjes uit de zak
krijgtze zijn zoo plat als een schol
letje. Dit is de reden dan ook, dat de
soldaten wel eens willen vechten om
toch maar een gaaf „kuchie" te pak
ken te krijgen. Een droge boterham
smaakt niet erg, vandaar dat ervoor
ieder man een vierkant stukje boter
bij is. Even nadat de fourier klaar
is met uitdeelen, heerscht er een be
paald vreedzame stemming.
Met knipmessen worden er boter
hammen gesneden, eenige om direct
op te eten en de andere om mee te
nemen. Die gaan dan in de broodzak
naast de veldflesch en bengelen zoo
mee, tot ze om 12 uur met aange
voerde koffie worden verorberd.
In de tenten zelf ziet het er heel
eigenaardig uit. In het midden de vier
kante paal met kapstok, waaraan de
geweren en ransels hangen. Het ge
heele meubilair in zoo'n tent bestaat
uit 2 bidons of waterkitten en een
stuk of vier waschblikken. Verder ligt
in .de heele tent een laag stroo, bij
den ingang meestal door eeh paar
plankjes tegengehouden, daar het er
anders uitgeloopen zou worden. Ron
dom tegen het z.g. muurtje der tent
liggen de dekens. Ieder man. heeft er
twee, die netjes opgevouwen moeten
liggen. Moeten zeg ik, want meestal
rollen we ze maar in elkaar. Onder
die dekens bergen we onze "kostbaar
heden op, zooals sigaren, kaas, schoen
borstel, poetslappen, haarkam, zeep en
dit alles ligt daar broederlijk naast en
door elkaar. Een soldaat is over 't
algemeen niet vies uitgevallen en weet
zich gauw te redden.
's Avonds tien uur moet alles binnen
zijn. Zijn alle mannen in een tent, dan
w.ordt deze zorgvuldig met haken en
oogen, banden en kneveltjes dicht ge
maakt. Sommigen permitteeren zich de
luxe in een waschblikje een brandende
kaars te hebben, maar dit zijn dan
ook de „rijkelui" onder de soldaten;
oen kaars is bepaald esn luxe hier.
Van 20 cent per dag kun je ook geen
kromme sprongen maken.
LANDWEERMAN.
De Tommies en de Fransehe
vrouwen.
Tommy Atkins is zeer goed te spre
ken over de Fransehe vrouwen, zoo
ais uit zyn brieven blijkt.
„De Fransehe vrouwen, schrijft er
een, zijn van oordeel, dat het beste
geneesmiddel tegen kogel- en granaat-
wonden, een flesch wijn en gekookte
eieren zijn. Tijdens den slag van Don
derdag brachten vrouwen ons deze met
gekookte aardappelen en versch brood
in de loopgraven. Ik kan u verzeke
ren, dat dit de dapperste vrouwen zyn
welke ik ooit ontmoette.
Een andere Tommy schrijft: „Een
vrouw zei tegen me, als je er in slaagt
den keizer te dooden kryg je myn
dochter."
Proclamaties van 1870 en 1914.
Acht Augustus 1870 schreef de Ko
ning van Pruisen aan zyn soldaten:
Soldaten,
„Ik verwacht van a dat gij u zult
houden aan de eer, u in het vijandelijk
land te doen kennen vooral door de
uitmuntende tucht, waarvan gij tot
nu toe het roemvolle voorbeeld hebt
gegeven.
„WH doen de vreedzame inwoners
(van Frankrijk) den oorlog niet aan
en de eerste plicht van een eerlijk
soldaat is, den privaten eigendom ie
eerbiedigen, niette dulden dat de hooge
faam van ons leger worde geschonden,
zelfs niet door één afzonderlijk feit
van gebrek aan tucht.
j^ken op den verheven geest,
bat leger bezielt en ik reken niet
op de strengheid en de om-
i«d van alle oversten.
w.g. WILHELM.
