Krijgsgevangenen te Wezel.
Brieven uit Parijs.
Kijkjes bij de Landweer.
v.
SiruaerLlaxa-d.
Stadsnieuws.
Laatste Berichten.
Telegrafisch Weerbericht
soldaten de minderen zijn van de
Australische, onjuist is, en dat deze
hulptroepen onschatbare diensten kun*
nen bewijzen.
Voor zoover wg kunnen nagaan zijn
nög geen overzeesche troepen van
Engeland in Frankrijk aangekomen.
In Ëonden evenwel zagen wij een
aantal Canadeesche vrij wil lligers, die
physiek volkomen beantwoorden aan
de beschrijving, ons door onzen Fran-
schen zegsman gegeven.
Samenwerking van Fransche en
Engelsche autoritei ton.
Als een voorbeeld van de voortrefr
felijke samenwerking, welke tusschen
de Britsche en Fransche autoriteiten
bestaat, kan dienen dat reizigers, van
uit Engeland in Frankrijk (of omge
keerd) aankomend, ongemoeid kunnen
landen, zonder dat men naar hunne
paspoorten en andere papieren vraagt.
De autoriteiten nemen aan, dat gèan
reiziger uit het andere land het Ka
naal kan oversteken indien hun aan
wezigheid in het land van bestemming
ongewenscht ware. De Fransche con
suls in de Engelsche havens en hunne
Britsche collega's in de Fransche kust
plaatsen oefenen daarom controle uit
op de vertrekkende reizigers waardoor
dezen bij aankomst alle onaangename
formaliteiten bespaard wordep, terwyl
de taak der grensbeambten van beide
landen aanmerkelijk verlicht wordt.
Naamsveranderingen en naturalisatie
van Duitschers in Engeland.
Sinds het uitbreken van den oorlog
hebben verschillende Duitsche onder
danen in Engeland hunne namen ver-
angliseerd of naturalisatie aangevraagd,
daar zij vreezen dat anders hunne
zaken zullen vorloopen. Van verschil
lende zijden gaan thans protesten op
tegen de gemakkelijkheid, waarmede
men in Engeland zoowel naamsveran
dering als het Britsche staatsburger
schap verkrijgt. Vooral in Beurskrin-
gen is men van oordeel dat Duitschers,
die jarenlang hunne zaken te Londen
gevestigd hebben zonder zich te laten
naturaliseeren, en die4iet grootste deel
van het in Engeland verworven fbr-
tuin bij testament aan familieleden en
instellingen in Duitschland vermaken,
thans niet in staat gesteld moeten
worden om door naamsverandering of
naturalisatie voort te gaan met de
verovering der Britsche markt.
Men verwacht dat, zoo van regee-
ringswege geen wetsontwerp dienaan
gaande wordt ingediend, meerdere
parlementsleden goruik zullen maken
van hun recht van initiatief.
Hierbij zal echter rekening gehou
den worden met do belangon der tal
rijke kleine neringdoenden van Duit
sche nationaliteit, wier positie oen ge
heel andere is,' daar zij zich slechts
een eenvoudig bestaan vorschaffen
zonder in 't minst de Britsche markt
te kunnen of willen germaniseeren.
Do neutraliteit van Spanjo.
BERLIJN, 24 Sept. (M. B.) (Van
Duitsche zyde.) De Iwondensche oor-
respondont van de Imparcial schrijft
Spanje heeft met den tegen woord i gen
oorlog absoluut niets to maken. Nie
mand onder ons denkt aan uitbreiding
van gebied. Onder allo naties zou
Engeland overigens de eerste zijn, die
zulk oen uitbreiding van Spaansch
gebied niet zou willen toestaan.
Öp het oogenblik wordt de integri
teit van don Spaanschon bodem door
niemand bedreigd. Het oorlogstooneel
is veel te ver verwijderd, dan dat wij
oventueelo invallen der oorlogvoerende
paptijen op Spaansch gebied zouden
moeten vreezen. Het zou dus niet in
ons voordeel, maar in dat van Frank
rijk en Engeland zijn, wanneer wij
ons tot den oorlog lieten overhalen.
De economische stilstand, dio zich doet
gevoelen, is niet Spaansch, maar alge
meen, en wij zouden dien door hot
deelnemen aan den oorlqg niet in het
minst kunnen opheffen.
Engeland en zijn koloniën.
LONDEN, 24 Sept. Van Engel
sche zijde Talrijke telegrammen uit
de koloniën ontvangen wijzon er op,
dat het verlies der kruisors slechts de
overtuiging verstrekt, die trouwens
reeds door geheel het Rjjk wordt ge
koesterd, om do worsteling voort te
zetten totdat een bevredigende uitslag
verkregen is. Daarmede het voorbeeld
van Canada volgende, heeft thans ook
Nieuw-Zeeland beschikkingen getrof
fen om elke maand nieuwe troepen
te zenden, om de opengevallen plaats
van het Nieuw-Zeelandsche contingent
aan te vullen.
Generaal Botha heeft een beslissend
antwoord ontvangen op zgn oproeping
voor vrijwilligers om een expeditie
korps te vormen voor Duitsch-Zuid-
Weat-Afrika. Hot noodige aantal man
schappen is reeds verzekerd. Het be
sluit van Botha om zelf het bevel
over het expeditiekorps op zich te
nemen, heeft overal in Zuid-Afrika
groote geestdrift verwekt.
Een Oorlogscredietbank.
BERLIJN, 24 Sept. De stichting
van de oorlogscredietbank te Augs
burg heeft thans plaats gehad. Het
oorspronkelijk verlangde aandeelenka
pitaal van 400.000 Mark is tot4.750.000
Mark verhoogd. De Reichsbank heeft
de disconteereing van wissels tot een
bedrag van circa 3 millioen Mark
toegezegd. De oorlogscredietbank zal
nog deze maand haar werkzaamheid
Oostenrijkers en Serviërs.
"WEENEN, 24 Sept. Van Oosten-
iijksche zijde. De Südslav. Corres-
pondenz" publiceert een bericht van
een op het Oostenrijk-Servische front
strijdenden Oostenrijkschen officier
over een inval door Oostenrijksch-
Hongaarsche troepen in Servië gedaan.
