POTTELBERG
Illllllllllllllllllllllllllllllllll
Te loop bij Inschrijving.
J
„HALF WATT”
Dienstaanbiedingen
LAMPEN
Goudsche Courant
•reed* «scce*.
GEWETENLOOS
No. 1268
“CTit de ZFers.
^Tie-CL-
OORLOGSVARIA.
Telefoon In
Eerste
^.cL"v-ertexxtiëxi.-
Adverteerl in dit Blad.
BOOGLAMPEN
VERVANGEN
FEU1L1
Abonneert U op dit Blad.
NIEUWE SCHOUWBURG.
„Ons Genoegen”, Gouda.
MT Deze advertendCn koste» sleckls
bij vooruitbetaling:
WenDoesfa
Het beste Tafelwater
Zuiver en natuurlijk Bronwater.
PreefletcItJet grall» verkr(fgbaar.
-- j
Paling, Visch, Snoek enz.
NIEUWE PHILIPS
Levens,
-^BETVEBMURBEBÜOCHAPRON-m—
Belgische Operazangers van de Vlaam-
sohe Opera te Antwerpen.
MP LOUIS CONTRAN "W
met zijn Mobilisatie-Reportoire, o.a.
Soldaatje spelen, Met 24 uur permissie,
Inkwartiering, Ons Vredespaleis, enz.
It Directie wnktrt har» jMtlile buiikm
ra toeftl untuM md. 52
het
G
dat
was,
slotte deze conclusie. Militai-
Verte|
Agent x
dat
terug-
Dit nummer bi
bladen.
PI
Per kwartaal
Idem franco p<
Met Gelllustree
Idem franco pc
Abonnementen
Mahkt 31, by
go-
cuill-
van
Bis
te
der
Lo-
ge
en
iets
Stil-
hebben in de
16 regels f 0.35, voor elke regel
meer 6 cent».
Opgaaf uitsluitend aan hetBuraao.
Een beeld der
de
zee,
meer
Uit aller naam,
A. J. v. d. SPRONG.
Haastrecht,
Gen. Agent voor Holland-, CATALONIÊ te Tilburg,
egenwoordiger voor GOUDA en OmstrekenJf. Af. BBLONJBJr.
Amstel-Brouwerg, Keizerstraat Tel. 83, Ho. 148, Gouda.
Beleefd verzoekenwrj geregeld tgdig 1
mededeel, g te mogen ontvangen»»*
vergode -ng< n, concerten, vennakelijk- 1
heden enz., on deze dan in enz» J
agenda te vermelden.
Eleotr Dr. A. Brinkman A Zn. Good* 1
Voor do vele blijken van be
langstelling ons betoond bij het over
lijden van onzen dierbaren Vaderden
Heer HENDRIK VAN DER SPRONG
betuigen wij onzen welgemeenden
dank.
De Afd. Aarlanderveen en Om
streken der Hoofdafd. Zoetwater-
visscherij bieden bij inschrijving TE
KOOP aan, de te vangen
tot 1 Mei 1915.
Inschrijvingsbiljetten worden inge
wacht voor 27 Januari a.s. bij den
Heer H. BINNENDIJK te Hazers-
woude, die tevens inlichtingen ver
strekt.
Door een Machinefabriek, in de
omgeving van Rotterdam wordt per
1 Maart GEVRAAGD een
Jongmensch,
voor boekhouding en correspondentie,
grondige kennis der dubbele boek
houding en der Duitsche taal is ver-
eischto, terwgl de voorkeur wordt
gegeven, aan hen die reeds in een der-
g olijke onderneming zijn werkzaam
geweest.
Brieven met afschriften van getuig
schriften onder No. 776 Drukkerij
voorheen WOLTERS, Krimpen a/d.
IJsel.
GOUDA.
22 Jan. Ontspanningszaal voor Mili
tairen 510.
24 Jan. Nieuwe Schouwburg, 8 uur.
Specialiteiten voorstel ling.