V Augustus 1914 schreven Exc. Von
I Staboberst en Hahnze, Leut.-
|S7"aan h0t gemeentebestuur van
ijlt stadje Waver brj den eisch 2 mil-
lissB fr. te betalen
I om mij te verzekeren dat de be-
I hating betaald worden, zal ik als
linjnlt""^ meenemen, een voldoende
I Sul burgers, dié ik gevangen zal
J konden, indien het saldo niet betaald
I rordt.
De stad Waver zal afgebrand en
■tsrnield worden, zonder aanzien van
Ejnand, en de onschuldigen zullen het
I met de schuldigen betalen.
Oorlogshuwelijken in Berlijn.
Het Berliner Tageblatt wijst in een
ytikel onder bovenstaand opschrift
op hst buitengewoon groot aantal oor-
logihawelijken, dat in de dagen van
mobiliseering in Berlijn werd ge-
sbtto, gelijk het weekbericht van het
statistisch bureau der stad Berlijn aan-
toost»
Vel zegt het blad wordt
siachts het totaal aantal huwelijken
„uigegeven en geeft het weekbericht
hier niet het juiste getal, doch met eene
kleine berekening is hier gemakkelijk
het aantal oorlogshuwelijken als volgt
rast te stellen.
Van 1 Januari tot 25 Juli van dit
jaar werden in het geheel 10.925 hu
wlijken voltrokken, tegen 11.369 in
hetzelfde tijdvak van het vorige jaar,
d.i. 11.4 per duizend inwoners. Reeds
einde Juli en op den len Augustus
steeg dit aantal huwelijken aanmerke
lijk en in deze week liep het op tot
421 of 21.3 per duizend terwijl anders
het normale getal der echtverbinte
nissen slechts 11 tot 12 per duizend
bedraagt.
In de overeenkomstige week van
Ishet vorige jaar werden slechts 264
^huwelijken gesloten.
Zaterdag 1 Augustus, den dag der
afkondiging van de mobilisatie, werden
alleen 275 huwelijken voltrokken, tor-
wjjl anders op Zaterdag altijd slechts
110 tot 120 huwelijken plaats vinden.
Voor de beide weken der mobilisatie
ran 2 tot 15 Augustus geeft het
tetistisch bureau geen afzonderlijke
■tallen, omdat, naar het het, „wegenB
I door de talryke oorlogshuwelijken
Wfoorzaakte onvolledigheid der in-
ichrij vingen" geen opgaven konden
worden verstrekt.
Dit wordt in het verslag over de
teek van 16 tot 22 Augustus inge-
koald. Het totaal der huwelijken tot
den 22n Augustus bedraagt 16.626,
terwijl de week van 16 tot 22 Aug.
421 echtverbintenissen bracht.
Daaruit blijkt, dat op de beide mo
bilisatie-weken alleen 4258 huwelijken
komen, die men voor verreweg het
grootste gedeelte als oorlogs-huwelijken
kon beschouwen. "Wanneer men de
andtta te vermelden gewone, huwe ly-
ken, gemiddeld 250 in de week, hier
van aftrekt, verkrijgt men voor de
oorlogshuwelijken einde Juli en begin
Augustus tot het ronde getal van 4000
in Berlijn.
de dichtst bevolkte staat
der aarde.
Het thans zoo zwaar door het oor
logsonheil geteisterde België is niet
alleen het dichtst bevolkte land van
Europa, maar ook van do geheele aarde.
De laatst gehouden volkstelling had
in België plaats in 1910, maar er is
bovendien een vrij nauwkeurige schat
ting van 1912. Volgens deze bedroeg
het aantal inwoners van België, op den
laatsten dag van dat jaar 7.572.000,
wat uitkomt op 206 per K.M2.
Zeventig jaren geleden bezat België
slecht3 2 steden, wier bevolkingscijfer
de 100.000 te boven ging, nl. Brussel
«n Antwerpen, thans is dat aantal
verdubbeld, doordat Luik en Gent er
bn gekomen zijn. Met een groote tus-
scnenruimte volgt daarop Mechelen,
dat einde 1912 nog niet ten volle
60.000 inwoners telde. Voorts komen
Brugge met 54.000, Verviers m. 46.000,
Leuven met 42.000 en Namen met
32.000.