Nadat de Drina was overschreden
werd de Servische plaats, waar de in
val plaats had, na een hevig gevecht,
dat den vijand op zeer groote verlie
zen kwam te staan, genomen, en werd
de opmarsch voortgezet. De terug
getrokken Serviërs hadden zich in
goede posities versterkt en waren
blijkbaar voornemens onze vereeniging
met onze tweede, in de richting van
V. opereerende troep te verhinderen.
Het Servische plan mislukte volkomen.
Onze uitnemende artillerie verhinderde
den Serviërs hun positie langer te be
houden. Toen onze dappere soldaten,
onder hoera-geroep met de bajonet op
de Serviërs ingingen, vluchtten dezen
in een paniek. Inmiddels had onze
tweede troep bij K. een hevigen strijd
te voeren met de Servische troepen,
die door Prins George werden aange
voerd. Ook daar werden de Serviërs
volkomen verslagen. Het vijfde Ser
vische regiment infanterie werd geheel
verstrooid; prins George was, toen
onze stormaanval werd uitgevoerd en
de vijand op de vlucht werd gedreven,
byna gevangen genomen. Intusschen
bleven wij met onze tweede groep
voeling houden en zetten den op
marsch voort, waarbij in dagelijksche
kleine gevechten vele krijgsgevangenen
gemaakt werden, die voor hot mee-
rendeel in ellendigen toestand verkeer
den. Zij deelden mede, dat zij in het
geheel niets te eten kregen. By ons
is de stemming uitnemend; de ge
zondheidstoestand is voortreffelijk. Ook
hebben wij tot dusver weinig verliezen
geleden.
Een onzer correspondenten schrijft ons:
Door welwillende Duitsche loger-autori-
toiten werd mij de gelegenheid geboden
het gevangenenkamp in Woze! te "bezoe
ken. Hot spreekt vanzelf dat Ik zulk een
schoone gelegenheid niet afsloeg, doch met
graagte de tocht naar Wezel aanvaardde
onder geleide van efen vriendelijken lui
tenant en een ook in ons land welbeken
den Duitschen journalist.
Bij aankomst te Wezel werd ons oen
bewijs ter hand gesteld, waarmede wij
zonder moeilijkheden het gevangenenkamp
binnen kwamen.
Het binnenkomen in het kamp heeft een
wonderlijken indruk bij mij achtergelaten.
I 'aar werkten aan den weg, ten aan-
schouwo van eenlge honderden nieuws
gierigen eon aantal Fransche soldaten,
roodbroeken, kalm on gelaten, tevreden
zou men haast zeggen, aan den aanleg
van een soort weg. Wat het eigenlijk
moet worden is mij niet duidelijk gewor
den. Die mannen in hun vreemde t»ni-
forraen werkten daar, of ze hun gansche
leven niets anders gedaan hadden. Het
wnren moest mannen van middelbaren
leeftijd of reeds daarboven. Landweer van
oudere lichting en landstorm. Jonge uien-
«chen zag men maar heel weinig. Duit
sche militairen waren niet daarbij. De
gevangenen werkten onder toezicht van
hun eigen onderofficieren, wat natuurlijk
veel l»otor is voor de goede orde, daar
et thans geen kwesties ontstaan door on-
kundo met de taal.
Zoo zag het er uit aan de entree van
het kamp. Maar het binnenste gedeelte
zag er nog heek anders uit. Van den weg
af. het kamp ligt een eind buiten Wezel
in de buurtschap Friodrichsbcrg, kan men
van het eigenlijke kamp maar #einig
zien. Men ziet van den weg af slechts
een open terrein met daarop werkende ge
vangene. Het eigenlijke kamp is haast
onzichtbaar door een haag van kreupel
hout.
Wc passeerden de wacht en komen door
de haag in het eigenlijke kamp. Bij het
binnenkomen stond ik verbaasd. Een lange
rij van groote barakken, uit hout snel
opgeltouwd, strekte zich uit en daartus-
schen. er voor en er omheen zag ik niets
dan Fransche uniformed. Honderden en
honderden roodbroeken en artilleristen.
Fen ontelbaar aantal. Men zag het de
mannen aan. dat ze zich daar niet zoo
heel slecht bevonden.
Ze lachten en praatten en rookten en
voor zoover noodlg waren ze aan den
arheid. Ook hier meest oudere mannen,
geen jonge soldaten.
We begonnen geheel en al vrij in doen
en laten oaze wandeling door het kamp-
Voor een der barakken was een Fransche
-oldaat-kok bezig het avondmaal te koken.
Hij ontving ons heel vriendelijk, blij
iemand te hebben die een woordje Fransch
sprak en lichtte vergenoegd het deksel
van de reusachtige kookpot op, om ons
de heerlijke snert te laten ruiken. Fr
zijn daar onder die Fransche landweer
mannen genoeg koks zoodat ze hun eigen
maal mogen bereiden en de snert op Fran
sche manier kunnen eten. Ken andere
roodbroek was bezig aardappelen te jassen
«•n een heele troep zonder werk nog,
stond er pm, schijnbaar met gretigheid
wachtend op bet moment dat de soep
klaar was. En allen vertelden ze, dat ze
het heel best hadden in het Duitsche
kamp. Ze kregen goed en voldoende te eten
natuurlijk de omstandigheden in aanmer
king genomenze waren gevangenen,
hè? Maar de Duitschers waren goed voor
hen. Ze waren tevreden, wilden alleen
maar, dat hun familie-leden wisten, dat
ze veilig daar waren, want de mecsten
waren getrouwd en hebben vrouw en kin
deren thuis en wat weten die nu van
hen af. Dat is het ergste voor allen
\nders, och, is het zoo erg niet om daar
te zijn. 't Is natuurlijk beroerd om in
een vreemd land gevangen te zijn, maar
't is altijd nog beter dan in het veld in
regen en kou te liggen of een vijande
lijke kogel te krijgen. Was de oorlog
maar gauw afgeloopen, hoopten de stak
kers, dan konden ze teruggaan naar
vrouw en kind en in het vaderland bel-
pen om de zaken weer op orde te bren
gen. Waarom dan toch die oorlog? Dat
hadden ze eigenlijk nog niet begrepen, dati
was hun nog niet duidelijk geworden.
Ze waren in het veld gekomen, ten oor
log getrokken, omdat het nu eenmaal
oorlog was en omdat ze moesten helpen
aan de verdediging van het vaderland.
