Dinsdag 23 Februari 1015.
53e Jaargang.
3>Tie-CL^xrs- exx -^.d-"vextem.ti©"blstd. -voor G-ouda oaa. OaacLstroHsexx..
De Oorlog.
O. 12714.
Verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
Telefoon Interc. 82.
Uitgevers A. BRINKMAN EN ZOON.
Telefoon Interc. 82.
DE STEM DER VOLKEN.
FEUILLETON
Wersaocate JSevens.
(i(lllM!HE (MRANT.
PRIJS VAN, HET ABONNEMENT:
Per kwartaalf 125
Idem franco per post,1.50
Met OoTllustreerd Zondagsblad 1 50
Idem franco pèr post,1.90
Abonnementen worden dagelyks aangenomen aan ons Bureau:
Markt 81, by onze Agenten, den Boekhandel en de Postkantoren.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummerf 0.55
Elke regel meer 0.10
I5ij drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 1—5 regels f0.35 by vooruit
betaling. elke regel meer 6 ets. Reclames f 0 25 per regel.
Groote letters en randen naar nlaataruimte.
In stede van dat de wereldbrand, na
nn ruim '200 dagen gewoed te hebben
het uitzicht opent op een naderend ein
de, schijnt het alsof integendeel de we-
reld-verwoestióg uog verder om zich heen
gaat grijpen on dat volken, die tot dus
ver slechts de indirecte gevolgen van
den krijg te dragen hadden, thans in den
maalstroom der algemeene vernietiging
dreigen te worden mede-gesleept.
De door niemand voorziene langdurig
heid van den krijg heeft toestanden zien
geboren worden, waarvan men tot nu toe
zich nauwelijks een denkbeeld heeft kun
nen vormen, en schier eiken dag brengt
nieuwe gevaren met zich. Het wereld1-
verkeor, dat toch reeds aanzienlijke be-
Iwnnn'ring van den volkenstrijd onder
vond, dreigt sedert enkele dagen zulk een
ernstige verstoring te ondergaan, dat de
Mangen der daarbij betrokken, nochtans
niet aan den oorlog deelnemende landen,
hoogelijk benadeeld worden en de rech
ten der neutralen met voeten worden ge
treden. Op het Kngelsohe uithongerings-
hysteem van de groote midden-Europeesche
rijken een middel als elk anderin
dezen oorlog, waar alle middelen geoor
loofd worden wordt door Duitschland
met zulk een dreigement van vergeldings-
maatregelen geantwoord, dat daaruit elk
oogenblik het vreeselijkste conflict voor
do onzijdige staton bij de uitoefening van
hun legitiemen handel en legitieme scheep
vaart kan ontstaan. l)e uiterste inschik
kelijkheid, de grootste voorzorgsmaatre
gelen kunnen bij zulk een slaat van za
ken wel eens onvoldoende blijken, met het
gevolg, dat het tooneel van dezen wereld-
strijd alweder in omvang en allicht In
duur zal toenemen.
Waarlijk, nimmer was een oorlog zoo
de geheele wereld omvattend als deze
en nimmer ook was een oorlog zoo vol
bedreigingen van welvaart en geluk van
honderden millioenen, als die, welken wij
ihans beleven moeten. Het zijn niet meer
huurlegers of zelfs beroepslegers, die thans
tegenover elkander staan, die elkander te
vuur en te zwaard, in de lucht en in
het water, ja zelfs onder den grond trach
ten te vernielen, maar het zijn de vol
ken zelf, die van het hoofd tot de voeten
gewapend elkander ten doodc toe bekam
pen. Do Engolsche minister van buiten-
landscho zaken heeft het in zijn vorige week
gepubliceerde nota van antwoord aan de
Amerikaansche regeering zeer juist gezegd;
in Duitschland bestaat feitelijk geen on
derscheid meer tusschon de burgerlievol-
king on het leger, het geheele volk is
als één ontzaggelijke weermacht te be
schouwen. Zoo is het ginds, maar zoo
is het ook elders het geval. In alle oor
logvoerende landen neemt de geheele be
volking met hart en ziel deel aan den
strijd, en acht zich niet bevredigd voor
Een beeld der werkelijkheid
61)
Een uur later schelde hij aan bij een
der mannen van den dag, die een vorste
lijk gebouw in de Champs Elyaéea be
woonde. Dr. Cornells Hartt was op ze
keren morgen, eenige jaren te voren te
Parijs aangekomen, met zijne vrouw en
vier kinderen. Hij had het uiterlijk van
een Duitsch koopman, een vol, hoogge
kleurd gelaat, met korten, rosachtigen
knevel, fletsblauwe oogen, die door een
gouden bril heen eene onverbiddelijke uit
drukking van ontevredenheid vertoonden.