28 Jan. Nieuwe Schouwburg, Bui-
teng. Voorstelling Ned.‘Opera.
ling met zijn eigenaardig militairisme vier
kant in strijd. Aan de Duitsche vorsten
en het Duitsche volk zou overgelaten
moeten worden, hun eigen bondsorgauisa-
tle eens in nadere overweging te nemen.
Want het kan toch geen ernst zijn, ook
na schitterende overwinning, aan een
volk als het Duitsche een andere organi
satie op te leggen of op te dringen dan
het zelf voor zich passend acht. De echt
Napoleontisch-niilitairistische phantasie van
een Paul Bourget, dat er niet meer één
Duitschland zal zijn, maar slechts Duit
sche landen, een mozaïek van kleine sta
ten en niet meer het geheel dat de mach
tige hand van den ijzeren kanselier heeft
saamgesmolten, (King Alberts Book p.
183), zal toch wel als onbereikbaar wor
den erkend, waar zoo groote geeetee-een-
heid bestaat als in het hedendbagsche
Duitschland, dat in de laatste halve eeuw
één en ondeelbaar is geworden als Frank
rijk.
De Oortenrijksche troonopvolger, die na
een verblijf van 5 uren gistermiddag te
1 uur Berlijn heeft verlaten, om zich
naar het hcrofdk wartier te begeven, is
naar de Korr. Norden meldt, overal, waar
hij zich bij zijn kort bezoek in de stad
vertoonde, door de bevolking zeer leven-
dig toegejuicht. Aan het Potsdammer sta
tion stond bij zijn vertrek een groote me
nigte, die voortdurend „Hoch” uitbracht
op den troonopvolger, den Keizer vaa
Oostenrijk en den Duitschen Keizer. Ook
de Oostenrijkse!» gezant werd door het
publiek zeer hartelijk begroet. (N.JLCt.)
komt of blijft. Lang kan het verblijf fa
de lucht niet duren bij wintertemperatuur.
Hoeveel mislukkingen" daarbij geschieden
is niet bekend. Hoeveel noodlottige neer
stortingen evenmin
Een not meisje zoekt een betrek
king als
DIENSTBODE,
oud 21 jaar P. G. en van goede getui
gen voorzien. AdresA. KREUK,
Krimpen a./d. IJsel.
Lemberg onder de Russen.
Uit Weenen wordt aan de Lokal
Anzeiger geseind: Uit brieven die
vluchtelingen uit Lemberg te Weenen
ontvangen, kan men zich vrgwel een
voorstelling maken van den tegen woor-
digen toestand in de hoofdstad van
Galicië. Op straat ziet men voorname
lijk Russische militairen en vreemdelin
gen. Ambtenaren, kooplieden en mars
kramers uit Kief, Moskou, Saratof en
Cherson bewerken, dat bijna uitsluitend
Russisch wordt gesproken. Burgers
met dragondersabels gewapend doen
dienst als politie. Vermagerde studen
ten van de Polytechnische School, zijn
conducteurs op de electrische trama
De Peterburgsche tgd en de orthodoxe
kalender zijn ingevoerd. Het stedelijk
theater is gesloten. De bioscopen staan
leeg. De oude ambtenaren, professoren
en onderwijzers lijden gebrek. De
scholen zijn nog niet heropend, en de
technische Hoogeschool is in een hos
pitaal veranderd. De gouverneur-ge
neraal woont in het paleis van den
stadhouder, de stedelgke commandant
in de Oostenrijksch-Hongaarsche bank.