Zoo waren ze gekomen in de forten vafi
Maubeuge, hadden het bombardement vaij
het geweldige Duitsche geschut meege*
maakt, waren na de capituj^jie en nadat
een tamelijk groot aantal van hen gedood
en gewond was, door de Duitschers mee
genomen en naar Wezel gebracht. Zei
vonden het zoo goed, als inaar heel gauw
het einde daar was.
Ze waren hier mot 14500 gevangenen
en de moesten van hen warm gehuwde
mannen. Voor zoover ze Franschen wa
ren, kwamen ze uit Maubeuge. Daar
waren nog een goede honderd Engelschen
die meest in België bij Charleroi waren
gevangen genomen en oen dertigtal Bel
gen uit Leuven en Charleroi. We heb
ben die manneh nog iets gevraagd over
het treurige 101 van Leuven, maar ze
wiRten niets daarvan, waren al eerder
gevangen genomen. Ook de Engelschen
«n Belgen voelen zich in hun gevangen -
Rchap tamelijk «goed. De Engelschen rijn
,er nog, hfll slechtst aan toe, omdat zij
door hun taal bijna geheel en al van de
anderen zijn afgescheiden, heelemaal op
zich zelf stain. Maar ook zij koken bun
eigen Engelsche potje en hebben genoeg
te eten en te drinken on onderdak. Pat
is al heel wat in dezen tijd, en boven
dien wordt het nog beter.
Thans slapen in ieder van de groote
barakken, welke daar zijn opgebouwd,
ongeveer duizend gevangenen. Ze slapen
daar op stroo en hebben een paar de
kens, die zeer voldoende tegen de nach-
lolijke koude beschermen. Hun slaapplaat
sen waren ingericht op precies dezelfde
manier als ik heb gezien aan oen der
Nederlandsche grenswachten, waar een
honderdtal van onzo Hollandsche land
weermannen ook op stroo met een paar
dekens op den naakten vloer liggen en
zoo lekker maffen als bij moeder thuis...
Zooals ik zei, slapen die gevangenen
thans met zijn duizenden in één barak.
Dgt is wej oen beetje erg veel en daar-
oifl is men begonnen om er nog oen zelf
de aantal bij te bouwen. Handen zijn er
genoeg om dat te doen. Onder de gevan
genen zijn er 800 die in vredestijd beel
vreedzame timmerlieden zijn. Die kunnen
nu hun Fransche timmertalenten toonen
en voor zich en hun landslieden geschik
te houten woonplaatsen bouwen. Dan zul
len er dus in elke barak 500 jnenschen
zijn en ze hebben dan plaats en ruimte
genoeg. Andere gevangenen, ook alweer
vakkundigen, zijn bezig steenen kook-
plaatsen te bouwen, zoodat hun Fransche
en Engelsche koks in den wintertijd niet
in de vrije lucht het maal behoeven te
bereiden, het spreekt vanzelf, dat de lie
den met graagte dozen arbeid doen.
IV.
Parijs, 15 Sept. 1914.
Eindelijk, eindelyk is er dan toch
klaarheid gekomen in de berichten over
de bewegingen van het leger der ge
allieerden. We weten nu dat het voort
durend terugtrekken, het laten naderen
van de Duitsche legermacht tot onder
de poorten van Parijs bijna, een schit
terende tactiek is geweest, die de
Duitsche berekeningen leelijk in de war
heeft gestuurd.
't Werd tijd overigens, dat er eens
licht opging over wat er eigenlijk ge
beurde. Want uit strategisch oogpunt
mag het nog zoo wenschelijk en noodig
zijn, dat alles wat het leger aangaat
strikt geheim gehouden wordt, op den
langen duur wordt die onwetendheid
ondraaglijk en maakt zenuwachtig.
Dat we in Parijs zelf van zenuw
achtigheid men kan gerust zeggen géén
last hebben gehad, komt misschien
voornamelijk door het feit dat de meest
impressionabele elementen, toen ze
hoorden dat het gouvernement zijn
zetel overbracht .naar Bordeaux ook
maar gauw gemaakt hebben dat ze
wegkwamen. Ze zijn op een rustig
plekje hun vacantie die ze gemist had
den, gaan inhalen en de achterblijven-
den konden deze semeurs de panique,
zooals ze in de bladen genoemd wer
den, best missen.
Inderdaad is 't niet heel opwekkend
voortdurend variaties op en uitwerkin
gen van het thema „er is verraad
gepleegd" te hooren en ik tart den
hardnekkigsten optimist bg tijd en
ontijd een antwoord te vinden op de
vraag
Maar als het Fransche leger in
tact is, zooals de communiquó's melden,
waér is het dan en wat doet het
Enfin, nu, na afloop van den zeven-
daagschen slag weten we welke helden
daden onze pious-pious verricht hebben
en welk een groot tacticus de gene
ralissimus is. En na deze eerste groote
vuurproef is het vertrouwen versterkt
en als Joffre de Zwijger, zooals hij
genoemd wordt, nogmaals een alge-
heele overgave aan zijn inzicht en be
leid van de natie vraagt zal dat onge
twijfeld gemakkelijker vallen.
Intusschen kan het niet genoeg
gezegd worden, de bevolking heeft een
schitterende zelfbeheersching getoond
on toont die nog. 't Is merkwaardig
hoe weinig luidruchtig de berichten
ontvangen worden die toch zoo on
omwonden duidelijk van groote over
winningen spreken. En dat terwijl het
Fransche volk toch zoo expansief is
Er is innerlijke vreugde, blijde opge
wektheid en men durft weer te
laphen. De vroolijkheid zit in de lucht
en uit zich in allerlei kleinigheden,
zoo gauw er maar een eenigszins be
langrijke menschenmassa. bij elkaar is.
Dat gebeurt nog al eens bij de Gare
de l'Est, waar zich een groot gedeelte
van het boulevardleven concentreert.