Brussel en Antwerpen hebben in de
laatste 100 jaren den wedstrijd, wie
bet grootste aantal inwoners heeft,
met afwisselend succes gevoerd50
jaren geleden had Brussel het grootste,
maar het werd door Antwerpen ach
terhaald en slechts door de aanvoe
ring van omliggende gemeenten, kon
Brussel zijn positie herstellen. "Wan
neer men het zielental der aange-
voegde gemeenten er niet bij telt, dan
is sedert de helft der vorige eeuw
het aantal inwoners van Antwerpen
bijna verdrievoudigd eu dat van Brus
sel nog niet verdubbeld.
Antwerpen-stad steeg n.l. van 88.000
op 263.000, Brussel-stad van 124.000
op 190.000. Door de uitbreiding van
zijn gemeentelijke grenzen heeft Brus
sel thans het zielental van 663.000
bereikt, terwijl het sneller in bevolking
toegenomen Antwerpen, daarbeneden
blijft. Het jongste bevolkingscijfer van
Luik bedraagt 170.000, dat van Gent
167.000.
Den sterksten aanwas der bevolking
treft men aan in die streken, waar
zich de industrie het sterkst heeft ont
wikkeld, zooals in het district Charleroi,
het middelpunt van de Belgische kolen-
industrie en in de districten Antwer
pen, Brnssel en Luik het langzaamst
groeit de bevolking in de West
Vlaamsche districten.
Van de 9 provinciën die België telt
is al sedert lang Brabant de dichtst
bevolkte en in deze provincie ligt ook
de hoofdstad. Op de tweede plaats
komt Henegouwen en dan volgen Oost-
Vlaanderen, Antwerpen, Luik, West-
Vlaanderen en Namen. De miriBt be
volkte provinciën zijn Limburg en
Luxemburg, die al 80 jaren lacg op
de achterste rij staan.
Bij de beoordeeling van de ontwik
keling van België in de laatstverloopen
100 jaren is de bevolkingstoename oen
belangrijke factor.
GOUDA, 12 September.
Toelatingsexamen R. H. B. S.
De uitslag van het tweede toelatings
examen aan de Rijks H. B. 8. alhier
was als vplgt:
Ie klasse, toegelaten: EI. D. L. van
Son.
lie klasse, toegelaten: J. Kooiman, H.
F. Deur, F. J. H. Voorbergen.
Ille, klasse, toegelaten: L. F. J. W.
Godin, G. Mante. Afgewezen 6 candi
dates
IVe klasse, toegelaten: L. M. Glazener,
Se. Verweij van Udenhout.
Ve klasse, toegelaten: J. F. Stlthle, C.
Schater, A. J. Hoijnen, J. C. Rusting.
Na afgelegd herexamen zijn alsnog toe
gelaten tot
de Ie kl.D. Triczenbcrg, A. H. A.
v. Hulzen,
de lie kl. W. .Verweij.
de IVe kl. H. C. K. Hagenaar, O.
Jonkheid.
de Ve kl. Th. Ruijs, L. H. F. de
Munnik.
De lessen voor de beide afdeelingen der
Ve i klasse beginnen Maandag, 14 Septem-
berj in „de Handelsctirsus" zoodra het
gelipuyt' der H. B. S. bruikbaar is, van
gen' de lessen der andere klassen aan.
Comité tot Steun.
Het Comité tot Stenn ten gevolge
de Mobilisatie verzoekt ons te melden
dat de volgende uitkeeringen reed9
hebben plaats gehad op 22 Augustus
aan 77 gezinnen, op 29 Aug. aan 65.
op 5 Sept. aan 66 en op heden
aan 49.
Hoewel er ook hier zeer zeker werke
loosheid bestaat, is het toch een ge
lukkig verschijnsel te noemen dat de
uitkeoring aan een, zoo betrekkelijk
gering aantal gezinnen, behoefde plaats
te hebben.
Abonnemonts-Comedie8.
In het a.s. Seizoen zullen in den
Nieuwen Schouwburg der Sociëteit
„Ons Genoegen" weder een achttal
abon nements^tooneel voorstellingen
worden gegeven en wel door de Ko-
ninkl. Vereeniging „Het Nederlandsch
Tooneel", Het Rotterdamsch Tooneel-
gezelschap, Directie P. D. van Eijsden
en De Haghespelers, Directie Ed.