Aan welke universiteit hij ooit gestudeerd'
had wji» niemand bekend, maar geen ster
veling bekommert zich over dergelijke
vragen in Frankrljk's hoofdstad, waar een
ieder slechts bedacht is op het verwer
ven der noodige middelen om van 's le
vens vermaken te genieten.
Er waren er wel, die met zekerheid
beweerden, dat Cornells Hartt als apo
thekersjongen in een krankzinnigengesticht
was begonnen, en geen andere weten
schap had bezeten, toen hij op zekeren
dag naar Amerika vertrok, waar hij zich
als dokter vestigde, en dank zij zijne
voorgewende geleerdheid schatten ver
wierf; maar niemand geloofde dat; immers
en aleer de overwinning is behaald.
Daarvoor heeft zij alle opoffering over,
daarvoor getroost zij zich het grootste
leed, do nijpendste ontberingen.
t venwel, hoe sterk deze gevoelens leef
den, nu reeds bijna 8 maanden, in alle
lngrti en kringen dier volken, het kan
niet anders of daar moet en zal een
kentering komen. De absolute doelloos
heid van het verder voortzetten van den
«trijd, waarbij de woderzijdsche partijen
tot nu toe vrijwel geheel in kracht te
gen elkander bloken to zijn opgewassen,
moet te eeniger tijd' ook zelfs den vurig-
sten tot het besef brengen, dat hoe eer
der het einde komt, hoe beter dit voor
ie geheele wereld is. Om dat boscf ech
ter luider en spoediger te doen spreken
is liet hoo'lig, dat ook andere volken hun
stem verheffen, ^chter, de stem der vól
ken, niet die der diplomatie. Want zoo
óen zaak deze oorlog aan do meuschhoid
heeft geleerd, het is dit, ou> niet te zeer
te vertrouwen noch op de diplomatie in
het algemeen, noch op haar doelmatigheid
en vast beleid in de uren des gevaars.
Neen, inderdaad de diplomatie heeft zich
niet van haar sterksten kant doen zien,
zoomin bij het ontbranden van den we
reldkamp als daarvoor, toen nog veel had
kunnen worden voorkomen. En thans, nu
nog het woord gebeeJ is aan het zwaard,
schijnt de tijd der diplomaten nog niet
te zijn gekomen. I'en krachtiger, een
uieer omvattende, een» alles overweldigen
de stom is noodig om zoo mogelijk nog
van den ondergang te redden, wat te red
den is, om te voorkomen, dat nog lan
ger geluk en welvaart, voorspoed en ge
zondheid yan millioenen en millioenen me-
demenschen meedoogenloos ten offer val
len In dezen bloedstroom der volken.