Gisteren was het er buitengewoon
druk en woelig. Want het gerucht
liep dat een aantal Duitsche gevan
genen, waaronder een generaal met
zijn heelen staf (de divisiegeneraal
Freise, 2 kolonels, 4 commandanten,
3 kapiteins, 2 luitenants, 26 onder
officieren en 281 soldaten) tegen zes
uur zou aankomen, om, dwars door
Parijs naar een ander station gebracht
te worden. Om vier uur reeds was er
geen doorkomen meer aan. Taxi-auto's,
rijtuigen, vrachtkarren, alles werd be
stormd door nieuwsgierigen, die zich
bij voorbaat een goed plaatsje ver
zekerden. Eén wagen, bestemd voor
veevervoer, had in een oogenblik tijd
een dertigtal passagiers. De voerman
liet ze begaan, keek eens om, tikte
zijn paarden even met de zweep en
daar ging 't heele stelletje in vollen
draf de boulevard af, one'er luid ge
lach van de omstanders en van de
passagiers tegen wil en dank.
Ten slotte werden de wachtenden
leelijk teleurgesteldop het laatste
oogenblik hadden de autoriteiten be
sloten de gevangenen niet door Parijs
te voeren, doch ze, per trein buitenom,
van het eene lijnennet op het andere
te doen overbrengen. Was dit een
uiting van de aangeboren Fransche
ridderlijkheid, die den overwonnen
vijand, hoe gehaat ook, onnoodige ver
nederingen besparen wil?
Dat ze medelijden verdienen, de
Duitsche gevangenen, heb ik hier nog
niemand hooren beweren en toch moet
een dergelijk gevoel de menigte, die
dat kleine buiten gebruik gestelde
stationnetje van den ceintuurbaan had
weten te vinden, bekropen hebben.
Geen kreet van haat of minachting
is er opgegaan bij het zien van die
uitgeputte soldaten, ellendige, doode-
lijk vermoeide kerels, bleek, vervallen,
met een half onverschillige, half wan
hopige uitdrukking in de oogen.
Dicht bij mij hoorde ik mompelen
Pauvres matheureux, tout de même
en niemand zeide daar iets op.
Zoodra de gevangenen de zekerheid
hebben dat ze niet gefusilleerd zullen
worden en behoorlijk te eten krijgen
zonder dat men ze daarom al te
veel vertroetelen zal klaart hun
stemming wel wat op. Vooral het
vraagstuk „eten" mteresseert hen. Ik
geloof zelfs dat velen met zekere ge
lijkmoedigheid den dood onder de
oogen zouden zien als zij de volkomen
zekerheid hadden vóór dien tijd nog
een goed warm maal te krijgen. Zij
zijn letterlijk uitgehongerd. Reeds ter
wijl ze vooruitrukten was het ravitail-
lement blijkbaar allertreurigst. En
onderweg vonden ze niets, omdat de
Fransche intendance gedurende het
terugtrekken systematisch alles had
opgekocht. Nu het Duitsche leger moet
terugtrekken en niet altijd in ae meest
volmaakte orde, wordt het natuurlijk
nog erger.
De soldaten eten alles wat ze krijgen
kunnen, tot .zelfs rauwe, zóó uit den
grond getrokken beetwortels en ti 1
velde staande haver.
De Fransche intendance schijnt a»
de eerste drie dagen der mobilise»
goed te werken. En dat, waar toj
wat organisatietalent betreft, Duitsch'
land hooger staat dan Frankrijk.
Er is iets waars in het antwootf
dat een Fransch parlementslid gala»
het feit dat de Franschen alle org»,
nisatietalent missen
Neen, maar we vervangen hst
naar gelang der omstandigheden, door
toewijding, goeden wil, zelfopoffering
n'importe quoi en dat gaat even goed
A. F. PETILL0N.
Voorzien van nieuw proving
Het ziet er nog niet naar nit dit
de Landweer ganw naar huis gestaard
zal worden. Deze gedachte kwam bij
mij op toen we verleden week onze
tenten verlaten moesten en verhuisden
naar een heele groote, maar erg oude
kazerne.
Erg aanlokkelijk zag het er dur
heusch niet uit maar nu, na een teek,
zijn wij er al weer heelemaal aaa ge
wend. Merkwaardig zoo ganw «en
lanweerman zich ergens thuis gevoelt
Den eersten dag wou het nog niet wg,
maar dat kwam alleen omdat er nog
geen stroozakken waren en wat is nu
een soldaat zonder stroozak Dit is het
oenige, onmisbare en meest practische
meubelstuk. Mag in geen huisgezin
ontbreken. Immers een groot gedeelte
van den tijd van een land weermin
wordt liggend of zittend op de stroozak
doorgebracht. Onder etenstijd is het
zijn stoel, bij het poetsen en het schoon
maken van het geweer zijn werkbank.
Ik hoef U niet te vertellen hoe zoo'n
stroozak er na eenige dagen gebruikt
te zijn, uitziet, vooral wanneer ze zoo
als hier het geval is, vlak naast elkaar
liggen en men wel eens genoodzaakt
is er met zijn schoenen aan overJripn
te loopen. f
Sommigen hebben hun slaapplaats
netjes afgeschoten met planken, zóó,
dat de stroozak er precies tusschen
pastzoodoende liggen ze dan in
hokjes.
Het groote voordeel is dat men
onmogelijk uit zijn bed k&nj vallen
want alles ligt op den grond.)
In een groote manége die vlak naait
de kazerne staat zijn kribben; ver
scheidene ervan Btmn 2 hoog. Hots
wérkelijk de moeite waard dat |e nen.
Naar schatting slapen hier een 400
menschen.
De genie heeft zich zeer verdienste
lijk gemaakt door een flink wasch-
lokaal en groote brandladders te
timmeren.
Het neemt niet weg dat, hoepel alle
krachten zijn ingespannen, een en
ander nog zeer primitief is/Eencan-
tine is er nieteen landweerman met
veel koopmansgeest heeft in een
schuurtje op de binnenplaats een toko
ingericht, waar speciaal kwatta en
pruimtabak wordt verkocht. De zaak
loopt best en voorziet in een groote
behoefte; algemeen heet het daar de
cantine. Concurrentie is echter overal»
ook hier in de kazernevlak er tegen
over Btalt midden op de plaato een
ander soldaat uit met sigaren en doet
z'n best zijn slag te slaan.
De dienst valt niet tegen; deze
week hebben we groote oefeningen ge
had en vannacht krijgen we nog een
reuzenoefening tot slot. Getreldig j*
het zooveel soldaten er dan in actie
zijn. Zoo nu en dan weerklinkt uit een
der vele batterijen hot gedrenn van
een kanonschot en ratelt het geweer
vuur.