De gasfabriek en de electrische cen
trale hebben bij gebrek aan kolen, het
bedrijf sterk moeten beperken, de stra
ten zün slechts zwak verlicht. De
weldadigheidscommissie verdeelt dage-
Igks 23.000 porties eten. Professoren,
ambtenaren en landeigenaars genieten
ervan mee. Alleen de docters gaat het
iets beter. Vrouwen van aanzienlijke
burgers, verkoopen op straat Poolsche
bladen, voor zoover die nog mogen
verschgnen. De bevolking is van de
buitenwereld afgesneden, maar zij heeft
ondanks de ondragelijke toestanden, de
hoop op een ommekeer niet opgegeven.
baren invloed der militaire raadgevers,
die van hun beperkt standpunt natuurlijk
ook terecht konden aanvoeren, dat elechta
op die wijze kans bestond in korten tijd
Parijs té bereiken en in elk geval den
oorlog op vreemd grondgebied te \oe-
ren. Bij de gewone eenheid van gezag
x*n normaal overwicht van diplomatieke
volkenrechtelijke enr burgerlijke overwe
gingen zou in. i. die etech niet mogelijk
zijn geweest.men de woede van Von Beth-
niann-HoJlweg bij de mededeeling van den
Engelschen gezant dat volharding daar
bij voor I ngelan*? een casus belli zou
zijn, heeft als psychische oorzaak allicht
evenzeer gehad de doorkruising van
eigen plannen door raadgevingen, waar
bij op dit gevolg niet was gelet, als het
handig gebruik dat de Engelsche oorlogs
partij maakte van de gunstige gelegen
heid om met Duitschland af te rekenen,
die haar zoo onverwacht in den schoot
werd geworpen.
Ook de houding van den Rijksdag, de
vertegenwoordiging van het volk, dat de
zware gevolgen van dezen militairen
eiach op zijn schouders kreegwordt
daardoor psychisch verklaarbaar. In den
oorlogsroes moet hij den etech van door-
marsch haast wel als een maatregel op
militair gebied hebben beschouwd, waar
omtrent het opperbevel had te beslissen
en op welk gebied elk Duitecher in ge
hoorzaamheid was geschoold. Hoe an
ders is de zwijgende aanvaarding dier
gevolgen tc verklaren De onomwonden
erkenning van den Rijkskaneelier, dat
hier een rechthreuk werd begaan, was er
eerder op berekend, verzet dan bijval
te wekken. Het protest van noodstand
was oen doorzichtig sophlsme. Het ver
wachte militair voordeel werd door den
tegenstand van België en de houding van
1 ngeland zeker ten volle opgewogen en
verloren, om van de moreele gevolgen
van zulk een stellige rechtsbreuk nog te
zwijgen.
En ten
risme laat zich niet met de wapenen uit
roeien. Elke oorlog versterkt niet. Het
ontstaat uit een gebrekkig volkenrecht en
is slechts te bestrijden door versterking
der volkenrechtelijke veiligheid. Als de
bondgenooten eens, bij de droevige erva
ringen die dtao oorlog kweekt met be
trekking tot 'het oorlogsrecht te land en
ter zee en zijn toepassingen, hun bond
genootschap bevestigden door een aan
vankelijk voor hen onderling geldend hu
maan oorlogsrecht te land en ter zee vast
to stellen, zooate het in de na den oor
log beloofde aera van vrede en recht zal
zijn, zouden zij hun doel zonder offers
vee| nader kunnen komen, dan doortal-
looze menschenlevens on milliarden op te
offeren. Immers de thans neutralen zou
den dit gaarne aanvaarden, en dan zou
ook een met de wapenen overwonnen
Duitschland zich er aan moeten onder
werpen, zelfs al was de nieuwe rege-
35)
Onno glimlachte.
„O!” zeide hij,
van plan mijne viool
mijne vrouw en kind
vergasten; maar in
er niet rijk mede, en
hik in de Nieuwe V
proeven.”