Verkade. De datoms zyn voorloopig
vastgesteld op de Donderdagen 29
Oct., 12 Nov., 3 en 24 Dec, 21 Jan.,
18 Febr., 4 Maart on één in April 1915.
Evenals vorige seizoenen zal ook
thans weder het beste worden gegeven
wat op de verschillende repertoires
voorkomt.
Het laat zich aanzien dat er dezen
winter buiten de abonnementsvoor
stellingen weinig of niets worden ge
geven, hetwelk ongetwijfeld aan deze
voorstellingen ten goede zal komen.
Naar wij vernemen zal dezer dagen
de inteekenlyst worden aangeboden.
Gasonderzoek over de maand
Augustus.
Lichtsterkte in kaarsen 14.65
Zwavelgehalte in m. Gr.
per M3. 856*
Specifiek gewicht 0.4181
Calorisch vermogen in
calorieën. 5664.
INGEZONDEN.
Buiten verantwoordelijkheid, der Red.
O I f m p I a~T. O. P.
Geachte Redactie,
Mag ik beleefd eenige plaatsruimte vra
gen voor het volgende
De laatste jaren had ik niet het ge
noegen voetbalwedstrijden bij te wonen, in
Gouda. Zondag 16 Augustus echter was
ik tegenwoordig, bij den wedstrijd tusecheu
twee militaire elftallen en zoodoende in
de gelegenheid, het welverzorgde Sport
terrein te bezichtigen, waar ik getrolleD
werd door de groote lielangstelling van
de zijde van het publiek.
In tegenstelling met deze groote be
langstelling zijn <de resultaten, bereikt
door de beide Goudsche 3e klassers Olyrn-
pia en T.O.P.
Bijna nooit zijn de resultaten die ik
'e Maandags te lezen krijg bevredigend
beide slaan een zeer middelmatig figuur
in de derde klasse.
Waaröiu niet juist nu, nu de omstan
digheden erop wijzen, de handen ineen
geslagen?! onderlinge en eigenbelangetjes
opzij gezet, en getracht het voetbal In
Gouda hoogerop to brengen.
Ik begrijp zeer goed dat er altijd din
gen zijn, waar men van beide zijden over
heen moet stappen. Is dat onmogelijk
Ik hoorde vroeger terloops eens van plan
nen tot samensmelting tusschen bovenge
noemde vereenigingen; zijn die onherroe
pelijk mislukt? Zou een combinatie van
die beiden niet do zoozeer gewenschte 2e
klasser in Gouda kunnen brenge?
li. A. P. Volharding in Amsterdam
gaven het voorbeeldI Wie brengt hier
het balletje aan het rollen? Miju opinie
is dat men niet alleen zichzelf, doch zeer
zeker evengoed het publiek, dat in do
loop der tijden steods meer belang ging
stellen in het voetltalspel, een dienst er
mede bewijs,
IJ geachte redactie dankend voor de ver
leende plaatsruimte,
Uw dw.
Oud-Voetballer.
Opgave van Personen
die zich gedurende de week van
5 Sept. tot 12 Sept. in de Gemeente ge
vestigd of deze verlaten hebben.
GR VESTIGDEN
A. Hoek en gezin uit Rotterdam in
Zwaansgafc 7 C. C. E. Odufré uit Am-
merstol in Raam 308 M. de Jong uit
Rotterdam in Graaf Florisweg 20 C.
T. J. van Rijmenam nifc Oudewater in
Punt 13; A. Smolders uit Valkens-
waard in Vest 68 A. Koloos en gezin
uit Boskoop in Ridder van Catsweg
61cA. M. van den Steenhoven en
gezin uit Boskoop in Ridder van Cats
weg 61b N. Laan en gezin uit Zwol
lerkerspel in Graaf van Bloisstraat 23
M. H. Ledeboer uit Rheden in Gouwe
124P. H, Tekke «it 's-Gravenhage
in Markt 34M. J. P. Kok uit Rot
terdam in Doele8traat 8J. F. Schoe-
makers uit Rotterdam in G-roenendaal
112; H. M. van der "Wandem- nit
's-Gravenhage in Wachtêlbtrkat 63
J. Vonk nit Bodegraven in Moordr.
Tiendeweg 7M. van Eeuwen uit
Waddinxveen in Nieuwehaven 125
W. H. Aalders uit Amsterdam in IJs-
sellaan 102; C. M. Gonda uit Idaar-
deradel in Bleekerssingel 6A. L.