Een stem, krachtiger dan het wapengiv
kletter en het donderen der kanonnen, is
•le stem der volken deze moet, hoe eer
hoe beter opklinken uit alle lagen en
kringen dor samenleving, uit alle klassen
en standen der maatschappij, om, als
met alles overweldigende kracht, den
machthebbers te overtuigen, dat het waar
lijk langer zoo niet duren kan. Sterker
lan alle geschreven tractaten en plechtig
bezworen overeenkomsten is de partij van
het zwaard gebleken, die het volkenrecht
ter zijde stellend, het onheil in den zo
mer van verleden jaar over de wereld
deed hntketonen maar eens zal de tijd
moge hij niet ver af zijn komen,
dat sterker dan zij, de oorlogspartijen, die
do hartstochten dor volken wisten te doen
ontbranden, door hun eigen maaksel zul
len worden verteerd. Dan zal ten slotte
hot geweten der volken gaan spreken in
hot besef, dat niemand werkeloos inag
b/fjven. bij het aanschouwen van den ein-
deloozen rampspoed over het rijkste en
vruchtbaarste deel deel der wereld uit
gestort.
Alle beschaafde volken der wereld zijn
aangewezen om al hun zedelijke krach
hij had het lot overwonnen en keerde als
een rijk man terug.
Te Parijs ondernam hij van alles. Hij
maakte vooral gebruik van 1 dison's uit
vindingen om deze in Frankrijk In te
voeren, en vermeerderde daarmede nog
dagelijks zijn fabelachtig inkomen. Bij de
rogeering stond hij zoo hoog aangeschre
ven, (tot geen onderscheiding te groot
voor hem was, en men zelfs aan an
dere landen vroeg, beu» voor zijne on
schatbare» diensten te beloonen.
Emanuel de Josach had meer dan eens
reed» met hem te doen gehad, en steeds
onder zijn winstbejag gezucht. Maar hij
had gelijk gehad; niemand ook kon be
reid gevonden worden zijn fortuin door
zulke duistere middelen te vermeerderen.
„Is de dokter te hul»?" vroeg hij aan
<fcn bediend© die hen» open deed.
Op het toestemmend antwoord trad hij
binnen.
Welk een verschil leverde, ook deze
woning op mot de omgeving van graaf
de Suez. Alles getuigd© er van rijkdom,
al was alles er ook zonder orde opeen
gestapeld als in een fiazarSaksisch por
selein stond daar naast vazen van 8é-
vres.
Een gouden eetservies prijkte in het
salon waar Josach moest wachten in
een hoek stond een wandelstok, waarvan
de knop met een edelgesteente voorzien
was. Men was er blijkbaar slechte op
één ding bedacht geweest: den bezoeker
met al die pracht te verblinde».
Een «ogenblik later verscheen de knecht
ten in te spannen, ten einde; den zond
vloed van jammer en verschrikking te
koeren, die sedert bijna 7 maanden de
wereld teistert en steeds nog hooger en
hooger klimt en wellicht straks opnieuw
geheele rijken zal overstroomen wi in zijn
geweld iiiedesleuren. Thans, zeker, schijnt
dan ook het oogenblik gekomen om de
regeeringen, die het waarachtig heil niet
slechts van bun eigen, maar ook van
de andere landen ter harte gaat, bij wier
ondergang ook het eigen land niet on-
aangetast kan blijven, om zich te ver
eenigen en een vorm te vinden waarin
zich het lang opgekropte gemoed der vol
ken kan uiten, op waardige, doch over
weldigend© wijze, llotzij bij volksstemming
!cr natiön, hetzij anderszins, om het. even
mits duidelijk en overtuigend, moet ziel»
rl© steiu der volken doen hooren en een
verpletterend referendum uitbrengen tegen
het langer bestendigen van den rampza
ligen oorlog, die niemand heil doch allen
derf brengt dan moeten de macht-
lu-bbers en zij die in den raad der vol
ken zitten, het oor wel te luisteren log
gen naar wat die stem hun zegt. Want
iie stem der volken 1» Immers de stem
der gepijnigde menschheiden waar deze
preekt daar zwijgt en zwicht al het
vorige. Moge het dan daartoe komen I
Aan het Westelijk Front.