Zal het bij oefeningen blijven??
LANDWEERMAN.
Groepsvertegenwoordiging S.S.
Niettegenstaande de door het per
soneel tegen die instelling gevoerde
obstructie is de groepenvertegenwoor
diging, toch weer opnieuw ingesteld.
De meeste leden zijn gekozen met
zegge een stem, terwijl de ledenplaate-
vervangers zonder stemming zgn aan
genomen.
De Engelsche zeelieden.
Naar het Vad. verneemt zijn de
beginselen van volkenrecht, volgens
welke de geredde Britsche zeelieden
voor interneering niet in aanmerking
komen, niet in bepaalde artikelen van
internationale verdragen met zooveel
woorden uitgedrukt, maar zgn die
beginselen tot uiting gekomen by de
behandeling van de verschillende con
venties van de Vredesconferentie van
1907.
Men heeft hier te doen met eene
toepassing van de beginselen van bei
Roode Kruis op den zee-oorlog.
Alleen indien het zeegevecht gele*
terd was binnen onze territoriale
wateren waar niet gevochten mag
worden, zouden wij tot interneering
der bij dit gevecht geredden moeten
^ArLlS van deÓonveötie betreffende
de toepassing van de beginselen van
den Conventie van Genève op den zee
oorlog, hetwelk behoudens het geval
dat de neutrale mogendheid met de
oorlogvoerenden een afwijkende rege
ling mocht getroffen hebben de
.interneering gebiedt van in neutrale
havens met toestemming der plaatse
lijke overheid ontscheepte schipbreu
kelingen, gewonde of zieke zeelieden
der oorlogvoerende partijen, heeft
alleen betrekking op die zeelieden,
A welke door schepen van de oorlog-
voerende mogendheden zelf worden
aangevoerd, maar niet op zeelieden
1 welke gelgk hier het geval is ge
weest door neutrale handelsschepen
worden aan wal gebracht.
Waren zij opgepikt door oen neu
traal oorlogsschip, dan zou, overeen-
feMBstig art. 13 der Conventie, zooveel
.j&elijk zorg moeten worden gedra
gen dat zij niet opnieuw aan de krijgs-
-verrichtingen konden deelnemen.
Omtrent de quaestie van de betee-
kenis van artikel 15 van het verdrag
betreffende de toepassing van de
^beginselen der Conventie van Genève
H'op den zeeoorlog kan nog worden
medegedeeld dat de opvatting van
die bepaling in den zin dat zij geen
betrekking heeft op schepelingen, aan-
-gebracht door neutrale handelsschepen
steun vindt in het rapport door prof.
Louis Renault ter tweede Vredescon
ferentie uitgebracht aan de desbetref
fende commissie omtrent den door een
subcommissie ontworpen ge wijzigden
tekst van het verdrag.
Daaruit blijkt dat men bij die bepa
ling op het oog had de onderstelling
dat oorlogsschepen der oorlogvoeren
den in een onzijdige haven gewonden
of zieken kwamen ontschepen ten einde
aldus met meer gemak tegen den
vijand te kunnen optreden. Er zou
twijfel over kunnen bestaan of de
neutrale mogendheid aldus geen hulp
verleent in strijd met de neutralitqit
en geen verantwoordelijkheid tegen
over de andere oorlogvoerende mo
gendheid hiervoor heeft te dragen.
„Indien" zoo gaat het rapport
echter voort „een neutraal han
delsschip, dat bij toeval gewonden of
teken, zelfs schipbreukelingen heeft
«pgepikt; in ee»* neutrale haven aan
komt zonder een kruiser te hebben
ontmoet en zonder eenige verbintenis
op zich te hebben genomen, dan vallen
de individuen, welke dat schip aan
wal brengt, niet onder deze bepaling,
zij zijn vrij".
De geredde Engelsche zeelieden
terug naar Engeland.
Door de Engelsche legatie te 's Gra-
venhage wordt medegedeeld, dat zij
van de Nederlandsche regeering bericht
heeft ontvangen, dat de leden der
bemanning van de drie tot zinken
gebrachte Engelsche kruisers volkomen
vrij en de gasten der Nederlandsche
regeering zgn.
Binnenkort zullen de bedoelde per
sonen naar Engeland vertrekken.
Staatscommissie werkloosheid.
Naar „De Tijd" verneemt, is de
Staatgcommisie over de Werkloosheid
voorzitter Minister Troub met
haar arbeid gereed gekomen en zal
haar eindrapport binnen enkele dagen
aan H. M. de Koningin worden aart-
gëboden.
De geredden op de Titan. -
Het HbldA geeft de volgende bij
zonderheden van het Ip-anigo redding-
werk van den Amsterdamsclien bo
dem, de Titan, welk schip, zooals
reeds uitvoerig gemeld, zijn twintigtal
Engelsche matrozen te Hoek van
Holland, afzette.
Een groot deel van de bemanning
van het Nederlandsche vrachtschip be
stond uit Volendammers, die zoo goed
als nooit, doch stellig niet in deze
kouder wordende herfstdagen, de oude
gewoonte aflegden, zich van een over
weldigende hoeveelheid onderkleeren
te voorzien. Toen de uitgeputte, soms
bijna geheel naakte drenkelingen daar
aan boord kwamen bewees deze Volen-
damsche mode een uitnemende dienst,
om de ongelukkige Britsche officieren
en matrozen zoo goed mogelijk van
het eerste lijfgoejl te voorzien. Som
mige der brave Volendammers droe
gen tot zelfs zeven onderbroeken. En
zoo was elke Vollendamsche matroos
in staat, zes Engelsche zeelieden van
■een been-bedekking te voorzien, en
er zelf nog één aan te houden. Het
is dus in deze Volendamsche wijde
broeken, dat een groot deel der ge
redde Engelsche matrozen, later door
de Engelsche kanonneerboot van
boord van de Titan overgenomen, den
voet weer op Engelschen bodem zette.
Hoe zal de Engelsche sympathie voor
ons spreekwoordelijk Volendam er
door stijgen
GOUDA, 25 September.
Een ongewenschte publicatie.