üiestelhorst uit Rotterdam in Fluw.
singel 31.
VERTROKKENEN
E. Booij naar Benschop uit Kruger-
laan 31C. Zwanenburg naar Haarlem
nit N. Haven 19B. van der Tooren
uit Markt 60 naar 's-Gravenhage C.
J. Isarin uit Tuinstraat 47 naar Baarn
J. Lourier uit Buurtje 11 naar Norg
D. Grevenit uit Vrouwensteeg 28 naar
Pernis C. M. Bruin uit Bleekerssingel
64 naar 's-GravenhageR. M. Jager
uit Fluw. Singel 76 naar Deventer;
Z. Raams uit Bleekerssingel 85 naar
Amsterdam L. M. G. Groos uit Fluw.
singel 101 naar OudowaterJ. H. en
II. van der Weg uit Markt 28 naar
Rotterdam E. van der Kamp en gez.
uit Vorstmanstraat 22 naar Barneveld
B. J. Rijmenam uit Punt 13 naar
Oudewater; G. H. W. Boumans uit
Kattensingel 75 naar Oudenbousch
I. J. Hendrix uit Groenendaal 20 naar
AmsterdamWed. L. P. Borst uit
Boeken bergstraat 97 naar 's-Graven
hage Wed. J. F. F. J. Boon van
Ostade uit Kleiweg 42 naar 's-Graven
hage R. Rietveld uit Reg. Plantsoen
lOg naar Boskoop B. Levi uit Flow,
singel 64 naar Amsterdam.
Predikbeurten te Gouda.
EEMONSTRANTSCHE KERK.
Voorm. 101/, uur. Dr. C. E. HOOIJ-
KAAS te Vlaardingen.
GROOTE KERK.
Vroegpreek te 7*/j ure. Ds. DEUR.
Voorta. ten 10 ure. Ds. BERKEL-
BACH a. SPRENKEL.
Nam. ten 2 ure. Ds. BIJL.
KLEINE KERK.
Nam. ten 2 ure. CANNEGIETER.
Kinderpreek ten 5 ore. Ds. DEUR.
LUTHERSCHE KERK.
Voorm. ten 10 ure. Ds.SCHARTEN.
GROOTE KERK.
Huwelijksinzegening, Woensdag 9
Sept., 12 uur, Ds. BERKELBACH
v. i>. SPRENKEL.
GROOTE KERK.
Donderdag 10 Sept, 's avonds 8 uur,
Bidstond.
Aanvragen van werknemers op
12 September.
Volwasken en
1 voeger, 1 witter, 4 hriers, 1 straat-
maker, 1 baggerman, 2 steenbikkers,
1 stoelenm&tter, 1 beitser, 2 smeden,
1 freammakar, 1 monteur, 4 lakkers,
1 fietsenschoonmaker, 1 telefoonwer-
1 hekelaarster, 2 boerenarbeid., I kan
toorbediende, 1 werkster, 1 opzichter,
1 bouwk. teekenaar, 11 timmerlieden,
1 machinale houtbewerker, 5 metse
laars, 1 steenhouwer, 11 opperlieden,
3 schilders, 1 pijpmaker, ,1 pottenbak
ker, I meubelstoffeerder, 1 matras- en
beddenmaker, 2 stoelenmakers, 7 meu
belmakers, 1 politoerder, 1 (scheepma
ker, I goudsmid, 1 machinist, 3 stokers,
3 machinebankwerkers, 5 blikslagers,
1 loodgieter, 3 boekdrukkers, 2 letter
zetters, 4 kleermakers, 3 bakkers, 3
suikerbakker, 6 sigarenmakers, 1 sor
teerder, 3 koetsiers. 9 schippers, 2 tuin
lieden, 9 grondwerkers, 6 pakhuis
knechten, 2 loopknechten, 1 winkel
bediende, '58 werklieden zonder vak
kennis.