De Duitschers in Frankrijk en BelglP-
In ijet i ransche uoqpiuifquó van 2Z
l'ebr, wordt gezegdTusAhen Argon-
ne en de Maas hcbbea».9»ij •'aan den zoom
van Cheppy oen vi wade lijken loopgraaf
veroverd en onze stellingen uitgebreid.
Mij KpargoH hebbecu-Wj op een punt
terrein gewonnen, terwijl wij op een an
jer punt ©enigszins "geweken zijn. Kr
hebben infautoriegevcchten plaats gehad,
waarbij de vijand drie regimenten ge
bruikte. In dien I Izaa zijn onze voor
posten bij Deckx, Keper on Fechl terug
getrokken op do verdedigingslinie, die
wij krachtig IteWion bezet. Do vijand,
.lie in dichte gel titer en een aanval uit
voerde, leed zware verliezen.
Het groote Duitsche hoofdkwartier
meldt d d. 22 Febr.:
Op het westelijk oorlogsterrein werd
gisteren ten oosten van Yporon weder
een vijandelijke looppranf genomen.
De vijandelijke tegenaanvallen op de
veroverde stellingen bloven vruchte
loos.
In Champagne heerschto ook giste
ren een betrekkelijke rust. Het aantal
Franschen, die daar in de laatste go-
vechten door ons gevangen genomen
werden, is tot 15 officieren en meer
opnieuw en verzocht hij don bankier hem
naar een studeervertrek te willen volgen.
Ook daar heerschte een© onbeschrijfelijke
weelde, ©n ofschoon h©t reeds avond
was, zat de heer de» huizes voor zijn
schrijftafel, in een met goud gestikte ka
merjapon te lezen.
„Wat brengt u nog zoo laat op dt«
dag hierheen vroeg hij, zonder op te
staan en zich vergenoegend© zijn iiezoe-
ker een paar vingertoppen too te steken.
„Eene prachtige zaak."
„Hum mompelde» de geneesheer on-
geioovig. „(Tij hebt zeker weer geld
noodig. Maar het spijt mij, vriend, ik
moet eerst het voorgeschoten© terug heb
ben."
„Ik zat het u dhbhel ett dwars doon
verdienen", antwoonhte I' roanuel de Jo
sach, In wiens kl«n« oogen een licht
straal van haat flikkerde.
„In nilheoniache spoorwegen zeker
spotte Hartt, „maar hartelijk dank, be
waar die aandeetcn voor uwe gewone
klanten. Ik hob vaa al te nabij graten
wat dergelijke ondernemingen waard zijn."
„Wie spreekt er van bpoorwegen
klonk het gemelijk, „gij alleen. Neen, ik
kom u iets hooi anders voorstellen."
F# hij legde bom zijn plan uitent.
t'orneiis Hartt, die i«ig was ent lan
ge. hoéchllderde pijp ie rookcu, verliet
den «preker geen oogwenk met den blik,
en eindigde met te zeggen
„Voor eenmaal 1» uw plan nog waar
lijk zoo kwaad niet; alleen maar komt
het er op aan te weten welke winsten -
dan duizend man flestegon. De ver
liezen van den vijand zijn buitenge
woon groot gebleken.
Onze stellingen ten noorden van
Verdun zijn gisteren en hedennacht
door deü vijand zonder eenig succes
aangevallen. In de Vogezen werden
de plaatsen "Wohrod en Stossweiler
na een gevecht door ons genomen.
Overigens valt niets van beteokenia
te vermelden.
Wat het ooatelijk oorlogsterrein be
treft, beginnen nieuwe gevechten zich
bij Grodno en ten noorden van Sucha-
lowa te ontwikkelen. De gevechten
ten noord westen van Oaaowiecz on
Lomza, alsmede by Prassnysz, waar
van molding gemaakt werd, worden
voortgezet.