„Maar”, hernam de
zoo gaarne een midd
hem nog op zijn be
komen. „Heb ik nie
dat gij eene oude n
„Dat is zoo, mijn!
leiden zoor zwaar va
scheiden, maar ik
over te halen zich, tl
heid, weder op haar
vestigen, waar zij si<
gevoelen dan hier,
betre’t, ik ben hutev
'oor alle dingen voc
voorspoed van mijn
Wees zoo goed mij
der beschikbare landt
ni'j, zoo mogelijk, ai
het geschiktste punt
opslaan mijner tentoi
en behalve ten opzichte
Mr. 8. van Houten over
„Militairisme”.
No. 2 van de «Qrie 1915 der Staatkun
dige Brieven van mr. 8. van Houten is
gewijd aan het militairisme.
De schrijver begint met er op te wijzen
dat militairisme iets anders is als weer-
liaarheid en niets te maken heeft met Oin-
vang of wijze van recruteering der weer
macht. Evenmin komt hier in aanmerking
of het militairisme zich openbaart te land
dan wel ter zee.
Zonder militaire macht, In welke
daante ook, h er natuurlijk geen
tairteme mogelijk, maar het wezen
het militairisme ligt in het gebruik der
strijdkrachten en in de mate van in
vloed van militaire overwegingen op bin
nen- en buitenlandse!) Meid.
Na Uiteengezet te hebben,
weerbaarheid hetzij te land of ter
tot militairisme wordt als zij niet
in dienst staat van het recht, maar van
nationaal egoïsme en van het streven
naar verzwakking van andere Staten
beschouwt de schrijver als bij vogelvlucht,
uit dit oogpunt de geschiedenis van onze
groote naburen t® komt dan onmiddel-
lijk tot „de onbetwistbare conclusie, dat
I ngeland zich ten onrechte boven militai-
risti» verheven acht."
Integendeel heeft Engeland's zeemacht,
en moer bijzonder ook zijn oorlogszee-
rocht, behalve eigen verweer, eeuwen lang
tot bijzondere taak gehad de macht van
andere zeemogendheden te breken en van
zulke gelegenheden tevens gebruik te
maken om hun handel en scheepvaart na
deel toe te brengen. Daarentegen Is
Duitschland tot op onze dagen steeds het
slachtoffer geweest van het Fransche mi-
litairten» op het vaste land, in dien zin,
dat Frankrijk’s streven er steeds en tot
1870 met goed gevolg op gericht
Duitschland te verhinderen door eenheid
zijn volle krachtsontwikkeling te Wel
ken.
Frapkrijk word bij dit streven regel
matig van Russische zijde ondersteund.
Het naaste terrein, waarop de verzwak
king van hot Duitsche rijk in onderlin
ge ^samenwerking word gezocht, was ter
ritoriaal de I Izas en de Rijnprovincie
diplomatiek de bevordering van de riva
liteit van Oostenrijk en Pruisen, van de
zucht naar zelfstandigheid der Zuid-Duit-
sche Staten en van het maken der Main-
linte tot een scheidslinie tusschcn Noord
en' Zuid1.
Het was hot levenswerk van
marok, Duitschland van dezen druk
bevrijden,
ethnteche grensoverschrijdingen in
(haringen en Noord-Sleeswijk en eenigo
inlijvingen bij Pruisen heb ik daarvoor
steeds volte sympathie gehad. Ook van
het standpunt van onze eigen volken-
rechteiijke stelling heb ik nimmer ver
beeld, dat ik met genoegen den derden
nabuur, van wien wij nimmer leed had
den ondervonden, zich tot zijn volle kracht
zag ontwikkelen naast Engeland en Frank
rijk, van wie onze vroegere republiek
moer nog zelfs dan Duitschland in hun
militairistische perioden geregeld het slacht
offer was geweest.
In Bismarck’s werk school echter een
gevaar, dat door diens zorg voor con
solidatie van zijn werk en de vredelie
vende gezindheid van den tweeden Kei
zer langen tijd verborgen was, doch thans
den onredelijken etech tot doonnarsch
door België HM*t zijn noodlottige® nasleep
heeft geliaard. Dit gevaar school in de
geheel eigenaardige verhouding, in den
Noord-Duitechen Bond, tusschcn burger
lijk en militair gezag, e® is uit dezen
in het Duitsche rijk overgeplant.