Naar aanleiding van het tot de
Redactie van het Dagblad van Gouda
gerichte protest, fgisteren in ons blad
vermeld, plaatste de Redactie van het
D. v. G. daaronder het volgend na
schrift
In de eerste plaats wenschen wg,
naar aanleiding van dit „protest"
op te merken, dat hetgeen in be
doeld bericht geheel onjuist is weer
gegeven volgens het bestuur der
Vrijz. Studie- en Prop. Club, alleen
kan slaan op de laatste alinea, lui
dende in het geïncrimineerde bericht:
„Besloten werd een Comité te vor
men uit de leden, dat deze zaak
nader onder de oogen zal zien, ter
wijl voor dit doel f 100 uit de kas
werd afgestaan."
De onjuistheid nu bestaat hierin,
dat voor een te. vormen Comité
f 100 uit de kas werd afgestaan, en
niet voor een Comité uit de leden.
Wat voorts de beschuldiging aan
gaat, gericht 'tegen onzen verslagge
ver, deze is geheel buiten de waar
heid en het bestuur der V. S. P. C.
had beter - en zeker fatsoenlijker
gedaan om eerst eens bij bedoel
den verslaggever te gaan inforraee-
ren naar de juiste toedracht der zaak,
dan op volkomen losse en in dit
geval tevens absoluut ondeugdelijke
gronden, een beschuldiging tegen
hem uit te spreken.
Nu het Bestuur dit echter niet
noodig heeft geacht willen wij, zij
het dan ook alleen voor onze lezers,
onzen verslaggever zuiveren van den
blaam, door dit Bestuur zoo licht
vaardig op hem geworpen.
Wij ontvingen gistermiddag van
hem een particulier schrijven, waarin
hij ons zijn verontwaardiging te ken
nen gaf over de volgende onhebbe
lijkheid van het Bestuur der V. S.
P. C.Hij was ,ter vergadering
gekomen met de bedoeling een ver
slag daarvan te maken voor ons
blad, nam daartoe dicht bij de be-
*- stuurstafel phtats en maakte op voor
ieder zichtbare wijze ook het be
stuur moet het hebben gezien
aanteekeningen over hetgeen ver
handeld werd. Niettegenstaande dat
de secretaris is zelf liefst nog wel
een journalist werd nóch bij den
aanvang, nóch gedurende den loop
der vergadering, door den voorzitter
of een der andere leden van het
bestuur meegedeeld dat men van het
besprokene liever geen verslag in
de bladen verschijnen zag. En zoo
bleef onze verslaggever dus voort
gaan met het maken van notities.
Maar zie, aan het einde der ver
gadering deelde de voorzitter mede
dat hij bij het begin daarvan met
iemand had afgesproken dat de bij
eenkomst een huishoudelijke zou zijn.
Met wien dit dan was „afgesproken"
bleef onzen verslaggever een raad
sel, in elk' geval was hem daarvan
niets meegedeeld, wat het bestuur
dan toch fatsoenshalve had behooren
te doen.
Uit het particulier schrijven nu
van onzen verslaggever, waarin hij
ons o.a. van het voorgaande mede-
deeling deed, meenden wij te kunnen
opmaken hetgeen in ons bericht van
gister is .vervat.
En alzoo is de zoo uiterst licht
vaardig door het Bestuur der V. S.
P. C. op onzen verslaggever ge
worpen blaam ten eenenmalê on
verdiend.
Ten slotte zouden wij dit Bestuur
ernstig in overweging willen geven
in het vervolg, vóór het een zoo
ernstige beschuldiging in liet open
baar uitspreekt, eerst eens een gron
dig onderzoek in te stellen en bo
vendien eerst de hand in eigen boe
zem te steken eer men een ander
van een minder fatsoenlijke daad
beticht".
Namens het bestuur der Vrijzinnige
Studie- en Propapandaclnb werd daar
op heden door den voorzitter en den
secretaris het volgend antwoord toe
gezonden aan de Redactie van het
Dagblad van Gouda
Naar aanleiding van uw naschrift op
ons protest, gisteren in uw blad opge
nomen, een kort woord.
Over den inhoud van het geplaatste be
richt wenschen wij, zonler de juistheid
van de rectificatie te erkennen, in het be
lang van het beoogde dool thans niets
meer te zeggen.
Het feit alleen dat u in bescherming
neemt een daad, die ongetwijfeld door
geen der aanwezige leden uitgenomen
uwen verslaggever wordt goedgekeurd,
doet zien op welk een weinig loyale
wijze u deze zaak beschouwt.
Feit is toch en uw verslaggever
moet dat maar tegenspreken dat een
der leden, na een uiteenzetting van het
beoogde, den wensch te kennen gaf dat
van het gesprokene geen welding zou
worden worden gemaakt, waarop door den
oorzitter werd gezegd dat dit ook de
iueening was van het bestuur en daarop
werd ook door hem nog geheimhouding
erzocht. Daarbij werd nog gevoegd dat
nk totstandkoming van het beoogde, een
'Oimnuniqué aan de bladen zou worden
erstrekt. Ten overvloede is uwen ver-
laggever bij zijn vertrek nog door den
oorzitter gevraagd: U hebt het zeker
wel begrepen? waarop een toestemmend
knikje volgde. Daaruit blijkt dat uw ver-
laggever wei degelijk wist dat publicatie
van liet verhandelde, in welken vorm dan
ook, niet behoorde te geschieden.
Wat nu aangaat de wijze waarop u,
redactie, tracht niet alleen uwen verslag
gever van blaam te zuiveren, maar waar
op u tegen het bestuur der Vrijz. Studie
en Prop. Club te keer gaat en insinueert,
zie, dat alle perken van behoorlijkheid
te buiten. Wij zullen met unlet twisten
over fatsoen en onhebbelijkhid. Wij laten
het oordeel daarvan aan het pnbliek over.
Uitvoering van de Militairen.
Wij herinneren nog even aan de
uitvoering van de Goudsche Militairen
Vereeniging hedenavond in <\e Nieuwe
Schouwburg, waarvan de netto op
brengst komt ten bate van het steun
comité alhier.
De heer K. J. Riemens, leeraar aan
het gymnasium en de RijkB Hoogepe
Burgerschool^ alhier, komt vbor op
het 2-tal voor leeraar in de Fransche
taal aan de 2e H. B. S. met 3-jarigen
cursus te Amsterdam.