In Polen, ten zuiden van de Weich-
sel, hebben geen niouwe gebeurtenissen
van beteekenis plaats gevonden.
Uit Duinkerken1 wordt d.d. 21 Febr.
gemeld
De heftige Duitsche aanvallen bob
ben zich sinds eenige dagen niet meer
herhaald. Daarentegen wonnen de
Engelscho en Fransche troepen eenige
honderden meters terrein bij Ver-
melles. Onze troepen moesten Buly
ten Weston van Lens tijdelük ontrui
men. doch krachtig gesteund door het
gosohnt op de hoogton van Trevillèri»
sloegen zij den vijand terug tot nabij
Liévin. Hardnokkigo gevechten hebben
nog bij tussehenpoozen plaats aan de
oevers van de Lys, vooral in de buurt
van Warneton, waar do Duitschers
eonige bruggen over het Kanaal naar
Rijssel hebben geslagen. Het sjJoor-
wogverkoer is sinds veertien dagen
ten bohoevo van hot logorbestuur ge
heel geschorst. I)o lijnen van Béthuno
naar Armentières en naar Lens zyn
opgebroken.
In België
Verzoening.
Een Belgische doktor schrijft in do
VI. Stem
Tot nog too heeft geon enkele epi
sode, geen enkel feit mij zoozeer go-
troffen dan hot tooneeel dat ik, in
September 1.1., te Muysen bij Moohelen,
heb bijgewoond. Mijn „poste de se-
cours" was in een klooster op don
Leuvensohon Steenweg gelogen, opgo-
steld. Hond 10 uur brengt men my
oen gekwetsten uhlaan, een kloeken
kerel van tenminste 1.85 meter, een
echten reus. In weerwil zijner zware
wonden is hij een spraakzame jongen
opgewekt van humeur.
aan verbonden zijn."
„Dat zal afhangen van (to both die
gij oo« voor wilt schieten."
„(Jij ontwijkt mijne vraag en gij bobt
daaromtrent groot ongelijk, want gij weet
dal ik niet van uwe gewono omwegen
houd. Ik lieli het voorrecht u door co
door te kennen, mijn waarde philantroop.
Niemand is zoo zeer op zijn eigene be
langen geateld al» gij, en ik wensch daar
geenszins het slachtoffer van te worden.
Dus, kort «n goed, wat krijg ik por
uiiliioen franken (Me ik voorschieten zal?"
„Tienduizend francs."
„Eena bespottelijke beuzeling en ik
weiger daarvoor de risico te loopen dat
de leening niet volteekend wordt."
„Maar", riep Emanuel de Josach wan
hopig uit, „gij vergeet don dat ikzelf
er ook nog mijne winsten op moet heb
ben
„Dat is uwe zaak en ik kan mij daar
mede niet ophouden," gaf de dokter op
norschen toon ten antwoord „Ik, per
soonlijk eisch vijftigduizend francs, of
wel ik (toe het niet. öij hebt slechts te
kiezen of te deelen. Ik vergat er nog bij
»o voegen, dat ik bovendien vijf percent
renten wil hebben."
„öij maakt alles onmogelijk."
„Zooveel te erger voor u. Ik hel) deze
zaak niet opgezocht."
„Welnu (ton, het zij zoo... Wanneer
kan ik d» gelden in ontvangst nemen?"