Halfwas of aankomende
beneden 18 jaar.
2 dienstboden, 1 timmerman, 1 kui
per, 4 meubelstoffeerders, 3 meubel
makers, 1 touwslager, 1 stoker, 3 blik
slagers, 1 loodgieter, 5 letterzetters,
1 kleermaker, I strijkster, 6 suiker
werkers, 2 sigarenmakers, 2 tuinlieden,
1 loopknecht, 1 winkeljuffr., 7 werk
lieden zonder vakkennis.
Aanvragen van werkgevers.
Volwassenen
1 metselaar, 1 machinebankwerker.
Halfwas1 machinebankwerker.
STATEN-OENERAAL.
Sluitingsziting.
Hedenmiddag te 3 uur heeft de
Minister van Binnenlandscbe Zaken
de heer Cort van der Linden de ver-
eenigde vergadering der Staten-Geno-
raal gesloten.
De Minister zeido o.a.
Het heeft H. M. dekKoningin be
haagd ons op te dragemde zitting der
Staten-Generaal in H&re naam te
sluiten.
Verschillende wetten zyn met mede
werking der Staten-Generaal tot stand
gebracht, aitdere mjn in voorbereiding.
De oorlog, die aan onze grenzen
woedt heeft aan allen regelmatigen
wetgevenden arbeid een eind gemaakt.
De zeer l>elangrijke noodmaatregelen
waarbij de Regeering groot vertrouwen
van de Staten-Generaal moest vragen,
zijn vervolgens aangenomen.
H.M. de Koningin heeft my opge
dragen U Haren dank te betuigen
voor uwe toewyding in 's lands belang.
In naam der Koningin en door
Haar gemachtigd,-verklaar ik de zit
ting der Staten-Generaal gesloten.
Aan het Westelijk Front.
De Duitschers térug-
gedrongen.
PARIJS, 11 Sept De legers der
bondgenooten winnen ten noorden van
de Marno on ten noorden van Parijs
in de richting Soissons-Compiégne
terrein.
De Engelschen veroverden 11 ka
nonnen en belangrijke krijgsvoorraden
en maakten 200 krijgsgevangenen.
De Duitschers moesten veel mate
riaal, voorraden en gewonden achter
laten, terwijl velen zich gevangen
moesten geven.
De Duitsche troepen zijn in hot cen
trum tusschen Sezanno en Revigny
teruggeworpen do Fransehe troopen
achtervolgen hen.
In Argonno hebben de Duitschors
stand gehouden.
LONDEN, 11 Sept. De Londenscho
bladen melden dat do troepen der
bondgenooten 60 mijlen ten rï.O. van
Parys een overmachtigen vijand heb
ben afgesneden en verslagen.
Er werden 6000 gevangenon ge
maakt en 16 kanonnen veroverd.
Hoewel de verliezen aan de zyde
der bondgenooten ernstig zyn, zijn
deze voor de Duitsche troopen veel
aanzienlijker.
Aan het OostelQk Front
Aan de Dnitsch-Russische grens.
ST. PETERSBURG, 10 Sept. De
Duitsche troepen, welke zich bevonden
op de Ruaaisch-Duitache grens, ten
zuiden van de Masèurische meren bij
MyszynieC zijn met groote verliezen
teruggeslagen.
De Duitschers in België.
ANTWERPEN, 11 Sept. Omtrent
de laatste gevechten mpldt men ons
nog:
Bij de gevechten die gisteren bij
Diest plaats hadden moesten de Duit
schers loeder terugtrekken. Zij verloren
verscheidene manschappen.
De verliezen der Belgen zijn gering.
In de geheele streek tusschen Diest,
Horenthals-Antwerpen zijn nagenoeg
geen Duitsche soldaten meer. Overal
gaan kleine troepjes verkennende Bel
gen rond. De bevolking is over het
welslagen van den uitval dor Belgen
ir verheugd. Velen die van plan
waren te vluchten, hebben daarvan
thans afgezien.