De Duitsche oorlogs-organtealte, ntet-
ondergeechikt aan burgerlijke gezagsor
ganen en van machtigen invloed op den
volksgeest, belichaamt een aan de Duit-
schers eigen militairteme, waaraan En
geland met zijn republikeinschen regee-
ringsvorm niet of slechte in zeer bui
tengewone omstandigheden blootstaat en
dat inderdaad hoogst bedenkelijk is. De
quaestiee van oorlog en vrede bijv., die
ook In Duitschland theoretisch nog bij
den Bondsraad behooren, komen daar
door feitelijk te liggen bij het legerbe
stuur, dat door zijn zelfstandig genomen
besluiten den Bondsraad voor een fait
accompli kan stellen, en, zoodra het oor-
logscommando gegeven is, door de ge
woonte der gehoorzaamheid de massa’s
beheersoht.
Bij hot licht dor beschouwingen wordt
de loop van zaken bij de oorlogssituatie
naar aanleiding van Servië gemakkelijk
verklaarbaar.
Reeds ettelijke jaren was te zien, dat
militaire raadgevers de overhand hadden
in de wijze van behandeling van Enge
land.
Bismarck was, zoolang hij zijn plannen
tegenover Oostenrijk en Frankrijk niet
had uitgevoerd, complaisant, zelfs buig
zaam tegenover Rusland1, en hoe weinig
bij eigenlijk van Rusland hield zou hij,
zoolang de Fransch-Ruseische combinatie
niet gebroken was, voor Engeland zon-
d<’r<4w|jfel eiken grond tot inmenging heb
ben weggenomen. Zijn grootste zorg was
elke quaestie afzonderlijk on zoo moge
lijk mot een bondgenoot aan zijn zijdo
tegenover oen gelsoleerden tegenstander
uit te vechten. Het te aannemelijk, dat ook
de Rijkskanselier en *de minister van
buitenlandsche zaken, die ook herhaalde
lijk gerustgtelilMido verzdcerfcgen gaven
omtrent België’» noutraliteit, het daar
heen trachten te sturen, maar Inmiddels
ging de vioolbouw in steeds sneller tem
po voort, en op het lieslissend oogen-
blik werd de oisch van vrijen door-
marsch door België gestold onder blijk-
Nu en dan, met ti
slechte weinige jaren,
de massa, diep in dci
gehoopt, in heftige b
en hooge rookpluim,
opening rustig zich
vredesvlag, is dan v
plaats gemaakt voor
ling van vlammen en
kond om aan te ziei
van brandende, hoogv
den kratermond opboi
ling afdalen en weid:
ningen bereiken, op
genden bergwand aa:
ben de bewoners, do
verschijnselen gewaar
levende en draagbare
boned»® kunnen bren>
overvalt hen de lav
zij ternauwernood in
den met achterlating
zitten»
Men zou 'zeggen: i
maal het groote gevi
bende, zullen wel z<
zich er aan bloot tei
len zij angstvallig d(
hun zooveel onheil
overschot van hun li
woonplaats kiezen die
ruw zal uitwerpen.
geweldige tot kalmte
reu terug tot de pla
hebbenzij zoeken
vaak schamel !>ezit
strijd om het liestaai
vaarden. Is er niets
des te. erger, dan z
van voren af bepi
punt of zoo dicht im
hun hoop zoo wreed.
Liever dan van den
af te wenden, klemm
vast, liereid om, als
tijding bij herhaling
Wij, bewoners van
en Maasdelta, wij te
van. E<® zoo blinde
fabelacbtig. Ja, wij 1
liodi®) ge varen, als at
gen der riviernrondei
wordt® gesteld1; en
slachten, die ze het
den, zijn ook niet i
hooger gelegen oord<
nen. Maar dat te tm
Tegen overstroomingi?
niet weerloos, er is
vaar te keeren, en d
De gevaren van verkenningen
in de lucht.