„Wacht eens even, mijn- waarde; gij
zijt al t© gehaast; ik zal niet dwaas ge
noeg zijn li die gelden af te staan: do
Ik had hem juist verpleegd on hielp
hem op oen draagberrie leggen wan
neer een gepantserde auto voor myq
„poste" stilstaat en een officier me
toeroept; „Vite, dooteur, un mort et
un mourant". De „doode" bleek nog
niet dood te zyn, maar lag met ver
morzelden schedel, te zieltogen. Wij
Joggen hem op een matras en snellen
naar den andore die een kogel in het
hoofd had. Hij hiold een kruisbeeld in
de handen geklomd en kon nog spre
ken Daarop komt oen 2e gopant-
serde auto aansnellen met luitenant
graaf X De auto stond onder zijn
commando, de twee gewonden waren
ingenieurs, oude vrienden van hom die
by het uitbreken van don oorlog dienBt
haddei} genomen. Zinneloos van droof-
heid, werpt hy zich op den stervende,
omhelst hem on roept„Hunne dood
is myn schuldIk heb ze te vor uit
gezonden
De gekwetste Duitscher had onder-
tusschen stilzwijgend dit tooneel gade
slagen. De gewonde Belg riep maar
aldoor met gebroken stem Dieu Vive la
Belgique Moi jo meurs pour «no juste
cause! Wij besluiten beidon, Belg en
Duitscher, in den auto naar Mechelon
weg te voeren.
Een oogenblik staan de twee draag
berries neven elkander on dan
neen, nooit zal ik het gebaar van dien
DuitBchen jongen vorgeton Zich
moeizaam oplichtend, met oon kreet
van bewondering en mot tranon in do
oogen, reikt hy den Belg do hand
deze drukte ze en zuchtte nog: Vivo
la BelgiqueWij waron allen tot do
tranon ontroerd. Het was alsof do
Duitscher vorgiffonis vroeg voor hot
leed door zijn land hot kleine Belgie
aangedaan
Hoo groot liet aantal Belgen I», (lat
nacht» nog de gr©u» passeert, blijkt uit
het volgende. Kort geleden naderde een
l-W-tal Uelgena de gren». Ze» hunner kwa
men vrijmoedig vooruit, met de revolver
v erdekt gereed. Toen de Duitsche grens
post hun vroeg, wat zij wilden, richtten
de Belgen do revolver» op hem, met (te
woorden „Do gren» over". Aldus he-
Ireigd, liet de grenspost de anderen on
gemoeid pa»»eeren, waarna de /es ©u-
»t© Belgen zloh met den rog -mar de Ne-
'lerlandMclie gren» terugtrokki-n, steeds de
revolver» op den Diiltschen |»o»t gelicht
houdend.
Waarschijnlijk Ido bepaling, dat men
tegenwoordig de gren» niet meer mug
f)a»»eeren dan 's morgen» na 7 tot
avond» uur een gevolg van boven
staand geval.
Voor de forten te Luik zijn do Duit-
verleiding kon u een» ai te machtig wor
den om daarmede een rel» om (te wereld
te maken. Daarbij, wie woarborgt niij
dat zelf» de hoeren (ter Columbla-maat-
»chappjj woord zuilen houden L) f ik
weet wel, Ferdinand do Suez I» oen eor-
lijk man, veel tc eerlijk zelfs; maar hij
kan plotseling komen to sterven; opzijn
leeftijd zijn do dagen geteld, en ik wen»eh
niet te «taan tegenover zijne opvolger»
•lie zich misschiet» van den domme zou
den houden."
„Maar wat wilt gij dan vroeg Jo
sach ongerust.
„Ik wensch niet anders dan oen hoogst
eenvoudig middel aan te wenden om die
heoron te dwingen hunne verplichtingen
na te komen. Zij mooton zelf eon be
wijs van ontvangst teokenen, «tot ik op
zal stellen In tonnen die hunne oer te
na zouden komoft. „indien zij geen geheu
gen bleken ter^eWMto.''
„Maar oifcelnkkigVDan moet llc Ir<-
k«inen,-"-(fat ik u'ln de zank betrokken
Nfb!"
„Dat zal niemand verwonderen. Zelfs
de rijkste bankier i» buiten »t«at op eens
een dergelijke som uit zijne zaken te ne
men."
„En wat zult gij vervolgens doen
„Het geld in de kas der Kanaalmaat
schappij storten."
„Waarom niet rechtstreeks in mijne han
den
Wordt reryolgd.