St. PETERSBURG, 10 Sept. De
Russische troepen hobben do linker
vleugel afgesneden van het Oosten-
rijksch leger, zoodat de verbinding met
de Oostenryksche troepen die tusschen
Tomaszof en Rawarooska staan vor-
broken is.
De versterkte stollingen bij Opolo
ten noordwesten van Krasnik zijn door
de Russen na een stormaanval geno
men, waarna de Oostenryksche troepen
over moer dan 30 worst zijn achter
volgd.
Na een hevig gevecht is Tomaszof
gevallen.
De Bethanio.
KINGSTON (Jamaica) 11 Sept. Het
s.s. „Bethania" van de Hamburg-Ame
rika lijn, dat Maandag in beslag werd
genomen, had 600 ton steenkolen on
proviand voor 6 maanden voor de
kruisers .Dresden en Karlsruhe aan
boord.
De Bethania had voor zo vermoos-
tord werd haar bewapening als hulp
kruiser over boord geworpon.
De aan boord zijnde 500 rosorviston,
alsmede de bemanning zijn krijgsge
vangen gemaakt.
Moord to Amsterdam.
Ilodoniuorgon 9 uur werd door J. G.
aan het politlc-huroau iu do Jac. v. Lon-
nepstraat to Amsterdam aangifte gedaan
dat hij zijn vrouw met wie hij elf we
ken getrouwd was, om het loven had ge
bracht.
De politie stelde een ondersoek in en
heeft in het aangeduide perceel de be
doelde vrouw met afgesneden bals ge
vonden.
In do nabijheid lag oen mot bloed be
vlekt broodmes, waarmede de moord was
geschied.
E>o bedrijver van doae gruweldaad was
sedert 10 weken werkeloos: hij is goar-
resteérd en gevankelijk naar het Huis van
Bewaring gebracht.
In de Engelsche koloniën.
BERLIJN, 11 Sept. Ambtelijk wordt
gemeld De Duitsche consul in Egypte
moet morgen het land verlaten. Do
overige üuitschors worden ondor be
schermd politietoezicht gesteld. Mon
gelooft dat zo eerstdaags uitgozet
worden.
40.000 man Indische troopen, die
sedert 2£> Augustus in Egvpto worden
verwacht, zijn nog niet gekomen. Men
beweert dat een opstand in Indië is
uitgebroken.
Een ambtelijke mededeoling van don
Duitschen gezant te Peking meldt, dat
Japan aan de Ohineesche Regeering
ambtelijk het uitbreken van oen rovo-
lutie in Indië heeft gemeld.
Japan is door Engeland aangezocht
om militaire ondersteuningen in Indië.
Japan heeft deze hulp toogozogd, doch
hoeft veel bezwarende conditiën go-
steld en wel 1" dat Japan vrij toe
gang zal hobben tot de bezittingen in
de Stille Zuidzee2", een looning zal
worden verstrekt van 200 millioen
dollar en 3°. dat Japan do vrije hand
zal hebben in China.
Engeland heeft deze voorwaarden
aangenomen.
van het Koninklijk Meteriologisch
Instituut te DE BILDT.
Hoogste barometerstand 760.9 te
Karlsruhe, laagste stand 742.2 te
Chriatiansnnd.
Verwachting tot den volgenden dag:
Moest matige Westelijke tot Zuid
westelijke wind, gedeeltelijk opklarend
later wellicht weer regen, iets warmer
BI RGERLIJKE STAND.
GOUDA.
GEBOREN 11 Sept. Maria Jacoba
Adriana, ouders H. Wiezor en N. Ver
burg. Geertruida Jacoba, oudors
W. Van der Steen en M. W. Jager.
Antie Adriaantje Gerdina, ouders "J.
A. Broer en W. J. Blommendaal.
ONDERTROUWD :.C. van Dijkte
Alphen en G. J. Borst.
OVERLEDEN: 10 Sept. J. van
Achthoven, 7 m. 11. J. van Leenwen
wed. H. Kunst, 83 j.