Door niets is de oorlog zoo gewijzigd
in alle onderdeden als door de vlieg
operaties, die het element vormen voor
de grootste verrassingen, zoowel bij aan
vallen van troepen als voor belegerin
gen en verkenningsdiensten.
Dit laatste, de verkenning In de lucht,
is echter niet iets dat iedereen kan lee-
ren of waarvoor velen geschikt zijn.
Slechts personen met ijzersterke zenu
wen, met scherpen blik, uitmuntend ge
heugen en met de noodige dosis moed
kunnen na veel oefeningen dit loeren.
Zelfs bij stil goed weder is de ver
kenning vanuit een vliegtuig zeer moei
lijk. Ze geschieden echter thans in
dezen oonog bij iedere weersgesteld
heid, in sneeuwstormen, nevel, enz., enz.
en zijn dan reeds levensgevaarlijk uit
een technisch vliogoogpunt.
Maar nog gevaarlijker wordt de toe
stand voor den verkenner, wanneer men
hem bemerkt heeft en er geschoten wordt
of wanneer vijandelijke vliegers opstijgen
en de strijd in de lucht begint. Om niet
getroffen te worden, moet de verkenner
dan hooger en hooger stijgen.
Daarbij echter worden de voorwerpen
onder hem steeds kleiner en zijn ten
slotte niet meer te onderscheiden. Niet
tegenstaande dat moet de verkenner toch
blijven letten op de streek, die hij ver
kennen moet en niet op de om of bene
den hem springende granaten. Van zijn
stuurkunst wordt dan het uiterste
vergd evenals van zijn temperament
zenuwen. Hij mag niet meenen
gezien te hebben, maar weten,
staan kan hij natuurlijk niet in de lucht.
Hij dient dus zoo te manoeuvreeren
hij steeds boven het punt weer
ZONDAG 24 JANUARI 1915
slechts een schitterende Specialiteiten-
Voorstelling met Wereld programma.
laprejMrioB.fiojMhalk. Arti:lieklejÉ8rL»aiiC«ntran
Tableau de la Troupe.
GRETA SCHLEY,
Eerste Nederiandschó Piano Humoriste
Enorm succes Scala Den Haag.
WILLY TILMAN,
Moderne Gentleman Jongleur.
Onovertroffen in zgn Genre.
THE MORELLYS.
Ongeëvenaarde werkzaamheden in de
lucht. Groot succes Circus Carré
Amsterdam.
THE REDLOPS.
Sensationeele evolution aan de tanden
en Phenomenale kunstverrichtingen
op het koord.
Tot Slot der Voorstelling Opvoering
van de Klucht
Een slimme rat in de val.
Groot Succes door geheel Nederland.
Prijzen der Plaatsen
Loge en Stalles f 0.75. Leden en
Militairen Loge en Stalles f 0.60.
Balcon f 0.50. Galerij f 0.30.
Alle pryzen worden verhoogd met
5 auteursrechten.
Plaatsbespreking vanaf Zaterdag
10-12 2-4.
Bureau 7 uur. Aanvang 8 uur.
is het, U iets anders in de handen te
stoppen dan U vraagt. Ziet daarom
goed toe, zoo ge vraagt om een doosje
bloed xuiverende Laxeerpillen
Slgm-, Gal- en Maagpillen) van
Apotheker BOOM., dat ge het
goede krijgt. De echte Laxeerpillen
van Apotheker BOOM, prgs per doosje
25 en 50 cent, zijn voorzien van
den naam Apotheker BOOM en de
handteekening firma A. M. BOOM. 19
Verkrijgbaar te Gouda bij ANT0N
COOPS, Fa. WOLFF Co., te Rot
terdam bg E. VAN SANTEN KOLFF,
Korte Hoofdsteeg 3.