Ds. J. v. Wateum, emeritus-predi
kant, alhier, heeft bedankt als hulp
prediker te Hekendorp.
„Het Volksbelang"
Een voorschot uit 's Rijks kas tot
ten hoogste f 138.000, is aan deze
gemeente verleend, ten einde haar in
staat te stellen een voorschot van
gelijk bedrag te verleenen aan de
Bouw vereeniging „Het Volksbelang",
ten behoeve van den aankoop van
grond voor en den bouw van een 60
tal arbeiderswoningen.
Onze stadgenoot de heer E. Bos Jr.
is benoemd tot klerk ter inspectie der
Registratie en Domeinen te Alkmaar.
Boskoop. Deze week wërd alhier
oneeryol nit den militairen dienst ver
wijderd met ontzegging van het recht
het vaderland ooit Weder bij land- of
zeemkcht te dienen, een kanonnier be-
hoorende tot het 3e Regiment Vesting
artillerie. Genoemde persoon had na
zijne opkomst onder de wapenen bijna
voortdurend in de cel doorgebracht,
daar hij zich telkons aan dronkenschap
schuldig maakte.
Voor de vele alhier ingekwartierde
militairen voorziet het ontspannings
lokaal op het sportterrein, dat op ini
tiatief van eenige ingezetenen is daar-
gesteld, in een ware behoefte.
Voor een ruime leestafel is gezorgd
terwijl eenige avonden in de week
muziekuitvoering wordt gegeven. Bo
vendien is een biljart geplaatst, terwijl
eene piano evenmin ontbreekt.
Krimpen a.d. JJsel. De gemeen
te-rekening over 1913 bedraagt in ge
wone ontvangsten f 24923.05'/2, de
buitengewone ontvangsten f 4550, to
taal f29473.05','2, do gewone uitgaven
f 25234.70'/j, de buitengewone uitga
ven f4095.78, totaal f29330.53'/2
Zoodat het dienstjaar 1913 een batig
saldo van f454.22 voor de buitenge
wone ontvangsten en een nadeelig
soldo van f311.70 voor de gewone
ontvangsten oplever^.
Vrijdag voormiddag 10 uur zal
een openbare raadsvergadering plaats
hebben.
Punten van behandeling: Ingeko
men stukken, voorloopige vaststelling
gemeente-rekening 1913, aanbieding
gemeente-begrooting 1915, voordracht
zetters, sluiting geidleening, benoe
ming lid commissie wering tot school
verzuim, aanbieding begrooting water-
leing 1915, benoeming leden commis
sie van beheer der waterleiding, rege
ling comptabiliteit.
De heer C. v. d. Giessen heeft
wegens vertrek uit deze gemeente
ontslag genonlen als lid der commis
sie van beheer der waterleiding.
De krijgsverrichtingen ter Zee.
LONDEN, 25 Sept. Gisteren is het
visschersvaartuig Rebono Hnerto uit
Grimsby op oen mijn geloopen on na
tion minuten gezonken. Alle opvaren
den op 1 na werden gered.
De Duitschers in België.
ANTWtKPEN, 25 Sept. De Duiteohers
hebben opnieuw voorstellen aan België
edaan oui te verkrijgen dat zij al ban
troepen, die thans in België staan, naar
Frankrijk kunnen zenden. België heeft
deze voorstellen met verontwaardiging af
gewezen.
ANTWERP FN, 25 Spt. De afgevaardig
de Terwagne heeft in een intervieuw ver
klaard. dat do Duitschers te Dinant zoo
veel burgers fusilleerden, dat zij genood
zaakt waren hen voor de mitrailleuses te
te plaatsen.
ANTWERPEN, 25 Sept. Het korensyn
dicaat te Antwerpen heeft besloten alle
Duitsche en Oostenrijksche leden, zelfs de
genaturaliseerde te royeeren.
ANTWERPEN. Daar boven Turnhout
een Zeppelin heeft gevlogen, heelt de bur
gemeester bevolen dat 's nachts geen licht
meer mag worden gebrand.
ANTWERPEN. In Vlaanderen en in de
Kempen hebben enkele kleine schermutse
lingen plaats gehad, dio van weinig be-
teekenia waren. Ken geblindeerde trein
met 2000 Duitschers word door de Bel
gen genotnon. 180 Duitschers werden go-
dood, verscheidene gewond on een groot
aantal krijgsgevangen gemaakt. De rest
luchtte in dn richting van Muljsen.
GULPEN, 25 Sept. Gisternacht zijn
hier drie vliegmachines gepasseerd,
kort na elkander. De laatste, om half
1 's nachts, werkte met zoeklicht.
MAASTRICHT, 25 Sept. In Voeren
(België) hoort men in de verte het
geluid van zware ontploffingen. Per
sonen, die uit Luik komen, vertellen,
dat de Duitschers bruggen rondom de
stad laten springen, die gevaar voor
hen zouden kunnen opleveren.
Aan het Westelijk Front.
ANTWERPEN, 25 Sept. De Now York
i-.venlng Journal cLiviug den lldon Sep
tember een telegram uit Brussel waarin
medegedeeld werd i.U do AutSru tansch:
consul Diedrioh. in Antwerpen, d.or de
bevolking werd lastig gevallen omdat hij
een Duitschen naam had. De consul out-
kent dit natuurlijk en heeft hiertegen ge
protesteerd.
Dc Kathedraal van Keims.
LAUSANNE, 25 Sept. De Regeering
der Vereonigde Staton belaste den Amerl-
kaanschen consul een onderzoek in te stel
len over de verwoesting van de -Kathe
draal van Reims. Het is mogelijk dat
Amerika hiertegen, zal proteeteare».
Kostbare tapijten gered.
Uit Rijssel wordt geseind De zeer
kostbare en zeldzaam oude tapijten,
die in do middenbeuk van de Kathe
draal te Rheims waren opgehangen,
zijn in veiligheid gebracht, dank zij
de goede zorgen van het bestuur van
Schoone Kunsten in België. Deze
tapijten stelden tooneelen voor uit
Frankrijk's geschiedenis en nit den
Heiligen Schrift.
PARIJS, 25 Sopt. Ken groep vluchte
lingen die uit Lotharingen terugkeerden
doelen mede dat de Duitschers bij den
aanval op Verdun 2000 dooden en 15000
gewonden hadden.
PAKIJS, 2b Sept. Officieel Communl
quó van 11 uur 's avonds. Aan den lin
kervleugel ontwikkelde zich oen gevecht,
In het centrum ia het rus
tig, aan den rechtervleugel deden de Duit
schers verwoede uitvallen.
PARIJS, V.I). 24 Sopt. Ofschoon de
vijand zicb tusschen de Oise en do Aisne
sterk verschanst heeft, zijn wij vooruit
gerukt. Bij Nancy en in do Vogezon Is
geen verandering to constatperen. Eenige
Duitsche detachementen, die in Frankrijk
wilden doordringen, zijn tegengehouden
Duitsche troepen naar Frankrijk.
MAASTRICHT, 25 Sopt. Voortdurend
hebben nog groote troepen- fn ammunitie
transporten plaats. Op het traject Aken-
Luik werden twaalf treinen met Duitsche
soldaten vervoerd, die naar Frankrijk zul
len worden gedirigeerd.
BERLIJN 25 Sept. (Officieel.) Op
ons westelijk oorlogstooneel is heden
(24) niets bijzondere gebeurd. Wij hiel
den de overhand in eenige kleine
gevechten. Zoowel uit België als git
hot oostelijk oorlogstooneel valt niets
te venhelaen.
Amerika en Turkije.
WASHINGTON. 24 Sept. DeTurk-
sche ambassadeur Rustem bey heeft
president Wilson medegedeeld, dat hij
binnen twee weken de Vereenigde
Staten zal verlaten.
Rustem bev moet zich afkeurend
hebben uitgelaten over het optreden
van de Vereenigde Staten, die gepro
testeerd hebben tegen de afschaffing
der capitulaties in Turkge.
H. van Kol.
Het Eerste Kamerlid H. van Kol is
gisterenavond in goeden welstand van
zijn reis naar Japan te 's-Gravenhage
teruggekeerd.
Krijgsverrichtingen ter zee.
SOUTHSHIELDS, 24 Sept. Het
Nooreche stoomschip „Hesvik" is gis
teravond in de Noordzee op een mijn
geloopen en vernield. Twee opvaren
den werden gedood.
Vloot in het Kattegat.
LONDEN, 25' Sept. De „Standard"
verneemt uit Kopenhage van gisteren
dat een visschersvloot, die in de Zweed-
sche haven Falkenborg aankwam een
vloot van dertig oorlogsschepen pas
seerden in de buurt van het Deensche
eiland Anholt in het Kattegat. De
schepen, wier nationaliteit niet bekend
is, voeren in zuidelijke richting naar
de Sont. De Sont moet vol liggen
met mijnen. (Ilbld.)
De bom in Maastricht on betuiging
van leedwezen van do Engel
sche Regeering.
Men meldt ons uit 's-GRAVEN-
HAGE:
Wij vernemen dat do Britsche ge
zant in opdracht van zijn Rogeorjng
ter kennis heeft gebracht aan deNeder-
landscho Regeering, dat op 22 dezer
oen Britsch vliegtuig bij oen verken
ningstocht naar het Duitsche grond
gebied, een bom heeft verloren.
Tengevolge van den mist hoeft de
bestuurder gedurende ll/a nur geen
plaats kunnen bepalen on is zich daar
door niet bewust over Nederlandsch
grondgebied te hebben gevlogen. Aan
gezien het echter, mede in verband
met de omstandigheid dat de schorven
van de denzelfden dag in Maastricht
neergekomen bom op Britschen oor
sprong duiden, waarechynlijlr is dat
deze door bedoeld vliegtuig is verloron,
heeft de Britsche Regeering in deze
onderstelling, haar oprecht leedwezen
aan onze. Regeering doen betfoigon
over het onopzettelijk vliegen ovor
Nederland's grondgebied en over het
plaats gegrepen ongeval. Zich vor-
heugende dat geen verliezen van men-
schenlevons is to betreuren geweest,
wordt vergoeding van de veroorzaakte
materieel© schade door haar aange
boden.
Begrafenis Engelsche Zeelieden.
Hedenochtend heeft te 's Gravenzando de
begrafenis plaats gehad 7»n de rijf over
ledenen schipbreukelingen van de gevou-
ken Kngeische Kruisers.
Do lijkkisten waren gedekt met de Kn
geische vlag. Als slippendragers fun
geerden onderofficieren van de Nod. Ma
rine en torpedlston van de pantserlort-ar-
tillerie. Do stoot stond onder bevel van
den le luitenant C. Ecrdenboek de Wolf.
Bij aankomst oJ do begraafplaats gaf
het vuurpeloton een salvo. De Engelsche
predikant Rev. Corryton van Rotterdam
verrichtte aan het graf de gebruikelijke
ceremoniën. Daarna spraken de predikant
der Ned. Ilerv. Gom. Ds. Ruijs van Ihig-
leren en dc Geref predikant van 's Gra
ven zande. Toen do kisten in do groeve
daalden werd werd opnieuw oen salvo
afgegeven.
Do Engelsche gezant bracht namens 4e
Engelsche Regeering dank voor de be
wezen oor.
'n Zeppelin bombardeert Ostendo.
OSTENDE, 24 Sept. Hedenavond
11 uur vloog een Zeppelin over Ostendo
en wierp drio bommen op de stad.
Een bom viel in het bosch van Bou
logne, een kwam op de Vischmarkt
terecht en een in de haven. Er word
weinig schade aangericht. Hot kantoor
van oèn vischhandelaar werd vernield.
Zoodra de ontploffiingon werden ge
hoord, werden overal de lichten ge
doofd.
De Zeppoling kwam van Thielt en
verdween ook in deze richting.
Gebrek aan courantenpapier.
PETROGRAT) via Londen, 24 Sept.
Tengevolge van gebrek aan papier
komen de couranten te Lublin niet
meer uit.
Het oorlogsnieuws wordt door om
roepen bekend gemaakt.
van het Koninklijk Meteriologisch
Instituut te DE B1LDT.
Hoogste -barometerstand 773.4 te
Dresden, laagste stand 757.5 te
Boda.
Verwachting tot den volgenden dag
Zwakke tot matige zuidoostelijke
tot zuidelijke wind, licht bewolkt,
droog weer, mogelgk nachtvorst,
zelfdé temperatuur overdag.